Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zambiya — Afrikanın cənubunda dövlət. Ölkə Zambia adı ilə müstəqilliyini qazanmadan əvvəl Şimali Rodeziya adı ilə 1924-cü ilə qədər Böyük Britaniya müstəmləkəsi olmuş və bu tarixdən sonra da Böyük Britaniyanın himayəsi altına girmişdir. Ölkənin Anqola, Konqo Demokratik Respublikası, Tanzaniya, Malavi, Mozambik, Zimbabve, Namibiya və Botsvana ilə sərhədi var. Ölkənin adı Zambezi çayından götürülmüşdür. Zambiya 24 oktyabr 1964 tarixində Birləşmiş Krallıqdan müstəqilliyini qazanmışdır. Paytaxtı Lusaka şəhəridir.
| Zambia | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Republic of Zambia Dziko la Zambia | |||||
| |||||
| «Bir Zambiya, bir millət» | |||||
| Himn: «Qalx və Zambiyadan iftixarla və qürurla oxu») | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Böyük Britaniyadan | 24 oktyabr 1964 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Lusaka | ||||
| İdarəetmə forması | |||||
| Prezident | [ 25.I.2015 ] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 38-ci | ||||
| • Ümumi | 752612 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 1,2 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 15 milyon nəfər (68-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (15.X.2010) | 13 046 508 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 19 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 61 milyard dollar (100-cü) | ||||
| • Adambaşına | 4 100 dollar () | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2016) | 19.117 milyard dollar | ||||
| • Adambaşına | 1,143 dollar | ||||
| İİİ (2014) | 0.586 (artış) | ||||
| Valyuta | Zambiya kvaçası | ||||
| İnternet domeni | .zm | ||||
| ZM | |||||
| BOK kodu | ZAM | ||||
| Telefon kodu | +260 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sol[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarix
Tarixə qədərki dövr
və üzərində aparılan arxeoloji qazıntı işləri insan mədəniyyətlərinin ardıcıllığını göstərir. Xüsusilə, yaxınlığındakı qədim düşərgə alətləri 36000 ildən çox əvvələ aid radiokarbon olmuşdur.
Broken Hill Man eramızdan əvvəl 300.000 ilə 125.000 il arasında tarixə aid fosil kəllə qalıqları, ərazinin erkən insanların yaşadığını daha da göstərir.
Khoisan və Batwa
Müasir Zambiya bölgəsində, [300-cü ilə qədər və xalqlarının məskunlaşdığı, köç etdikləri zaman bu ərazilərdə yerləşməyə başladığı məlumdur. Onun qruplarının Şərqi Afrikada yarandığı və təxminən 150.000 il əvvəl cənub istiqamətində yayıldığı düşünülür. Tva xalqı iki qrupa ayrıldı, ətrafında, digərləri ətrafında yaşayırdılar. Zambiyadakı qədim qaya sənətlərinin bir çoxu , və [https : //www.atlasobscura.com/places/nachikufu-cave Nachikufu Mağarası] bu erkən qruplarına aid edilir. Khoisan və daha çox Tvalar, Mərkəzi və Cənubi Afrikada əkinçilik Bantu xalqları ilə bir qurdular, lakin nəticədə ya Bantu qrupları tərəfindən köçürüldü və ya bunlara hopdu.
Bantu (Abantu)
Bantu xalqı və ya Abantu (insanlar deməkdir), Şərq, Cənub və Mərkəzi Afrika. Zambiyanın Mərkəzi Afrika, Cənubi Afrika və nin qovşağında yerləşməsi səbəbindən müasir Zambianları təşkil edən xalqın tarixi bu üç bölgənin tarixidir.
Bu üç bölgədəki tarixi hadisələrin çoxu eyni vaxtda baş verdi, buna görə Zambiya tarixi, bir çox Afrika xalqının tarixi kimi, mükəmməl bir şəkildə xronoloji olaraq təqdim edilə bilməz. Müasir Zambiya xalqlarının ilk tarixi şifahi qeydlərdən, arxeologiyadan və yazılı qeydlərdən, əsasən Afrikalı olmayanlardan əldə edilmişdir.
İlk Bantu qəsəbəsi
Zambiyaya gələn ilk Bantu xalqı Afrika Böyük Göllərindən keçən şərq marşrutu ilə gəldi.
Coğrafiyası
Ölkənin bütövlükdə 5.664 km sərhədi var ki, onunda 1.110 km-i Angola, 1.930 km-i Konqo Demokratik Respublikası, 837 km-i Malavi, 419 km-i Mozambik, 233 km-i Namibiya, 338 km-i Tanzaniya, 797 km-i Zimbabve dövləti ilədir. Ayrıca dünyada tək dördbucaqlı sərhəd bölgəsində ölkənin Botsvana ilə əlaqəsini təmin edən və metrelerle ifadə edilən sərhəd xətti mübahisəlidir. Sözgedən sərhədlə əlaqəsi olan Botsvana, Zambiya, Zimbabve və Namibiya ölkələrinin sərhəd müqavilələri ilə sərhədlərinə qarşılıqlı olaraq rəsmiyyət kazandırmadıkları üçün neytral bir sərhəd nöqtəsi olan bu bölgə qeyri-müəyyənliyini qoruyur. Zambiya — əsasən platoda yerləşmiş dənizə çıxışı olmayan tropik iqlimə sahib ölkədir. Sahəsinə (752 614 km²) görə dünyada 39-cu yerdədir. Ərazisinin böyük hissəsi 1.000–1.400 m aralığında olan təbii yaylalardan ibarətdir. Ölkənin ən yüksək nöqtəsini Malavi sərhədində olan Mafinga Hillsdə olan Mafinga nöqtəsi olub, bu nöqtə dəniz səviyyəsindən 2.300 m yüksəklikdə yerləşir. Ölkənin qərb və cənub sərhədləri boyu uzununa axan Zambezi çayının hövzəsi ölkə ərazisinin təxminən dörddə üç hissəsini tutur, qalan hissə isə Konqo çayının hövzəsinə aiddir. Zambezi çayının qollarının da olduğu ölkənin qərb hissəsində alçaq səviyyədə Kalahari çölünün qumsaqlıqları olub, bu qumsaqlıqlar cənuba doğru getdikcə azalmaqdadır. Ölkənin şimal-şərqində yəni, Tanzaniyada yerləşən axarsız hövzəyə malik Rukva gölü əlverişsiz ərazi sayılır. Ölkənin Zimbabve ilə sərhədində , Zambezi çayının üzərində bir çox şəlalələr var. Məşhur Viktoriya şəlaləsi burada yerləşir.
Faydalı qazıntıları
Ölkə — mis, kobalt, almaz, qızıl, gümüş, uran, qurğuşun, sink, kömür, manqan kimi yeraltı sərvətlərlə zəngindir.
Heyvanlar aləmi
Ölkənin faunasında — fil, , , antilopların bir neçə növünə rast gəlinir.
Əhali
Zambiyada əhalinin demək olar ki hamısını yəni 98%-ni Afrikalı zəncilər təşkil edir. Bu qrupun 99%-ni də Bantu etnik qrupuna mənsub qruplar təşkil edir. Bu qrupda həmçinin ölkədə olan ən böyük qrup isə cəmiyyətin 34%-ni təşkil edən Bemba etnik qrupudur. Ölkədə 14%-lik bir paya sahib olan Rotse etnik qrupu isə xüsusilə cənub bölgələrdə yaşayır. Zambiyada vəzifə tutan bir çox siyasət və ticarət ilə məşğul olan şəxslər bu etnik qrupunun üzvüdür. Ölkənin cənubunda yaşayan bir başqa qrup isə ölkə əhalisinin 16%-ni təşkil Tonga etnik qrupudur. Avropalı köçkünlərin ölkə əhalisi içərisindəki nisbətləri isə yalnız 1,2% əhatəsindədir.
Zambiya da bir çox Afrika ölkəsində olduğu kimi gənc əhaliyə sahib olub, 2016-cı ilin təxmini məlumatlarına görə 66,08%-i 0–24 yaş aralığındadır. Ölkənin yalnız 2,35%-i 65 yaş və daha yaşlıdır.
0–14 yaş: 46,08% (kişi 3,590,466 / qadın 3,556,756)
15 −24 Yaş: 20% (kişi 1,550,183 / qadın 1,552,706)
25 −54 Yaş: 28,65% (kişi 2,239,661 / qadın 2,204,823)
55 −64 Yaş: 2,91% (kişi 211,039 / qadın 240,156)
65 Yaş və daha yaşlı: 2,35% (kişi 158,827 / qadın 206,094)
Şəhərdə yaşayanların nisbəti 2015-ci ilin məlumatlarına görə 40,9% olan ölkədə, əhalinin illik artım nisbəti 2016-cı ilin təxmini məlumatlarına görə 2,94% səviyyəsindədir.
Dil
Ölkə əhalisinin böyük bir əksəriyyətini Bantu etnik qrupları təşkil etməsi səbəbi ilə ölkədə ən çox danışılan dillər Bantu dilləridir. Ölkənin rəsmi dili İngilis olmasına baxmayaraq, ölkədə 40-dan çox dil danışılmaqdadır. Chewa dili və Bemba dili ölkədə geniş istifadə olunan danışıq dilləridir. Ölkədə 3.300.000 adam, yəni əhalinin 36%-i Bemba dilini danışarkən, 800.000 nəfərdən çox adam da Chewa dilini danışır. Chewa dili eyni zamanda ölkənin paytaxtında də danışılan dillər arasındadır. Bu iki dilidən başqa ChiTonga dili də bir milyona yaxın adam tərəfindən danışıq dili kimi istifadə edilir.
Din
Xüsusilə missionerlik fəaliyyətləri nəticəsində sürətlə artan Xristianlıq ölkə daxilində ən geniş yayılan dindir. Ölkə əhalisinin 50%-i bu dinə inanır. Xristianlığa etiqad edən əhalinin böyük əksəriyyəti də protestant məzhəbinə inanır. Xristianlıq dinindən sonra ən geniş yayılan inanc isə 24% — 49% nisbət ilə təbiət dinlərinə inananlardır. İslamın ölkədə heç bir təsir gücü olmasa da, İslam inancına görə həyatını yaşayan əhalinin nisbəti 1,1% ətrafındadır.
İqtisadiyyat
Zambiya dünyada öndə gedən mis ixracatçısı ölkələrindən birdir.2000-ci ildə edilən investisiyalar ilə mis ixracı 550.000 tona qədər yüksəlib. Bu nisbət ilə ixrac 80% artım göstərib. 2004-cü ildən günümüzə qədər Zambiya iqtisadiyyatı orta hesabla 5,2% artım göstərmişdir. Bütün bu iqtisadi göstəricilərə baxmayaraq Zambiya dünyada ən az inkişaf etmiş və ən kasıb ölkələrdən biri sayılır. 2003-cü ilin məlumatlarına görə əhalinin 64%-i gündəlik 1 dollardan daha az qazanc ilə həyatını sürdürməkdədir.
Ölkə əhalisinin 80%-i kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur. Başda mis və kobalt sektorunda olmaqla əhalinin 14%-i isə mədənçilik ilə məşğul olur. Mis sənayesi ölkənin ən əsas gəlir mənbəyini təşkil edib, xüsusilə mis və kobalt ölkənin ixracatının 75%-nə uyğun gəlir. 1969-cu ildə 750.000 ton həddində olan mis hasilatı, bu sektorda olan problemlərə görə 1999-cu ildə 260.000 tona qədər enmiş, mis bazarında da qiymətlərin düşməsi ilə daha da problemli bir sektor çevrilmişdir. Bununla da mis istehsalında 2,1% ilə dünyada mis istehsal edən ölkələr arasında 12-ci yerə qədər geriləyən Zambiya, 2005-ci ildə mis bazarında misin qiymətinin artması ilə yenidən sürətlənən mis istehsalı ilə 550.000 ton istehsala qədər çıxmışdır. Hal-Hazırda Zambiyada 37.000 adam dağ-mədən sektorunda çalışır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- 1 // Constitution of Zambia.
- http://chartsbin.com/view/edr.
- Malcolm Southwood, Bruce Cairncross & Mike S. Rumsey. [https: //doi.org/10.1080/00357529.2019.1530038 "Kabve mineralları ("Sınıq Təpə") mədəni, Mərkəzi əyalət, Zambiya, Qayalar və minerallar"] (#bad_url). Qayalar və Mineraller. 2019: 114–149. doi:10.1080 / 00357529.2019.1530038 (#bad_doi).
- Holmes, Timothy. Dünyanın Mədəniyyətləri: Zambiya. Tarrytown, Yeni York. 1998. 19–20. ISBN .
- Taylor, Scott D. "Mədəniyyət və Gömrük of Zambia" (PDF). Greenwood Press. 28 September 2021 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 25 March 2018. / ref >
Bantu mənşəyi
Bantu xalqı əvvəlcə Qərb / Mərkəzi Afrika da bugünkü Kamerun / Nigeriya ətrafında yaşayırdı. Təxminən 4000–3000 il əvvəl qitənin çox hissəsində minilliklər boyu genişlənməyə başladılar. Bu hadisə adlandı, tarixdəki ən böyük insan köçlərindən biri oldu. Bantuların dəmir işləmə texnologiyasını Afrikanın böyük hissələrinə gətirən ilk şəxs olduğuna inanılır. Bantu genişləndirilməsi əsasən iki marşrutla baş verdi, biri qərbdə ilə, digəri şərqdə Afrika Böyük Gölləri ilə keçdi. <ref> Bostoen, Koen. "The Bantu Expansion" (ingilis). 2018- 04-26. doi:10.1093 / acrefore / 9780190277734.001.0001 / acrefore-9780190277734-e-191 (#bad_doi). 2022-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-27.
 | Zambiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zambiya Afrikanin cenubunda dovlet Olke Zambia adi ile musteqilliyini qazanmadan evvel Simali Rodeziya adi ile 1924 cu ile qeder Boyuk Britaniya mustemlekesi olmus ve bu tarixden sonra da Boyuk Britaniyanin himayesi altina girmisdir Olkenin Anqola Konqo Demokratik Respublikasi Tanzaniya Malavi Mozambik Zimbabve Namibiya ve Botsvana ile serhedi var Olkenin adi Zambezi cayindan goturulmusdur Zambiya 24 oktyabr 1964 tarixinde Birlesmis Kralliqdan musteqilliyini qazanmisdir Paytaxti Lusaka seheridir ZambiaRepublic of Zambia Dziko la ZambiaBayraq Gerb d Bir Zambiya bir millet Himn Qalx ve Zambiyadan iftixarla ve qururla oxu source source track track track track Tarixi Boyuk Britaniyadan 24 oktyabr 1964Resmi dilleri ingilis diliPaytaxt LusakaIdareetme formasiPrezident 25 I 2015 Sahesi Dunyada 38 ci Umumi 752612 km Su sahesi 1 2Ehalisi Ehali 15 milyon nefer 68 ci Siyahiyaalma 15 X 2010 13 046 508 nef Sixliq 19 nef km UDM AQP Umumi 61 milyard dollar 100 cu Adambasina 4 100 dollar UDM nominal Umumi 2016 19 117 milyard dollar Adambasina 1 143 dollarIII 2014 0 586 artis Valyuta Zambiya kvacasiInternet domeni zmZMBOK kodu ZAMTelefon kodu 260Saat qursaqlari UTC 02 00Neqliyyatin yonu sol d Vikianbarda elaqeli mediafayllarZambiyaTarixEsas meqale Siniq Tepe Adam in kelle indiki Tarixe qederki dovr ve uzerinde aparilan arxeoloji qazinti isleri insan medeniyyetlerinin ardicilligini gosterir Xususile yaxinligindaki qedim duserge aletleri 36000 ilden cox evvele aid radiokarbon olmusdur Broken Hill Man eramizdan evvel 300 000 ile 125 000 il arasinda tarixe aid fosil kelle qaliqlari erazinin erken insanlarin yasadigini daha da gosterir Khoisan ve Batwa Nsalu Magarasindaki Qedim lakin teessuf ki grafitlesdirilmis Qaya Seneti Simali Zambiya daki Kasanka Milli Parki Muasir Zambiya bolgesinde 300 cu ile qeder ve xalqlarinin meskunlasdigi koc etdikleri zaman bu erazilerde yerlesmeye basladigi melumdur Onun qruplarinin Serqi Afrikada yarandigi ve texminen 150 000 il evvel cenub istiqametinde yayildigi dusunulur Tva xalqi iki qrupa ayrildi etrafinda digerleri etrafinda yasayirdilar Zambiyadaki qedim qaya senetlerinin bir coxu ve https www atlasobscura com places nachikufu cave Nachikufu Magarasi bu erken qruplarina aid edilir Khoisan ve daha cox Tvalar Merkezi ve Cenubi Afrikada ekincilik Bantu xalqlari ile bir qurdular lakin neticede ya Bantu qruplari terefinden kocuruldu ve ya bunlara hopdu Bantu Abantu Bantu xalqi ve ya Abantu insanlar demekdir Serq Cenub ve Merkezi Afrika Zambiyanin Merkezi Afrika Cenubi Afrika ve nin qovsaginda yerlesmesi sebebinden muasir Zambianlari teskil eden xalqin tarixi bu uc bolgenin tarixidir Bu uc bolgedeki tarixi hadiselerin coxu eyni vaxtda bas verdi buna gore Zambiya tarixi bir cox Afrika xalqinin tarixi kimi mukemmel bir sekilde xronoloji olaraq teqdim edile bilmez Muasir Zambiya xalqlarinin ilk tarixi sifahi qeydlerden arxeologiyadan ve yazili qeydlerden esasen Afrikali olmayanlardan elde edilmisdir Ilk Bantu qesebesi Cenubi Zambiya daki Muhtarin oglu Cattle cemiyyetlerinin ehemiyyetli bir hissesini teskil etdi Zambiyaya gelen ilk Bantu xalqi Afrika Boyuk Gollerinden kecen serq marsrutu ile geldi CografiyasiBanqveulu golunde bataqliqlarZambiyanin xeritesi Olkenin butovlukde 5 664 km serhedi var ki onunda 1 110 km i Angola 1 930 km i Konqo Demokratik Respublikasi 837 km i Malavi 419 km i Mozambik 233 km i Namibiya 338 km i Tanzaniya 797 km i Zimbabve dovleti iledir Ayrica dunyada tek dordbucaqli serhed bolgesinde olkenin Botsvana ile elaqesini temin eden ve metrelerle ifade edilen serhed xetti mubahiselidir Sozgeden serhedle elaqesi olan Botsvana Zambiya Zimbabve ve Namibiya olkelerinin serhed muqavileleri ile serhedlerine qarsiliqli olaraq resmiyyet kazandirmadiklari ucun neytral bir serhed noqtesi olan bu bolge qeyri mueyyenliyini qoruyur Zambiya esasen platoda yerlesmis denize cixisi olmayan tropik iqlime sahib olkedir Sahesine 752 614 km gore dunyada 39 cu yerdedir Erazisinin boyuk hissesi 1 000 1 400 m araliginda olan tebii yaylalardan ibaretdir Olkenin en yuksek noqtesini Malavi serhedinde olan Mafinga Hillsde olan Mafinga noqtesi olub bu noqte deniz seviyyesinden 2 300 m yukseklikde yerlesir Olkenin qerb ve cenub serhedleri boyu uzununa axan Zambezi cayinin hovzesi olke erazisinin texminen dordde uc hissesini tutur qalan hisse ise Konqo cayinin hovzesine aiddir Zambezi cayinin qollarinin da oldugu olkenin qerb hissesinde alcaq seviyyede Kalahari colunun qumsaqliqlari olub bu qumsaqliqlar cenuba dogru getdikce azalmaqdadir Olkenin simal serqinde yeni Tanzaniyada yerlesen axarsiz hovzeye malik Rukva golu elverissiz erazi sayilir Olkenin Zimbabve ile serhedinde Zambezi cayinin uzerinde bir cox selaleler var Meshur Viktoriya selalesi burada yerlesir Faydali qazintilari Olke mis kobalt almaz qizil gumus uran qurgusun sink komur manqan kimi yeralti servetlerle zengindir Heyvanlar alemi Olkenin faunasinda fil antiloplarin bir nece novune rast gelinir EhaliZambiyada ehalinin demek olar ki hamisini yeni 98 ni Afrikali zenciler teskil edir Bu qrupun 99 ni de Bantu etnik qrupuna mensub qruplar teskil edir Bu qrupda hemcinin olkede olan en boyuk qrup ise cemiyyetin 34 ni teskil eden Bemba etnik qrupudur Olkede 14 lik bir paya sahib olan Rotse etnik qrupu ise xususile cenub bolgelerde yasayir Zambiyada vezife tutan bir cox siyaset ve ticaret ile mesgul olan sexsler bu etnik qrupunun uzvudur Olkenin cenubunda yasayan bir basqa qrup ise olke ehalisinin 16 ni teskil Tonga etnik qrupudur Avropali kockunlerin olke ehalisi icerisindeki nisbetleri ise yalniz 1 2 ehatesindedir Zambiya da bir cox Afrika olkesinde oldugu kimi genc ehaliye sahib olub 2016 ci ilin texmini melumatlarina gore 66 08 i 0 24 yas araligindadir Olkenin yalniz 2 35 i 65 yas ve daha yaslidir 0 14 yas 46 08 kisi 3 590 466 qadin 3 556 756 15 24 Yas 20 kisi 1 550 183 qadin 1 552 706 25 54 Yas 28 65 kisi 2 239 661 qadin 2 204 823 55 64 Yas 2 91 kisi 211 039 qadin 240 156 65 Yas ve daha yasli 2 35 kisi 158 827 qadin 206 094 Seherde yasayanlarin nisbeti 2015 ci ilin melumatlarina gore 40 9 olan olkede ehalinin illik artim nisbeti 2016 ci ilin texmini melumatlarina gore 2 94 seviyyesindedir Dil Olke ehalisinin boyuk bir ekseriyyetini Bantu etnik qruplari teskil etmesi sebebi ile olkede en cox danisilan diller Bantu dilleridir Olkenin resmi dili Ingilis olmasina baxmayaraq olkede 40 dan cox dil danisilmaqdadir Chewa dili ve Bemba dili olkede genis istifade olunan danisiq dilleridir Olkede 3 300 000 adam yeni ehalinin 36 i Bemba dilini danisarken 800 000 neferden cox adam da Chewa dilini danisir Chewa dili eyni zamanda olkenin paytaxtinda de danisilan diller arasindadir Bu iki diliden basqa ChiTonga dili de bir milyona yaxin adam terefinden danisiq dili kimi istifade edilir Din Xususile missionerlik fealiyyetleri neticesinde suretle artan Xristianliq olke daxilinde en genis yayilan dindir Olke ehalisinin 50 i bu dine inanir Xristianliga etiqad eden ehalinin boyuk ekseriyyeti de protestant mezhebine inanir Xristianliq dininden sonra en genis yayilan inanc ise 24 49 nisbet ile tebiet dinlerine inananlardir Islamin olkede hec bir tesir gucu olmasa da Islam inancina gore heyatini yasayan ehalinin nisbeti 1 1 etrafindadir IqtisadiyyatZambiya dunyada onde geden mis ixracatcisi olkelerinden birdir 2000 ci ilde edilen investisiyalar ile mis ixraci 550 000 tona qeder yukselib Bu nisbet ile ixrac 80 artim gosterib 2004 cu ilden gunumuze qeder Zambiya iqtisadiyyati orta hesabla 5 2 artim gostermisdir Butun bu iqtisadi gostericilere baxmayaraq Zambiya dunyada en az inkisaf etmis ve en kasib olkelerden biri sayilir 2003 cu ilin melumatlarina gore ehalinin 64 i gundelik 1 dollardan daha az qazanc ile heyatini surdurmekdedir Olke ehalisinin 80 i kend teserrufati ile mesgul olur Basda mis ve kobalt sektorunda olmaqla ehalinin 14 i ise medencilik ile mesgul olur Mis senayesi olkenin en esas gelir menbeyini teskil edib xususile mis ve kobalt olkenin ixracatinin 75 ne uygun gelir 1969 cu ilde 750 000 ton heddinde olan mis hasilati bu sektorda olan problemlere gore 1999 cu ilde 260 000 tona qeder enmis mis bazarinda da qiymetlerin dusmesi ile daha da problemli bir sektor cevrilmisdir Bununla da mis istehsalinda 2 1 ile dunyada mis istehsal eden olkeler arasinda 12 ci yere qeder gerileyen Zambiya 2005 ci ilde mis bazarinda misin qiymetinin artmasi ile yeniden suretlenen mis istehsali ile 550 000 ton istehsala qeder cixmisdir Hal Hazirda Zambiyada 37 000 adam dag meden sektorunda calisir Hemcinin baxZambiya 1988 yay Olimpiya oyunlarinda Zambiya Qirmizi Xac CemiyyetiIstinadlar1 Constitution of Zambia http chartsbin com view edr Malcolm Southwood Bruce Cairncross amp Mike S Rumsey https doi org 10 1080 00357529 2019 1530038 Kabve minerallari Siniq Tepe medeni Merkezi eyalet Zambiya Qayalar ve minerallar bad url Qayalar ve Mineraller 2019 114 149 doi 10 1080 00357529 2019 1530038 bad doi Holmes Timothy Dunyanin Medeniyyetleri Zambiya Tarrytown Yeni York 1998 19 20 ISBN 978 0 7614 0694 5 Taylor Scott D Medeniyyet ve Gomruk of Zambia PDF Greenwood Press 28 September 2021 tarixinde PDF Istifade tarixi 25 March 2018 ref gt Bantu menseyi Bantu xalqi evvelce Qerb Merkezi Afrika da bugunku Kamerun Nigeriya etrafinda yasayirdi Texminen 4000 3000 il evvel qitenin cox hissesinde minillikler boyu genislenmeye basladilar Bu hadise adlandi tarixdeki en boyuk insan koclerinden biri oldu Bantularin demir isleme texnologiyasini Afrikanin boyuk hisselerine getiren ilk sexs olduguna inanilir Bantu genislendirilmesi esasen iki marsrutla bas verdi biri qerbde ile digeri serqde Afrika Boyuk Golleri ile kecdi lt ref gt Bostoen Koen The Bantu Expansion ingilis 2018 04 26 doi 10 1093 acrefore 9780190277734 001 0001 acrefore 9780190277734 e 191 bad doi 2022 08 07 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 27 Zambiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin