Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sultan Məcid Murtuzəli oğlu Qənizadə (aprel 1866, Şamaxı – 23 mart 1938) — Azərbaycanın tanınmış maarif xadimi, müəllim, yazıçı, tərcüməçi, jurnalist, bir sıra lüğətlər, dərsliklər, bədii əsərlər, felyetonlar müəllifi.
| Sultan Məcid Qənizadə | |
|---|---|
 | |
| 7 avqust 1919 – 27 aprel 1920 | |
| Sədr | Əlimərdan bəy Topçubaşov |
| 7 dekabr 1918 – 27 aprel 1920 | |
| Fraksiya | İttihad fraksiyası |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olundu |
İttihad Partiyasının sədr müavini | |
| 14 aprel 1919 – 27 aprel 1920 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olundu |
| 27 may 1918 – 7 dekabr 1918 | |
| Fraksiya | İttihad fraksiyası |
| 23 fevral 1918 – 26 may 1918 | |
| Fraksiya | Müsəlman fraksiyası |
| Qrup | Rusiyada müsəlmanlıq qrupu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | aprel 1866 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 23 mart 1938(71 yaşında) |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, jurnalist, siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Sultan Məcid Qənizadə 1866-cı ilin aprel ayında tacir Hacı Murtuzəli kişinin ailəsində dünyaya gəlmişdi. Tədqiqatçıların yazdıqlarına görə, Sultan Məcidin ulu babası Ağa Məsih Şirvani Şamaxının tanınmış şairlərindən olub. Ədibin bəzi məqalələrində "Məsihzadə" imzası ilə yazması da bu varisliyə işarədir. Sultan Məcidin atası tacir idi. Şamaxının sayılıb-seçilən ziyalılarından olub. Elmə, maarifə böyük marağı varmış. Bu səbəbdən də oğlunun ilk müəllimi özü olub. O, əvvəlcə övladına yazıb-oxumaq öyrədib, sonra da onu şəhərdəki müxtəlif məktəblərdə oxudub, bir neçə dilin öyrədilməsinə nail olub.
Rus dilini mükəmməl bildiyindən Sultan Məcid Qənizadə 1883-cü ildə Tiflisdəki Aleksandrovski Müəllimlər İnstitutuna daxil olmuşdur. Bu institut 50 ilə yaxın bir müddətdə yaxın vilayətlərin şəhər məktəbləri üçün müəllim kadrları hazırlayıb. O vaxt müsəlmanların şəhər məktəblərində müəllim işləməsi çar hökuməti tərəfindən qadağan edildiyindən Sultan Məcid Qənizadə tələbə dostu və gələcəkdə yaxın silahdaşı olacaq Həbibbəy Mahmudbəyovla birlikdə kənd məktəblərinə təyin ediliblər. Bu haqsızlıqla razılaşmayan hər iki dost Bakıya gələrək 1887-ci ildə "Rus-Azərbaycan məktəbi" adlı ibtidai təhsil ocağının yaradılmasına nail oldular. Bu maarif işığının şöləsi tezliklə yurdumuzun bir sıra bölgələrinə də yayıldı. Azərbaycan maarifinin yeni mərhələsi sayılan bu uğurlu fəaliyyətin şöhrəti başqa ölkələrdə də yeni təhsil ocaqlarının yaradılmasına təkan verdi.
1896-cı ildə İsgəndər bəy Məlikov və Əbdülxalıq Axundov ilə birgə Bakıda ilk kütləvi kitabxana açıb (17 mart 1899-cu ildə qapanıb).
Yaradıcılığı
Onun hazırladığı bir sıra lüğətlər bu sahədə ilkin addımlardan sayıla bilər. "Lüğəti-rusi və türki" (1902), "Samouçitel tatarskoqo yazıka" və başqa kitablar S. M. Qənizadənin elmi təfəkküründən, dillərə olan münasibətindən, gərgin əməyindən, yaradıcı fəaliyyətindən, öz millətinə göstərdiyi xidmətdən və canyanğısından xəbər verir. Azərbaycan maarifinin ağırlığını çiynində şərəflə daşıyan Sultan Məcid Qənizadə bir müddət Qori Müəllimlər Seminariyasında, sovet hakimiyyəti illərində isə respublikanın Xalq Maarif Komissarlığında çalışmış, müxtəlif elmi cəmiyyətlərin, komissiyaların üzvü olmuşdur. Azərbaycan müəllimləri arasında böyük hörmətə və nüfuza malik olan bu qocaman maarif xadiminə hamı ehtiramla "Mirzə Məcid" deyə müraciət ediblərmiş. Sultan Məcid Qənizadə mədəniyyət xadimi idi. Azərbaycan teatrının inkişafı sahəsində böyük xidmətləri olub. Səhnəyə neçə-neçə istedadlı həvəskarın cəlb edilməsinə, teatr truppalarının fəaliyyət istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsinə çalışan Sultan Məcidin Hüseyn Ərəblinskinin teatra gəlməsində böyük rolu olub.
Məlumdur ki, Hüseyn Ərəblinski ilk dəfə məhz Sultan Məcid Qənizadənin rejissorluğu ilə hazırlanmış "Vəziri xani-Lənkəran" komediyasının tamaşasındakı (1898) Mehtər Kərim rolunu oynamışdır. Araşdırmalar göstərir ki, Sultan Məcid həm rejissorluğu gözəl bacarırmış, həm də dramaturqluğu. Təəssüf ki, onun bu sahədəki fəaliyyəti yetərincə tədqiq edilməmişdir. Sultan Məcid Qənizadə tərcüməçi idi. Ədəbiyyatşünas alim Abbas Zamanov yazırdı: "Rus dramaturgiyasını ilk dəfə səhnəmizə gətirmək şərəfi də Sultan Məcid Qənizadəyə müyəssər olmuşdur. 1894-cü ildə o, Lev Tolstoyun "Əvvəlinci şərabçı" pyesini tərcümə edib, həmin ilin may ayında Bakıda tamaşaya qoymuşdur ki, bu da Azərbaycan səhnəsi tarixinə rus dramaturgiyasının ilk tamaşası kimi daxil olmuşdur". O da məlumdur ki, Sultan Məcidlə Lev Tolstoy məktublaşırmışlar.
Sultan Məcid Qənizadə böyük yazıçı və dramaturq idi. Deyilənə görə, ilk qələmə aldığı pyes "Qönçə xanım" adlanıb. Təəssüf ki, bu günə kimi bu pyes tapılmayıb. Rus ədiblərindən etdiyi tərcümələrlə yanaşı, Sultan Məcid xalq nağılları əsasında uşaqlar üçün mənzum hekayələr yazıbmış. Ən sanballı bədii əsəri isə "Məktubati-Şeyda bəy Şirvani" adlanır. Əslində bu, bioqrafik bir əsərdir. Romanın bütün məzmunu əsərin baş qəhrəmanı Şeyda Məsihzadənin gündəliklərindən ibarətdir. Tədqiqatçılar birmənalı olaraq təsdiqləyiblər ki, Şeyda bəy elə Qənizadənin özüdür. Roman "Müəllimlər iftixarı" və "Gəlinlər həmayili" adlı iki hissədən ibarətdir. Sovet dövründə bu romanın təhlili də ziddiyyətli şəkildə aparılmışdır. Müəllifin fanatizmə, geriliyə qarşı yönəldilmiş tənqidi təqdirlənsə də, Allaha inamı qəbul edilməmişdir. Bu səbəbdən də Qənizadənin fikirləri "ziddiyyətli görüşlər" kimi qiymətləndirilmişdir.
Sultan Məcid Qənizadə böyük jurnalist idi. Qori müəllimləri seminariyasında işlədiyi müddətdən mətbuatda müntəzəm çıxış edən Sultan Məcid Qənizadə ən çox "Dəbistan" jurnalında çap olunardı. Ədəbiyyatşünas Firudin Hüseynovun yazdığına görə, Sultan Məcid Qənizadə Nəriman Nərimanovla yaxından dostluq etmiş və əqidə yoldaşı Həbibbəy Mahmudbəyovla birlikdə maarifpərvər bir mətbuat orqanı açmaq haqqında düşünürmüş. 1906-cı ildə nəşrə başlayan "Molla Nəsrəddin" jurnalının yaranışını alqışlayan və buna çox sevinən ziyalılarımızdan biri məhz Sultan Məcid Qənizadə olub. Amma təəssüf ki, tədqiqatçıların heç biri "Molla Nəsrəddin"in yazarları haqqında araşdırmalar apararkən Sultan Məcid Qənizadənin üstündən sükutla keçiblər. Heç ola bilməz ki, belə bir jurnalın yaranışına sevinən, Sabirlə dost olan, o dövrün müxtəlif mətbuat orqanlarında çıxış edən bir ədib "Molla Nəsrəddin" jurnalına nəsə yazmamış olsun. Görünür, naməlum qalan imzalardan Sultan Məcid Qənizadəyə də məxsus olanlar var. Yəqin ki, yeni tədqiqatçılar tərəfindən bu qaranlıq məsələlərə də bir aydınlıq gətiriləcək.
Sultan Məcid Qənizadə böyük Azərbaycanlı idi. Müəllimliyə başladığı ilk gündən həyatını və yaradıcılığını millətinin oyanışına, tərəqqisinə, təhsilinə və işıqlı gələcəyə sahib durmasına bağlamışdı. Görkəmli ədəbiyyatşünas Firidun Köçərli yazırdı: "Qənizadə iqtidarlı bir ədib olduğunu bildirir. Əsərlərinin hər birində təzə fikirlər, vüsətli xəyallar, dərin mənalar, nazik işarələr, gözəl əqidələr var ki, hər kəsə onları oxumağı tövsiyə edirik". Bir çox həmkarından fərqli olaraq Sultan Məcid Qənizadə yaradıcılığında da, pedaqoji fəaliyyətində də insanları Allahın buyurduğu şəriətlə yaşamağa çağırırdı. İnsan mənəviyyatını, əxlaqını önə çəkən Qənizadə dünyəvi elmləri yorulmadan təbliğ etməklə yanaşı, hər kəsi insan olmağa, insaniyyətə, milliyyətə, Vətənə xidmətə səsləyərdi. O, bütün ibrətamiz öyüdlərində vətəndaş olduğunu, Vətənə bağlılığını ifadə edirdi. O dövr yazıçılarının bir çoxunu məşğul edən problemlərdən biri də qadın azadlığı məsələsi olub. Sultan Məcid Qənizadə müsəlman aləmində əsrlər boyu davam edən qadın geriliyinə son qoymaq üçün "Gəlinlər həmayili"ndə öz fikirlərini oxucuların mühakiməsinə vermişdi. Sultan Məcid Qənizadə bütün bunlardan sonra "xalq düşməni" idi. Onun tərcümeyi-halında oxuyuruq: "S. M. Qənizadə 1937-ci ildə, 72 yaşında vəfat etmişdir". Görünür, tədqiqatçılar dövrün ab-havasından çəkinərək ölüm tarixini sadəcə belə yazmağı məsləhət bilmişlər. Sultan Məcid Qənizadə öz əcəli ilə vəfat etməmişdi. 1937-ci ilin repressiyaları öz qara caynaqlarını yaşının ahıl çağında Sultan Məcid Qənizadəyə də tuşladı. Ömrü boyu millətinə, xalqına, onun işıqlı gələcəyinə xidmət göstərən bir şəxsiyyəti həbs edərək "xalq düşməni" kimi güllələdilər.
Əsərləri
- "Məktubati-Şeyda bəy Şirvani" əsəri — Bakı, 1898-ci il
Yazarın Əli İskəndər Cabbarovla birlikdə yazdığı "Kəlili ədəbiyyat"(müntəxabat), "İstilahi Azərbaycan", "Lüğəti rusi və Azərbaycan(müsəlman)" və s. əsərləri məktəblərdəki boşluğu qismən doldurmağa xidmət etmişdir. O, "Axşam səbri xeyir olar" əsəri ilə ədəbiyyat tariximizdə təbdilin əsasını qoymuşdur. Ən orijinal əsəri "Məktubati Şeyda bəy Şirvani" ümumi başlığı altında yazdığı "Müəllimlər iftixarı" hekayəsi və "Gəlinlər həmayli" romanıdır. Bu əsər ədəbiyyat tariximizdə ilk dilogiya kimi dəyərləndirilir. Yaradıcılığında 1906-cı ildə "Dəbistan" jurnalında çap edilmiş "Allah xofu" hekayəsi xüsusi yer tutur. S. M. Qənizadə tərcümə sahəsində də özünü sınamışdır. İlk tərcümə əsəri L. Tostoyun "Əvvəlinci şərabçı" əsəridir.
İstinadlar
- Султан-Меджид Ганиев.
- Ганизаде Султан Меджид Муртаза-Али оглы // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- "1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar - 60". nkpi.az. 2022-11-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-30.
- Məmmədhüseyn Təhmasib. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə. I cild. Bakı: Mütərcim, 2010. — səh. 485.
Mənbə
- "S. M. Qənizadə və H. Mahmudbəyovun pedaqoji fikirləri". Yusif Talıbov, Fərahim Sadıqov, Sərdar Quliyev. Azərbaycanda məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Ünsiyyət, 2000. — səh. 261–268.
- "Sultan Məcid Qənizadə". Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı müntəxəbatı (XIX–XX əsrlər). Üç cilddə. II cild. Bakı: Nasir, 2002. — səh. 386–464.
Xarici keçidlər
- Султан-Меджид Ганиев. Русско-татарский (азербайджанский) словарь 2015-04-04 at the Wayback Machine. Баку: Товарищество "Каспий", 1909, с. 419.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sultan Mecid Murtuzeli oglu Qenizade aprel 1866 Samaxi 23 mart 1938 Azerbaycanin taninmis maarif xadimi muellim yazici tercumeci jurnalist bir sira lugetler derslikler bedii eserler felyetonlar muellifi Sultan Mecid QenizadeAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin sedr muavini7 avqust 1919 27 aprel 1920SedrElimerdan bey TopcubasovAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin uzvu7 dekabr 1918 27 aprel 1920FraksiyaIttihad fraksiyasiEvvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduIttihad Partiyasinin sedr muavini14 aprel 1919 27 aprel 1920Evvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasinin uzvu27 may 1918 7 dekabr 1918FraksiyaIttihad fraksiyasiZaqafqaziya Seyminin uzvu23 fevral 1918 26 may 1918FraksiyaMuselman fraksiyasiQrupRusiyada muselmanliq qrupuSexsi melumatlarDogum tarixi aprel 1866Dogum yeri Samaxi Samaxi qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 23 mart 1938 1938 03 23 71 yasinda Partiya Ittihad PartiyasiFealiyyeti yazici jurnalist siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSultan Mecid Qenizade 1866 ci ilin aprel ayinda tacir Haci Murtuzeli kisinin ailesinde dunyaya gelmisdi Tedqiqatcilarin yazdiqlarina gore Sultan Mecidin ulu babasi Aga Mesih Sirvani Samaxinin taninmis sairlerinden olub Edibin bezi meqalelerinde Mesihzade imzasi ile yazmasi da bu varisliye isaredir Sultan Mecidin atasi tacir idi Samaxinin sayilib secilen ziyalilarindan olub Elme maarife boyuk maragi varmis Bu sebebden de oglunun ilk muellimi ozu olub O evvelce ovladina yazib oxumaq oyredib sonra da onu seherdeki muxtelif mekteblerde oxudub bir nece dilin oyredilmesine nail olub Rus dilini mukemmel bildiyinden Sultan Mecid Qenizade 1883 cu ilde Tiflisdeki Aleksandrovski Muellimler Institutuna daxil olmusdur Bu institut 50 ile yaxin bir muddetde yaxin vilayetlerin seher mektebleri ucun muellim kadrlari hazirlayib O vaxt muselmanlarin seher mekteblerinde muellim islemesi car hokumeti terefinden qadagan edildiyinden Sultan Mecid Qenizade telebe dostu ve gelecekde yaxin silahdasi olacaq Hebibbey Mahmudbeyovla birlikde kend mekteblerine teyin edilibler Bu haqsizliqla razilasmayan her iki dost Bakiya gelerek 1887 ci ilde Rus Azerbaycan mektebi adli ibtidai tehsil ocaginin yaradilmasina nail oldular Bu maarif isiginin solesi tezlikle yurdumuzun bir sira bolgelerine de yayildi Azerbaycan maarifinin yeni merhelesi sayilan bu ugurlu fealiyyetin sohreti basqa olkelerde de yeni tehsil ocaqlarinin yaradilmasina tekan verdi 1896 ci ilde Isgender bey Melikov ve Ebdulxaliq Axundov ile birge Bakida ilk kutlevi kitabxana acib 17 mart 1899 cu ilde qapanib YaradiciligiOnun hazirladigi bir sira lugetler bu sahede ilkin addimlardan sayila biler Lugeti rusi ve turki 1902 Samoucitel tatarskoqo yazika ve basqa kitablar S M Qenizadenin elmi tefekkurunden dillere olan munasibetinden gergin emeyinden yaradici fealiyyetinden oz milletine gosterdiyi xidmetden ve canyangisindan xeber verir Azerbaycan maarifinin agirligini ciyninde serefle dasiyan Sultan Mecid Qenizade bir muddet Qori Muellimler Seminariyasinda sovet hakimiyyeti illerinde ise respublikanin Xalq Maarif Komissarliginda calismis muxtelif elmi cemiyyetlerin komissiyalarin uzvu olmusdur Azerbaycan muellimleri arasinda boyuk hormete ve nufuza malik olan bu qocaman maarif xadimine hami ehtiramla Mirze Mecid deye muraciet ediblermis Sultan Mecid Qenizade medeniyyet xadimi idi Azerbaycan teatrinin inkisafi sahesinde boyuk xidmetleri olub Sehneye nece nece istedadli heveskarin celb edilmesine teatr truppalarinin fealiyyet istiqametlerinin mueyyenlesdirilmesine calisan Sultan Mecidin Huseyn Ereblinskinin teatra gelmesinde boyuk rolu olub Melumdur ki Huseyn Ereblinski ilk defe mehz Sultan Mecid Qenizadenin rejissorlugu ile hazirlanmis Veziri xani Lenkeran komediyasinin tamasasindaki 1898 Mehter Kerim rolunu oynamisdir Arasdirmalar gosterir ki Sultan Mecid hem rejissorlugu gozel bacarirmis hem de dramaturqlugu Teessuf ki onun bu sahedeki fealiyyeti yeterince tedqiq edilmemisdir Sultan Mecid Qenizade tercumeci idi Edebiyyatsunas alim Abbas Zamanov yazirdi Rus dramaturgiyasini ilk defe sehnemize getirmek serefi de Sultan Mecid Qenizadeye muyesser olmusdur 1894 cu ilde o Lev Tolstoyun Evvelinci serabci pyesini tercume edib hemin ilin may ayinda Bakida tamasaya qoymusdur ki bu da Azerbaycan sehnesi tarixine rus dramaturgiyasinin ilk tamasasi kimi daxil olmusdur O da melumdur ki Sultan Mecidle Lev Tolstoy mektublasirmislar Sultan Mecid Qenizade boyuk yazici ve dramaturq idi Deyilene gore ilk qeleme aldigi pyes Qonce xanim adlanib Teessuf ki bu gune kimi bu pyes tapilmayib Rus ediblerinden etdiyi tercumelerle yanasi Sultan Mecid xalq nagillari esasinda usaqlar ucun menzum hekayeler yazibmis En sanballi bedii eseri ise Mektubati Seyda bey Sirvani adlanir Eslinde bu bioqrafik bir eserdir Romanin butun mezmunu eserin bas qehremani Seyda Mesihzadenin gundeliklerinden ibaretdir Tedqiqatcilar birmenali olaraq tesdiqleyibler ki Seyda bey ele Qenizadenin ozudur Roman Muellimler iftixari ve Gelinler hemayili adli iki hisseden ibaretdir Sovet dovrunde bu romanin tehlili de ziddiyyetli sekilde aparilmisdir Muellifin fanatizme geriliye qarsi yoneldilmis tenqidi teqdirlense de Allaha inami qebul edilmemisdir Bu sebebden de Qenizadenin fikirleri ziddiyyetli gorusler kimi qiymetlendirilmisdir Sultan Mecid Qenizade boyuk jurnalist idi Qori muellimleri seminariyasinda islediyi muddetden metbuatda muntezem cixis eden Sultan Mecid Qenizade en cox Debistan jurnalinda cap olunardi Edebiyyatsunas Firudin Huseynovun yazdigina gore Sultan Mecid Qenizade Neriman Nerimanovla yaxindan dostluq etmis ve eqide yoldasi Hebibbey Mahmudbeyovla birlikde maarifperver bir metbuat orqani acmaq haqqinda dusunurmus 1906 ci ilde nesre baslayan Molla Nesreddin jurnalinin yaranisini alqislayan ve buna cox sevinen ziyalilarimizdan biri mehz Sultan Mecid Qenizade olub Amma teessuf ki tedqiqatcilarin hec biri Molla Nesreddin in yazarlari haqqinda arasdirmalar apararken Sultan Mecid Qenizadenin ustunden sukutla kecibler Hec ola bilmez ki bele bir jurnalin yaranisina sevinen Sabirle dost olan o dovrun muxtelif metbuat orqanlarinda cixis eden bir edib Molla Nesreddin jurnalina nese yazmamis olsun Gorunur namelum qalan imzalardan Sultan Mecid Qenizadeye de mexsus olanlar var Yeqin ki yeni tedqiqatcilar terefinden bu qaranliq meselelere de bir aydinliq getirilecek Sultan Mecid Qenizade boyuk Azerbaycanli idi Muellimliye basladigi ilk gunden heyatini ve yaradiciligini milletinin oyanisina tereqqisine tehsiline ve isiqli geleceye sahib durmasina baglamisdi Gorkemli edebiyyatsunas Firidun Kocerli yazirdi Qenizade iqtidarli bir edib oldugunu bildirir Eserlerinin her birinde teze fikirler vusetli xeyallar derin menalar nazik isareler gozel eqideler var ki her kese onlari oxumagi tovsiye edirik Bir cox hemkarindan ferqli olaraq Sultan Mecid Qenizade yaradiciliginda da pedaqoji fealiyyetinde de insanlari Allahin buyurdugu serietle yasamaga cagirirdi Insan meneviyyatini exlaqini one ceken Qenizade dunyevi elmleri yorulmadan teblig etmekle yanasi her kesi insan olmaga insaniyyete milliyyete Vetene xidmete sesleyerdi O butun ibretamiz oyudlerinde vetendas oldugunu Vetene bagliligini ifade edirdi O dovr yazicilarinin bir coxunu mesgul eden problemlerden biri de qadin azadligi meselesi olub Sultan Mecid Qenizade muselman aleminde esrler boyu davam eden qadin geriliyine son qoymaq ucun Gelinler hemayili nde oz fikirlerini oxucularin muhakimesine vermisdi Sultan Mecid Qenizade butun bunlardan sonra xalq dusmeni idi Onun tercumeyi halinda oxuyuruq S M Qenizade 1937 ci ilde 72 yasinda vefat etmisdir Gorunur tedqiqatcilar dovrun ab havasindan cekinerek olum tarixini sadece bele yazmagi meslehet bilmisler Sultan Mecid Qenizade oz eceli ile vefat etmemisdi 1937 ci ilin repressiyalari oz qara caynaqlarini yasinin ahil caginda Sultan Mecid Qenizadeye de tusladi Omru boyu milletine xalqina onun isiqli geleceyine xidmet gosteren bir sexsiyyeti hebs ederek xalq dusmeni kimi gullelediler Eserleri Mektubati Seyda bey Sirvani eseri Baki 1898 ci il Yazarin Eli Iskender Cabbarovla birlikde yazdigi Kelili edebiyyat muntexabat Istilahi Azerbaycan Lugeti rusi ve Azerbaycan muselman ve s eserleri mekteblerdeki boslugu qismen doldurmaga xidmet etmisdir O Axsam sebri xeyir olar eseri ile edebiyyat tariximizde tebdilin esasini qoymusdur En orijinal eseri Mektubati Seyda bey Sirvani umumi basligi altinda yazdigi Muellimler iftixari hekayesi ve Gelinler hemayli romanidir Bu eser edebiyyat tariximizde ilk dilogiya kimi deyerlendirilir Yaradiciliginda 1906 ci ilde Debistan jurnalinda cap edilmis Allah xofu hekayesi xususi yer tutur S M Qenizade tercume sahesinde de ozunu sinamisdir Ilk tercume eseri L Tostoyun Evvelinci serabci eseridir IstinadlarSultan Medzhid Ganiev Ganizade Sultan Medzhid Murtaza Ali ogly Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 1920 ci iledek ali mekteblerde oxumus azerbaycanlilar 60 nkpi az 2022 11 30 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 30 Memmedhuseyn Tehmasib Secilmis eserleri 2 cildde I cild Baki Mutercim 2010 seh 485 Menbe S M Qenizade ve H Mahmudbeyovun pedaqoji fikirleri Yusif Talibov Ferahim Sadiqov Serdar Quliyev Azerbaycanda mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Unsiyyet 2000 seh 261 268 Sultan Mecid Qenizade Azerbaycan usaq edebiyyati muntexebati XIX XX esrler Uc cildde II cild Baki Nasir 2002 seh 386 464 Xarici kecidlerSultan Medzhid Ganiev Russko tatarskij azerbajdzhanskij slovar 2015 04 04 at the Wayback Machine Baku Tovarishestvo Kaspij 1909 s 419