Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sidqi Ruhulla (tam adı: Ruhulla Fətulla oğlu Axundov; 28 mart (9 aprel) 1886, Buzovna, Bakı qəzası – 5 may 1959, Bakı) — Azərbaycan teatr aktyoru və rejissoru, SSRİ xalq artisti (1949).
| Sidqi Ruhulla | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Ruhulla Fətulla oğlu Axundov |
| Doğum tarixi | 28 mart (9 aprel) 1886 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 may 1959(73 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Atası | Fətulla Axundov |
| Fəaliyyəti | aktyor, teatr rejissoru, opera rejissoru[d], kinorejissor, rejissor |
| Fəaliyyət illəri | 1906–1959 |
| Teatr | |
| Mükafatları |    |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Erkən illəri
1886-cı ilin aprel ayının 9-da Bakı qəzasının Buzovna kəndində müəllim ailəsində anadan olmuşdur. O, ibtidai təhsilini bir kənd müəllimindən almışdır. Atası Molla Fətulla Axundov oğlunun mənəvi inkişafında böyük rol oynamışdır. Elmə, sənətə, poeziyaya böyük həvəsi olan Molla Fətulla qış aylarında Bakıda, yayda isə Buzovna kəndində müəllimliklə məşğul olardı. O, klassik vurğunu idi. Oxuduğu şerləri oğlu Ruhullaya izah edərdi.
Uşaqlıq və gənclik illərini Buzovna kəndində keçirən Ruhullanı atası 1903-cü ildə Bakıda tacir dükanına şagird verdi. O, istəyirdi ki, oğlu ticarətçi olsun. Lakin atasından aldığı bilik onun mənəviyyatını tamam başqa istiqamətdə tərbiyələndirmişdir. Ticarət işlərinə qətiyyən həvəs göstərməyən Ruhullanın məqsədi oxuyub, təhsilini davam etdirmək idi. O, dükanda sözə qulaq asmayan şagird sayılırdı. Dükana vaxtında gəlmirdi, vaxtının çoxunu özündən savadlı olan gənclərlə keçirərdi. Bu gənclərin əksəri maarifçi və inqilab ruhlu insanlar idi.
1904-cü ildə Molla Fətulla dünyasını dəyişir, Ruhulla dostlarının məsləhəti ilə atasından qalan ev əşyalarını satır və topladığı vəsaitlə Moskva şəhərinə təhsil almağa gedir. O, ümid edirdi ki, qohumlarının dəstəyi ilə Moskvada təhsil ala bilər. Lakin bu arzu boş çıxdı. Ruhulla Moskvada təhsilini başa vura bilməyib, Bakıya döndü. Qohumları Ruhullanı başa salmaq istəyirdilər ki, yaxşı yaşamaq ancaq ticarətdədir. O isə bu boş təşəbbüsü heç cür qəbul etmirdi. Ruhulla inadkar xarakterə malik cavan idi. Kiminsə əsarətində olmaq onun xarakterinə yad idi. Onda azad yaşamaq arzusu üstün idi. Bu arzunun ilk rüşeymlərini onun qəlbində Bakının coşqun inqilabi mühiti yaratmışdır.
Yaradıcılıq fəaliyyəti
İlk səhnə dövrü (1908–1919)
1905–1906-cı illərdə 20 yaşlı Ruhulla bir neçə tətillərdə iştirak edir. Bakının tanınmış inqilabçıları ilə dostluq edir. O, hər hansı bir vasitə ilə xalqına xidmət etməyi qarşısına məqsəd qoyur. İlk növbədə oxumaq, təhsil almaq haqqında düşünür. Təhsil almaq arzusu baş tutmayan Ruhulla 1906-cı ildə Azərbaycan səhnəsinin böyük faciə aktyoru Hüseyn Ərəblinski ilə tanış olur. O, Ərəblinskini ilk dəfə Mirzə Fətəli Axundovun "Vəziri xani Lənkəran" komediyasında Teymur ağa rolunda görür. Bu ifadan vəcdə gələn Ruhullanın gələcək taleyi həll olur. Sidqi Ruhulla yazır ki:
 | Mən hələ teatr nədir, aktyor nəyə deyərlər bilməzdim. Birinci dəfə məni yoldaşlarımdan biri "Tağıyev teatrı"na apardı. Həmin axşam Mirzə Fətəli Axundovun "Vəzirixani-Sərab" əsəri oynanılacaq idi. Teatrın balkonunda oturub tamaşanın başlanmasını gözləyirdik. Zəng vuruldu. İşıqlar söndü. Birdən divarın bir tərəfi yuxarı qalxış məni təəccübə saldı. Aktyorlardan bir neçəsi oynadıqdan sonra yenə divar aşağı endi. İkinci pərdə başlandı. Bir nəfər oğlan səhnəyə gəldi. Həmin oğlanın oynamağı başqalarından ayrılırdı. Bu oğlan Teymur Ağanın rolunu oynayırdı. Onun cəld hərəkətləri, çevikliyi, danışığı məni özünə cəlb etdi. Pərdə endikdən sonra mən yanımdakı yoldaşımdan həmin oğlanın niyə o birilərindən yaxşı oynadığını soruşdum. Yoldaşım: "o oğlan əsl artistdir" deyə məni başa saldı, "artist" sözü məndə bir maraq oyatdı. Çünki mən hələ kiçik vaxtımda Buzovna kəndində olarkən şəbih çıxaran şair Saqib mənə: "Sən artistsən" demişdi və mənim də xəyalımdan keçdi ki, "Görəsən mən də elə artist olarammı?" |  |
Hələ kiçik yaşlarından aktyor sənətinə həvəs göstərən Ruhulla Buzovnada yaşadığı illərdə "Kos-kosa" və şəbih tamaşalarında Arus Qasım və Əli Əkbər rollarında çıxış etdiyi üçün onu artist deyə çağırardılar. Bakıda Ağa Kərbəlayi Məlikovun mağazasında çalışan Ruhulla həqiqi sənəti və böyük aktyor Ərəblinskini görəndən sonra qəlbindəki həvəs baş qaldırdı, gələcək taleyini səhnəyə bağladı. Daha sonra Ruhulla Ərəblinski ilə dostluq etdi. Səhnəyə olan böyük sevgisini ona bildirdi. Ərəblinski onun məğrur qamətində, uça boyunda, heç kəsə bənzəməyən gözəl səsində, mimikasında gələcəyin böyük aktyorunu görüb, səhnəyə cəlb etdi.
XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan səhnəsində qadın rollarını kişi aktyorları ifa edirdi. Ruhullanın da ilk rolu Balaxanı dram dərnəyində H. Ərəblinskinin quruluş verdiyi və 1908-ci il dekabr ayının 21-də (Bəzi mənbələrdə 1906-cı il qeyd olunur) tamaşaya qoyulan Nəcəf bəy Vəzirovun "Adı var, özü yox" komediyasında Telli rolu olub. Tamaşada dövrün tanınmış aktyorları olan Əhməd Qəmərlinski, , , Xəlil Hüseynov, Yunis Nərimanov, iştirak ediblər. Digər qadın rollarında Stepanova və Mixayılova çıxış ediblər. Avqust ayının 6-da isə Nuxa teatr həvəskarları "Yağışdan çıxdı, yağmura düşdük" komediyasını oynayıblar.
Tez-tez müraciət edilən bu komediya dekabr ayının 1-də Bakının Qara Şəhərindəki Xalq evində Sultanməcid Qənizadənin "Dursunəli və ballıbadı" vodevili ilə birlikdə göstərilib. Tamaşalarda Məhəmməd Əlvəndi, Hüseyn Ərəblinski, Ruhulla Axundov (Sidqi Ruhulla), Murad Muradov, Hüseynqulu Sarabski, İsmayılov, Stepanova, Mixayılova (Ufri) iştirak ediblər. Tamaşanın rejissoru Saracan Valentinov idi.
Həmin illərdən etibarən Sidqi bir müddət Bakının müxtəlif fəhlə rayonlarında çıxış edir, ara bir şəhərdə də tamaşalar verirdi. Sidqinin hələ ilk kiçik rolları onun fövqəladə bir istedada malik olduğunu aydın göstərirdi. Xüsusilə Ərəblinski Sidqinin talantına çox böyük qiymət verirdi. Ərəblinski Haqverdiyevin "Dağılan tifaq" faciəsininin bir əlyazmasını Sidqiyə bağışlayıb üzərində də yazmışdır: "Şagirdim Sidqi Ruhullaya".
Sidqi Ruhulla 1908-ci ildə müstəqil teatr fəaliyyətində fəallaşmağa başladı. O, səhnəyə gəldiyi ilk iki ildə "Sidqi Axundov", "S. Axundov", "A. Sidqi" imzası ilə çıxış edib. Bir müddət sonra "Sidqi Ərəbli", "Ərəbli", "Ruhulla Ərəbli", "Ərəbski" olub. Çünki həmin vaxtlar gənc aktyorların əksəriyyəti əda, danışıq tərzi, ləqəb ilə Hüseyn Ərəblinskiyə oxşamağa çalışırdılar. Sidqi aktyor kimi Azərbaycanda və Tiflisdə, Volqaboyu şəhərlərində tanınandan sonra "Sidqi Ruhulla" kimi çıxış etdi.
S. Ruhulla 1909-cu il aprel ayının 3-də yenə də Ərəblinskinin quruluşunda Bakıda "Dənizçilər kulubu"nda ("Morskoy sobranıe") N. Vəzirovun "Müsibəti Fəxrəddin" faciəsində Rüstəm bəy rolunda çıxış etdi. H. Ərəblinski "Müsibəti Fəxrəddin" faciəsində Rüstəm bəy kimi mürəkkəb xarakterə malik olan obrazı Sidqiyə tapşırmışdı. Rüstəm bəyi ifa etməyə tərəddüd edən Sidqini Ərəblinski ürəkləndirib, rolun öhdəsindən gəldiyinə inandırdı. Öz müəlliminə diqqətlə qulaq asan Sidqi Rüstəm bəy obazı üzərində məsuliyyətlə işləməyə başladı. Rolu hazırlayarkən Sidqi bəzi çətinliklərlə üzləşdi. Lakin inadından dönmədi. Mütəmmadi olaraq Ərəblinskiyə müraciət edib, ondan bəzi məsləhətləti alırdı. Sidqi ona tapşırılan işi yüksək səviyyədə yerinə yetitməli, böyük sənət sınağından şərəflə çıxmalı idi. Tamaşadan sonra Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, N. Vəzirov, Həsən bəy Zərdabi və başqaları Sidqini təbrik etdilər.
1909-cu il dekabr ayının 8-də "Ərəbli" təxəllüsü ilə Nadir şah rolunda çıxış edən S. Ruhulla öz oyununda müəyyən nöqsanlara yol vermiş, əsasən H. Ərəblinskini təqlid etmişdir. "İqbal" qəzetində artistin oyununda "yeni heç nə görülmədiyi", "hərəkət və davranışlarının H. Ərəblinskinin təqlidindən ibarət" olduğu qeyd edilir. "Yeni həqiqət" qəzetində isə yazılırdı ki, "onun hərəkətləri qəhrəmanın daxili məzmunu ilə uyuşmur". Lakin sonralar S. Ruhulla Nadir şah obrazının ifasına daha ciddi yanaşmış və müvəffəqiyyətli nəticələr əldə etmişdir. Qəzetlərdə xəbər verilirdi ki, "bu ilki mövsüm N. Nərimanovun "Nadir şah" tarixi faciəsi ilə açıldı. Baş rolda çıxış edən artist S. Ruhulla öz vəzifəsini yaxşı yerinə yetirdi".
Ruhulla bir-birinin ardınca Ə. Haqverdiyevin "Bəxtsiz cavan" faciəsində Musa (rej. H. Ərəblinski, 04.05.1909, İrəvan), Nəriman Nərimanovun "Nadir şah" faciəsində Təhmas (rej. H. Ərəblinski, 10.05.1909, İrəvan), E. Çirikovun "Yəhudilər" əsərində Berezin (rej. H. Ərəblinski, 15.05.1909, İrəvan), Molyerin "Zorən təbib" komediyasında Qətran bəy (rej. H. Ərəblinski, 20.05.1909, İrəvan), N. Nərimanovun "Nadir şah" faciəsində Nadir şah (rej. M. M. Kazımovski, 08.12.1909, Bakı), N. Vəzirovun "Müsibəti Fəxrəddin" faciəsində Fəxrəddin (rej. M. M. Kazımovski, 11.12.1909, Bakı) rollarını ifa edib.
1906–1920-ci illərdə S. Ruhulla təxminən 250-dən artıq şəhər və rayonlar gəzmiş, tamaşaçılar qarşısında çıxışlar etmişdir. O, Moskva, Sankt-Peterburq, Təbriz, Tehran, Rəşt, Qəzvin, İsfahan, Şiraz, Səmərqənd, Buxara, Mərv, Aşqabad, Xarkov, Kiev, Tula, Tiflis, İrəvan, Krasnovodsk, Dərbənd, Maxaçqala, Vladiqafqaz, Qroznı, Əndican, Ufa, Sərab, Ərdəbil, Ənzəli, Kazan, Batumi, Odessa, Rostov, Suxumi, Yalta, Sevastopol, Simferopol, Tuapse, Soçi və başqa şəhərlərdə olmuşdur.
1912-ci ilin yaz mövsümünün sonunda Siqdi Ruhulla İrəvan şəhərinə qastrola getmişdir. Onun rejissorluğu və yerli həvəskarların yaxından iştirakı ilə burada "Müsibəti-Fəxrəddin" faciəsi göstərilmişdir. Sidqi Ruhulla İrəvanda həm Fəxrəddin, həm də Rüstəm bəy rollarında səhnəyə çıxmışdır.
İyun ayında Sidqi Ruhulla İrəvanda qastrol səfərini başa vuraraq Lənkəran-Astara bölgəsinə gəlmişdir. Astaradakı Cəmiyyət evində Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Bəxtsiz cavan" və Nəcəf bəy Vəzirovun "Ev tərbiyəsinin bir şəkli" dramlarını tamaşaya hazırlamışdır. Yerli səhnə həvəskarları Cahangir Daşdəmirov, Xankişi Şahvələdov, Ramazan Mirzəbəyov, Məmmədəli Fətullayev, Ələkbər Haşımbəyov və başqaları tamaşanın hazırlanıb göstərilməsində Sidqi Ruhullaya yaxından yardımçı olmuşlar.
Aktyorun kino fəaliyyəti
Sidqi Ruhulla Azərbaycan kinosunda çox çəkilməmişdir. O, cəmi bir neçə filmdə kiçik və ikinci dərəcəli obrazlar yaratmışdır. Onun əsas fəaliyyəti kinonun ilk dövrlərinə düşdüyü üçün texnika məhdud idi. O, ilk olaraq 1928-ci ildə yaranmış, Cənubi Azərbaycandakı milli azadlıq hərakatının iştirakçılarından bəhs edən "Gilan qızı" filmində Hacı Zəkidər rolunda çəkilmişdir.
Sidqi Ruhulla çəkildiyi filmlərin ümumi işində, xüsusilə kütləvi səhnələrin qurmalarında əlbəsələrin seçilib hazırlanmasında öz xidmətini əsirgəməz, "bu tarixdir" — deyə şövqlə çalışardı. Sənətkar kinoda kiçik rollarda çəkilməkdən də imtina etməmişdir.
Filmoqrafiya
- Bismillah (film, 1925) (tammetrajlı bədii film)
- Gilan qızı (film, 1928) — rol: Hacı Zəkidər (tammetrajlı bədii film)
- Hacı Qara (film, 1929) — rol: Əliyar Bəy (tammetrajlı bədii film)
- Qızıl kol (film, 1930) (tammetrajlı bədii film)
- Kəndlilər (film, 1939)
- Fətəli xan (film, 1947)
Ölümü
1959-cu il may ayının 5-də teatrın istirahət günü Sidqi Ruhulla ömrünün 74-cü ilində vəfat etdi. May ayının 5-i saat 11–30-da teatrın kollektivinə Sidqi Ruhullanın vəfatı əlaqədar xəbər verildi. Onun ölümü Azərbaycan teatrı üçün ağır itki idi. O dövrün partiya və dövlət rəsmləri, respublika mətbuatı vasitəsilə səhnə ustası, SSRİ xalq artisti, teatrın təbliğində böyük xidmətlər göstərmiş Sidqi Ruhullanın ölümü ilə bağlı nekroloqlar imzaladılar.
May ayının 6-da Akademik Milli Dram Teatrında Sidqi Ruhulla ilə vida mərasimi keçirildi. Onun cənazəsi səhnədə postamentin üzərində qoyulmuşdu. Dəfn mərasimində SSRİ mədəniyyət naziri , yaxın respublikaların mədəniyyət nazirləri, dövlət rəhbərləri (V. Y. Axundov, A. Bayramov, M. Qurbanov), yazıçılar, alimlər, sənətşünaslar və saysız hesabsız pərəstişkarları iştirak edirdilər. Dəfn mərasimində mədəniyyət naziri M. Ş. Qurbanov, yazıçı, akademik M. İbrahimov, teatrın direktoru və bədii rəhbəri A. İsgəndərov söylədikləri vida sözlərində Sidqi Ruhullanın teatr üçün əlindən gələni əsirgəmədiyini xüsusi vurğuladılar, onun yaradıcılığının qüdrətindən danışdılar. Matəm mintinqi birinci Fəxri xiyabanda davam etdirildi. Mədəniyyət naziri M. Ş. Qurbanov, A. İsgəndərov, SSRİ xalq artisti Mərziyə Davudova, yazıçı S. Rəhimov, rejissor L. Səfərov, Ə. İsmayılov çıxışlarında Sidqi Ruhullanın böyük sənətindən qürur hissi ilə danışdılar. Onun İranda və Orta Asiyadakı qastrol səfərləri, orada teatrın təşkili məsələləri xüsusi qeyd edildi.
İyun ayının 13-də axşam 6:30-da Akademik Milli Dram Teatrın kollektivi Sidqi Ruhullanın məzarını ziyarət etmək üçün birinci Fəxri xiyabana gəldilər. Sidqi Ruhullanın məzarı üstündə SSRİ xalq artisti Adil İsgəndərov, İsmayıl Dağıstanlı və Hacıməmməd Qafqazlı çıxış etdilər.
İrsi
1987-ci il yanvarın 30-da və 2006-cı illərdə Sidqi Ruhullanın anadan olmasının 100 və 120 illik yubileyi qeyd olunmuşdur. Sidqi Ruhullanın böyük sənəti haqqında müasir tamaşaçılara geniş məlumat verilmiş, haqqında mətbuatda məqalələr dərc edilmişdi.
Təltif və mükafatları
- "SSRİ xalq artisti" fəxri adı — 22 iyul 1949
- Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 4 noyabr 1938
- Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 23 aprel 1931
- (II dərəcə) — 1948
- — 1956
- 2 dəfə — 25 fevral 1946, 22 iyul 1949
İstinadlar
- Рухулла Сидги // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Mədəniyyət TV. "Azərbaycan teatrının inkişafına öz töhfəsini verən böyük sənətkar Sidqi Ruhulla" (az.). Youtube.com. 10.04.2024. İstifadə tarixi: 2024-04-10.
- Kərimov İ. Qüdrətli səhnə ustası (S. Ruhullanın anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə). "Azərbaycan gəncləri", 27.01.1987.
- Ruhulla S. Kaşki Hüseyn sağ olub bu günləri görəydi. “Hüseyn Ərəblinski”, Bakı, Azərnəşr, 1949, səh. 65-72.
- Cəfərov M. C. Sidqi Ruhulla. Bakı, Az. TC, 1949.
- Rəhimli İ. Akademik Milli Dram Teatrı. Birinci kitab, Bakı, Qapp-Poliqraf, 2002.
- Əliyeva Ə. Nəcəf bəy Vəzirov və teatr. Azərbaycan teatrının antologiyası (I cild), Bakı, "E. L.", 2013, səh. 198–205
- Kərimov İ. Qüdrətli səhnə ustası (S. Ruhullanın anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə). "Azərbaycan gəncləri", 27.01.1987
Xarici keçidlər
- T. Məhərrəmova. Romantik aktyor məktəbinin ən görkəmli siması
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Ruhulla Axundov deqiqlesdirme Sidqi Ruhulla tam adi Ruhulla Fetulla oglu Axundov 28 mart 9 aprel 1886 Buzovna Baki qezasi 5 may 1959 Baki Azerbaycan teatr aktyoru ve rejissoru SSRI xalq artisti 1949 Sidqi RuhullaDogum adi Ruhulla Fetulla oglu AxundovDogum tarixi 28 mart 9 aprel 1886Dogum yeri Buzovna Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 5 may 1959 1959 05 05 73 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Fexri XiyabanMilliyyeti AzerbaycanliVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIAtasi Fetulla AxundovFealiyyeti aktyor teatr rejissoru opera rejissoru d kinorejissor rejissorFealiyyet illeri 1906 1959Teatr Azerbaycan Dovlet Akademik Milli Dram TeatriMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiErken illeri 1886 ci ilin aprel ayinin 9 da Baki qezasinin Buzovna kendinde muellim ailesinde anadan olmusdur O ibtidai tehsilini bir kend muelliminden almisdir Atasi Molla Fetulla Axundov oglunun menevi inkisafinda boyuk rol oynamisdir Elme senete poeziyaya boyuk hevesi olan Molla Fetulla qis aylarinda Bakida yayda ise Buzovna kendinde muellimlikle mesgul olardi O klassik vurgunu idi Oxudugu serleri oglu Ruhullaya izah ederdi Usaqliq ve genclik illerini Buzovna kendinde keciren Ruhullani atasi 1903 cu ilde Bakida tacir dukanina sagird verdi O isteyirdi ki oglu ticaretci olsun Lakin atasindan aldigi bilik onun meneviyyatini tamam basqa istiqametde terbiyelendirmisdir Ticaret islerine qetiyyen heves gostermeyen Ruhullanin meqsedi oxuyub tehsilini davam etdirmek idi O dukanda soze qulaq asmayan sagird sayilirdi Dukana vaxtinda gelmirdi vaxtinin coxunu ozunden savadli olan genclerle kecirerdi Bu genclerin ekseri maarifci ve inqilab ruhlu insanlar idi 1904 cu ilde Molla Fetulla dunyasini deyisir Ruhulla dostlarinin mesleheti ile atasindan qalan ev esyalarini satir ve topladigi vesaitle Moskva seherine tehsil almaga gedir O umid edirdi ki qohumlarinin desteyi ile Moskvada tehsil ala biler Lakin bu arzu bos cixdi Ruhulla Moskvada tehsilini basa vura bilmeyib Bakiya dondu Qohumlari Ruhullani basa salmaq isteyirdiler ki yaxsi yasamaq ancaq ticaretdedir O ise bu bos tesebbusu hec cur qebul etmirdi Ruhulla inadkar xaraktere malik cavan idi Kiminse esaretinde olmaq onun xarakterine yad idi Onda azad yasamaq arzusu ustun idi Bu arzunun ilk ruseymlerini onun qelbinde Bakinin cosqun inqilabi muhiti yaratmisdir Yaradiciliq fealiyyeti Ilk sehne dovru 1908 1919 1905 1906 ci illerde 20 yasli Ruhulla bir nece tetillerde istirak edir Bakinin taninmis inqilabcilari ile dostluq edir O her hansi bir vasite ile xalqina xidmet etmeyi qarsisina meqsed qoyur Ilk novbede oxumaq tehsil almaq haqqinda dusunur Tehsil almaq arzusu bas tutmayan Ruhulla 1906 ci ilde Azerbaycan sehnesinin boyuk facie aktyoru Huseyn Ereblinski ile tanis olur O Ereblinskini ilk defe Mirze Feteli Axundovun Veziri xani Lenkeran komediyasinda Teymur aga rolunda gorur Bu ifadan vecde gelen Ruhullanin gelecek taleyi hell olur Sidqi Ruhulla yazir ki Men hele teatr nedir aktyor neye deyerler bilmezdim Birinci defe meni yoldaslarimdan biri Tagiyev teatri na apardi Hemin axsam Mirze Feteli Axundovun Vezirixani Serab eseri oynanilacaq idi Teatrin balkonunda oturub tamasanin baslanmasini gozleyirdik Zeng vuruldu Isiqlar sondu Birden divarin bir terefi yuxari qalxis meni teeccube saldi Aktyorlardan bir necesi oynadiqdan sonra yene divar asagi endi Ikinci perde baslandi Bir nefer oglan sehneye geldi Hemin oglanin oynamagi basqalarindan ayrilirdi Bu oglan Teymur Aganin rolunu oynayirdi Onun celd hereketleri cevikliyi danisigi meni ozune celb etdi Perde endikden sonra men yanimdaki yoldasimdan hemin oglanin niye o birilerinden yaxsi oynadigini sorusdum Yoldasim o oglan esl artistdir deye meni basa saldi artist sozu mende bir maraq oyatdi Cunki men hele kicik vaxtimda Buzovna kendinde olarken sebih cixaran sair Saqib mene Sen artistsen demisdi ve menim de xeyalimdan kecdi ki Goresen men de ele artist olarammi Hele kicik yaslarindan aktyor senetine heves gosteren Ruhulla Buzovnada yasadigi illerde Kos kosa ve sebih tamasalarinda Arus Qasim ve Eli Ekber rollarinda cixis etdiyi ucun onu artist deye cagirardilar Bakida Aga Kerbelayi Melikovun magazasinda calisan Ruhulla heqiqi seneti ve boyuk aktyor Ereblinskini gorenden sonra qelbindeki heves bas qaldirdi gelecek taleyini sehneye bagladi Daha sonra Ruhulla Ereblinski ile dostluq etdi Sehneye olan boyuk sevgisini ona bildirdi Ereblinski onun megrur qametinde uca boyunda hec kese benzemeyen gozel sesinde mimikasinda geleceyin boyuk aktyorunu gorub sehneye celb etdi XX esrin evvellerinde Azerbaycan sehnesinde qadin rollarini kisi aktyorlari ifa edirdi Ruhullanin da ilk rolu Balaxani dram derneyinde H Ereblinskinin qurulus verdiyi ve 1908 ci il dekabr ayinin 21 de Bezi menbelerde 1906 ci il qeyd olunur tamasaya qoyulan Necef bey Vezirovun Adi var ozu yox komediyasinda Telli rolu olub Tamasada dovrun taninmis aktyorlari olan Ehmed Qemerlinski Xelil Huseynov Yunis Nerimanov istirak edibler Diger qadin rollarinda Stepanova ve Mixayilova cixis edibler Avqust ayinin 6 da ise Nuxa teatr heveskarlari Yagisdan cixdi yagmura dusduk komediyasini oynayiblar Tez tez muraciet edilen bu komediya dekabr ayinin 1 de Bakinin Qara Seherindeki Xalq evinde Sultanmecid Qenizadenin Dursuneli ve ballibadi vodevili ile birlikde gosterilib Tamasalarda Mehemmed Elvendi Huseyn Ereblinski Ruhulla Axundov Sidqi Ruhulla Murad Muradov Huseynqulu Sarabski Ismayilov Stepanova Mixayilova Ufri istirak edibler Tamasanin rejissoru Saracan Valentinov idi Hemin illerden etibaren Sidqi bir muddet Bakinin muxtelif fehle rayonlarinda cixis edir ara bir seherde de tamasalar verirdi Sidqinin hele ilk kicik rollari onun fovqelade bir istedada malik oldugunu aydin gosterirdi Xususile Ereblinski Sidqinin talantina cox boyuk qiymet verirdi Ereblinski Haqverdiyevin Dagilan tifaq faciesininin bir elyazmasini Sidqiye bagislayib uzerinde de yazmisdir Sagirdim Sidqi Ruhullaya Sidqi Ruhulla 1908 ci ilde musteqil teatr fealiyyetinde feallasmaga basladi O sehneye geldiyi ilk iki ilde Sidqi Axundov S Axundov A Sidqi imzasi ile cixis edib Bir muddet sonra Sidqi Erebli Erebli Ruhulla Erebli Erebski olub Cunki hemin vaxtlar genc aktyorlarin ekseriyyeti eda danisiq terzi leqeb ile Huseyn Ereblinskiye oxsamaga calisirdilar Sidqi aktyor kimi Azerbaycanda ve Tiflisde Volqaboyu seherlerinde taninandan sonra Sidqi Ruhulla kimi cixis etdi S Ruhulla 1909 cu il aprel ayinin 3 de yene de Ereblinskinin qurulusunda Bakida Denizciler kulubu nda Morskoy sobranie N Vezirovun Musibeti Fexreddin faciesinde Rustem bey rolunda cixis etdi H Ereblinski Musibeti Fexreddin faciesinde Rustem bey kimi murekkeb xaraktere malik olan obrazi Sidqiye tapsirmisdi Rustem beyi ifa etmeye tereddud eden Sidqini Ereblinski ureklendirib rolun ohdesinden geldiyine inandirdi Oz muellimine diqqetle qulaq asan Sidqi Rustem bey obazi uzerinde mesuliyyetle islemeye basladi Rolu hazirlayarken Sidqi bezi cetinliklerle uzlesdi Lakin inadindan donmedi Mutemmadi olaraq Ereblinskiye muraciet edib ondan bezi meslehetleti alirdi Sidqi ona tapsirilan isi yuksek seviyyede yerine yetitmeli boyuk senet sinagindan serefle cixmali idi Tamasadan sonra Ebdurrehim bey Haqverdiyev N Vezirov Hesen bey Zerdabi ve basqalari Sidqini tebrik etdiler 1909 cu il dekabr ayinin 8 de Erebli texellusu ile Nadir sah rolunda cixis eden S Ruhulla oz oyununda mueyyen noqsanlara yol vermis esasen H Ereblinskini teqlid etmisdir Iqbal qezetinde artistin oyununda yeni hec ne gorulmediyi hereket ve davranislarinin H Ereblinskinin teqlidinden ibaret oldugu qeyd edilir Yeni heqiqet qezetinde ise yazilirdi ki onun hereketleri qehremanin daxili mezmunu ile uyusmur Lakin sonralar S Ruhulla Nadir sah obrazinin ifasina daha ciddi yanasmis ve muveffeqiyyetli neticeler elde etmisdir Qezetlerde xeber verilirdi ki bu ilki movsum N Nerimanovun Nadir sah tarixi faciesi ile acildi Bas rolda cixis eden artist S Ruhulla oz vezifesini yaxsi yerine yetirdi Ruhulla bir birinin ardinca E Haqverdiyevin Bextsiz cavan faciesinde Musa rej H Ereblinski 04 05 1909 Irevan Neriman Nerimanovun Nadir sah faciesinde Tehmas rej H Ereblinski 10 05 1909 Irevan E Cirikovun Yehudiler eserinde Berezin rej H Ereblinski 15 05 1909 Irevan Molyerin Zoren tebib komediyasinda Qetran bey rej H Ereblinski 20 05 1909 Irevan N Nerimanovun Nadir sah faciesinde Nadir sah rej M M Kazimovski 08 12 1909 Baki N Vezirovun Musibeti Fexreddin faciesinde Fexreddin rej M M Kazimovski 11 12 1909 Baki rollarini ifa edib 1906 1920 ci illerde S Ruhulla texminen 250 den artiq seher ve rayonlar gezmis tamasacilar qarsisinda cixislar etmisdir O Moskva Sankt Peterburq Tebriz Tehran Rest Qezvin Isfahan Siraz Semerqend Buxara Merv Asqabad Xarkov Kiev Tula Tiflis Irevan Krasnovodsk Derbend Maxacqala Vladiqafqaz Qrozni Endican Ufa Serab Erdebil Enzeli Kazan Batumi Odessa Rostov Suxumi Yalta Sevastopol Simferopol Tuapse Soci ve basqa seherlerde olmusdur 1912 ci ilin yaz movsumunun sonunda Siqdi Ruhulla Irevan seherine qastrola getmisdir Onun rejissorlugu ve yerli heveskarlarin yaxindan istiraki ile burada Musibeti Fexreddin faciesi gosterilmisdir Sidqi Ruhulla Irevanda hem Fexreddin hem de Rustem bey rollarinda sehneye cixmisdir Iyun ayinda Sidqi Ruhulla Irevanda qastrol seferini basa vuraraq Lenkeran Astara bolgesine gelmisdir Astaradaki Cemiyyet evinde Ebdurrehim bey Haqverdiyevin Bextsiz cavan ve Necef bey Vezirovun Ev terbiyesinin bir sekli dramlarini tamasaya hazirlamisdir Yerli sehne heveskarlari Cahangir Dasdemirov Xankisi Sahveledov Ramazan Mirzebeyov Memmedeli Fetullayev Elekber Hasimbeyov ve basqalari tamasanin hazirlanib gosterilmesinde Sidqi Ruhullaya yaxindan yardimci olmuslar Aktyorun kino fealiyyeti Sidqi Ruhulla Azerbaycan kinosunda cox cekilmemisdir O cemi bir nece filmde kicik ve ikinci dereceli obrazlar yaratmisdir Onun esas fealiyyeti kinonun ilk dovrlerine dusduyu ucun texnika mehdud idi O ilk olaraq 1928 ci ilde yaranmis Cenubi Azerbaycandaki milli azadliq herakatinin istirakcilarindan behs eden Gilan qizi filminde Haci Zekider rolunda cekilmisdir Sidqi Ruhulla cekildiyi filmlerin umumi isinde xususile kutlevi sehnelerin qurmalarinda elbeselerin secilib hazirlanmasinda oz xidmetini esirgemez bu tarixdir deye sovqle calisardi Senetkar kinoda kicik rollarda cekilmekden de imtina etmemisdir Filmoqrafiya Bismillah film 1925 tammetrajli bedii film Gilan qizi film 1928 rol Haci Zekider tammetrajli bedii film Haci Qara film 1929 rol Eliyar Bey tammetrajli bedii film Qizil kol film 1930 tammetrajli bedii film Kendliler film 1939 Feteli xan film 1947 Olumu 1959 cu il may ayinin 5 de teatrin istirahet gunu Sidqi Ruhulla omrunun 74 cu ilinde vefat etdi May ayinin 5 i saat 11 30 da teatrin kollektivine Sidqi Ruhullanin vefati elaqedar xeber verildi Onun olumu Azerbaycan teatri ucun agir itki idi O dovrun partiya ve dovlet resmleri respublika metbuati vasitesile sehne ustasi SSRI xalq artisti teatrin tebliginde boyuk xidmetler gostermis Sidqi Ruhullanin olumu ile bagli nekroloqlar imzaladilar May ayinin 6 da Akademik Milli Dram Teatrinda Sidqi Ruhulla ile vida merasimi kecirildi Onun cenazesi sehnede postamentin uzerinde qoyulmusdu Defn merasiminde SSRI medeniyyet naziri yaxin respublikalarin medeniyyet nazirleri dovlet rehberleri V Y Axundov A Bayramov M Qurbanov yazicilar alimler senetsunaslar ve saysiz hesabsiz perestiskarlari istirak edirdiler Defn merasiminde medeniyyet naziri M S Qurbanov yazici akademik M Ibrahimov teatrin direktoru ve bedii rehberi A Isgenderov soyledikleri vida sozlerinde Sidqi Ruhullanin teatr ucun elinden geleni esirgemediyini xususi vurguladilar onun yaradiciliginin qudretinden danisdilar Matem mintinqi birinci Fexri xiyabanda davam etdirildi Medeniyyet naziri M S Qurbanov A Isgenderov SSRI xalq artisti Merziye Davudova yazici S Rehimov rejissor L Seferov E Ismayilov cixislarinda Sidqi Ruhullanin boyuk senetinden qurur hissi ile danisdilar Onun Iranda ve Orta Asiyadaki qastrol seferleri orada teatrin teskili meseleleri xususi qeyd edildi Iyun ayinin 13 de axsam 6 30 da Akademik Milli Dram Teatrin kollektivi Sidqi Ruhullanin mezarini ziyaret etmek ucun birinci Fexri xiyabana geldiler Sidqi Ruhullanin mezari ustunde SSRI xalq artisti Adil Isgenderov Ismayil Dagistanli ve Hacimemmed Qafqazli cixis etdiler Irsi1987 ci il yanvarin 30 da ve 2006 ci illerde Sidqi Ruhullanin anadan olmasinin 100 ve 120 illik yubileyi qeyd olunmusdur Sidqi Ruhullanin boyuk seneti haqqinda muasir tamasacilara genis melumat verilmis haqqinda metbuatda meqaleler derc edilmisdi Teltif ve mukafatlari SSRI xalq artisti fexri adi 22 iyul 1949 Azerbaycan SSR xalq artisti fexri adi 4 noyabr 1938 Azerbaycan SSR emekdar artisti fexri adi 23 aprel 1931 Stalin mukafati II derece 1948 Lenin ordeni 1956 2 defe Qirmizi emek bayragi ordeni 25 fevral 1946 22 iyul 1949 Emek igidliyine gore medali Qafqazin mudafiesine gore medaliIstinadlarRuhulla Sidgi Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Medeniyyet TV Azerbaycan teatrinin inkisafina oz tohfesini veren boyuk senetkar Sidqi Ruhulla az Youtube com 10 04 2024 Istifade tarixi 2024 04 10 Kerimov I Qudretli sehne ustasi S Ruhullanin anadan olmasinin 100 illiyi munasibetile Azerbaycan gencleri 27 01 1987 Ruhulla S Kaski Huseyn sag olub bu gunleri goreydi Huseyn Ereblinski Baki Azernesr 1949 seh 65 72 Ceferov M C Sidqi Ruhulla Baki Az TC 1949 Rehimli I Akademik Milli Dram Teatri Birinci kitab Baki Qapp Poliqraf 2002 Eliyeva E Necef bey Vezirov ve teatr Azerbaycan teatrinin antologiyasi I cild Baki E L 2013 seh 198 205 Kerimov I Qudretli sehne ustasi S Ruhullanin anadan olmasinin 100 illiyi munasibetile Azerbaycan gencleri 27 01 1987Xarici kecidlerT Meherremova Romantik aktyor mektebinin en gorkemli simasi