Rövşən Bəxtiyar oğlu Cavadov (19 oktyabr 1951, Laçın – 17 mart 1995, Bakı) — Azərbaycan həkimi, karateçisi, hərbçisi, milliyətçisi, Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsinin komandiri (1992–1995), Azərbaycan Respublikasının daxili işlər nazirinin müavini (1993–1995).
Rövşən Cavadov | |
---|---|
10 fevral 1993 – 15 mart 1995 | |
Prezident | Əbülfəz Əliyev Heydər Əliyev |
17 iyun 1993 – 3 iyul 1993 | |
Əvvəlki | Abdulla Allahverdiyev |
Sonrakı | Vaqif Novruzov |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 19 oktyabr 1951 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 17 mart 1995 (43 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri |
|
Təhsili | |
Fəaliyyəti | siyasətçi, həkim, hərbi qulluqçu |
Atası | Bəxtiyar Cavadov[d] |
Hərbi xidmət | |
Rəhbərlik edib | |
Döyüşlər | |
Rütbəsi | Polis polkovniki |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Rövşən Cavadov Bakıda tibb təhsili aldıqdan sonra SSRİ DİN Akademiyasında davam etdirmişdir. O, Əfqanıstan müharibəsi vaxtı cəbhəyə könüllü olmuş, lakin antikommunist fikirlərinə görə onun bu müraciəti hökumət tərəfindən qəbul edilməmişdir. Cavadov bundan sonra Azərbaycanda ilk karate məşq yerlərini açaraq fəaliyyətinə davam etmişdir.
Rövşən Cavadov 1980-ci illərin axırlarında siyasi fəaliyyətə başlamış, Qara Yanvar hadisələri zamanı sovet qoşunlarına qarşı göstərdiyi müqavimətdən sonra hərbi fəaliyyətə başlamış və çox keçməmiş hökumət tərəfindən ona polkovnik rütbəsi verilmişdir. Cavadov 1991-ci ilin sonuna qədər respublika XTPD-nin komandanı olmuş, Çaykənd əməliyyatında iştirak etmişdir. O, İsgəndər Həmidov ilə müttəfiq olmuş və Əbülfəz Elçibəyin prezidentliyi dövründə XTPD-yə demək olar ki, qeyri-məhdud nəzarəti ələ keçirmişdi. Onun komandanlığı dövründə XTPD qüvvələri "Goranboy" əməliyyatı əsnasında Ağdərə şəhərinə daxil olmuşdu.
1993-cü ildə Elçibəyin devrilməsindən sonra Surət Hüseynov və Heydər Əliyev ilə müttəfiq olan Rövşən Cavadov Əfqanıstandan mücahidlərin gətirilməsində mühüm rol oynamışdır. Buna baxmayaraq, Bişkek protokolunun imzalanmasından sonra Hüseynov ilə Cavadov Əliyevə qarşı çıxmağa başlamış, 1994-cü ilin axırlarında baş verən qarşıdurmalardan sonra Hüseynov bütün siyasi və hərbi gücünü itirmişdir.
Türkiyə dövləti daxilində mütəşəkkil cinayətkarlıq ilə əlaqəsi olan ünsürlər və Türkiyənin kəşfiyyat orqanları ilə əlaqəsi olduğu güman edilən Rövşən Cavadov daxili işlər nazirinin XTPD-nin ləğv edilməsi ilə bağlı verdiyi sərəncamdan sonra dövlət çevrilişinə cəhd etmiş və prezident Heydər Əliyevin öldürülməsini hədəfə qoymuşdur. Buna baxmayaraq, Cavadov baş tutan döyüşlər zamanı həlak olmuşdur.
Erkən illəri və ailəsi
Rövşən Bəxtiyar oğlu Cavadov 19 oktyabr 1951-ci ildə Azərbaycan SSR-nin Laçın şəhərində anadan olmuşdur. Onun atası əslən Laçın rayonunun Hoçaz kəndindən olan Bəxtiyar Cavadov 2003-cü ildə, əslən Laçın rayonunun Seyidlər kəndindən olan anası Tamara Cavadova (Əliyeva) isə 2011-ci ildə ürək tutmasından vəfat etmişdir. O, Mahir Cavadovun kiçik qardaşıdır və iki bacısı da var. Rövşən Cavadov Zemfira Cavadova ilə ailə həyatı qurmuş, onun bu evlilikdən olan yeganə oğlu, 1974-cü il təvəllüdlü Laçın Cavadov 19 dekabr 2003-cü ildə Moskvada vəfat etmişdir. Laçın Cavadov vəfat edərkən bir qızı var idi. Rövşən Cavadovun qızı Jalə Cavadova Azərbaycan Respublikası Baş Nazirinin sabiq müavini Abid Şərifovun oğlu ilə evliliyindən iki qızı var və o, Azərbaycandan xaricdə yaşayır. Rövşən Cavadov Bakının Nəsimi rayonunda, "Dostluq" kinoteatrı yaxınlıqlarında yaşayırdı.
Rövşən Cavadov 1973-cü ildə Azərbaycan Tibb Universitetindən məzun olmuş, ardınca 1973–1976-cı illər arasında Daxili İşlər Nazirliyi (DİN) Xəstəxanasında işləmişdir. O, 1976-cı ildə Rostov şəhərindəki SSRİ DİN Akademiyasına daxil olmuş və 1980-ci ildə burdan məzun olmuşdur. Cavadov bu dövrdə antikommunist fikirləri ilə tanınırdı və o, 1980-ci ildə Əfqanıstanda hərbi xidmət üçün müraciət etsə də, bu müraciəti hökumət tərəfindən qəbul edilməmişdir. Cavadov 1981-ci ildə Azərbaycanda ilk karate məşq yerlərini açaraq fəaliyyətinə davam etmişdir. Onun məktəbinin yetirmələri Azərbaycan Taekvondo Federasiyasının birinci vitse-prezidenti Füzuli Musayev və Azərbaycan Karate-do Federasiyaları Assosiasiyasının prezidenti Ülvi Quliyev kimi karateçilər idi. Cavadov 1982-ci ildə Gəncə şəhərinə sahə müvəkkili təyin olunmuşdur.
Qarabağ münaqişəsi
Mütəllibov hakimiyyəti
Rövşən Cavadov 1987-ci ildə qardaşı ilə birlikdə Təkamül Partiyasını yaratmışdır. O, Qara Yanvar hadisələri zamanı tərəfdaşları və tələbələri ilə SSRİ qoşunlarına qarşı qoymuş və Gəncə şəhərinə gedərək irimiqyaslı üsyan hərəkatı başlatmağı planlamışdır. Qarabağ münaqişəsinin ilkin dövrlərində Təkamül Partiyası Cavadovun təlimatı ilə hərbi birləşməyə çevrilmişdir. Bundan sonra Azərbaycan hökuməti Cavadova polkovnik hərbi rütbəsi vermiş və onun hərbi birləşmələrini Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsi (XTPD) olaraq adlandırmışdır. O, 1991-ci ilin yayında XTPD-nin rotalarından birinin komandiri olmuş, 1991-ci ilin sonunda isə respublika XTPD-yə rəhbərlik etməyə başlamışdır.
Rövşən Cavadov Milli Azadlıq Hərəkatında iştirak etmiş və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi (AXC) ilə əlaqəsi olmuşdur. AXC-nin 6 yanvar 1990-cı il tarixində, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının binasında keçirilmiş II qurultayın mühafizə xidmətinə başçılıq edirdi. AXC-nin şurasının üzvlərini çıxışlarından sonra məclisin formalaşması üçün fasilə elan edilmiş, lakin fabrik işçisi olan deleqatlardan biri AXC-nin nizamnaməsinin sıravi cəbhəçilərin seçkili orqanların işində iştirak etmək hüququ haqqında bəndinə istinad edərək zalı tərk etməkdən imtina etmişdir. Bu zaman Rövşən Cavadov onu zaldan çıxamağa çalışmış, deleqatın müqavimət göstərməsindən sonra onu döymüşdür. Zərdüşt Əlizadə öz kitabında qeyd etmişdir ki, hadisədən sonra zalda olan "hər kəs qorxu içində susmuşdu".
17 mart 1991-ci ildə Mixail Qorbaçov SSRİ-nin saxlanılması ilə bağlı referendum keçirmişdir. Azərbaycanda rəsmi nəticəyə görə, seçicilərin 95%-i ittifaqı saxlamağın tərəfdarı olmuşdur. Ermənistan referendum keçirməkdən imtina etdiyi üçün Moskva onu cəzalandırmaq qərarına gəlmiş, ardınca Qorbaçov Şaumyan və Hadrut rayonlarının bir sıra kəndlərinin erməni əhalisini deportasiya edilməsini nəzərdə tutan Çaykənd əməliyyatına icazə vermişdir. Əməliyyatda DİN-ə bağlı Daxili Qoşunlar və XTPD birlikləri iştirak edirdi. Daxili Qoşunlar əsasən ruslardan yığılmışdı, ordu hissələrində azərbaycanlılar üstünlük təşkil edirdi, general Məhəmməd Əsədovun rəhbərlik etdiyi XTPD-də isə yalnız azərbaycanlılar xidmət edirdilər. Rövşən Cavadov XTPD-nin komandiri olaraq əməliyyatda aktiv iştirak etmişdir.
Elçibəy hakimiyyəti
1992-ci ildə, fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni dəstələri bir neçə zirehli texnikanın dəstəyi ilə Xocalı şəhərinə hücum etmiş, yerli əhaliyə soyqırım törətmişdir. Baş verən hadisələr mart ayına qədər ictimaiyyətdən gizli saxlanılmışdır. Həmin ay Azərbaycan Ali Sovetinin Milli Şurası jurnalist Çingiz Mustafayevin Xocalı soyqırımı ilə bağlı videoçarxının yayımlanmasına icazə vermişdi. Soyqırımın görüntüləri Azərbaycan ictimaiyyətini sarsıtmış, prezident Ayaz Mütəllibova qarşı nifrətə səbəb olmuşdu. Bir çox cəbhəçi Mütəllibovu tənqid etmiş və onun istefaya getməsini tələb etmişdir. Nəticədə, Mütəllibov müxalifətin təzyiqi ilə 6 martda prezident vəzifəsindən istefa vermişdir.
Hər halda, 14 mayda Azərbaycan Ali Soveti yenidən iclas keçirmiş və Mütəllibovun vəzifəsi keçmiş kommunist deputatlar tərəfindən bərpa edilmişdir. Onlar Mütəllibovun istefasını konstitusiyaya zidd elan etmişdi, çünki Xocalı istintaqının ilkin nəticələri onun hər hansı qanunsuz hərəkətinin olmadığını göstərmişdi. AXC bunu dövlət çevrilişi kimi qiymətləndirmiş, Mütəllibovu yenidən vəzifəsindən uzaqlaşdırmağı planlaşdırırdı. Onlar əvvəlcə Mütəllibova ultimatum göndərmiş, lakin diplomatik mənbələr rus əsgərlərinin müdaxilə etməyəcəyini bildirdikdən sonra silahlı hücuma başlamışdır. Mütəllibov hakimiyyətdə qalmaq üçün Rusiyaya bağlı qüvvələrin köməyinə ümid bəsləsə də, Rəhim Qazıyevin səyləri nəticəsində ondan məhrum olmuşdu.
15 mayda, günorta saatlarında AXC-nin hərbi qolunun rəhbəri olan İsgəndər Həmidov zirehli texnika və əsgərlərdən ibarət kolonna ilə küçələrə axın etmişdir. 10 min etirazçı ilə Milli Məclisin binasına doğru irəliləyirdi. Ayaz Mütəllibov Rövşən Cavadova nümayişçiləri dağıtmaq üçün güc tətbiq etmək əmri vermiş, Cavadov buna əməl etməmək qərarını vermişdir. Hər halda, Həmidov dəstələri ilə birlikdə parlament binasına və televiziyaya basqın etmişdir. Baş tutan atışmada 10-a yaxın əsgər həlak olmuş, Mütəllibov isə yenidən devrilmişdi.
AXC-nin sədri Əbülfəz Elçibəy 7 iyun 1992-ci il tarixində Azərbaycan Prezidenti seçilmiş və nəhayət, AXC hakimiyyətə gəlmişdir. Elçibəyin qələbəsi ölkədə uzun sürən siyasi böhranı aradan qaldırmış, cəbhədə əhval-ruhiyyəni yüksəltmişdi. Rövşən Cavadov Əbülfəz Elçibəyin prezidentliyi dövründə XTPD-yə demək olar ki, qeyri-məhdud nəzarəti ələ keçirmişdi. Bu dövrdə o, artıq Daxili İşlər Nazirliyi daxilində böyük nüfuza malik olmuşdu. Eyni zamanada, İsgəndər Həmidov Bozqurd Partiyasını (sonralar Azərbaycan Milli Demokrat Partiyası) yaratmış və onun rəhbəri olmuşdu. Onun partiyası və milislərinin, adlanmaya baxmayaraq, Türkiyədəki türkçülər ilə əlaqələsi az idi və Həmidov özü Türkiyədəki ülkücü ocaqlarına bağlılıq təklifindən imtina etmişdi. Hər halda, Rövşən Cavadov bu partiyanın ən əhəmiyyətli müttəfiqlərindən biri olmuşdur.
Qarabağdakı separatçı hərəkata son qoymaq istəyən Əbülfəz Elçibəyin əmri ilə 12 iyunda Azərbaycan Milli Ordusu Dağlıq Qarabağın şimalından hücuma keçərək "Goranboy" əməliyyatına başlamışdır. Hücum əməliyyatında Rövşən Cavadovun komandanlıq etdiyi XTPD bölmələri ön cəbhədə idi. Azərbaycan qüvvələri zirehli texnika və tanklarla irəliləyirdi, zəif silahlanmış erməni qoşunlarını darmadağın edirdi. XTPD bölmələri 4 iyulda, səhər saatlarında "Qurtuluş" batalyonu və Surət Hüseynovun komandanlığı altındakı 123 saylı zərbə-həmlə alayının tank batalyonu ilə birlikdə Ağdərə şəhərinə daxil olmuşdur. Buna baxmayaraq, Rusiyanın dəstəyi ilə ermənilər əks-hücuma keçmiş, oktyabr ayına qədər Azərbaycanın hücumunu dayandırmışdır. Rövşən Cavadov 1992-ci ilin iyulunda, Azərbaycanın cənub rayonlarında keçirilən "Subtropik" əməliyyatına general Rəhim Quliyev ilə birlikdə başçılıq etmişdir. Əməliyyatın məqsədi Azərbaycan–İran sərhədinə nəzarəti bərpa etmək, silahlı dəstələri zərərsizləşdirmək və SSRİ hakimiyyəti dövründə idarə-müəssisə rəhbəri olarkən qanunsuz şəkildə varlanmış şəxsləri yaxalamaq idi.
Rövşən Cavadov və onun qardaşı, Xətai rayonunun prokuroru Mahir Cavadov mahiyyətcə öz milislərini AXC-yə sadiq qüvvələrə birləşdirmiş qoşun başçıları idilər. Dövrün Azərbaycan mətbuatında ermənilərin Rövşən Cavadovun başına külli miqdarda pul qoyması barədə məlumatlar dərc olunurdu. Rövşən Cavadov 1993-cü ilin fevralında daxili işlər naziri İsgəndər Həmidovun müavini təyin edilmiş, həmin ilin iyununda daxili işlər naziri Abdulla Allahverdiyev həbs olunduqdan sonra bir müddət daxili işlər naziri vəzifəsini icra edən vəzifəsində çalışmışdır. Buna əlavə olaraq, Cavadov Xudu Məmmədov adına Xeyriyyə Cəmiyyətinin sədrliyini də etmişdir.
Əliyev hakimiyyəti
1993-cü ilin iyununda ordu komandiri Surət Hüseynov hərbi çevrilişlə Əbülfəz Elçibəyi devirmiş, eks-prezident isə ardınca Naxçıvan Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevi hakimiyyətə gəlməsi üçün Bakıya dəvət etmişdir. Hüseynov müttəfiq kimi yanına çağırdığı ilk şəxs daxili işlər nazirinin müavini Rövşən Cavadov olmuşdur. Odur ki, Əliyev Naxçıvandan Bakıya gələrkən onun təhlükəsizliyindən Rövşən Cavadov məsul olmuşdur. Bu dövrdən başlayaraq Cavadov ilə Hüseynov silah-sursat əldə etmək və Azərbaycan Silahlı Qüvvələrini gücləndirmək üçün əməkdaşlıq etməyə başlamışdılar.
Əbülfəz Elçibəyin paytaxt Bakını tərk edərək Naxçıvana getməsi AXC dəstəkçilərini təəccübləndirmişdi. Onlar buna reaksiya olaraq bir neçə dəfə etiraz aksiyaları təşkil etməyə çalışsalar da, hər dəfəsində nümayişçilərin qarşısı zorakılıqla alınmışdır. Bəzi nümayişlər silahlılar, bəziləri yüzlərlə polis və hərbçinin zorakı müdaxilə ilə dayandırılmışdır. Baş verənlərdən xəbər tutan Rövşən Cavadov AXC baş qərargahının önünə gələrək üzr istəmiş, nümayişləri dayandırmaqla bağlı əmr vermədiyini bildirmişdir.
Rövşən Cavadovun 1993-cü ilin iyulunda Əfqanıstana getmiş, burada hərbi yardım almaq üçün dövrün Əfqanıstan Prezidenti Bürhanəddin Rəbbani ilə görüşmüşdür. Rəbbani bu xahişi diplomatik mənada Əfqanıstan üçün təhlükəli hesab etmiş və bunu geri çevirmişdir. Müsbət cavab görməyən Cavadov ardınca Kabil şəhərindən təxminən 11 kilometr (6.8 mil) şimalda yerləşən Çəhar Asyab rayonunda "Hizbul-İslami"nin lideri, Əfqanıstanın Baş naziri Gülbəddin Hikmətyar ilə görüşmüşdür. O, əfqan mədəniyyəti haqqında kifayət qədər məlumatlı idi və Hikmətyarla hərbi əməkdaşlıq qurmaq niyyəti ilə ona səlib yürüşləri zamanı müsəlman döyüşçülərinin istifadə etdikləri qılıncın bənzərini hədiyyə etmişdir.
Azərbaycan əhalisinin əksəriyyətinin müsəlman, Ermənistanın isə xristian ölkəsi olması Hikmətyarın marağını cəlb etmişdir. Bundan başqa, Cavadov onunla danışarkən münaqişəni müdafiə xarakterli cihad kimi təsvir etmişdi. O, "Hizbul-İslami"dən erməniləri məğlub etmək üçün Azərbaycana ən yaxşı mücahidlərindən bir neçəsini göndərməyini istəyirdi. Hikmətyar siyasi baxımdan zəif idi və Kabildə hakimiyyəti ələ keçirməyə yaxın deyildi. O, Azərbaycana yardım edərək Əfqanıstanda öz mövqeyini möhkəmləndirmək istəyirdi. İran, Rusiya və Gürcüstanla həmsərhəd olduğundan Hikmətyar Azərbaycanı Yaxın Şərq, Mərkəzi Asiya və hətta Avropaya körpü kimi görürdü. Hər halda, Hikmətyarın xaricdə ilk və yeganə genişmiqyaslı hərbi kampaniyasını aparmağa razılıq verməsində həlledici amil İrandan aldığı dəstək olmuşdu. Odur ki, Azərbaycan müstəqillik qazandığından bəri ölkənin şiə əhalisindən dəstək almağa çalışan İran münaqişənin ilk dövrlərində Azərbaycana hərbi yardım vermişdi. Tezliklə bir neçə yüz nəfərdən ibarət mücahid bölməsi Azərbaycana gəlmiş və Füzuli rayonu istiqamətində əməliyyatlarda iştirak etmişdilər. Buna baxmayaraq, onlardan heç vaxt effektiv formada istifadə edilməmişdir.
Müharibədən sonra
1994-cü ilin mayında Qarabağ müharibəsinin dayandırılması üçün Bişkek protokolu imzalamışdır. 20 sentyabrda Heydər Əliyev və Qərbin enerji transmilli şirkətlərinin konsorsiumu arasında "Azəri-Çıraq-Günəşli" neft yataqlarını əhatə edən 30 illik hasilatın pay bölgüsü sazişi imzalanmışdı. 8 milyard dollarlıq müqavilə "Əsrin müqaviləsi" adlandırılırdı. Bundan sonra Heydər Əliyev ilə Surət Hüseynov və Cavadov qardaşları arasında müharibənin dayandırılması, neft müqavilələri və iqtisadiyyatın idarəolunması barəsində ziddiyyətlər getdikcə dərinləşməyə başlamışdı. 1994-cü ilin yayı Əliyev və Hüseynov arasında açıq qarşıdurmalarla keçirdi. Hüseynov Əliyevin getdikcə qərbpərəst mövqeyindən, Qərb şirkətləri ilə neft müqavilələri imzalamasından və Əliyevin yaxınlarının və uzun müddətdir ortağı olan spiker Rəsul Quliyevin əsas rol oynadığı özəlləşdirmə kampaniyasından narazılığını gizlətmirdi.
Müqavilə ilə bağlı problemlərinin olduğunu bildirən Hüseynov açıqlamasında müqavilənin hazırkı strukturunda onun Azərbaycanı deyil, yalnız Heydər Əliyev və onun ailəsini zənginləşdirəcəyini demişdi. Baş nazirin sözləri üsyana çağırış kimi şərh edilmişdi və ardınca zorakı hadisələr silsiləsi baş tutmuşdur. Müqavilənin imzalanmasından bir gün sonra Əlikram Hümbətov və Rəhim Qazıyev həbsdən qaçıralaq Moskvaya aparılmışdı. Bundan bir neçə gün sonra Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədr müavini Afiyəddin Cəlilov sui-qəsd nəticəsində öldürülmüşdü. Bundan sonra Ali Sovetin deputatlarına anonim telefon zəngləri ilə təhdid edilmişdir ki, müqaviləyə veto qoymadıqları təqdirdə növbəti hədəf onlar olacaqlar. Surət Hüseynova yaxın olan ədliyyə naziri Əli Ömərov baş verən hadisələrin arxasında XTPD və onun komandiri Rövşən Cavadovun olduğunu iddia etmişdi.
Hadisələrə görə 3 XTPD üzvü həbs edilmişdi, lakin 2 oktyabrda Cavadovun 3 min nəfərlik polis qüvvəsi Baş Prokurorluğa soxularaq onları azadlığa buraxmış, Əli Ömərov daxil olmaqla 40-a yaxın adamı girov götürmüşdülər. Onlar Baş prokuror Əli Ömərovun, daxili işlər naziri Ramil Usubovun və parlamentin sədri Rəsul Quliyevin istefasını tələb edirdilər. Buna reaksiya olaraq beş tank, bir zirehli avtomobil və bir zirehli transportyordan istifadə edən hökumət qoşunları binanı mühasirəyə almış və ordu strateji obyektləri qorumaq üçün cəlb edilmişdi. Əliyev ardınca fövqəladə vəziyyət elan etmişdir. Səhər saatlara qədər davam edən qarşıdurmada altı nəfər yaralanmışdı və XTPD bir tankı ələ keçirmişdi, lakin sonra Cavadovla danışığa gedilmiş və XTPD qüvvələri Bakının kənarındakı qərargahlarına çəkilmişdir. Bundan əlavə, Gəncədə Hüseynova sadiq qüvvələr şəhəri mühasirəyə almış və strateji obyektləri ələ keçirmişdi. Əliyev bu iki qüvvəni Rusiyanın dəstəyi ilə növbəti dövlət çevrilişi hazırlamaqda ittiham etmiş və oktyabr ayında fövqəladə vəziyyət elan etmişdi. Hüseynov ev dustaqlığına buraxılmış, tutduğu vəzifədən uzaqlaşdırılmış və deputat mandatı əlindən alınmışdı. O, ardınca Moskvaya qaçmışdı.
Dövlət çevrilişinə cəhd
1995-ci ilin yazında Rövşən Cavadov ictimai formada hökuməti korrupsiyada və klanlara tərəfdarlıqda ittiham etmişdi. 12 martda Azərbaycanın şimal-qərbində polis əməkdaşları Gürcüstana 150 ton mis daşıyan silahlı XTPD döyüşçülərinin olduğu 4 avtomobili saxlamışdır. Buna cavab olaraq Qazax rayonunda XTPD qulluqçuları silahlı əhali ilə birlikdə şəhərin polis idarəsini və Qazax şəhərində yerləşən hərbi hissəni ələ keçirmişdir. Onlar bir neçə zirehli texnikanı ələ keçirərək Ağstafa və Tovuz şəhərlərinə hücuma keçmişdilər. Ağstafaya doğru irəliləyən üsyançılar onları saxlamağa çalışan polis postunu ələ keçirmiş, baş tutan toqquşma nəticəsində bir polis əməkdaşı yaralanmışdır. Ağstafa şəhərindəki polis bölməsində baş tutan toqquşmada hər iki tərəfdən bir nəfər həlak olmuşdur. Onların Tovuza hücumu uğursuz olmuşdur. Heydər Əliyevin əmri ilə 13 martda hökumət qoşunları üsyançılara hücum edərək onları məğlub etmişdir. Üsyançı XTPD qüvvələrinin bir hissəsi təslim olmuşdur, digərləri Gürcüstana, oradan isə Rusiyaya qaçmışdır. 14 mart Azərbaycanın daxili işlər naziri Ramil Usubov XTPD-nin ləğv edilməsi haqqında qərar qəbul etmişdir. Cavadova üç gün ərzində bütün texnika və silahları təhvil vermək əmri verilmişdir. Bunun müqabilində dövlətə xidmət edən XTPD qulluqçularının Daxili İşlər Nazirliyində başqa vəzifələrə keçiriləcəyi vəd edilmişdir. Buna baxmayaraq, təyin olunmuş vaxta qədər yalnız 100-ə yaxın XTPD qulluqçusu əmri yerinə yetirmiş, qalan 500 nəfər tərksilah etməkdən imtina etmişdir.
Prezident Heydər Əliyevin hüquq-mühafizə orqanlarını nəzarətə götürmək cəhdləri bu qüvvələr üzərində təzyiq yaratmağa başlamışdı və buna cavab olaraq onu vəzifədən uzaqlaşdırmaq planı hazırlanırdı. Rövşən Cavadov Əliyevi ATƏT-in Kopenhagendəki sammitindən qayıdandan dərhal sonra öldürməyi planlaşdırırdı. Cavadov AXC-nin üzvlərini və Bakıdakı çeçen qruplaşmalarını ayağa qalxmağa və planlaşdırılan çevriliş cəhdinə dəstək verməyə çağırmışdı, lakin Çeçenistan Prezidenti Cövhər Dudayev bütün çeçenlərə hadisələrdə iştirak etməməyi əmr etmişdi, AXC-dən isə sadəcə bir neçə keçmiş səlahiyyətli çağırışlara cavab vermişdir.
Türkiyə kəşfiyyat orqanları sui-qəsdi üzə çıxarmasından sonra Türkiyə Prezidenti Süleyman Dəmirəl Əliyevə xəbərdarlıq etmiş, Əliyev özü vaxtından əvvəl, 16 martda, səhər saatlarında Bakıya qayıtmışdır. Bu zaman Rövşən Cavadov açıq şəkildə Heydər Əliyevi, onun ailəsini və "Naxçıvan klanı" adlanan hökumət fraksiyasını Azərbaycanın neft sərvətlərini talamaqda ittiham etmiş, Əliyevin dərhal istefasını tələb etmişdir. Bundan sonra onun qüvvələri Bakıdakı kazarmanı ələ keçirmişdir. Buna reaksiya olaraq Heydər Əliyev Rövşən Cavadovun daxili işlər nazirinin müavini vəzifəsindən azad edilməsi barədə sərəncam imzalamışdır. Ardınca hökumət qüvvələri həmin kazarmanı mühasirəyə almış, onlar Əliyevin əmri ilə XTPD-nin qərargahına hücum etməyi əmr etmişdir. 16–17 mart tarixlərində baş tutan döyüşlərdə hökumət qüvvələri qalib gəlmişdi. Bu zaman 27 hərbi qulluqçu, 11 XTPD qulluqçusu və 7 mülki şəxs həlak olmuş, 117 nəfər yaralanmışdır.
Rövşən Cavadov xəstəxanaya aparılarkən qan itkisindən yolda vəfat etmişdir. Digər mənbələrə görə, Cavadov xəstəxanada keçinmişdir. Onun atasının sözlərinə görə, Cavadovu Naxçıvan Muxtar Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin əməkdaşı Əmiraslan Əliyev qətlə yetirmişdi. Rövşən Cavadov Xırdalan şəhər qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.
Sonrakı proseslərdə 710 XTPD qulluqçusu və tərəfdarı dövlət çevrilişi cəhdində iştirak ittihamı ilə həbs edilmişdir. Onlardan 207-si günahsız hesab edilərək azadlığa buraxılmış, dövlət çevrilişinə cəhddə iştirak etməyən 75 fərariyə amnistiya verilmiş, 7-si isə şərti cəza almışdır. 407 nəfər məhkum edilmişdir; onlardan 373 nəfəri azadlıqdan məhrum edilmiş, 2 nəfəri isə ölüm hökmü almışdır. Heydər Əliyev bu dövlət çevrilişinə cəhdi də yatırtmışdı. Çevriliş cəhdindən sonra XTPD tamamilə ləğv edilmişdir. 1995-ci ilin sonlarında Əliyev etibar etmədiyi təhlükəsizlik işçilərini həbs etdirmişdir. Bu əməlləri pisləyən müxalif partiyalara təzyiq və zərərsizləşdirmə prosesi davam etmişdir.
Bu, Azərbaycanda yarımhərbi birləşmələrin iştirak etdiyi sonuncu açıq döyüşlər idi və dövlət səviyyəsində şiddətli toqquşmaların tarixində dönüş nöqtəsi olmuşdur. Bu çevriliş cəhdinin kölgəli tərəfdarları heç vaxt müəyyən edilməmişdir. Güman edilir ki, onların arasında Türkiyə Daxili İşlər Nazirliyinin elementləri, eləcə də kəşfiyyat orqanlarının məmurları və "bozqurd" hərəkatının üzvləri də var idi. Əliyev hökuməti əmin idi ki, çevriliş cəhdində Türkiyənin Bakıdakı səfirliyinin də əli var idi. 1996-cı ilin axırlarında Türkiyədə baş vermiş "Susurluq qəzası" da bu iddiaların güclənməsinə gətirib çıxarmışdı. Türkiyə mətbuatına görə, çevriliş cəhdinə Əbülfəz Elçibəyi yenidən hakimiyyətə gətirmək üçün Türkiyə Baş naziri Tansu Çillər tərəfindən dəstək verilmişdi. Bu iddialar səbəbilə Çillər özü Bakıya gələrək Əliyevdən Türkiyədəki sağçı qüvvələrə görə üzr istəmişdi, lakin Əliyev özü 1998-ci ildə Türkiyə mətbuatına verdiyi müsahibədə Çilləri bu hadisələrdə iştirak etməkdə günahlandırmışdır. Bu səbəblərdən həmin hadisələr "Türkiyənin dövlət çevrilişi" də adlanır. Hər halda, onların bu hadisələrdə iştirakı nə Azərbaycan, nə də Türkiyə hökuməti tərəfindən nə tam araşdırılmış, nə də açıq şəkildə etiraf edilmişdir.
Bu hadisələr Azərbaycan–Türkiyə münasibətlərində böhrana səbəb olmuş, münasibətləri kökündən sarsıtmışdı. Yalnız Əliyevlə Dəmirəl arasındakı şəxsi münasibətlər və Dəmirəlin çevrilişlə bağlı Əliyevə xəbərdarlıq etməsi iki ölkə arasında münasibətlərin kəskin qırılmasının qarşısını almışdı. Odur ki, Dəmirəl və Əliyev sonradan öz yaxın münasibətlərini bərpa etmişdi, Əliyev isə Türkiyə siyasətinə əvvəlkindən daha çox təsir etməyə başlamışdı. Həm Rusiyadan, həm də Türkiyədən dəstəklənən üsyançılarla üzləşən Əliyev çətin anlarda müraciət edə biləcəyi üçüncü tərəf axtarmış və Qərbə, xüsusən də ABŞ-yə yaxınlaşmağa başlamışdır.
Bu hadisələrdən sonra Rövşən Cavadovun qardaşı Mahir Cavadov Avstriyaya köçmüşdür, lakin sonradan İran hökuməti tərəfindən ona sığınacaq verilmişdir.
İrsi
1994-cü ildə Bakı İdman Sarayında "Rövşən Cavadov mükafatı uğrunda" karate yarışı keçirilmiş, burada Ramiz Mehdiyev, Abbas Abbasov, İlham Əliyev, Murtuz Ələsgərov, Ramil Usubov, Abid Şərifov və başqaları fəxri qonaq qismində iştirak etmişdilər.
2003-cü ildə rejissor Ramiz Fətəliyev 1994–1995-ci illərdə Azərbaycanda baş verən siyasi hadisələrdən bəhs edən "Bir anın həqiqəti" çoxseriyalı bədii filmini çəkmişdir. Filmdə Rövşən Cavadov rolunu Azərbaycanın əməkdar artisti Ələkbər Hüseynov ifa etmişdir.
Mənbə
İstinadlar
- Elçibəy, Əbülfəz. "R. B. Cavadov haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". E-qanun.az. Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi. 10 fevral 1993. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Əliyev, Heydər. "R. B. Cavadov haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". E-qanun.az (az.). Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi. 15 mart 1995. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Elçibəy, Əbülfəz. "A. M. Allahverdiyev və R. B. Cavadov haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". E-qanun.az. Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi. 17 iyun 1993. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Əliyev, Heydər. "R. B. Cavadovun Azərbaycan Respublikasının daxili işlər naziri vəzifəsinin icrasından azad edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". E-qanun.az (az.). Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi. 3 iyul 1993. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- "Rövşən Cavadov kimdir?". adam.az (az.). 1 oktyabr 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 1 iyun 2022 – Qafqaz Mədəniyyət Mərkəzi vasitəsilə.
- "Rövşən Cavadovun anası vəfat edib". Mediaforum (az.). 8 aprel 2011. 2013-11-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Qolts, 1998. səh. 126
- "Azərbaycan rəsmiləri – kimlər kimlərlə qohum olub?". Azadlıq (az.). 14 oktyabr 2016. 17 oktyabr 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 2 iyun 2022.
- Muradov, İlkin. "Ailəsi və dostları Rövşən Cavadovun məzarını ziyarət ediblər – FOTOLAR". Yeni Müsavat (az.). 17 mart 2016. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Mərzili, 2015. səh. 8
- Əliyev, N. "Махир Джавадов: "Я знал, что… Ровшан предпочтет смерть"". Exo (az.). 2002. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Nəcəfov, 2000. səh. 35
- Əlizadə, 2006. səh. 260
- Əlizadə, 2006. səh. 264
- Əlizadə, 2006. səh. 313
- Məmmədov, 2012. səh. 6
- "«Mənim kreslom həmvətənlərimin qanına dəyməzdi»". Bizim Yol. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Əlizadə, 2006. səh. 366–376
- Bölükbaşı, 2011. səh. 185
- de Vaal, 2013. səh. 185–186
- de Vaal, 2013. səh. 194
- Qolts, 2015. səh. 190–191
- Əlizadə. səh. 394
- Həmid, Tural. "Laçının işğalı (1992)". AzLogos (az.). 1 dekabr 2020. 4 yanvar 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Əlizadə, 2006. səh. 393–395
- de Vaal, 2013. səh. 308
- Наджафов, 2000. səh. 69
- Zeynalov, 1996
- Bölükbaşı, 2011. səh. 198
- Davişa, Perrott, 1997. səh. 148
- Qolts, 1998. səh. 149
- Qolts, 2015. səh. 229
- Həmid, Tural. "Ağdərə əməliyyatı". AzLogos (az.). 28 oktyabr 2020. 2021-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- de Vaal, 2013. səh. 309
- Vəliməmmədov, 2019. səh. 90–91
- Laçın, 2014. səh. 4
- "Lənkəranski və İsgəndər Həmidovun adları hallanan – "Subtropik əməliyyatı"n əsl mahiyyəti". Publika.az (az.). 17 iyul 2018. 2022-06-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2 iyun 2022.
- Elçibəy, Əbülfəz. "A. M. Allahverdiyev və R. B. Cavadov haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". E-qanun.az. Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi. 7 sentyabr 1992. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Remler, 2016. səh. 55–56
- Laçın, Sultan. ""Rövşən Cavadov dedi ki, Qobl planının əleyhinə olduğumuzdan bizi məhv etmək istəyirlər..."". Moderator.az. 16 mart 2019. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Broers, 2019a. səh. 13
- Bölükbaşı, 2011. səh. 15
- Qolts, 1998. səh. 390–391
- Sends, Kəzizay, 2019. səh. 346
- Sends, Kəzizay, 2019. səh. 341
- Sends, Kəzizay, 2019. səh. 341–342
- Sends, Kəzizay, 2019. səh. 342
- Sends, Kəzizay, 2019. səh. 343
- Abbasov, İdrak. "Azeri Veterans Recall Military Fiasco". Institute for War and Peace Reporting. 21 fevral 2004. 5 iyun 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Kornell, 2015. səh. 85
- Şermatova, 2001. səh. 220
- Qolts, 1998. səh. 448
- Yunus, 2003. səh. 15
- Efron, Sonni. "Azerbaijan Coup Attempt Crushed: Caucasus: Loyal forces storm a building and overcome mutinous police units, president reports" [Azərbaycanda dövlət çevrilişi cəhdi yatırıldı: Qafqaz: Prezident bildirir ki, ona sadiq qüvvələr binaya basqın edərək üsyançı polis bölmələrini məğlub etdilər]. The Los Angeles Times (ingilis). 18 mart 1995. 29 oktyabr 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- "Rebellion Spreads; Azerbaijani President Urges Resistance" [Üsyan yayılır; Azərbaycan prezidenti müqavimət göstərməyə çağırır]. Associated Press (ingilis). 5 oktyabr 1994. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Horovits, 2005. səh. 68
- Kornell, 2015. səh. 86
- "Report on fact-finding mission til Azerbaijan Former OPON forces in Azerbaijan, etc. 27 Januar to 1 Februar 2002" (PDF). Danimarka İmmiqrasiya Xidməti (ingilis). 1 fevral 2022. 2022-08-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 28 avqust 2022.
- Kornell, 2015. səh. 86–87
- Kornell, 2015. səh. 87
- Qolts, 1998. səh. 450–451
- Qolts, 1998. səh. 451
- Qolts, 1998. səh. 24
- de Vaal, 2013. səh. 263
- "Azerbaijan Report: March 18, 2003" [Azərbaycan hesabatı: 18 mart 2003-cü il]. Azadlıq Radiosu (ingilis). 18 mart 2003. 27 yanvar 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Kornell, 2015. səh. 167
- Çeteryan, 2015. səh. 165
- Remler, 2016. səh. 64
- Kornell, 2015. səh. 372
- Broersb, 2019. səh. 28
- Qolts, 1998. səh. 452
- Hacızadə, Asiya. "Суета вокруг Джавадова" [Cavadovun ətrafındakı təlaş]. Независимая газета (rus). 4 sentyabr 1999. 2022-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyun 2022.
- Kornell, 2015. səh. 144
- Sarabi, L. "Ələkbər əminin inanılmaz ölüm səbəbi". Publika.az (az.). 21 dekabr 2017. 5 avqust 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 2 iyun 2022.
Ədəbiyyat
- de Vaal, Tomas. Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War (ingilis) (10th Anniversary, Revised, Updated). NYU Press. 2013. ISBN .
- Qolts, Tomas. Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter's Adventures in an Oil-rich, War-torn, Post-Soviet Republic (ingilis) (1st Edition). Routledge. 1998. ISBN .
- Kornell, Svante E. Azerbaijan Since Independence (ingilis). Taylor & Francis. 2015. ISBN .
- Broers, Laurens. A Violent Unravelling // Armenia and Azerbaijan: Anatomy of a Rivalry (ingilis). Edinburgh University Press. 2019. ISBN .
- Broers, Laurens. Borderland into Cornerstone // Armenia and Azerbaijan: Anatomy of a Rivalry (ingilis). Edinburgh University Press. 2019. ISBN .
- Bölükbaşı, Suha. Azerbaijan: A Political History. London: I. B. Taurus. 2011. ISBN .
- Çeteryan, Viken. Open Wounds: Armenians, Turks, and a Century of Genocide (ingilis). C Hurst & Co Publishers Ltd. 2015. ISBN .
- Horovits, Şeyl. From Ethnic Conflict to Stillborn Reform: The Former Soviet Union and Yugoslavia (ingilis). Texas A&M University Press. 2005. ISBN .
- Remler, Fillip. Chained to the Caucasus: Peacemaking in Karabakh, 1987–2012 (ingilis). International Peace Institute. 2016. ISBN .
- Sends, Kris; Kəzizay, Fazilminallah. Night Letters: Gulbuddin Hekmatyar and the Afghan Islamists Who Changed the World (ingilis). Hurst. 2019. ISBN .
- Nəcəfov, İsa. Убийство в половине двенадцатого (rus). Абилов, Зейналов и сыновья. 2000. ISBN .
- Şermatova, Sənubər. Гейдар Алиев (Наброски к портрету человека и "портрету режима") // Фурман, Д. Е. (redaktor). Азербайджан и Россия: общества и государства (rus). Летний сад. 2001. ISBN . 2 yanvar 2022 tarixində .
- Yunus, Arif. Azerbaijan: The burden of history – waiting for change // The Caucasus: Armed and Divided (ingilis). Saferworld. 2003. ISBN .
- Mərzili, Asif. "20 il əvvəlki 8 mart və 1995-ci ilin 13-17 mart hadisələri". Təzadlar. 17 mart 2015. 30 sentyabr 2019 tarixində .
- Məmmədov, Ramiz. "Qəhrəmanın adına layiq". Respublika (az.). 16 dekabr 2012. 27 mart 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 1 iyun 2022.
- Laçın, Sultan. "Nüvə başlıqlarını Badamdarda – qəbiristanlıqda gizlətdik". Həftə içi (az.). 19 fevral 2014. 2022-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-02.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rovsen Bextiyar oglu Cavadov 19 oktyabr 1951 Lacin 17 mart 1995 Baki Azerbaycan hekimi karatecisi herbcisi milliyetcisi Xususi Teyinatli Polis Destesinin komandiri 1992 1995 Azerbaycan Respublikasinin daxili isler nazirinin muavini 1993 1995 Rovsen CavadovAzerbaycan Respublikasinin Daxili Isler nazirinin muavini10 fevral 1993 15 mart 1995PrezidentEbulfez Eliyev Heyder EliyevAzerbaycan Respublikasinin Daxili Isler naziri vezifesini icra eden17 iyun 1993 3 iyul 1993EvvelkiAbdulla AllahverdiyevSonrakiVaqif NovruzovSexsi melumatlarDogum tarixi 19 oktyabr 1951 1951 10 19 Dogum yeri Lacin Lacin rayonu Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 17 mart 1995 1995 03 17 43 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanDefn yeri Xirdalan qebiristanligi d Tehsili Azerbaycan Tibb UniversitetiFealiyyeti siyasetci hekim herbi qulluqcuAtasi Bextiyar Cavadov d Herbi xidmetRehberlik edib Xususi Teyinatli Polis DestesiDoyusler Qara Yanvar Birinci Qarabag muharibesi Caykend emeliyyati 14 15 may hadiseleri Goranboy emeliyyati Subtropik emeliyyati 4 iyun Gence qiyami 1994 Azerbaycanda dovlet cevrilisine cehd Azerbaycanda dovlet cevrilisine cehd 1995 Rutbesi Polis polkovniki Vikianbarda elaqeli mediafayllar Rovsen Cavadov Bakida tibb tehsili aldiqdan sonra SSRI DIN Akademiyasinda davam etdirmisdir O Efqanistan muharibesi vaxti cebheye konullu olmus lakin antikommunist fikirlerine gore onun bu muracieti hokumet terefinden qebul edilmemisdir Cavadov bundan sonra Azerbaycanda ilk karate mesq yerlerini acaraq fealiyyetine davam etmisdir Rovsen Cavadov 1980 ci illerin axirlarinda siyasi fealiyyete baslamis Qara Yanvar hadiseleri zamani sovet qosunlarina qarsi gosterdiyi muqavimetden sonra herbi fealiyyete baslamis ve cox kecmemis hokumet terefinden ona polkovnik rutbesi verilmisdir Cavadov 1991 ci ilin sonuna qeder respublika XTPD nin komandani olmus Caykend emeliyyatinda istirak etmisdir O Isgender Hemidov ile muttefiq olmus ve Ebulfez Elcibeyin prezidentliyi dovrunde XTPD ye demek olar ki qeyri mehdud nezareti ele kecirmisdi Onun komandanligi dovrunde XTPD quvveleri Goranboy emeliyyati esnasinda Agdere seherine daxil olmusdu 1993 cu ilde Elcibeyin devrilmesinden sonra Suret Huseynov ve Heyder Eliyev ile muttefiq olan Rovsen Cavadov Efqanistandan mucahidlerin getirilmesinde muhum rol oynamisdir Buna baxmayaraq Biskek protokolunun imzalanmasindan sonra Huseynov ile Cavadov Eliyeve qarsi cixmaga baslamis 1994 cu ilin axirlarinda bas veren qarsidurmalardan sonra Huseynov butun siyasi ve herbi gucunu itirmisdir Turkiye dovleti daxilinde mutesekkil cinayetkarliq ile elaqesi olan unsurler ve Turkiyenin kesfiyyat orqanlari ile elaqesi oldugu guman edilen Rovsen Cavadov daxili isler nazirinin XTPD nin legv edilmesi ile bagli verdiyi serencamdan sonra dovlet cevrilisine cehd etmis ve prezident Heyder Eliyevin oldurulmesini hedefe qoymusdur Buna baxmayaraq Cavadov bas tutan doyusler zamani helak olmusdur Erken illeri ve ailesiRovsen Bextiyar oglu Cavadov 19 oktyabr 1951 ci ilde Azerbaycan SSR nin Lacin seherinde anadan olmusdur Onun atasi eslen Lacin rayonunun Hocaz kendinden olan Bextiyar Cavadov 2003 cu ilde eslen Lacin rayonunun Seyidler kendinden olan anasi Tamara Cavadova Eliyeva ise 2011 ci ilde urek tutmasindan vefat etmisdir O Mahir Cavadovun kicik qardasidir ve iki bacisi da var Rovsen Cavadov Zemfira Cavadova ile aile heyati qurmus onun bu evlilikden olan yegane oglu 1974 cu il tevelludlu Lacin Cavadov 19 dekabr 2003 cu ilde Moskvada vefat etmisdir Lacin Cavadov vefat ederken bir qizi var idi Rovsen Cavadovun qizi Jale Cavadova Azerbaycan Respublikasi Bas Nazirinin sabiq muavini Abid Serifovun oglu ile evliliyinden iki qizi var ve o Azerbaycandan xaricde yasayir Rovsen Cavadov Bakinin Nesimi rayonunda Dostluq kinoteatri yaxinliqlarinda yasayirdi Rovsen Cavadov 1973 cu ilde Azerbaycan Tibb Universitetinden mezun olmus ardinca 1973 1976 ci iller arasinda Daxili Isler Nazirliyi DIN Xestexanasinda islemisdir O 1976 ci ilde Rostov seherindeki SSRI DIN Akademiyasina daxil olmus ve 1980 ci ilde burdan mezun olmusdur Cavadov bu dovrde antikommunist fikirleri ile taninirdi ve o 1980 ci ilde Efqanistanda herbi xidmet ucun muraciet etse de bu muracieti hokumet terefinden qebul edilmemisdir Cavadov 1981 ci ilde Azerbaycanda ilk karate mesq yerlerini acaraq fealiyyetine davam etmisdir Onun mektebinin yetirmeleri Azerbaycan Taekvondo Federasiyasinin birinci vitse prezidenti Fuzuli Musayev ve Azerbaycan Karate do Federasiyalari Assosiasiyasinin prezidenti Ulvi Quliyev kimi karateciler idi Cavadov 1982 ci ilde Gence seherine sahe muvekkili teyin olunmusdur Qarabag munaqisesiMutellibov hakimiyyeti Rovsen ve Mahir Cavadov qardaslari usaqliqda Rovsen Cavadov 1987 ci ilde qardasi ile birlikde Tekamul Partiyasini yaratmisdir O Qara Yanvar hadiseleri zamani terefdaslari ve telebeleri ile SSRI qosunlarina qarsi qoymus ve Gence seherine gederek irimiqyasli usyan herekati baslatmagi planlamisdir Qarabag munaqisesinin ilkin dovrlerinde Tekamul Partiyasi Cavadovun telimati ile herbi birlesmeye cevrilmisdir Bundan sonra Azerbaycan hokumeti Cavadova polkovnik herbi rutbesi vermis ve onun herbi birlesmelerini Xususi Teyinatli Polis Destesi XTPD olaraq adlandirmisdir O 1991 ci ilin yayinda XTPD nin rotalarindan birinin komandiri olmus 1991 ci ilin sonunda ise respublika XTPD ye rehberlik etmeye baslamisdir Rovsen Cavadov Milli Azadliq Herekatinda istirak etmis ve Azerbaycan Xalq Cebhesi AXC ile elaqesi olmusdur AXC nin 6 yanvar 1990 ci il tarixinde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin binasinda kecirilmis II qurultayin muhafize xidmetine basciliq edirdi AXC nin surasinin uzvlerini cixislarindan sonra meclisin formalasmasi ucun fasile elan edilmis lakin fabrik iscisi olan deleqatlardan biri AXC nin nizamnamesinin siravi cebhecilerin seckili orqanlarin isinde istirak etmek huququ haqqinda bendine istinad ederek zali terk etmekden imtina etmisdir Bu zaman Rovsen Cavadov onu zaldan cixamaga calismis deleqatin muqavimet gostermesinden sonra onu doymusdur Zerdust Elizade oz kitabinda qeyd etmisdir ki hadiseden sonra zalda olan her kes qorxu icinde susmusdu 17 mart 1991 ci ilde Mixail Qorbacov SSRI nin saxlanilmasi ile bagli referendum kecirmisdir Azerbaycanda resmi neticeye gore secicilerin 95 i ittifaqi saxlamagin terefdari olmusdur Ermenistan referendum kecirmekden imtina etdiyi ucun Moskva onu cezalandirmaq qerarina gelmis ardinca Qorbacov Saumyan ve Hadrut rayonlarinin bir sira kendlerinin ermeni ehalisini deportasiya edilmesini nezerde tutan Caykend emeliyyatina icaze vermisdir Emeliyyatda DIN e bagli Daxili Qosunlar ve XTPD birlikleri istirak edirdi Daxili Qosunlar esasen ruslardan yigilmisdi ordu hisselerinde azerbaycanlilar ustunluk teskil edirdi general Mehemmed Esedovun rehberlik etdiyi XTPD de ise yalniz azerbaycanlilar xidmet edirdiler Rovsen Cavadov XTPD nin komandiri olaraq emeliyyatda aktiv istirak etmisdir Elcibey hakimiyyeti 1992 ci ilde fevralin 25 den 26 na kecen gece ermeni desteleri bir nece zirehli texnikanin desteyi ile Xocali seherine hucum etmis yerli ehaliye soyqirim toretmisdir Bas veren hadiseler mart ayina qeder ictimaiyyetden gizli saxlanilmisdir Hemin ay Azerbaycan Ali Sovetinin Milli Surasi jurnalist Cingiz Mustafayevin Xocali soyqirimi ile bagli videocarxinin yayimlanmasina icaze vermisdi Soyqirimin goruntuleri Azerbaycan ictimaiyyetini sarsitmis prezident Ayaz Mutellibova qarsi nifrete sebeb olmusdu Bir cox cebheci Mutellibovu tenqid etmis ve onun istefaya getmesini teleb etmisdir Neticede Mutellibov muxalifetin tezyiqi ile 6 martda prezident vezifesinden istefa vermisdir Azerbaycan Prezidenti Ebulfez Elcibey yuxarida Daxili Isler naziri Isgender Hemidov asagida Her halda 14 mayda Azerbaycan Ali Soveti yeniden iclas kecirmis ve Mutellibovun vezifesi kecmis kommunist deputatlar terefinden berpa edilmisdir Onlar Mutellibovun istefasini konstitusiyaya zidd elan etmisdi cunki Xocali istintaqinin ilkin neticeleri onun her hansi qanunsuz hereketinin olmadigini gostermisdi AXC bunu dovlet cevrilisi kimi qiymetlendirmis Mutellibovu yeniden vezifesinden uzaqlasdirmagi planlasdirirdi Onlar evvelce Mutellibova ultimatum gondermis lakin diplomatik menbeler rus esgerlerinin mudaxile etmeyeceyini bildirdikden sonra silahli hucuma baslamisdir Mutellibov hakimiyyetde qalmaq ucun Rusiyaya bagli quvvelerin komeyine umid beslese de Rehim Qaziyevin seyleri neticesinde ondan mehrum olmusdu 15 mayda gunorta saatlarinda AXC nin herbi qolunun rehberi olan Isgender Hemidov zirehli texnika ve esgerlerden ibaret kolonna ile kucelere axin etmisdir 10 min etirazci ile Milli Meclisin binasina dogru irelileyirdi Ayaz Mutellibov Rovsen Cavadova numayiscileri dagitmaq ucun guc tetbiq etmek emri vermis Cavadov buna emel etmemek qerarini vermisdir Her halda Hemidov desteleri ile birlikde parlament binasina ve televiziyaya basqin etmisdir Bas tutan atismada 10 a yaxin esger helak olmus Mutellibov ise yeniden devrilmisdi AXC nin sedri Ebulfez Elcibey 7 iyun 1992 ci il tarixinde Azerbaycan Prezidenti secilmis ve nehayet AXC hakimiyyete gelmisdir Elcibeyin qelebesi olkede uzun suren siyasi bohrani aradan qaldirmis cebhede ehval ruhiyyeni yukseltmisdi Rovsen Cavadov Ebulfez Elcibeyin prezidentliyi dovrunde XTPD ye demek olar ki qeyri mehdud nezareti ele kecirmisdi Bu dovrde o artiq Daxili Isler Nazirliyi daxilinde boyuk nufuza malik olmusdu Eyni zamanada Isgender Hemidov Bozqurd Partiyasini sonralar Azerbaycan Milli Demokrat Partiyasi yaratmis ve onun rehberi olmusdu Onun partiyasi ve milislerinin adlanmaya baxmayaraq Turkiyedeki turkculer ile elaqelesi az idi ve Hemidov ozu Turkiyedeki ulkucu ocaqlarina bagliliq teklifinden imtina etmisdi Her halda Rovsen Cavadov bu partiyanin en ehemiyyetli muttefiqlerinden biri olmusdur Qarabagdaki separatci herekata son qoymaq isteyen Ebulfez Elcibeyin emri ile 12 iyunda Azerbaycan Milli Ordusu Dagliq Qarabagin simalindan hucuma kecerek Goranboy emeliyyatina baslamisdir Hucum emeliyyatinda Rovsen Cavadovun komandanliq etdiyi XTPD bolmeleri on cebhede idi Azerbaycan quvveleri zirehli texnika ve tanklarla irelileyirdi zeif silahlanmis ermeni qosunlarini darmadagin edirdi XTPD bolmeleri 4 iyulda seher saatlarinda Qurtulus batalyonu ve Suret Huseynovun komandanligi altindaki 123 sayli zerbe hemle alayinin tank batalyonu ile birlikde Agdere seherine daxil olmusdur Buna baxmayaraq Rusiyanin desteyi ile ermeniler eks hucuma kecmis oktyabr ayina qeder Azerbaycanin hucumunu dayandirmisdir Rovsen Cavadov 1992 ci ilin iyulunda Azerbaycanin cenub rayonlarinda kecirilen Subtropik emeliyyatina general Rehim Quliyev ile birlikde basciliq etmisdir Emeliyyatin meqsedi Azerbaycan Iran serhedine nezareti berpa etmek silahli desteleri zerersizlesdirmek ve SSRI hakimiyyeti dovrunde idare muessise rehberi olarken qanunsuz sekilde varlanmis sexsleri yaxalamaq idi Rovsen Cavadov ve onun qardasi Xetai rayonunun prokuroru Mahir Cavadov mahiyyetce oz milislerini AXC ye sadiq quvvelere birlesdirmis qosun bascilari idiler Dovrun Azerbaycan metbuatinda ermenilerin Rovsen Cavadovun basina kulli miqdarda pul qoymasi barede melumatlar derc olunurdu Rovsen Cavadov 1993 cu ilin fevralinda daxili isler naziri Isgender Hemidovun muavini teyin edilmis hemin ilin iyununda daxili isler naziri Abdulla Allahverdiyev hebs olunduqdan sonra bir muddet daxili isler naziri vezifesini icra eden vezifesinde calismisdir Buna elave olaraq Cavadov Xudu Memmedov adina Xeyriyye Cemiyyetinin sedrliyini de etmisdir Eliyev hakimiyyeti 1993 cu ilin iyununda ordu komandiri Suret Huseynov herbi cevrilisle Ebulfez Elcibeyi devirmis eks prezident ise ardinca Naxcivan Ali Meclisinin sedri Heyder Eliyevi hakimiyyete gelmesi ucun Bakiya devet etmisdir Huseynov muttefiq kimi yanina cagirdigi ilk sexs daxili isler nazirinin muavini Rovsen Cavadov olmusdur Odur ki Eliyev Naxcivandan Bakiya gelerken onun tehlukesizliyinden Rovsen Cavadov mesul olmusdur Bu dovrden baslayaraq Cavadov ile Huseynov silah sursat elde etmek ve Azerbaycan Silahli Quvvelerini guclendirmek ucun emekdasliq etmeye baslamisdilar Rovsen Cavadov sagdan ikinci azerbaycanli doyusculerle 1990 ci illerin evvelleri Ebulfez Elcibeyin paytaxt Bakini terk ederek Naxcivana getmesi AXC destekcilerini teeccublendirmisdi Onlar buna reaksiya olaraq bir nece defe etiraz aksiyalari teskil etmeye calissalar da her defesinde numayiscilerin qarsisi zorakiliqla alinmisdir Bezi numayisler silahlilar bezileri yuzlerle polis ve herbcinin zoraki mudaxile ile dayandirilmisdir Bas verenlerden xeber tutan Rovsen Cavadov AXC bas qerargahinin onune gelerek uzr istemis numayisleri dayandirmaqla bagli emr vermediyini bildirmisdir Rovsen Cavadovun 1993 cu ilin iyulunda Efqanistana getmis burada herbi yardim almaq ucun dovrun Efqanistan Prezidenti Burhaneddin Rebbani ile gorusmusdur Rebbani bu xahisi diplomatik menada Efqanistan ucun tehlukeli hesab etmis ve bunu geri cevirmisdir Musbet cavab gormeyen Cavadov ardinca Kabil seherinden texminen 11 kilometr 6 8 mil simalda yerlesen Cehar Asyab rayonunda Hizbul Islami nin lideri Efqanistanin Bas naziri Gulbeddin Hikmetyar ile gorusmusdur O efqan medeniyyeti haqqinda kifayet qeder melumatli idi ve Hikmetyarla herbi emekdasliq qurmaq niyyeti ile ona selib yurusleri zamani muselman doyusculerinin istifade etdikleri qilincin benzerini hediyye etmisdir Azerbaycan ehalisinin ekseriyyetinin muselman Ermenistanin ise xristian olkesi olmasi Hikmetyarin maragini celb etmisdir Bundan basqa Cavadov onunla danisarken munaqiseni mudafie xarakterli cihad kimi tesvir etmisdi O Hizbul Islami den ermenileri meglub etmek ucun Azerbaycana en yaxsi mucahidlerinden bir necesini gondermeyini isteyirdi Hikmetyar siyasi baximdan zeif idi ve Kabilde hakimiyyeti ele kecirmeye yaxin deyildi O Azerbaycana yardim ederek Efqanistanda oz movqeyini mohkemlendirmek isteyirdi Iran Rusiya ve Gurcustanla hemserhed oldugundan Hikmetyar Azerbaycani Yaxin Serq Merkezi Asiya ve hetta Avropaya korpu kimi gorurdu Her halda Hikmetyarin xaricde ilk ve yegane genismiqyasli herbi kampaniyasini aparmaga raziliq vermesinde helledici amil Irandan aldigi destek olmusdu Odur ki Azerbaycan musteqillik qazandigindan beri olkenin sie ehalisinden destek almaga calisan Iran munaqisenin ilk dovrlerinde Azerbaycana herbi yardim vermisdi Tezlikle bir nece yuz neferden ibaret mucahid bolmesi Azerbaycana gelmis ve Fuzuli rayonu istiqametinde emeliyyatlarda istirak etmisdiler Buna baxmayaraq onlardan hec vaxt effektiv formada istifade edilmemisdir Muharibeden sonraAzerbaycan Prezidenti Heyder Eliyev 1997 ci il 1994 cu ilin mayinda Qarabag muharibesinin dayandirilmasi ucun Biskek protokolu imzalamisdir 20 sentyabrda Heyder Eliyev ve Qerbin enerji transmilli sirketlerinin konsorsiumu arasinda Azeri Ciraq Gunesli neft yataqlarini ehate eden 30 illik hasilatin pay bolgusu sazisi imzalanmisdi 8 milyard dollarliq muqavile Esrin muqavilesi adlandirilirdi Bundan sonra Heyder Eliyev ile Suret Huseynov ve Cavadov qardaslari arasinda muharibenin dayandirilmasi neft muqavileleri ve iqtisadiyyatin idareolunmasi baresinde ziddiyyetler getdikce derinlesmeye baslamisdi 1994 cu ilin yayi Eliyev ve Huseynov arasinda aciq qarsidurmalarla kecirdi Huseynov Eliyevin getdikce qerbperest movqeyinden Qerb sirketleri ile neft muqavileleri imzalamasindan ve Eliyevin yaxinlarinin ve uzun muddetdir ortagi olan spiker Resul Quliyevin esas rol oynadigi ozellesdirme kampaniyasindan naraziligini gizletmirdi Muqavile ile bagli problemlerinin oldugunu bildiren Huseynov aciqlamasinda muqavilenin hazirki strukturunda onun Azerbaycani deyil yalniz Heyder Eliyev ve onun ailesini zenginlesdireceyini demisdi Bas nazirin sozleri usyana cagiris kimi serh edilmisdi ve ardinca zoraki hadiseler silsilesi bas tutmusdur Muqavilenin imzalanmasindan bir gun sonra Elikram Humbetov ve Rehim Qaziyev hebsden qaciralaq Moskvaya aparilmisdi Bundan bir nece gun sonra Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin sedr muavini Afiyeddin Celilov sui qesd neticesinde oldurulmusdu Bundan sonra Ali Sovetin deputatlarina anonim telefon zengleri ile tehdid edilmisdir ki muqavileye veto qoymadiqlari teqdirde novbeti hedef onlar olacaqlar Suret Huseynova yaxin olan edliyye naziri Eli Omerov bas veren hadiselerin arxasinda XTPD ve onun komandiri Rovsen Cavadovun oldugunu iddia etmisdi Hadiselere gore 3 XTPD uzvu hebs edilmisdi lakin 2 oktyabrda Cavadovun 3 min neferlik polis quvvesi Bas Prokurorluga soxularaq onlari azadliga buraxmis Eli Omerov daxil olmaqla 40 a yaxin adami girov goturmusduler Onlar Bas prokuror Eli Omerovun daxili isler naziri Ramil Usubovun ve parlamentin sedri Resul Quliyevin istefasini teleb edirdiler Buna reaksiya olaraq bes tank bir zirehli avtomobil ve bir zirehli transportyordan istifade eden hokumet qosunlari binani muhasireye almis ve ordu strateji obyektleri qorumaq ucun celb edilmisdi Eliyev ardinca fovqelade veziyyet elan etmisdir Seher saatlara qeder davam eden qarsidurmada alti nefer yaralanmisdi ve XTPD bir tanki ele kecirmisdi lakin sonra Cavadovla danisiga gedilmis ve XTPD quvveleri Bakinin kenarindaki qerargahlarina cekilmisdir Bundan elave Gencede Huseynova sadiq quvveler seheri muhasireye almis ve strateji obyektleri ele kecirmisdi Eliyev bu iki quvveni Rusiyanin desteyi ile novbeti dovlet cevrilisi hazirlamaqda ittiham etmis ve oktyabr ayinda fovqelade veziyyet elan etmisdi Huseynov ev dustaqligina buraxilmis tutdugu vezifeden uzaqlasdirilmis ve deputat mandati elinden alinmisdi O ardinca Moskvaya qacmisdi Dovlet cevrilisine cehdEsas meqale Azerbaycanda dovlet cevrilisine cehd 1995 1995 ci ilin yazinda Rovsen Cavadov ictimai formada hokumeti korrupsiyada ve klanlara terefdarliqda ittiham etmisdi 12 martda Azerbaycanin simal qerbinde polis emekdaslari Gurcustana 150 ton mis dasiyan silahli XTPD doyusculerinin oldugu 4 avtomobili saxlamisdir Buna cavab olaraq Qazax rayonunda XTPD qulluqculari silahli ehali ile birlikde seherin polis idaresini ve Qazax seherinde yerlesen herbi hisseni ele kecirmisdir Onlar bir nece zirehli texnikani ele kecirerek Agstafa ve Tovuz seherlerine hucuma kecmisdiler Agstafaya dogru irelileyen usyancilar onlari saxlamaga calisan polis postunu ele kecirmis bas tutan toqqusma neticesinde bir polis emekdasi yaralanmisdir Agstafa seherindeki polis bolmesinde bas tutan toqqusmada her iki terefden bir nefer helak olmusdur Onlarin Tovuza hucumu ugursuz olmusdur Heyder Eliyevin emri ile 13 martda hokumet qosunlari usyancilara hucum ederek onlari meglub etmisdir Usyanci XTPD quvvelerinin bir hissesi teslim olmusdur digerleri Gurcustana oradan ise Rusiyaya qacmisdir 14 mart Azerbaycanin daxili isler naziri Ramil Usubov XTPD nin legv edilmesi haqqinda qerar qebul etmisdir Cavadova uc gun erzinde butun texnika ve silahlari tehvil vermek emri verilmisdir Bunun muqabilinde dovlete xidmet eden XTPD qulluqcularinin Daxili Isler Nazirliyinde basqa vezifelere kecirileceyi ved edilmisdir Buna baxmayaraq teyin olunmus vaxta qeder yalniz 100 e yaxin XTPD qulluqcusu emri yerine yetirmis qalan 500 nefer terksilah etmekden imtina etmisdir Prezident Heyder Eliyevin huquq muhafize orqanlarini nezarete goturmek cehdleri bu quvveler uzerinde tezyiq yaratmaga baslamisdi ve buna cavab olaraq onu vezifeden uzaqlasdirmaq plani hazirlanirdi Rovsen Cavadov Eliyevi ATET in Kopenhagendeki sammitinden qayidandan derhal sonra oldurmeyi planlasdirirdi Cavadov AXC nin uzvlerini ve Bakidaki cecen qruplasmalarini ayaga qalxmaga ve planlasdirilan cevrilis cehdine destek vermeye cagirmisdi lakin Cecenistan Prezidenti Covher Dudayev butun cecenlere hadiselerde istirak etmemeyi emr etmisdi AXC den ise sadece bir nece kecmis selahiyyetli cagirislara cavab vermisdir Turkiye Prezidenti Suleyman Demirel solda Turkiye Bas naziri Tansu Ciller sagda Turkiye kesfiyyat orqanlari sui qesdi uze cixarmasindan sonra Turkiye Prezidenti Suleyman Demirel Eliyeve xeberdarliq etmis Eliyev ozu vaxtindan evvel 16 martda seher saatlarinda Bakiya qayitmisdir Bu zaman Rovsen Cavadov aciq sekilde Heyder Eliyevi onun ailesini ve Naxcivan klani adlanan hokumet fraksiyasini Azerbaycanin neft servetlerini talamaqda ittiham etmis Eliyevin derhal istefasini teleb etmisdir Bundan sonra onun quvveleri Bakidaki kazarmani ele kecirmisdir Buna reaksiya olaraq Heyder Eliyev Rovsen Cavadovun daxili isler nazirinin muavini vezifesinden azad edilmesi barede serencam imzalamisdir Ardinca hokumet quvveleri hemin kazarmani muhasireye almis onlar Eliyevin emri ile XTPD nin qerargahina hucum etmeyi emr etmisdir 16 17 mart tarixlerinde bas tutan doyuslerde hokumet quvveleri qalib gelmisdi Bu zaman 27 herbi qulluqcu 11 XTPD qulluqcusu ve 7 mulki sexs helak olmus 117 nefer yaralanmisdir Rovsen Cavadov xestexanaya aparilarken qan itkisinden yolda vefat etmisdir Diger menbelere gore Cavadov xestexanada kecinmisdir Onun atasinin sozlerine gore Cavadovu Naxcivan Muxtar Respublikasi Milli Tehlukesizlik Nazirliyinin emekdasi Emiraslan Eliyev qetle yetirmisdi Rovsen Cavadov Xirdalan seher qebiristanliginda defn olunmusdur Sonraki proseslerde 710 XTPD qulluqcusu ve terefdari dovlet cevrilisi cehdinde istirak ittihami ile hebs edilmisdir Onlardan 207 si gunahsiz hesab edilerek azadliga buraxilmis dovlet cevrilisine cehdde istirak etmeyen 75 ferariye amnistiya verilmis 7 si ise serti ceza almisdir 407 nefer mehkum edilmisdir onlardan 373 neferi azadliqdan mehrum edilmis 2 neferi ise olum hokmu almisdir Heyder Eliyev bu dovlet cevrilisine cehdi de yatirtmisdi Cevrilis cehdinden sonra XTPD tamamile legv edilmisdir 1995 ci ilin sonlarinda Eliyev etibar etmediyi tehlukesizlik iscilerini hebs etdirmisdir Bu emelleri pisleyen muxalif partiyalara tezyiq ve zerersizlesdirme prosesi davam etmisdir Bu Azerbaycanda yarimherbi birlesmelerin istirak etdiyi sonuncu aciq doyusler idi ve dovlet seviyyesinde siddetli toqqusmalarin tarixinde donus noqtesi olmusdur Bu cevrilis cehdinin kolgeli terefdarlari hec vaxt mueyyen edilmemisdir Guman edilir ki onlarin arasinda Turkiye Daxili Isler Nazirliyinin elementleri elece de kesfiyyat orqanlarinin memurlari ve bozqurd herekatinin uzvleri de var idi Eliyev hokumeti emin idi ki cevrilis cehdinde Turkiyenin Bakidaki sefirliyinin de eli var idi 1996 ci ilin axirlarinda Turkiyede bas vermis Susurluq qezasi da bu iddialarin guclenmesine getirib cixarmisdi Turkiye metbuatina gore cevrilis cehdine Ebulfez Elcibeyi yeniden hakimiyyete getirmek ucun Turkiye Bas naziri Tansu Ciller terefinden destek verilmisdi Bu iddialar sebebile Ciller ozu Bakiya gelerek Eliyevden Turkiyedeki sagci quvvelere gore uzr istemisdi lakin Eliyev ozu 1998 ci ilde Turkiye metbuatina verdiyi musahibede Cilleri bu hadiselerde istirak etmekde gunahlandirmisdir Bu sebeblerden hemin hadiseler Turkiyenin dovlet cevrilisi de adlanir Her halda onlarin bu hadiselerde istiraki ne Azerbaycan ne de Turkiye hokumeti terefinden ne tam arasdirilmis ne de aciq sekilde etiraf edilmisdir Bu hadiseler Azerbaycan Turkiye munasibetlerinde bohrana sebeb olmus munasibetleri kokunden sarsitmisdi Yalniz Eliyevle Demirel arasindaki sexsi munasibetler ve Demirelin cevrilisle bagli Eliyeve xeberdarliq etmesi iki olke arasinda munasibetlerin keskin qirilmasinin qarsisini almisdi Odur ki Demirel ve Eliyev sonradan oz yaxin munasibetlerini berpa etmisdi Eliyev ise Turkiye siyasetine evvelkinden daha cox tesir etmeye baslamisdi Hem Rusiyadan hem de Turkiyeden desteklenen usyancilarla uzlesen Eliyev cetin anlarda muraciet ede bileceyi ucuncu teref axtarmis ve Qerbe xususen de ABS ye yaxinlasmaga baslamisdir Bu hadiselerden sonra Rovsen Cavadovun qardasi Mahir Cavadov Avstriyaya kocmusdur lakin sonradan Iran hokumeti terefinden ona siginacaq verilmisdir Irsi1994 cu ilde Baki Idman Sarayinda Rovsen Cavadov mukafati ugrunda karate yarisi kecirilmis burada Ramiz Mehdiyev Abbas Abbasov Ilham Eliyev Murtuz Elesgerov Ramil Usubov Abid Serifov ve basqalari fexri qonaq qisminde istirak etmisdiler 2003 cu ilde rejissor Ramiz Feteliyev 1994 1995 ci illerde Azerbaycanda bas veren siyasi hadiselerden behs eden Bir anin heqiqeti coxseriyali bedii filmini cekmisdir Filmde Rovsen Cavadov rolunu Azerbaycanin emekdar artisti Elekber Huseynov ifa etmisdir MenbeIstinadlar Elcibey Ebulfez R B Cavadov haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami E qanun az Azerbaycan Respublikasi Edliyye Nazirliyi 10 fevral 1993 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Eliyev Heyder R B Cavadov haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Fermani E qanun az az Azerbaycan Respublikasi Edliyye Nazirliyi 15 mart 1995 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Elcibey Ebulfez A M Allahverdiyev ve R B Cavadov haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami E qanun az Azerbaycan Respublikasi Edliyye Nazirliyi 17 iyun 1993 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Eliyev Heyder R B Cavadovun Azerbaycan Respublikasinin daxili isler naziri vezifesinin icrasindan azad edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Fermani E qanun az az Azerbaycan Respublikasi Edliyye Nazirliyi 3 iyul 1993 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Rovsen Cavadov kimdir adam az az 1 oktyabr 2018 tarixinde Istifade tarixi 1 iyun 2022 Qafqaz Medeniyyet Merkezi vasitesile Rovsen Cavadovun anasi vefat edib Mediaforum az 8 aprel 2011 2013 11 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Qolts 1998 seh 126 Azerbaycan resmileri kimler kimlerle qohum olub Azadliq az 14 oktyabr 2016 17 oktyabr 2016 tarixinde Istifade tarixi 2 iyun 2022 Muradov Ilkin Ailesi ve dostlari Rovsen Cavadovun mezarini ziyaret edibler FOTOLAR Yeni Musavat az 17 mart 2016 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Merzili 2015 seh 8 Eliyev N Mahir Dzhavadov Ya znal chto Rovshan predpochtet smert Exo az 2002 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Necefov 2000 seh 35 Elizade 2006 seh 260 Elizade 2006 seh 264 Elizade 2006 seh 313 Memmedov 2012 seh 6 Menim kreslom hemvetenlerimin qanina deymezdi Bizim Yol 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Elizade 2006 seh 366 376 Bolukbasi 2011 seh 185 de Vaal 2013 seh 185 186 de Vaal 2013 seh 194 Qolts 2015 seh 190 191 Elizade seh 394 Hemid Tural Lacinin isgali 1992 AzLogos az 1 dekabr 2020 4 yanvar 2021 tarixinde Istifade tarixi 1 iyun 2022 Elizade 2006 seh 393 395 de Vaal 2013 seh 308 Nadzhafov 2000 seh 69 Zeynalov 1996 Bolukbasi 2011 seh 198 Davisa Perrott 1997 seh 148 Qolts 1998 seh 149 Qolts 2015 seh 229 Hemid Tural Agdere emeliyyati AzLogos az 28 oktyabr 2020 2021 02 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 de Vaal 2013 seh 309 Velimemmedov 2019 seh 90 91 Lacin 2014 seh 4 Lenkeranski ve Isgender Hemidovun adlari hallanan Subtropik emeliyyati n esl mahiyyeti Publika az az 17 iyul 2018 2022 06 02 tarixinde Istifade tarixi 2 iyun 2022 Elcibey Ebulfez A M Allahverdiyev ve R B Cavadov haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami E qanun az Azerbaycan Respublikasi Edliyye Nazirliyi 7 sentyabr 1992 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Remler 2016 seh 55 56 Lacin Sultan Rovsen Cavadov dedi ki Qobl planinin eleyhine oldugumuzdan bizi mehv etmek isteyirler Moderator az 16 mart 2019 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Broers 2019a seh 13 Bolukbasi 2011 seh 15 Qolts 1998 seh 390 391 Sends Kezizay 2019 seh 346 Sends Kezizay 2019 seh 341 Sends Kezizay 2019 seh 341 342 Sends Kezizay 2019 seh 342 Sends Kezizay 2019 seh 343 Abbasov Idrak Azeri Veterans Recall Military Fiasco Institute for War and Peace Reporting 21 fevral 2004 5 iyun 2013 tarixinde Istifade tarixi 1 iyun 2022 Kornell 2015 seh 85 Sermatova 2001 seh 220 Qolts 1998 seh 448 Yunus 2003 seh 15 Efron Sonni Azerbaijan Coup Attempt Crushed Caucasus Loyal forces storm a building and overcome mutinous police units president reports Azerbaycanda dovlet cevrilisi cehdi yatirildi Qafqaz Prezident bildirir ki ona sadiq quvveler binaya basqin ederek usyanci polis bolmelerini meglub etdiler The Los Angeles Times ingilis 18 mart 1995 29 oktyabr 2021 tarixinde Istifade tarixi 1 iyun 2022 Rebellion Spreads Azerbaijani President Urges Resistance Usyan yayilir Azerbaycan prezidenti muqavimet gostermeye cagirir Associated Press ingilis 5 oktyabr 1994 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 iyun 2022 Horovits 2005 seh 68 Kornell 2015 seh 86 Report on fact finding mission til Azerbaijan Former OPON forces in Azerbaijan etc 27 Januar to 1 Februar 2002 PDF Danimarka Immiqrasiya Xidmeti ingilis 1 fevral 2022 2022 08 28 tarixinde PDF Istifade tarixi 28 avqust 2022 Kornell 2015 seh 86 87 Kornell 2015 seh 87 Qolts 1998 seh 450 451 Qolts 1998 seh 451 Qolts 1998 seh 24 de Vaal 2013 seh 263 Azerbaijan Report March 18 2003 Azerbaycan hesabati 18 mart 2003 cu il Azadliq Radiosu ingilis 18 mart 2003 27 yanvar 2021 tarixinde Istifade tarixi 1 iyun 2022 Kornell 2015 seh 167 Ceteryan 2015 seh 165 Remler 2016 seh 64 Kornell 2015 seh 372 Broersb 2019 seh 28 Qolts 1998 seh 452 Hacizade Asiya Sueta vokrug Dzhavadova Cavadovun etrafindaki telas Nezavisimaya gazeta rus 4 sentyabr 1999 2022 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 iyun 2022 Kornell 2015 seh 144 Sarabi L Elekber eminin inanilmaz olum sebebi Publika az az 21 dekabr 2017 5 avqust 2019 tarixinde Istifade tarixi 2 iyun 2022 Edebiyyat de Vaal Tomas Black Garden Armenia and Azerbaijan through Peace and War ingilis 10th Anniversary Revised Updated NYU Press 2013 ISBN 0 8147 6032 5 Qolts Tomas Azerbaijan Diary A Rogue Reporter s Adventures in an Oil rich War torn Post Soviet Republic ingilis 1st Edition Routledge 1998 ISBN 0 7656 0244 X Kornell Svante E Azerbaijan Since Independence ingilis Taylor amp Francis 2015 ISBN 1 317 47620 4 Broers Laurens A Violent Unravelling Armenia and Azerbaijan Anatomy of a Rivalry ingilis Edinburgh University Press 2019 ISBN 978 1 4744 5052 2 Broers Laurens Borderland into Cornerstone Armenia and Azerbaijan Anatomy of a Rivalry ingilis Edinburgh University Press 2019 ISBN 978 1 4744 5052 2 Bolukbasi Suha Azerbaijan A Political History London I B Taurus 2011 ISBN 1 78076 759 5 Ceteryan Viken Open Wounds Armenians Turks and a Century of Genocide ingilis C Hurst amp Co Publishers Ltd 2015 ISBN 1 84904 458 9 Horovits Seyl From Ethnic Conflict to Stillborn Reform The Former Soviet Union and Yugoslavia ingilis Texas A amp M University Press 2005 ISBN 1 58544 396 4 Remler Fillip Chained to the Caucasus Peacemaking in Karabakh 1987 2012 ingilis International Peace Institute 2016 ISBN 0 937722 81 2 Sends Kris Kezizay Fazilminallah Night Letters Gulbuddin Hekmatyar and the Afghan Islamists Who Changed the World ingilis Hurst 2019 ISBN 1 78738 196 X Necefov Isa Ubijstvo v polovine dvenadcatogo rus Abilov Zejnalov i synovya 2000 ISBN 5 87459 232 6 Sermatova Senuber Gejdar Aliev Nabroski k portretu cheloveka i portretu rezhima Furman D E redaktor Azerbajdzhan i Rossiya obshestva i gosudarstva rus Letnij sad 2001 ISBN 5 94381 025 0 2 yanvar 2022 tarixinde Yunus Arif Azerbaijan The burden of history waiting for change The Caucasus Armed and Divided ingilis Saferworld 2003 ISBN 0 948546 91 3 Merzili Asif 20 il evvelki 8 mart ve 1995 ci ilin 13 17 mart hadiseleri Tezadlar 17 mart 2015 30 sentyabr 2019 tarixinde Memmedov Ramiz Qehremanin adina layiq Respublika az 16 dekabr 2012 27 mart 2022 tarixinde Istifade tarixi 1 iyun 2022 Lacin Sultan Nuve basliqlarini Badamdarda qebiristanliqda gizletdik Hefte ici az 19 fevral 2014 2022 06 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 06 02 Xarici kecidlerVikianbarda Rovsen Cavadov ile elaqeli mediafayllar var Hec kim ve hec ne unudulmayacaq OMON qiyami YouTube Kontext Rovsen Savadov ve OMON hadiseleri haqda detallar YouTube Qiyam Rovsen Cavadov Heyder Eliyeve qarsi YouTube