Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ziya Göyalp (türk. Ziya Gökalp; 23 mart 1876, Diyarbəkir və ya Çərmik, Diyarbəkir ili – 25 oktyabr 1924, Konstantinopol) — Türkiyənin məşhur ictimai xadimi, şair.
| Ziya Göyalp | |
|---|---|
| türk. Ziya Gökalp | |
 | |
| Doğum tarixi | 23 mart 1876 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 25 oktyabr 1924(48 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | sosioloq, yazıçı, siyasətçi, universitet müəllimi[d], türkoloq, şair, filosof |
| Tanınmış əsərləri | |
 Ziya Göyalp Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ziya Göyalp 1876-cı ildə Diyarbəkirdə doğulmuşdur. II Məşrutədən başlayaraq Türkçülük axınının ən böyük nümayəndəsi kimi Türk düşüncə və siyasət həyatına güclü təsir etmiş, Milli Ədəbiyyat axını içində yazdığı əsərlərlə Türk ədəbiyyatının forma və dil cəhətdən yeniləşməsini təmin etmişdir. Təhsilinə Diyarbəkirdə başlayan Ziya Göyalp, həmin şəhərdə əsgəri xidmətini (1890–1894) başa vurmuşdur.
Ziya Göyalp tibb məktəbililərin despotizmə son vermək üçün qurduqları Qiyam Komitəsinə girmiş, məktəbdəki fəaliyyəti və oxuduğu fransızca kitabların zərərli sayıldığı üçün həbs edilmişdir. İstanbula döndükdən sonra da məktəbdən uzaqlaşdırılmışdı. Ziya Göyalp "Zəbtiyə Nəzarəti altında saxlanılmaq şərtilə" Diyarbəkirə göndərilmişdi. Ziya oxuyarkən atası ölmüşdür. Ziya Göyalpa əmisi təsiri olmuşdur. Hasib Əfəndi yaxşı bilən, ziyalı bir insan olmuş, İbn Sina, İbn Rüşd, İmam Qəzali kimi böyük İslam filosoflarını ona tanıtdırmışdır.
Yaradıcılığı
Ziya Göyalp siyasət, fəlsəfə və tarix sahələrində araşdırmalar apararkən, despotizm əleyhinə gizli fəaliyyətlərdə də iştirak etmişdir. Bölgədə təhlükəsizliyin təmini üçün qurulmuş Hamidiyə alaylarının başındakı Milli tayfa rəisi İbrahim Paşanın törətdiyi soyğun və basqın hadisələri qarşısında xalqı müqavimət göstərməyə və hərəkətə yönəltmişdir. 1905-ci ildə əhali 3 gün müddətində poçtu işğal etmişdir. İbrahim Paşa və adamlarının cəzalandırılması üçün saraya teleqraflar göndərilmişdir. Avropa və Asiya ölkələri arasındakı xəbərləşmənin əlaqə nöqtəsi olan Diyarbəkir telgrafxanasının bu əlaqəni kəsməsi hadisənin daha da böyüməsinə gətirib çıxarmış və xarici ölkələr saraya təzyiq etməyə başlamışdı. Mövzunu araşdırmaq üzrə İstanbuldan Diyarbəkirə göndərilən istintaq təşkilatı Hamidiyə alaylarının bir müddət sakitləşməsinivə sui-istifadələrə son verməsini təmin etdi. Ancaq xalqın şikayətlənməsinə gətirib çıxaran yeni hadisələr cərəyan edincə, Ziya Göyalp və yoldaşlarının öndərliyində xalq yenidən telgrafxananı ələ keçirdi. 11 gün davam edən bu ikinci işğal xalqın qəti qələbəsiylə nəticələnmiş, hökumət İbrahim Paşa və alaylarını bölgədən uzaqlaşdırmaq məcburiyyətində qalmışdır . Göyalp ilk əsəri olan "" dastanında bu hadisəni izah edir.
II Məşrutənin elanından sonra, Ziya Göyalpın qurduğu gizli cəmiyyətin yerini Osmanlı İttihad və Tərəqqi Cəmiyyətinin Diyarbəkir Şöbəsi quruldu. Partiyanın Diyarbəkir, Van və Bitlis təşkilatlarının yoxlamasıyla vəzifələndirilən Ziya Göyalp, bu dövrdə Diyarbəkir və Peyman qəzetlərinə yazırdı. 1909-cu ildə partiyanın Selanikdəki konqresinə el nümayəndəsi olaraq qatıldı. Bir il İstanbul Darülfünunda psixologiya oxutduqdan və Diyarbəkir maarif müfəttişi işlədikdən sonra, yenidən Selanikə gedir. Qatıldığı partiya konqresindən sonra ümumi mərkəz üzvlüyünə seçilir. Burada Gənc Qələmlər, Yeni Fəlsəfə, Rumeli kimi jurnal və qəzetlərdəki yazılarıyla Türkçülük və dildə sadələşmə hərəkətlərinin qabaqcılları arasında iştirak edən Göyalp, , tarix şüurunu, elmə və texnikaya dəyər edən düşüncəni, şeirləriylə ətrafına geniş ölçüdə təsir edirdi. İttihad və Tərəqqi Ümumi Mərkəzi İstanbula daşınınca (1912), Göyalp da İstanbula yerləşdi. O il Ergani mədənindən Millət vəkili seçildi.
Türk Ocağı ətrafındakı işləri, Türk Yurdu və özünün çap etdirdiyi Yeni Məcmuə kimi jurnallardakı yazıları, Türkçülük axınının qanunlarını təyin edən və müasir sivilizasiya qarşısında yerli bir sintezə çatılmasını şərt qoyan təklifləri (Türkləşmək, İslamlaşmaq, Müasirləşmək 1918), Darülfünunda oxutduğu cəmiyyət elm dərsləri, İttihad və Tərəqqinin idarəçi heyəti üzərindəki təsiriylə Ziya Göyalp, Sülhə ( qədər uzanan dövrün düşüncə və siyasət həyatına istiqamət verən faktorların başında iştirak edir. İstanbulun işğalı üzərinə həbs olunaraq iki il Maltada sürgün qalır . Döndükdən sonra, Təlif və Tərcümə Heyəti başçılığına gətiriləcəyi tarixə qədər Diyarbəkirdə qalır və kiçik Məcmuəni nümayiş edir. 1923-cü ildə Diyarbəkirdən seçilir. Hakimiyyəti Milliyə, Yeni Gün, Respublikaqəzetlərində məqalələri çıxırdı. , Türkçülüyün Əsasları , kimi kitabları bir-birini izləyirdi.. proqramını araşdıran və şərh edən adlı araşdırmasını da yenə bu dövrdə qələmə aldı. O sıralar yazdığı isə ölümündən sonra nümayiş olundu . Yenə ölümündən sonra müxtəlif qəzet və jurnallarda çıxmış yazılarıyla məktubları müxtəlif kitablarda yığıldı. , ," " . Ziya Göyalpın nəşr edilməmiş yeddi əsəri və ailə məktubları var.
Əsas əsərləri
- Göyalp Ziya. Hayatı, sanatı, eseri. Hazırlayan: Ali Nüzhet Göksel. Dördüncü basılış. İstanbul, 1963
- Türkçülüğün esasları. Hazırlayanlar: Mahir Ünlü, Yusuf Çotuksöken. İstanbul, 1987
- Kültür ve medeniyet. Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Konya, 2010
Mövzulara baxışı
Türkçülük
Ziya Göyalp Türkçülük nədir sualının cəvabında deyir: ((Türkçülük, Türk millətinini yüksəltmək deməkdir.))
Millət
Ziya Göyalpa görə; Türkçülüyün nə olduğunu anlamaq üçün öncə Millət adı verilən cəmiyyətin anlamını aydınlatmaq lazımdır və bu cəmiyyəti neçə baxışla mənimsəmək olar,
Yazıçıya görə bir millət, o şəxsin içində yaşadığı və tərbiyyəsini aldığı ictimaiyyətdən başqa bir şey deyil. Ona görə də millət, nə irqi, nə coğrafi, nə siyasi bir mövzu deyildir. Millət; dil, din, əxlaq və incəsənət baxımından ortaq olan, yəni eyni təlimi almış fərdlərdən yaranmış bir cəmiyyətdir. O birdə bunu artırır ki; maddi məziyyətlərimiz irqdən gəlirsə, mənəvi məziyyətlərimiz də, tərbiyəmizi aldığımız cəmiyyətdən gəlir. və başqa bir yerdədə deyir ki: Millət özünə xas mədəniyyəti olan bir cəmiyyət deməkdir.
Türkçülük və Turançılıq
Ziya Göyalpa görə; Türkçülüyün yaxın hədəfi, dört ölkədə yaşayan Oğuz türklərinin (Türkiyə, Azərbaycan, İran Türkləri və Türkmənistan) yalnız bir mədəniyyət hakimiyyəti olmalıdır və bir ölkə olmalıdır. Bu dort ölkənin məcmusuna adını verir. Ziya Göyalp deyir ki; Türkçülüyün uzaq hədəfi isə Turandır və Turan kəlməsi Turlar yəni Türklər demək olduğu üçün, yalnız Türkləri əhatə edən birliyin adıdır; elədirsə Turan kəlməsi bütün Türkləri içinə alan Türkistan üçün istifadə edilməlidir. Yazıçıya görə Ural dillilər (Macarlar, Finlər və s.) və monqollar ilə və Koreyalıların Turanda yer almaqları yanlışdır və onların Türklərlə qohumluğu sübut edilməmişdir.
Mədəniyyət və Sivilizasiya
Yazıçıya görə mədəniyyət və sivilizasiya arasında həm birləşmə həmdə ayrılıq nöqtəsi vardır. Birləşmə nöqtəsi, bütün içinə almaqdır. bunlardır; , , , , , . Bu səkkiz məcmusuna mədəniyyət deyilir. Ayrılmaq nüqtəsi isə; İlk olaraq mədəniyyət milli olsa, sivilizasiya və ikinci olaraq sivilizasiya, metod vasitəsiylə və şəxsi istəklərlə yaranan sosial məcmuədir.
Ziya Göyalpa görə Türkçülüyün tapşırığı, bir yandan xalq arasında qalmış olan ayırıb tapmaq, digər yandan bütün və canlı olaraq alıb aşılamaqdır.
Xalqa doğru
Ziya bəy Türkçülüyün ilk əsaslarından birinidə xalqa doğru olaraq göstərir və ona görə xalqa doğru getmək; bir millətin yüksək təhsil və aldıqları üçün, xalqdan ayrılmış olanlardır və uzaq qalmışlar. xalqa doğru getməsi lazım olan adamlar bunlardır.
Qərbə doğru
Ziya Göyalp deyir ki; yurdumuzda gərək sivilizasiya cəhətdən, gərək pedaqogika cəhətdən birbirinə bənzəməyən üç təbəqə vardır: xalq, mədrəsəlilər, məktəblilər. Bu üç sinifdən birincisi Uzaq Şərq sivilizasiyası, ikincisi şərq sivilizasiyası, üçüncüsü isə sahibdirlər. demək ki millətin bir bölümü ilk əsrlərdə (Qədim dünya), bir bölümü Orta əsrlərdə, bir bölümü isə yaşayır.
Milli Şüuru gücləndirmək
Ziya bəy deyir; olan ictimaiyyətlər, başlıca üç bölümə ayrılır: ailə ictimaiyyəti, və . Bunların arasında ən önəmli olan, . Çünki, siyasi bir ictimaiyyət, öz başına yaşayan bir quruluşdur. Yəni sosial orqanizmdir, ailə ictimaiyyəti bu orqanizmin hüceyrələri; , orqanları xüsusiyyətindədir. Buna görədə ailə və peşə ictimaiyyətlərinə, ikinci ictimaiyyətlər adı verilir. əsasən üçə ayrılır;
- : bir qövmün kiçik bir qismi siyasi bir quruluş statusunu alması ilə meydana gəlir.
- ictimaiyyət: müxtəlif qövmlərdən və dinlərdən olan tərkibindən bir qarışıq forma alır. (misal üçün: Feodal bəyliklər, imperiyalar)
- cəmiyyət: ortaq dil və mədəniyyəti olan birləşib birgə şüur və sahibi olan bir millət statusunu alır. (misal üçün: millətlər)
Ziya Göyalp Osmanlı İmperyasının çökməsini, İctimaiyyət həyatı bilir. O deyir ki: Osmanlı İmperyasını qurucusu Türklər idi ama bu ictimaiyyətin içində nökər halinə gəldilər. Amma İngilis İmperyası millət anlamını tez başa düştü və siyasi mərkəzlərinə (məclis) Anqlosakslardan başqa heç kimə yol vermədilər və heç bir milli olmayan düşüncəyə, aralarına yoxuydu. bu məsələ İmperyanın çökməsinin qarşısını aldı.
Milli həmrəyliyi gücləndirmək
Ziya Göyalp, (mətndə: ulusal dayanışmayı) gücləndirilməsi üçün, , və yüksəltməyi lazım görür. , milli ülkülərdən, milli görəvlərdən yaranan bir əxlaq olaraq tanıdır. Yurd əxlaqının qarşısında durur. Aydınların tezliklə başlaması lazım olan məsələ yüksəltməkdir, çünki yurd əxlaqı milli mədəniyyətdə gəlişir. O doğrulması üçün, Türk millətsevərlərini sayqılama və yüksəltməkdə görür, çünki bu şəxslərdir ki, güc prosesinə daxil olunca millətimizi və mədəniyyətdaşlarımızı sevəcəklər və onların uğrunda öz və ölkə siyasətlərini ilərlədəcəklər.
Ziya Göyalp irsinin tədqiqi
Türkiyənin görkəmli sosioloqu Ziyaəddin Fəxri Fındıkoğlu (1901–1974) Strasburq Universitetində yazdığı doktorluq dissertasiyası Ziya Göyalpın irsinə həsr edilmişdi. Mütəfəkkir 1935-ci ildə tamamladığı doktorluq dissertasiyası əsasında "Ziya Göyalp" (Paris, 1935), "Ziya Göyalp və sosiologiyası" (Paris, 1936) kitablarını çap etdirmişdir.
Türkiyənin tanınmış alimi Hilmi Ziya Ülkən (1901–1974) "Ziya Göyalp" əsərində mütəfəkkirin həyat və fəaliyyətini geniş şəkildə işıqlandırmışdır.
İstinadlar
- Ziya Gokalp // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Mehmet Ziya Gökalp // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4158.
- Anar. (az.). Bakı: "Azərbaycan". 1999. Archived from the original on 2022-07-18. İstifadə tarixi: 2017-07-08.
- 100 böyük türk. Bakı, 1991. səh.46–47.
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 32
- Türkçülüyün əsasları Ziya Göyalp .Nəşr: Alter yay. Ankara. 2012. s 35
- Türkçülüyün əsasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 36
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 39
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 40
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 41
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 57
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 58
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 76
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 87
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 88
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 93
- Türkçülüğün Esasları. Ziya Göyalp.Nşr: Alter yay. Ankara.Baskı1 2012. S 94
Xarici keçidlər
- Ziya Göyalp 2016-03-17 at the Wayback Machine
- Ziya Göyalp
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ziya Goyalp turk Ziya Gokalp 23 mart 1876 Diyarbekir ve ya Cermik Diyarbekir ili 25 oktyabr 1924 Konstantinopol Turkiyenin meshur ictimai xadimi sair Ziya Goyalpturk Ziya GokalpDogum tarixi 23 mart 1876 1876 03 23 Dogum yeri Diyarbekir Diyarbekir ili Turkiye ve yaCermik Diyarbekir ili TurkiyeVefat tarixi 25 oktyabr 1924 1924 10 25 48 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Istanbul ili TurkiyeTehsili Istanbul UniversitetiFealiyyeti sosioloq yazici siyasetci universitet muellimi d turkoloq sair filosofTaninmis eserleri Turkculuyun esaslariZiya Goyalp Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiZiya Goyalp 1876 ci ilde Diyarbekirde dogulmusdur II Mesruteden baslayaraq Turkculuk axininin en boyuk numayendesi kimi Turk dusunce ve siyaset heyatina guclu tesir etmis Milli Edebiyyat axini icinde yazdigi eserlerle Turk edebiyyatinin forma ve dil cehetden yenilesmesini temin etmisdir Tehsiline Diyarbekirde baslayan Ziya Goyalp hemin seherde esgeri xidmetini 1890 1894 basa vurmusdur Ziya Goyalp tibb mektebililerin despotizme son vermek ucun qurduqlari Qiyam Komitesine girmis mektebdeki fealiyyeti ve oxudugu fransizca kitablarin zererli sayildigi ucun hebs edilmisdir Istanbula dondukden sonra da mektebden uzaqlasdirilmisdi Ziya Goyalp Zebtiye Nezareti altinda saxlanilmaq sertile Diyarbekire gonderilmisdi Ziya oxuyarken atasi olmusdur Ziya Goyalpa emisi tesiri olmusdur Hasib Efendi yaxsi bilen ziyali bir insan olmus Ibn Sina Ibn Rusd Imam Qezali kimi boyuk Islam filosoflarini ona tanitdirmisdir YaradiciligiZiya Goyalp siyaset felsefe ve tarix sahelerinde arasdirmalar apararken despotizm eleyhine gizli fealiyyetlerde de istirak etmisdir Bolgede tehlukesizliyin temini ucun qurulmus Hamidiye alaylarinin basindaki Milli tayfa reisi Ibrahim Pasanin toretdiyi soygun ve basqin hadiseleri qarsisinda xalqi muqavimet gostermeye ve herekete yoneltmisdir 1905 ci ilde ehali 3 gun muddetinde poctu isgal etmisdir Ibrahim Pasa ve adamlarinin cezalandirilmasi ucun saraya teleqraflar gonderilmisdir Avropa ve Asiya olkeleri arasindaki xeberlesmenin elaqe noqtesi olan Diyarbekir telgrafxanasinin bu elaqeni kesmesi hadisenin daha da boyumesine getirib cixarmis ve xarici olkeler saraya tezyiq etmeye baslamisdi Movzunu arasdirmaq uzre Istanbuldan Diyarbekire gonderilen istintaq teskilati Hamidiye alaylarinin bir muddet sakitlesmesinive sui istifadelere son vermesini temin etdi Ancaq xalqin sikayetlenmesine getirib cixaran yeni hadiseler cereyan edince Ziya Goyalp ve yoldaslarinin onderliyinde xalq yeniden telgrafxanani ele kecirdi 11 gun davam eden bu ikinci isgal xalqin qeti qelebesiyle neticelenmis hokumet Ibrahim Pasa ve alaylarini bolgeden uzaqlasdirmaq mecburiyyetinde qalmisdir Goyalp ilk eseri olan dastaninda bu hadiseni izah edir II Mesrutenin elanindan sonra Ziya Goyalpin qurdugu gizli cemiyyetin yerini Osmanli Ittihad ve Tereqqi Cemiyyetinin Diyarbekir Sobesi quruldu Partiyanin Diyarbekir Van ve Bitlis teskilatlarinin yoxlamasiyla vezifelendirilen Ziya Goyalp bu dovrde Diyarbekir ve Peyman qezetlerine yazirdi 1909 cu ilde partiyanin Selanikdeki konqresine el numayendesi olaraq qatildi Bir il Istanbul Darulfununda psixologiya oxutduqdan ve Diyarbekir maarif mufettisi isledikden sonra yeniden Selanike gedir Qatildigi partiya konqresinden sonra umumi merkez uzvluyune secilir Burada Genc Qelemler Yeni Felsefe Rumeli kimi jurnal ve qezetlerdeki yazilariyla Turkculuk ve dilde sadelesme hereketlerinin qabaqcillari arasinda istirak eden Goyalp tarix suurunu elme ve texnikaya deyer eden dusunceni seirleriyle etrafina genis olcude tesir edirdi Ittihad ve Tereqqi Umumi Merkezi Istanbula dasininca 1912 Goyalp da Istanbula yerlesdi O il Ergani medeninden Millet vekili secildi Turk Ocagi etrafindaki isleri Turk Yurdu ve ozunun cap etdirdiyi Yeni Mecmue kimi jurnallardaki yazilari Turkculuk axininin qanunlarini teyin eden ve muasir sivilizasiya qarsisinda yerli bir sinteze catilmasini sert qoyan teklifleri Turklesmek Islamlasmaq Muasirlesmek 1918 Darulfununda oxutdugu cemiyyet elm dersleri Ittihad ve Tereqqinin idareci heyeti uzerindeki tesiriyle Ziya Goyalp Sulhe qeder uzanan dovrun dusunce ve siyaset heyatina istiqamet veren faktorlarin basinda istirak edir Istanbulun isgali uzerine hebs olunaraq iki il Maltada surgun qalir Dondukden sonra Telif ve Tercume Heyeti basciligina getirileceyi tarixe qeder Diyarbekirde qalir ve kicik Mecmueni numayis edir 1923 cu ilde Diyarbekirden secilir Hakimiyyeti Milliye Yeni Gun Respublikaqezetlerinde meqaleleri cixirdi Turkculuyun Esaslari kimi kitablari bir birini izleyirdi proqramini arasdiran ve serh eden adli arasdirmasini da yene bu dovrde qeleme aldi O siralar yazdigi ise olumunden sonra numayis olundu Yene olumunden sonra muxtelif qezet ve jurnallarda cixmis yazilariyla mektublari muxtelif kitablarda yigildi Cinaralti Teriqet Nedir Ziya Goyalpin nesr edilmemis yeddi eseri ve aile mektublari var Esas eserleriGoyalp Ziya Hayati sanati eseri Hazirlayan Ali Nuzhet Goksel Dorduncu basilis Istanbul 1963 Turkculugun esaslari Hazirlayanlar Mahir Unlu Yusuf Cotuksoken Istanbul 1987 Kultur ve medeniyet Turklesmek Islamlasmak Muasirlasmak Konya 2010Turkculugun esaslari Ziya Goyalp eseriMovzulara baxisiTurkculuk Ziya Goyalp Turkculuk nedir sualinin cevabinda deyir Turkculuk Turk milletinini yukseltmek demekdir Millet Ziya Goyalpa gore Turkculuyun ne oldugunu anlamaq ucun once Millet adi verilen cemiyyetin anlamini aydinlatmaq lazimdir ve bu cemiyyeti nece baxisla menimsemek olar Irq esasinda esasinda Cografiya esasinda esasinda esasinda Ferdiyyetcililer esasinda Yaziciya gore bir millet o sexsin icinde yasadigi ve terbiyyesini aldigi ictimaiyyetden basqa bir sey deyil Ona gore de millet ne irqi ne cografi ne siyasi bir movzu deyildir Millet dil din exlaq ve incesenet baximindan ortaq olan yeni eyni telimi almis ferdlerden yaranmis bir cemiyyetdir O birde bunu artirir ki maddi meziyyetlerimiz irqden gelirse menevi meziyyetlerimiz de terbiyemizi aldigimiz cemiyyetden gelir ve basqa bir yerdede deyir ki Millet ozune xas medeniyyeti olan bir cemiyyet demekdir Turkculuk ve Turanciliq Ziya Goyalpa gore Turkculuyun yaxin hedefi dort olkede yasayan Oguz turklerinin Turkiye Azerbaycan Iran Turkleri ve Turkmenistan yalniz bir medeniyyet hakimiyyeti olmalidir ve bir olke olmalidir Bu dort olkenin mecmusuna adini verir Ziya Goyalp deyir ki Turkculuyun uzaq hedefi ise Turandir ve Turan kelmesi Turlar yeni Turkler demek oldugu ucun yalniz Turkleri ehate eden birliyin adidir eledirse Turan kelmesi butun Turkleri icine alan Turkistan ucun istifade edilmelidir Yaziciya gore Ural dilliler Macarlar Finler ve s ve monqollar ile ve Koreyalilarin Turanda yer almaqlari yanlisdir ve onlarin Turklerle qohumlugu subut edilmemisdir Medeniyyet ve Sivilizasiya Yaziciya gore medeniyyet ve sivilizasiya arasinda hem birlesme hemde ayriliq noqtesi vardir Birlesme noqtesi butun icine almaqdir bunlardir Bu sekkiz mecmusuna medeniyyet deyilir Ayrilmaq nuqtesi ise Ilk olaraq medeniyyet milli olsa sivilizasiya ve ikinci olaraq sivilizasiya metod vasitesiyle ve sexsi isteklerle yaranan sosial mecmuedir Ziya Goyalpa gore Turkculuyun tapsirigi bir yandan xalq arasinda qalmis olan ayirib tapmaq diger yandan butun ve canli olaraq alib asilamaqdir Xalqa dogru Ziya bey Turkculuyun ilk esaslarindan birinide xalqa dogru olaraq gosterir ve ona gore xalqa dogru getmek bir milletin yuksek tehsil ve aldiqlari ucun xalqdan ayrilmis olanlardir ve uzaq qalmislar xalqa dogru getmesi lazim olan adamlar bunlardir Qerbe dogru Ziya Goyalp deyir ki yurdumuzda gerek sivilizasiya cehetden gerek pedaqogika cehetden birbirine benzemeyen uc tebeqe vardir xalq medreseliler mektebliler Bu uc sinifden birincisi Uzaq Serq sivilizasiyasi ikincisi serq sivilizasiyasi ucuncusu ise sahibdirler demek ki milletin bir bolumu ilk esrlerde Qedim dunya bir bolumu Orta esrlerde bir bolumu ise yasayir Milli Suuru guclendirmek Ziya bey deyir olan ictimaiyyetler baslica uc bolume ayrilir aile ictimaiyyeti ve Bunlarin arasinda en onemli olan Cunki siyasi bir ictimaiyyet oz basina yasayan bir qurulusdur Yeni sosial orqanizmdir aile ictimaiyyeti bu orqanizmin huceyreleri orqanlari xususiyyetindedir Buna gorede aile ve pese ictimaiyyetlerine ikinci ictimaiyyetler adi verilir esasen uce ayrilir bir qovmun kicik bir qismi siyasi bir qurulus statusunu almasi ile meydana gelir ictimaiyyet muxtelif qovmlerden ve dinlerden olan terkibinden bir qarisiq forma alir misal ucun Feodal beylikler imperiyalar cemiyyet ortaq dil ve medeniyyeti olan birlesib birge suur ve sahibi olan bir millet statusunu alir misal ucun milletler Ziya Goyalp Osmanli Imperyasinin cokmesini Ictimaiyyet heyati bilir O deyir ki Osmanli Imperyasini qurucusu Turkler idi ama bu ictimaiyyetin icinde noker haline geldiler Amma Ingilis Imperyasi millet anlamini tez basa dustu ve siyasi merkezlerine meclis Anqlosakslardan basqa hec kime yol vermediler ve hec bir milli olmayan dusunceye aralarina yoxuydu bu mesele Imperyanin cokmesinin qarsisini aldi Milli hemreyliyi guclendirmek Ziya Goyalp metnde ulusal dayanismayi guclendirilmesi ucun ve yukseltmeyi lazim gorur milli ulkulerden milli gorevlerden yaranan bir exlaq olaraq tanidir Yurd exlaqinin qarsisinda durur Aydinlarin tezlikle baslamasi lazim olan mesele yukseltmekdir cunki yurd exlaqi milli medeniyyetde gelisir O dogrulmasi ucun Turk milletseverlerini sayqilama ve yukseltmekde gorur cunki bu sexslerdir ki guc prosesine daxil olunca milletimizi ve medeniyyetdaslarimizi sevecekler ve onlarin ugrunda oz ve olke siyasetlerini ilerledecekler Ziya Goyalp irsinin tedqiqiTurkiyenin gorkemli sosioloqu Ziyaeddin Fexri Findikoglu 1901 1974 Strasburq Universitetinde yazdigi doktorluq dissertasiyasi Ziya Goyalpin irsine hesr edilmisdi Mutefekkir 1935 ci ilde tamamladigi doktorluq dissertasiyasi esasinda Ziya Goyalp Paris 1935 Ziya Goyalp ve sosiologiyasi Paris 1936 kitablarini cap etdirmisdir Turkiyenin taninmis alimi Hilmi Ziya Ulken 1901 1974 Ziya Goyalp eserinde mutefekkirin heyat ve fealiyyetini genis sekilde isiqlandirmisdir IstinadlarZiya Gokalp Encyclopaedia Britannica ing Mehmet Ziya Gokalp Brockhauz Ensiklopediyasi alm https dergipark org tr en download article file 4158 Anar az Baki Azerbaycan 1999 Archived from the original on 2022 07 18 Istifade tarixi 2017 07 08 100 boyuk turk Baki 1991 seh 46 47 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 32 Turkculuyun esaslari Ziya Goyalp Nesr Alter yay Ankara 2012 s 35 Turkculuyun esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 36 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 39 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 40 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 41 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 57 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 58 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 76 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 87 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 88 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 93 Turkculugun Esaslari Ziya Goyalp Nsr Alter yay Ankara Baski1 2012 S 94Xarici kecidlerZiya Goyalp 2016 03 17 at the Wayback Machine Ziya Goyalp