Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağdərə — Azərbaycan Respublikasının Ağdərə rayonunun Ağdərə şəhər inzibati ərazi dairəsində şəhər,Ağdərə rayonunun inzibati mərkəzi. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 13 oktyabr 1992-ci il tarixli, 327 saylı Qərarı ilə ləğv edilmiş Ağdərə rayonunun Ağdərə şəhəri Tərtər rayonunun inzibati tərkibinə verilmişdir.10 noyabr 2020-ci il üçtərəfli atəşkəs bəyanətına əsasən müvəqqəti olaraq Rusiya Sülhməramlı Qüvvələrinin nəzarət zonasına daxil olub. 19-20 sentyabr 2023-cü il tarixlərində Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin anti-terror tədbirləri nəticəsində Ağdərə Azərbaycan nəzarətinə qayıtmışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Ağdərə şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb. 5 dekabr 2023-cü ildə Ağdərə şəhəri Ağdərə rayonunun tərkibinə daxil edilib.
| Şəhər | |
| Ağdərə | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 453 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +994 246 |
| Poçt indeksi | AZ5900 |
| Nəqliyyat kodu | 59 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Toponimikiası
Keçmişdə adı dəyişdirildikdən sonra eyniadlı (Mardakert) rayonun mərkəzi olmuşdur. XIX əsrin I yarısında burada məskunlaşdırılmış qonşu Qasapet kəndindən cıxmış ermənilər rayonun və qəsəbənin adını 1923-cü ildən 10 sentyabr 1939-cu ilədək Cerabert, 1930-cu ildən isə Mardakert kimi rəsmiləşdirmişdilər. 1992-ci ildən rayonun ərazisi Tərtər rayonuna birləşdirilmiş, şəhər isə keçmiş adı ilə – Ağdərə adlandırılmışdır. Qarabağ düzünü Yuxarı Qarabagla birləşdirən kecidin adı. Şahbuz, Şamaxı və Ordubad rayonlarında Ağdərə adları ilə mənaca eynidir.
Tarixi
Ağdərə şəhəri 1923-cü ildə yaradılmış Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibində olan Ağdərə rayonuna tabe edilmişdir. Rayon 8 avqust 1930-cu ildə təşkil edilmişdir. 1960-cı ildə şəhər tipli qəsəbə, 1985-ci ildə şəhər statusu alıb. Ağdərə şəhəri Dağlıq Qarabağdakı bir çox ərazilər kimi Qarabağ müharibəsinin başlanğıcında erməni hərbçilərinin nəzarəti altına keçir. 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hücumu nəticəsində iyulun 4-də Ağdərə şəhəri erməni işğalçılarından azad edilir. Ağdərəyə ilk Azərbaycan bayrağını sancan tərtərli Baxşəliyev Ələmdar Asdan oğlu idi. 1 il boyunca şəhər ətrafındakı kəndlərdə və yüksəkliklərdə aramsız döyüşlər gedir. Lakin 1993-cü ildə Azərbaycanda 4 iyun Gəncə qiyamı baş verir. Qarabağ cəbhəsində döyüşən orduya rəhbərlik edən Surət Hüseynov mərkəzi hakimiyyətə qarşı qiyam edərək Bakıya doğru hücuma keçir. Onun rəhbərlik etdiyi ordu bölmələri öz mövqelərini qoyaraq Bakıya doğru hücuma qoşuldular. Bundan məharətlə istifadə edən ermənilər 27 iyun 1993-cü ildə Ağdərə şəhərini yenidən işğal etmişdi. 2023-cü il sentyabrın 20-də Azərbaycan Ordusunun Qarabağda keçirdiyi antiterror əməliyyatı nəticəsində Ağdərə şəhəri Azərbaycanın nəzarətinə qayıtmışdır.
Coğrafiyası və iqlimi
Şəhər Tərtər-İstisu avtomobil yolunun kənarında yerləşir.
Əhalisi
1989-cu il siyahıyaalınmasına əsasən şəhərdə 8.325 nəfər (4.018 nəfəri kişilər, 4.307 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.
- Milli tərkibi
| Siyahıyaalma ili | ||||
| Ermənilər | 3.340 (89,8 %) | ▲5.472 (96,3 %) | ▲6.264 (93,6 %) | ▼4.258 (99,9 %) |
| Azərbaycanlılar | 248 (6,7 %) | ▼135 (2,4 %) | ▲349 (5,2 %) | — |
| Ruslar | 105 (2,8 %) | ▼44 (0,8 %) | ▼41 (0,6 %) | — |
| Ukraynalılar | 11 (0,3 %) | ▼9 (0,2 %) | ▼5 (0,1 %) | — |
| digərləri | 17 (0,5 %) | 23 (0,4 %) | 31 (0,5 %) | 4 (0,1 %) |
| Cəmi | 3.721 (100 %) | 5.683 (100 %) | 6.690 (100 %) | 4.262 (100 %) |
İqtisadiyyatı
İşğal edilmiş ərazidə 8036 hektar sanitariya-gigiyena və sağlamlaşdırma fiınksi-yalı meşələr mövcud idi ki, bunun 628 hektan şəhərətrafı yaşıllıq zonası, 7408 hektarı isə su təchizatı mənbələrinin sanitar mühafızə zonalarına aid meşələr idi. Rayonda 75059 hektar meşə sahələri var idi ki, bu da ərazinin 44%-ni təşkil edirdi. Ağdərə rayonunda, Tərtər çayı vadisində Şərq çinarı meşəliyi xüsusi olaraq qorunurdu. Ağdərə rayonunda zəngin faydalı qazıntı yataqları var idi: Qızılbulaq qazıntı yatağında 13,6 vahid sənaye ehtiyatı olan qızıl və 47,9 mil- yon ton mis, Mehmana yatağında sənaye ehtiyatları 37,3 milyon ton olan qurğuşun, 40,4 milyon ton olan sink, 100 milyon ton olan Dəmirli mis yatağı, Canyataq-Gülyataq qızıl yatağı vardı. Sənaye ehtiyatları 38080 min kub metr olan Ağdərə, 6423 min kub metr olan Şorbulaq-I, 2129 min kub metr olan Şorbulaq – II mişar daşı yatağı, 200 min kub metr olan Ağdərə gəc yatağı düşmənlərə qaldı.
İşğal olunmuş ərazilərimizin qızıl yataqları bir qayda olaraq ABŞ-nin, Kanadanın, İsveçrənin, Fransanın iş adamları tərəfindən talan olunur. Ağdərənin Mehmana mis yatağı Türkiyəli iş adamı Mehmət Abdullaoğluna satılıb. 2004-cü ildən türk iş adamı Mehmana ərazisindən mis çıxarmaqla məşğuldur. Ərazidən çıxarılan mis Rusiya Federasiyasindakı, Almaniyadan olan iş adamına satılır. 2005-ci ilin mart ayından iş adamı M. Abdullaoğlu ərazidəki digər mis və qurğuşun yataqlarını da satın alıb.
80-ci illərin sonlarında, Dağlıq Qarabağda erməni separatizminin aktiv fazaya keçməsi ərəfəsində rayonun ərazisində zəngin daş kömür yataqlarının da olduğu aşkarlanmışdı. 2011-ci ildə isə Ermənistanın Azərbaycanın işğal altındakı ərazilərində yeraltı təbii sərvətlərin talan edilməsinə dair daha bir planı açıqlanıb. Düşmən ölkənin energetika və təbii ehtiyatlar naziri Armen Movsisyan Ermənistan İctimai Televiziyasına verdiyi müsahibədə bildirib ki, Ağdərə rayonundakı daş kömür yataqlarında ehtiyatların həcmini araşdırmaq üçün tədqiqat işləri gedir. Onun sözlərinə görə, işlərin hələ başa çatmamasına və bir neçə il davam edəcəyinə baxmayaraq artıq indidən aydındır ki, Dağlıq Qarabağda daş kömür ehtiyatları İrəvan İstilik Elektrik Stansiyasının köhnə enerji blokunu yenidən işə salmaq üçün yetərlidir.
Şəkilləri
-
![image]()
Şəhər stadionu -
![image]()
Kilsə -
![image]()
Ağdərədə bir xiyaban -
![image]()
-
![image]()
Ağdərənin təbiəti
İstinadlar
- http://stat-nkr.am/files/publications/2015/LXH_tverov_2015.pdf.
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2024-02-28. 2024-03-14 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-04-05.
- "Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 13 oktyabr 1992-ci il tarixli, 327 saylı Qərarı". 2022-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-29.
- "Azərbaycan Respublikasının Ağdərə rayonunun yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu" (az.). president.az (2023-12-28 tarixində nəşr olunub). 2023-12-05. (#archive_missing_date) tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-27.
- Ağdərə // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN .
- "Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц,городских поселений и городских районов по полу". 2012-01-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-12-10.
- "Этнокавказ. 1939-cu il siyahıyaalınmasına görə Mardakert rayonu əhalisinin etnik tərkibi". 2020-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-10.
- "Этнокавказ. 1970-ci il siyahıyaalınmasına görə Mardakert rayonu əhalisinin etnik tərkibi". 2020-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-10.
- "Этнокавказ. 1979-cu il siyahıyaalınmasına görə Mardakert rayonu əhalisinin etnik tərkibi". 2020-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-10.
- "2005-ci il siyahıyaalınmasına görə Mardakert rayonu əhalisinin etnik tərkibi". Population statistics of Eastern Europe & former USSR. 2022-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-10.
- "Ermənistan Qarabağın Daş Kömür Yataqlarını Talamağa Hazirlaşır". 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-10.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Agdere deqiqlesdirme Agdere Azerbaycan Respublikasinin Agdere rayonunun Agdere seher inzibati erazi dairesinde seher Agdere rayonunun inzibati merkezi Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 13 oktyabr 1992 ci il tarixli 327 sayli Qerari ile legv edilmis Agdere rayonunun Agdere seheri Terter rayonunun inzibati terkibine verilmisdir 10 noyabr 2020 ci il ucterefli ateskes beyanetina esasen muveqqeti olaraq Rusiya Sulhmeramli Quvvelerinin nezaret zonasina daxil olub 19 20 sentyabr 2023 cu il tarixlerinde Azerbaycan Silahli Quvvelerinin anti terror tedbirleri neticesinde Agdere Azerbaycan nezaretine qayitmisdir Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyev oktyabrin 15 de Agdere seherinde Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Bayragini ucaldib 5 dekabr 2023 cu ilde Agdere seheri Agdere rayonunun terkibine daxil edilib SeherAgdere40 12 55 sm e 46 48 46 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 453 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 4 600 nef 2015 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 994 246Poct indeksi AZ5900Neqliyyat kodu 59Agdere Vikianbarda elaqeli mediafayllarToponimikiasiKecmisde adi deyisdirildikden sonra eyniadli Mardakert rayonun merkezi olmusdur XIX esrin I yarisinda burada meskunlasdirilmis qonsu Qasapet kendinden cixmis ermeniler rayonun ve qesebenin adini 1923 cu ilden 10 sentyabr 1939 cu iledek Cerabert 1930 cu ilden ise Mardakert kimi resmilesdirmisdiler 1992 ci ilden rayonun erazisi Terter rayonuna birlesdirilmis seher ise kecmis adi ile Agdere adlandirilmisdir Qarabag duzunu Yuxari Qarabagla birlesdiren kecidin adi Sahbuz Samaxi ve Ordubad rayonlarinda Agdere adlari ile menaca eynidir TarixiAgdere seheri 1923 cu ilde yaradilmis Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin terkibinde olan Agdere rayonuna tabe edilmisdir Rayon 8 avqust 1930 cu ilde teskil edilmisdir 1960 ci ilde seher tipli qesebe 1985 ci ilde seher statusu alib Agdere seheri Dagliq Qarabagdaki bir cox eraziler kimi Qarabag muharibesinin baslangicinda ermeni herbcilerinin nezareti altina kecir 1992 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Silahli Quvvelerinin hucumu neticesinde iyulun 4 de Agdere seheri ermeni isgalcilarindan azad edilir Agdereye ilk Azerbaycan bayragini sancan terterli Baxseliyev Elemdar Asdan oglu idi 1 il boyunca seher etrafindaki kendlerde ve yuksekliklerde aramsiz doyusler gedir Lakin 1993 cu ilde Azerbaycanda 4 iyun Gence qiyami bas verir Qarabag cebhesinde doyusen orduya rehberlik eden Suret Huseynov merkezi hakimiyyete qarsi qiyam ederek Bakiya dogru hucuma kecir Onun rehberlik etdiyi ordu bolmeleri oz movqelerini qoyaraq Bakiya dogru hucuma qosuldular Bundan meharetle istifade eden ermeniler 27 iyun 1993 cu ilde Agdere seherini yeniden isgal etmisdi 2023 cu il sentyabrin 20 de Azerbaycan Ordusunun Qarabagda kecirdiyi antiterror emeliyyati neticesinde Agdere seheri Azerbaycanin nezaretine qayitmisdir Cografiyasi ve iqlimiSeher Terter Istisu avtomobil yolunun kenarinda yerlesir Ehalisi1989 cu il siyahiyaalinmasina esasen seherde 8 325 nefer 4 018 neferi kisiler 4 307 neferi qadinlar ehali yasayirdi Milli terkibiSiyahiyaalma ili 1939 1970 1979 2005Ermeniler 3 340 89 8 5 472 96 3 6 264 93 6 4 258 99 9 Azerbaycanlilar 248 6 7 135 2 4 349 5 2 Ruslar 105 2 8 44 0 8 41 0 6 Ukraynalilar 11 0 3 9 0 2 5 0 1 digerleri 17 0 5 23 0 4 31 0 5 4 0 1 Cemi 3 721 100 5 683 100 6 690 100 4 262 100 IqtisadiyyatiIsgal edilmis erazide 8036 hektar sanitariya gigiyena ve saglamlasdirma fiinksi yali meseler movcud idi ki bunun 628 hektan seheretrafi yasilliq zonasi 7408 hektari ise su techizati menbelerinin sanitar muhafize zonalarina aid meseler idi Rayonda 75059 hektar mese saheleri var idi ki bu da erazinin 44 ni teskil edirdi Agdere rayonunda Terter cayi vadisinde Serq cinari meseliyi xususi olaraq qorunurdu Agdere rayonunda zengin faydali qazinti yataqlari var idi Qizilbulaq qazinti yataginda 13 6 vahid senaye ehtiyati olan qizil ve 47 9 mil yon ton mis Mehmana yataginda senaye ehtiyatlari 37 3 milyon ton olan qurgusun 40 4 milyon ton olan sink 100 milyon ton olan Demirli mis yatagi Canyataq Gulyataq qizil yatagi vardi Senaye ehtiyatlari 38080 min kub metr olan Agdere 6423 min kub metr olan Sorbulaq I 2129 min kub metr olan Sorbulaq II misar dasi yatagi 200 min kub metr olan Agdere gec yatagi dusmenlere qaldi Isgal olunmus erazilerimizin qizil yataqlari bir qayda olaraq ABS nin Kanadanin Isvecrenin Fransanin is adamlari terefinden talan olunur Agderenin Mehmana mis yatagi Turkiyeli is adami Mehmet Abdullaogluna satilib 2004 cu ilden turk is adami Mehmana erazisinden mis cixarmaqla mesguldur Eraziden cixarilan mis Rusiya Federasiyasindaki Almaniyadan olan is adamina satilir 2005 ci ilin mart ayindan is adami M Abdullaoglu erazideki diger mis ve qurgusun yataqlarini da satin alib 80 ci illerin sonlarinda Dagliq Qarabagda ermeni separatizminin aktiv fazaya kecmesi erefesinde rayonun erazisinde zengin das komur yataqlarinin da oldugu askarlanmisdi 2011 ci ilde ise Ermenistanin Azerbaycanin isgal altindaki erazilerinde yeralti tebii servetlerin talan edilmesine dair daha bir plani aciqlanib Dusmen olkenin energetika ve tebii ehtiyatlar naziri Armen Movsisyan Ermenistan Ictimai Televiziyasina verdiyi musahibede bildirib ki Agdere rayonundaki das komur yataqlarinda ehtiyatlarin hecmini arasdirmaq ucun tedqiqat isleri gedir Onun sozlerine gore islerin hele basa catmamasina ve bir nece il davam edeceyine baxmayaraq artiq indiden aydindir ki Dagliq Qarabagda das komur ehtiyatlari Irevan Istilik Elektrik Stansiyasinin kohne enerji blokunu yeniden ise salmaq ucun yeterlidir SekilleriSeher stadionu Kilse Agderede bir xiyaban Agderenin tebietiIstinadlarhttp stat nkr am files publications 2015 LXH tverov 2015 pdf Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Inzibati erazi bolgusu tesnifati 2024 PDF az stat gov az 2024 02 28 2024 03 14 tarixinde PDF Istifade tarixi 2024 04 05 Azerbaycan Respublikasinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklik edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 13 oktyabr 1992 ci il tarixli 327 sayli Qerari 2022 06 27 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 29 Azerbaycan Respublikasinin Agdere rayonunun yaradilmasi haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Qanunu az president az 2023 12 28 tarixinde nesr olunub 2023 12 05 archive missing date tarixinde Istifade tarixi 2023 12 27 Agdere Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti I cild Baki Serq Qerb 2007 304 ISBN 978 9952 34 155 3 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 g Chislennost gorodskogo naseleniya soyuznyh respublik ih territorialnyh edinic gorodskih poselenij i gorodskih rajonov po polu 2012 01 18 tarixinde Istifade tarixi 2013 12 10 Etnokavkaz 1939 cu il siyahiyaalinmasina gore Mardakert rayonu ehalisinin etnik terkibi 2020 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 10 Etnokavkaz 1970 ci il siyahiyaalinmasina gore Mardakert rayonu ehalisinin etnik terkibi 2020 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 10 Etnokavkaz 1979 cu il siyahiyaalinmasina gore Mardakert rayonu ehalisinin etnik terkibi 2020 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 10 2005 ci il siyahiyaalinmasina gore Mardakert rayonu ehalisinin etnik terkibi Population statistics of Eastern Europe amp former USSR 2022 03 18 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 10 Ermenistan Qarabagin Das Komur Yataqlarini Talamaga Hazirlasir 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 10 Hemcinin baxAgdere rayonu Agdere emeliyyati