Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türküstan (türklərin yurdu) — Mərkəzi Asiyanın tarixi Türküstan ərazisinə müasir Özbəkistan, Türkmənistan, Tacikistan, Qırğızıstan, Qazaxıstan, Çinin Sintsyan-Uyğur milli rayonu, Sibir cənubunun türkdilli regionları, Əfqanıstanın şimalı və İranın şimal-şərq hissəsi aid edilir. İlk dəfə olaraq "Avesta" da" iti sürətli atlara malik olan" tur tayfasının adı ilə bağlı Turyana (Turan) ölkəsinin adı çəkilir."Avesta" da turlar İran dillərində danışan müasir xalqların ulu əcdadları olan Arilərin qatı düşməni,həm də onlardan fərqli etnos kimi göstərilir və Turan İrana(ari etnonimindən) qarşı qoyulur.İranda Sasanilər sülaləsi dövrünə aid ədəbi abidələrdə,IX əsr və sonrakı dövr tarixçilərin əsərlərində və Firdovsinin "Şahnamə"sində Turan Türküstan, Turanlılar isə türklər adlandırılır.Azərbaycanın XIV əsrin ikinci yarısı və XV əsrin I yarısında yaşamış görkəmli coğrafiyaşünas alimi Əbdürrəşid Bakuvi Türküstanın bütün Türk ölkələrinin ümumı adı olduğunu və onun sərhədlərinin 1-ci iqlim qurşağından başlayaraq şərqin dərinliklərinə doğru 7-ci iqlimə qədər uzandığını yazmışdır.Bakuvi həmçinin türklərin cənubdan şimala doğru bütün iqlimlərdən şərqdə yaşadıqlarını göstərmişdir. XVII–XIX əsrin əvvəllərində Qərbi Avropa və rus tədqiqatçıları Türküstanın mühüm ticarət, siyasi və mədəni mərkəzi olan Buxaranın adı ilə indiki Mərkəzi Asiyanı bəzən "Böyük Buxariyə",ondan şərqdə yerləşən torpaqları isə" Kiçik Buxariyə"adlandırırdılar. XVIII əsrin ortalarında Türküstanın Mərkəzi Asiyadan şərqdəki ərazisi ("Kiçik Buxariyə") Çinə birləşdirildikdən sonra çinlilər ona Sintszyan (" Yeni sərhəd", "Yeni ərazi") adı veriblər. XVIII–XIX əsrlərdə Şərqdə,sonra isə Rusiya və Avropada Böyük Buxariyə və Kiçik Buxariyə birlikdə Türküstan adlandırıldı və həm də "Buxara Türküstanı" və Çin Türküstanı hissələrinə bölünürdü. XIX əsrin ortalarından başlayaraq Buxara Türküstanı Qərbi Türküstan, Çin Türküstanı isə Şərqi Türküstan adlandırılmağa başlanmış və sonralar bu coğrafi istilahlar vətəndaşlıq hüququ qazanmışdır. XIX əsrdə və XX əsrin əvvəllərində müasir Mərkəzi Asiya və Qazaxıstan,Mərkəzi Asiyanın türk xalqları yaşayan hissəsin əhatə edən coğrafi vilayət Türküstan adlanır və şərti olaraq Qərbi (və ya Rusiya), Şərqi (və ya Çin), Cənubi (və ya Əfqanıstan) Türküstanına bölünürdü. Rusiyaya birləşdirilmiş Qərbi Türküstanda 1867-ci ildə Türküstan general-qubernatorluğu təşkil olunmuşdu. 1886-cı ildən "Türküstan ölkəsi" adı rəsmiləşdirildi. 1918-ci ilin aprel ayında Qərbi Türküstan ərazisində RSFSR-in tərkibinə daxil olan Türküstan MSSR yaradılmışdı. Türküstan Sovet Respublikalarının milli dövlət sərhədlərini müəyyənləşdirilməsi ilə əlaqədər 1924-cü il oktyabrın 7- də "Türküstan" istilahı "Mərkəzi Asiya" istilahı ilə əvəz olunur. Müasir dövrdə Qərbi Türküstanın ümumi coğrafi adı kimi "Mərkəzi Asiya" adı işlədilir. "Qərbi Türküstan"dan fərqli olaraq "Şərqi Türküstan" coğrafi adı elmi ədəbiyyatda daha çox işlədilir.
Xarici keçidlər
- Türkistan Haberleri
- http://www.anl.az/elT.php
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Turkustan deqiqlesdirme Turkustan turklerin yurdu Merkezi Asiyanin tarixi Turkustan erazisine muasir Ozbekistan Turkmenistan Tacikistan Qirgizistan Qazaxistan Cinin Sintsyan Uygur milli rayonu Sibir cenubunun turkdilli regionlari Efqanistanin simali ve Iranin simal serq hissesi aid edilir Ilk defe olaraq Avesta da iti suretli atlara malik olan tur tayfasinin adi ile bagli Turyana Turan olkesinin adi cekilir Avesta da turlar Iran dillerinde danisan muasir xalqlarin ulu ecdadlari olan Arilerin qati dusmeni hem de onlardan ferqli etnos kimi gosterilir ve Turan Irana ari etnoniminden qarsi qoyulur Iranda Sasaniler sulalesi dovrune aid edebi abidelerde IX esr ve sonraki dovr tarixcilerin eserlerinde ve Firdovsinin Sahname sinde Turan Turkustan Turanlilar ise turkler adlandirilir Azerbaycanin XIV esrin ikinci yarisi ve XV esrin I yarisinda yasamis gorkemli cografiyasunas alimi Ebdurresid Bakuvi Turkustanin butun Turk olkelerinin umumi adi oldugunu ve onun serhedlerinin 1 ci iqlim qursagindan baslayaraq serqin derinliklerine dogru 7 ci iqlime qeder uzandigini yazmisdir Bakuvi hemcinin turklerin cenubdan simala dogru butun iqlimlerden serqde yasadiqlarini gostermisdir XVII XIX esrin evvellerinde Qerbi Avropa ve rus tedqiqatcilari Turkustanin muhum ticaret siyasi ve medeni merkezi olan Buxaranin adi ile indiki Merkezi Asiyani bezen Boyuk Buxariye ondan serqde yerlesen torpaqlari ise Kicik Buxariye adlandirirdilar XVIII esrin ortalarinda Turkustanin Merkezi Asiyadan serqdeki erazisi Kicik Buxariye Cine birlesdirildikden sonra cinliler ona Sintszyan Yeni serhed Yeni erazi adi veribler XVIII XIX esrlerde Serqde sonra ise Rusiya ve Avropada Boyuk Buxariye ve Kicik Buxariye birlikde Turkustan adlandirildi ve hem de Buxara Turkustani ve Cin Turkustani hisselerine bolunurdu XIX esrin ortalarindan baslayaraq Buxara Turkustani Qerbi Turkustan Cin Turkustani ise Serqi Turkustan adlandirilmaga baslanmis ve sonralar bu cografi istilahlar vetendasliq huququ qazanmisdir XIX esrde ve XX esrin evvellerinde muasir Merkezi Asiya ve Qazaxistan Merkezi Asiyanin turk xalqlari yasayan hissesin ehate eden cografi vilayet Turkustan adlanir ve serti olaraq Qerbi ve ya Rusiya Serqi ve ya Cin Cenubi ve ya Efqanistan Turkustanina bolunurdu Rusiyaya birlesdirilmis Qerbi Turkustanda 1867 ci ilde Turkustan general qubernatorlugu teskil olunmusdu 1886 ci ilden Turkustan olkesi adi resmilesdirildi 1918 ci ilin aprel ayinda Qerbi Turkustan erazisinde RSFSR in terkibine daxil olan Turkustan MSSR yaradilmisdi Turkustan Sovet Respublikalarinin milli dovlet serhedlerini mueyyenlesdirilmesi ile elaqeder 1924 cu il oktyabrin 7 de Turkustan istilahi Merkezi Asiya istilahi ile evez olunur Muasir dovrde Qerbi Turkustanin umumi cografi adi kimi Merkezi Asiya adi isledilir Qerbi Turkustan dan ferqli olaraq Serqi Turkustan cografi adi elmi edebiyyatda daha cox isledilir TurkustanMerkezi Asiyanin xeritesi 1927Xarici kecidlerTurkistan Haberleri http www anl az elT phpHemcinin baxQerbi Turkustan Cenubi Turkustan