Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkmənistan (türkm. Türkmenistan) — Mərkəzi Asiyada dövlət. Türkmənistan Mərkəzi Asiyanın cənub-qərb hissəsində yerləşir. Şimal-qərbdə Qazaxıstan, şimal və şərqdə Özbəkistan, cənub-şərqdə Əfqanıstan, cənub və cənub-qərbdə İranla həmsərhəddir. Ölkənin qərbində isə Xəzər dənizi yerləşir və bu dəniz vasitəsilə Azərbaycan, Rusiya, Qazaxıstan və İranla sərhədə malikdir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Aşqabad şəhəri, ümumi sahəsi 488.1 min km²-dir. Cərco, Marı, Nebitdağ, Daşoğuz, Türkmənbaşı ölkənin iri şəhərlərindəndir.
| Türkmənistan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Türkmenistan | |||||
| |||||
| Müstəqil, bitərəf Türkmənistan! | |||||
| Himn: | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Elan olunub | 27 oktyabr 1991-ci il | ||||
| • Tanınıb | 31 dekabr 1991-ci il | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Aşqabad | ||||
| İdarəetmə forması | Prezident respublikası | ||||
| Prezident | Sərdar Berdiməhəmmədov | ||||
| Sahəsi | Dünyada 53-cü | ||||
| • Ümumi | 488100 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 4.9% | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 5 2400 min nəfər (117-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (2020) | 6 031 087 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 10,5 nəf./km² (221-ci) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 82 milyard dollar (87-ci) | ||||
| • Adambaşına | 14 200 dollar () | ||||
| Demonim | Türkmən | ||||
| Valyuta | Türkmənistan manatı | ||||
| İnternet domeni | .tm | ||||
| TM | |||||
| BOK kodu | TKM | ||||
| Telefon kodu | +993 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Türkmənistan 27 oktyabr 1991-ci ildə SSRİ-dən müstəqilliyini əldə etmişdir. Türkmənistan həm də Asiyanın ən az məskunlaşan ərazilərindən biridir.
Tarixi
X əsrdə Türkmənistanın ərazisinə oğuzlar(indiki türkmənlərin əcdadları) köçüb gəlirlər. Oğuzlar XIII əsrdə Böyük Səlcuq imperiyasını yaradırlar. XVI əsrdə Türkmənistan ərazisi Xivə və Buxara xanlıqlarının tabeçiliyinə düşür. 1869-cu ildə Çar Rusiyası tərəfindən işğal olunur. 1921-ci ildə Türküstanın tərkibinə daxil olur. 1924-cü ildə isə SSRİ tərəfindən Türkmənistan MSSR-i yaradılır və SSRİ-nin tərkibinə daxil olur. 1991-ci ildə müstəqil Türkmənistan Respublikası elan olunur.
Coğrafi mövqeyi və təbiəti
1. Ahal
2. Balkan
3. Daşoğuz
4. Lebap
5. Marı
Ölkənin geosiyasi mövqeyi Avropa ölkələri ilə Çin və Hindistana gedən quru yollarının üzərində yerləşməsi baxımından əlverişlidir.
Relyefinə görə ovalıq və dağlıq hissələrdən ibarətdir. Cənubda yerləşən cavan seysmik cəhətdən fəaldır. Ölkə ərazisinin 80%-dən çoxu Turan ovalığında okean səviyyəsindən 100–200 metr hündürlükdədir. Xəzər dənizidə bir sıra adalara malikdir. Oğurçalı adası ilə Çələkən yarımadası arasında Çələkən Oğurçalı boğazı yerləşir. Zəngin təbii qaz və neft ehtiyatına görə ölkə dünyanın ən qabaqcıl dövlətlərindən biridir. Ölkə ərazisində 144 neft və qaz yatağı aşkar edilmişdir. Onlardan yalnız 40 yataq istismar olunur (Xəzərətrafı, Buxara-Xivə, Mraı, Lebap və s.). Yeraltı sərvətlərdən kükürd, kalium və daşduz, , mirabilit, alunit vardır.
Ölkənin iqlimi quru subtropik iqlimdir. Burada ilin 290 günü buludsuz keçir. Respublika ərazisində illik və sutkalıq temperatur amplitudu çox böyükdür. Yağıntıların orta illik miqdarı 50–200 mm arasındadır. Mümkün buxarlanma 1500 mm-dən artıqdır. Əkinçilik əsasən suvarma, dağlarda isə qismən dəmyə şəraitində mümkündür. Ölkənin şərq rayonları Amudərya, və çaylarının suları ilə təchiz olunur.
Türkmənistanda ən böyük göl Sarıqamışdır. Bu göldən yüksək keyfiyyətli xörək duzu yığılır. Suvarma tarixən Türkmənistan üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir. Amudəryadan çəkilən Qaraqum kanalı minlərlə hektar torpağın canlanmasında mühüm rol oynayır. Türkmənistan ərazisi yeraltı sularla zəngindir. Yeraltı suların səthə yaxın ərazilərində vahələr mövcuddur. Münbit torpağı, tuğay meşələri, zəngin bitki örtüyü vahələrə özünəməxsus gözəllik verir. Ölkə ərazisinin 375 min km² –i səhra və yarımsəhralardır. Boz qumsallıqda hamar səthli takırlar çox yeknəsəq təsir bağışlayır. Türkmənistan ərazisində bitən əhalinin istifadə etdiyi ən mühüm bitkidir.
İnzibati-ərazi bölgüsü
- Türkmənistan Dövlət Statistika Komitəsinin 1 yanvar 2014-cü il tarixinə olan rəsmi məlumatına əsasən:
- Vilayətlərin sayı: 5
- Etrapların sayı: 50
- Şəhərdaxili etrapların sayı: 11
- Şəhərlərin sayı: 24
- Qəsəbələrin sayı: 77
- Gənəşliklərin sayı: 552
- Kəndlərin sayı: 1.901
Əhalisi
Türkmənistan etnosunun mənşəyi qədim türk və akhun qəbilələri ilə bağlı olub. Etnosun formalaşmasında oğuzlar yaxından iştirak etmişlər.
Türkmənistanda kənd əhalisi üstünlük təşkil edir (55%). Əhali əsasən, Qaraqum kanalı zonasında, və çaylarının deltasında, Kopetdağın ətəyində cəmləşmişdir. Aşqabad şəhəri Türkmənistan Respublikasının paytaxtı, mühüm elm, sənaye və mədəniyyət mərkəzidir. Başqa əsas şəhərləri , Daşoğuz, Marı, Nebitdağ, Türkmənbaşıdır.
Türkmənistan BMT, İKT (İslam Konfransı Təşkilatı), MDB, və s. təşkilatların üzvüdür
Milli tərkib
14.04.2001 – tarixində "Neytral Türkmənistan" qəzetində ölkənin o zamankı dövlət başçısı Saparmurad Niyazovun müsahibəsi nəşr olundu . Keçmiş prezident 2001-ci ilə ölkə əhalisinin 91%-nin türkmənlərin , 3%-ni özbəklərin , 2%-ni rusların , 4%-ni digər millətlərin təşkil etdiyini qeyd etmişdi .Türkmənlər həmçinin Özbəkistanda, Tacikistanda, İranda, Əfqanıstanda və Rusiya Federasiyasında da yaşayırlar. Ölkənin türkmən əhalisi yüksək təbii artıma malikdir. Buna baxmayaraq orta sıxlıq çox aşağıdır (1 km²-də 9,2 nəfər). Ərazinin 80%-də əhali yaşamır.
Müasir sosial-iqtisadi vəziyyət
Türkmənistan Respublikasında ölkəni xammal istehsalçısından hazır məhsul istehsalçısına çevirmək məqsədi daşıyan dövlət proqramı həyata keçirilir. Proqram reallaşması üçün emaledici sənaye sahələrinə diqqət artırılır, əhalinin ərzağa olan tələbatını daxili imkanlar hesabına ödəmək üçün layihələr hazırlanır.
Sənaye
Türkmənistanın təsərrüfatının əsas gəlirli sahəsi neft və qaz kompleksinin inkişafıdır. Neft və qazçıxarma respublikanın ixtisaslaşmış sahəsidir. Ölkənin gəlirinin 60%-i bu sahələrin payına düşür. Neft borularla emal üçün Türkmənbaşı və şəhərlərinə nəql edilir. Neftin bir hissəsi Xəzər dənizi ilə Azərbaycana və başqa ölkələrə aparılır. Türkmənistan təbii qaz ehtiyatına görə dünyada 4-cü yerdə durur. Xüsusilə, Açaq, Marı və Xəzərsahili yataqlar daha məhsuldardır. İldə 32 milyard m³ qaz hasil olunur və bu qazın böyük hissəsi qonşu ölkələrə, o cümlədən Azərbaycana, Gürcüstana, Ukraynaya, Rusiya Federasiyasına göndərilir.
Türkmənistanda təbii qazı ixrac etmək üçün hələlik yalnız bir boru kəməri (Rusiyaya) mövcuddur. Lakin İran və Türkiyədən keçməklə Avropaya, Əfqanıstandan keçməklə Pakistan və Hindistana qaz ötürmək üçün boru kəməri marşrutları üzərində işlər gedir.
Ölkədə maşınqayırma sənayesi neft-qaz və kənd təsərrüfatına xidmət sahələrindən ibarətdir. Kimya sənayesi üçün kifayət qədər yerli xammal vardır. Kükürd, , yod əsasında Nebitdağda, , , , Marıda kimya zavodları fəaliyyət göstərir. Bir çox xarici şirkətlər Türkmənistanda kimya zavodları müəssisələri yaratmaq marağındadır.
Türkmənistanda elektrik enerjisinə olan tələbat iri şəhərlərə yaxın tikilmiş İES-lər və İrandan alınan enerji hesabına təmin olunur.
Kənd təsərrüfatı
Türkmənistanın su, meşə və torpaq ehtiyatları azdır. Türkmənistanda əkinçilik üçün yararlı torpaqların yarısından pambıqçılıqda istifadə olunur. Qaraqumun Murqab və Təcən deltalarında, Amudərya boyunca uzanan sahələrdə pambıq əkinləri daha çoxdur.
Respublikada yığılan pambığın 25%-i zərifliflidir. Gələcəkdə pambıq istehsalını 3 milyon tona çatdırmaq nəzərdə tutulur. Suvarılan torpaqlardan bağçılıqda, üzümçülükdə və taxılçılıqda istifadə olunur. Çəltik Amudəryanın aşağı axarlarında becərilir. Vahələrdə əhali baramaçılıqla məşğul olur. Bostan bitkiləri xüsusilə geniş yayılmışdır. Son illər şəkər çuğunduru əkinləri geniş vüsət almışdır.
Kənd təsərrüfatının ikinci sahəsi heyvandarlıqdır. Şərqi Qaraqumda qaragül qoyunları, Qərbi Qaraqumda zərifyunlu qoyunlar və birhürgüclü dəvələr saxlanılır. Pambıqtəmizləmə (), pambıqparça, ipək (Aşqabad, Türkmənabad və ), qaragül dərisinin aşılanması və s. fabrikləri fəaliyyət göstərir. Lakin yüngül sənayedə aparıcı sahə xalçaçılıqdır.
Nəqliyyat
Ərazinin tranzit mövqeyi nəqliyyatın inkişafı üçün geniş imkanlar açır. Türkmənistan cənub istiqamətdə nəqliyyat şəbəkəsini yaratmaq mövqeyi tutmuşdur. şəhərindən şəhərinə çəkilən avtomobil yolu Mərkəzi Asiyanın digər respublikaları (xüsusən Qazaxıstan və Özbəkistan) üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bakı ilə Türkmənbaşı şəhərləri arasında Xəzər dənizində işləyir. Türkmənbaşı və Bekdaş dəniz limanlarının nəqliyyatda böyük əhəmiyyəti var.
Tikinti
Tikinti sənayesinə diqqət artırılmışdır. Ölkə bütövlüklə tikinti meydanını xatırladır. Ölkəyə daxil olan 20 milyard dollar xarici investisiyanın 83%-i tikintiyə yönəlmişdir. Türkmənistan 50-dən çox ölkə ilə iqtisadi əlaqələr yaratmışdır.
Maraqlı faktlar
- Türkmənistanın prezidentli respublikadır.
- Türkmənistan üçün xarakterik heyvan atdır. vadisində eyniadlı at cinsinin yetişdirilməsinin tarixi 4000 ildən çoxdur.
- Ölkədə əhalinin sosial müdafiəsi dövlət siyasətidir. 1993-cü ildən əhaliyə elektrik enerjisi, təbii qaz, xörək duzu pulsuzdur. Aztəminatlı ailələrə maddi kömək edilir. Tibbi xidmətdə güzəştlər var.
- Ölkə mətbuatında xaricə informasiya vermək rəsmən qadağan olunmuşdur.
- Yemiş (qovun) ölkə üçün ən mühüm bostan bitkisidir. Avqust ayının 2-ci bazar günü ölkədə "Yemiş günü" keçirilir. Hamı yemiş yeməli, bir-birinə hədiyyə etməlidir. Burada yemişin 200-dək növü becərilir
Həmçinin bax
İstinadlar
- Central Intelligence Agency - CİA: The World Factbook: Country comparison: Area 2016-03-04 at the Wayback Machine
- Государственный комитет Туркменистана по статистике: О Туркменистане 2012-01-07 at the Wayback Machine
- 14 // Türkmenistanyň Konstitusiýasy.
- http://chartsbin.com/view/edr.
- Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komiteti: 2014-nji ýylyň 1-nji ýanwary ýagdaýyna Türkmenistanyň sebitler boýunça administratiw-çäkleýin bölünişi 2014-11-12 at the Wayback Machine
- Demoscope Weekly : Safarmurad Niyazov: Türkmənlər Türkmənistan əhalisinin 91%-ni təşkil edir 2010-05-15 at the Wayback Machine
Xarici keçidlər
- Türkmenistanyň Merkezi Banky 2015-02-07 at the Wayback Machine (türkməncə)
- Turkmen International Homepage
- The Times of Central Asia 2012-10-17 at the Wayback Machine
- All about Magtymguly Pyragy
- Turkmən Milli Kitabxanası
- Beyik Türkmən ədəbiyyat adamları
- Turkmen ahalteke horses
- Good News for Turkmen
- Türkmənistan xəbər saytı "Altın əsr" 2012-08-18 at the Wayback Machine
- Türkmənistandakı ABŞ səfirliyi 2011-07-21 at the Wayback Machine
- Türkmən sosial saytı – Türkmənistan haqqında hər şey 2012-06-29 at the Wayback Machine
- Türkmənistan prezidenti yanında ali elm və texnika şurası 2012-09-26 at the Wayback Machine
- Türkmənistan Dövlət Gömrük Xidməti
- [1] 2009-12-12 at the Wayback Machine
- [2] 2011-08-12 at the Wayback Machine
- turkmenistan-foundation.org 2013-12-10 at the Wayback Machine
- turkmenistan.unfpa.org 2012-11-12 at the Wayback Machine
- turkmenistan.ru
- Human Rights by Country : REPORT OF THE SPECIAL RAPPORTEUR ON FREEDOM OF RELIGION OR BELIEF, ASMA JAHANGIR, ON HER MISSION TO TURKMENISTAN[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkmenistan turkm Turkmenistan Merkezi Asiyada dovlet Turkmenistan Merkezi Asiyanin cenub qerb hissesinde yerlesir Simal qerbde Qazaxistan simal ve serqde Ozbekistan cenub serqde Efqanistan cenub ve cenub qerbde Iranla hemserheddir Olkenin qerbinde ise Xezer denizi yerlesir ve bu deniz vasitesile Azerbaycan Rusiya Qazaxistan ve Iranla serhede malikdir Paytaxti ve en boyuk seheri Asqabad seheri umumi sahesi 488 1 min km dir Cerco Mari Nebitdag Dasoguz Turkmenbasi olkenin iri seherlerindendir TurkmenistanTurkmenistanBayraq GerbMusteqil biteref Turkmenistan Himn source source track track track track track Turkmenistan himniTarixi Elan olunub 27 oktyabr 1991 ci il Taninib 31 dekabr 1991 ci ilResmi dilleri turkmen diliPaytaxt AsqabadIdareetme formasi Prezident respublikasiPrezident Serdar BerdimehemmedovSahesi Dunyada 53 cu Umumi 488100 km Su sahesi 4 9 Ehalisi Ehali 5 2400 min nefer 117 ci Siyahiyaalma 2020 6 031 087 nef Sixliq 10 5 nef km 221 ci UDM AQP Umumi 82 milyard dollar 87 ci Adambasina 14 200 dollar Demonim TurkmenValyuta Turkmenistan manatiInternet domeni tmTMBOK kodu TKMTelefon kodu 993Saat qursaqlari UTC 05 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarTurkmenistan Turkmenistan 27 oktyabr 1991 ci ilde SSRI den musteqilliyini elde etmisdir Turkmenistan hem de Asiyanin en az meskunlasan erazilerinden biridir TarixiX esrde Turkmenistanin erazisine oguzlar indiki turkmenlerin ecdadlari kocub gelirler Oguzlar XIII esrde Boyuk Selcuq imperiyasini yaradirlar XVI esrde Turkmenistan erazisi Xive ve Buxara xanliqlarinin tabeciliyine dusur 1869 cu ilde Car Rusiyasi terefinden isgal olunur 1921 ci ilde Turkustanin terkibine daxil olur 1924 cu ilde ise SSRI terefinden Turkmenistan MSSR i yaradilir ve SSRI nin terkibine daxil olur 1991 ci ilde musteqil Turkmenistan Respublikasi elan olunur Cografi movqeyi ve tebietiTurkmenistan vilayetleri 1 Ahal 2 Balkan 3 Dasoguz 4 Lebap 5 Mari Olkenin geosiyasi movqeyi Avropa olkeleri ile Cin ve Hindistana geden quru yollarinin uzerinde yerlesmesi baximindan elverislidir Relyefine gore ovaliq ve dagliq hisselerden ibaretdir Cenubda yerlesen cavan seysmik cehetden fealdir Olke erazisinin 80 den coxu Turan ovaliginda okean seviyyesinden 100 200 metr hundurlukdedir Xezer denizide bir sira adalara malikdir Ogurcali adasi ile Celeken yarimadasi arasinda Celeken Ogurcali bogazi yerlesir Zengin tebii qaz ve neft ehtiyatina gore olke dunyanin en qabaqcil dovletlerinden biridir Olke erazisinde 144 neft ve qaz yatagi askar edilmisdir Onlardan yalniz 40 yataq istismar olunur Xezeretrafi Buxara Xive Mrai Lebap ve s Yeralti servetlerden kukurd kalium ve dasduz mirabilit alunit vardir Olkenin iqlimi quru subtropik iqlimdir Burada ilin 290 gunu buludsuz kecir Respublika erazisinde illik ve sutkaliq temperatur amplitudu cox boyukdur Yagintilarin orta illik miqdari 50 200 mm arasindadir Mumkun buxarlanma 1500 mm den artiqdir Ekincilik esasen suvarma daglarda ise qismen demye seraitinde mumkundur Olkenin serq rayonlari Amuderya ve caylarinin sulari ile techiz olunur Turkmenistanda en boyuk gol Sariqamisdir Bu golden yuksek keyfiyyetli xorek duzu yigilir Suvarma tarixen Turkmenistan ucun muhum ehemiyyet kesb etmisdir Amuderyadan cekilen Qaraqum kanali minlerle hektar torpagin canlanmasinda muhum rol oynayir Turkmenistan erazisi yeralti sularla zengindir Yeralti sularin sethe yaxin erazilerinde vaheler movcuddur Munbit torpagi tugay meseleri zengin bitki ortuyu vahelere ozunemexsus gozellik verir Olke erazisinin 375 min km i sehra ve yarimsehralardir Boz qumsalliqda hamar sethli takirlar cox yekneseq tesir bagislayir Turkmenistan erazisinde biten ehalinin istifade etdiyi en muhum bitkidir Inzibati erazi bolgusuTurkmenistan Dovlet Statistika Komitesinin 1 yanvar 2014 cu il tarixine olan resmi melumatina esasen Vilayetlerin sayi 5Ahal vilayeti Mari vilayeti Dasoguz vilayeti Lebap vilayeti Balkan vilayetiEtraplarin sayi 50 Seherdaxili etraplarin sayi 11 Seherlerin sayi 24 Qesebelerin sayi 77 Genesliklerin sayi 552 Kendlerin sayi 1 901 dd EhalisiEsas meqale Turkmenistan ehalisi Turkmenistan etnosunun menseyi qedim turk ve akhun qebileleri ile bagli olub Etnosun formalasmasinda oguzlar yaxindan istirak etmisler Turkmenistanda kend ehalisi ustunluk teskil edir 55 Ehali esasen Qaraqum kanali zonasinda ve caylarinin deltasinda Kopetdagin eteyinde cemlesmisdir Asqabad seheri Turkmenistan Respublikasinin paytaxti muhum elm senaye ve medeniyyet merkezidir Basqa esas seherleri Dasoguz Mari Nebitdag Turkmenbasidir Turkmenistan BMT IKT Islam Konfransi Teskilati MDB ve s teskilatlarin uzvudur Milli terkib 14 04 2001 tarixinde Neytral Turkmenistan qezetinde olkenin o zamanki dovlet bascisi Saparmurad Niyazovun musahibesi nesr olundu Kecmis prezident 2001 ci ile olke ehalisinin 91 nin turkmenlerin 3 ni ozbeklerin 2 ni ruslarin 4 ni diger milletlerin teskil etdiyini qeyd etmisdi Turkmenler hemcinin Ozbekistanda Tacikistanda Iranda Efqanistanda ve Rusiya Federasiyasinda da yasayirlar Olkenin turkmen ehalisi yuksek tebii artima malikdir Buna baxmayaraq orta sixliq cox asagidir 1 km de 9 2 nefer Erazinin 80 de ehali yasamir Muasir sosial iqtisadi veziyyetTurkmenistan Respublikasinda olkeni xammal istehsalcisindan hazir mehsul istehsalcisina cevirmek meqsedi dasiyan dovlet proqrami heyata kecirilir Proqram reallasmasi ucun emaledici senaye sahelerine diqqet artirilir ehalinin erzaga olan telebatini daxili imkanlar hesabina odemek ucun layiheler hazirlanir SenayeTurkmenistanin teserrufatinin esas gelirli sahesi neft ve qaz kompleksinin inkisafidir Neft ve qazcixarma respublikanin ixtisaslasmis sahesidir Olkenin gelirinin 60 i bu sahelerin payina dusur Neft borularla emal ucun Turkmenbasi ve seherlerine neql edilir Neftin bir hissesi Xezer denizi ile Azerbaycana ve basqa olkelere aparilir Turkmenistan tebii qaz ehtiyatina gore dunyada 4 cu yerde durur Xususile Acaq Mari ve Xezersahili yataqlar daha mehsuldardir Ilde 32 milyard m qaz hasil olunur ve bu qazin boyuk hissesi qonsu olkelere o cumleden Azerbaycana Gurcustana Ukraynaya Rusiya Federasiyasina gonderilir Turkmenistanda tebii qazi ixrac etmek ucun helelik yalniz bir boru kemeri Rusiyaya movcuddur Lakin Iran ve Turkiyeden kecmekle Avropaya Efqanistandan kecmekle Pakistan ve Hindistana qaz oturmek ucun boru kemeri marsrutlari uzerinde isler gedir Olkede masinqayirma senayesi neft qaz ve kend teserrufatina xidmet sahelerinden ibaretdir Kimya senayesi ucun kifayet qeder yerli xammal vardir Kukurd yod esasinda Nebitdagda Marida kimya zavodlari fealiyyet gosterir Bir cox xarici sirketler Turkmenistanda kimya zavodlari muessiseleri yaratmaq maragindadir Turkmenistanda elektrik enerjisine olan telebat iri seherlere yaxin tikilmis IES ler ve Irandan alinan enerji hesabina temin olunur Kend teserrufatiTurkmenistanin su mese ve torpaq ehtiyatlari azdir Turkmenistanda ekincilik ucun yararli torpaqlarin yarisindan pambiqciliqda istifade olunur Qaraqumun Murqab ve Tecen deltalarinda Amuderya boyunca uzanan sahelerde pambiq ekinleri daha coxdur Respublikada yigilan pambigin 25 i zerifliflidir Gelecekde pambiq istehsalini 3 milyon tona catdirmaq nezerde tutulur Suvarilan torpaqlardan bagciliqda uzumculukde ve taxilciliqda istifade olunur Celtik Amuderyanin asagi axarlarinda becerilir Vahelerde ehali baramaciliqla mesgul olur Bostan bitkileri xususile genis yayilmisdir Son iller seker cugunduru ekinleri genis vuset almisdir Kend teserrufatinin ikinci sahesi heyvandarliqdir Serqi Qaraqumda qaragul qoyunlari Qerbi Qaraqumda zerifyunlu qoyunlar ve birhurguclu develer saxlanilir Pambiqtemizleme pambiqparca ipek Asqabad Turkmenabad ve qaragul derisinin asilanmasi ve s fabrikleri fealiyyet gosterir Lakin yungul senayede aparici sahe xalcaciliqdir NeqliyyatErazinin tranzit movqeyi neqliyyatin inkisafi ucun genis imkanlar acir Turkmenistan cenub istiqametde neqliyyat sebekesini yaratmaq movqeyi tutmusdur seherinden seherine cekilen avtomobil yolu Merkezi Asiyanin diger respublikalari xususen Qazaxistan ve Ozbekistan ucun muhum ehemiyyete malikdir Baki ile Turkmenbasi seherleri arasinda Xezer denizinde isleyir Turkmenbasi ve Bekdas deniz limanlarinin neqliyyatda boyuk ehemiyyeti var TikintiTikinti senayesine diqqet artirilmisdir Olke butovlukle tikinti meydanini xatirladir Olkeye daxil olan 20 milyard dollar xarici investisiyanin 83 i tikintiye yonelmisdir Turkmenistan 50 den cox olke ile iqtisadi elaqeler yaratmisdir Maraqli faktlarTurkmenistanin prezidentli respublikadir Turkmenistan ucun xarakterik heyvan atdir vadisinde eyniadli at cinsinin yetisdirilmesinin tarixi 4000 ilden coxdur Olkede ehalinin sosial mudafiesi dovlet siyasetidir 1993 cu ilden ehaliye elektrik enerjisi tebii qaz xorek duzu pulsuzdur Azteminatli ailelere maddi komek edilir Tibbi xidmetde guzestler var Olke metbuatinda xarice informasiya vermek resmen qadagan olunmusdur Yemis qovun olke ucun en muhum bostan bitkisidir Avqust ayinin 2 ci bazar gunu olkede Yemis gunu kecirilir Hami yemis yemeli bir birine hediyye etmelidir Burada yemisin 200 dek novu becerilirHemcinin baxTurkmenistan Qirmizi Aypara CemiyyetiIstinadlarCentral Intelligence Agency CIA The World Factbook Country comparison Area 2016 03 04 at the Wayback Machine Gosudarstvennyj komitet Turkmenistana po statistike O Turkmenistane 2012 01 07 at the Wayback Machine 14 Turkmenistanyn Konstitusiyasy http chartsbin com view edr Turkmenistanyn Statistika baradaky dowlet komiteti 2014 nji yylyn 1 nji yanwary yagdayyna Turkmenistanyn sebitler boyunca administratiw cakleyin bolunisi 2014 11 12 at the Wayback Machine Demoscope Weekly Safarmurad Niyazov Turkmenler Turkmenistan ehalisinin 91 ni teskil edir 2010 05 15 at the Wayback MachineXarici kecidlerTurkmenistanyn Merkezi Banky 2015 02 07 at the Wayback Machine turkmence Turkmen International Homepage The Times of Central Asia 2012 10 17 at the Wayback Machine All about Magtymguly Pyragy Turkmen Milli Kitabxanasi Beyik Turkmen edebiyyat adamlari Turkmen ahalteke horses Good News for Turkmen Turkmenistan xeber sayti Altin esr 2012 08 18 at the Wayback Machine Turkmenistandaki ABS sefirliyi 2011 07 21 at the Wayback Machine Turkmen sosial sayti Turkmenistan haqqinda her sey 2012 06 29 at the Wayback Machine Turkmenistan prezidenti yaninda ali elm ve texnika surasi 2012 09 26 at the Wayback Machine Turkmenistan Dovlet Gomruk Xidmeti 1 2009 12 12 at the Wayback Machine 2 2011 08 12 at the Wayback Machine turkmenistan foundation org 2013 12 10 at the Wayback Machine turkmenistan unfpa org 2012 11 12 at the Wayback Machine turkmenistan ru Human Rights by Country REPORT OF THE SPECIAL RAPPORTEUR ON FREEDOM OF RELIGION OR BELIEF ASMA JAHANGIR ON HER MISSION TO TURKMENISTAN olu kecid