Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yunis Nuri və ya Yunus Nuri (tam adı: Yunis Hacı Süleyman oğlu Süleymanov; 23 yanvar 1878, İrəvan, İrəvan qəzası, İrəvan quberniyası, Rusiya imperiyası – 5 yanvar 1950, İrəvan, Ermənistan SSR, SSRİ) — Azərbaycan aktyoru, Ermənistan SSR əməkdar artisti (1935). İrəvanda Azərbaycan teatrının yaradıcılarındandır.
| Yunis Nuri | |
|---|---|
| Yunis Hacı Süleyman oğlu Süleymanov | |
 | |
| Təxəllüsü | Yunis Nuri |
| Doğum tarixi | 23 yanvar 1878 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 yanvar 1950 (71 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Uşağı | |
| Fəaliyyəti | aktyor |
| Fəaliyyət illəri | 1896-cı ildən |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yunis Nuri 1878-ci il yanvarın 23-də İrəvanın Şəhər məhəlləsində, Hacı Novruzəli məscidinin yanındakı ata-baba evində şəhərin mötəbər şəxslərindən olan Hacı Süleymanın ailəsində anadan olmuşdur. Y. Nurinin ulu babaları Ağrı vadisində yerləşən Qəmərli rayonunun (indiki Artaşat) Sabunçu kəndindən imişlər. İstər əcdadı, istərsə özləri, bu kəndlə bağlı olan qohumlar ya qohum olmayan azərbaycanlıların hamısı orada yaşayıb-yaşamalarından asılı olmayaraq özlərini sabunçulu adlandırmışlar. Hacı Süleyman da, Y. Nuri də İrəvanda doğulub böyümələrinə baxmayaraq özlərini daima iftixarla sabunçulu hesab edərmişlər.
Yunis Nuri hələ beş yaşında ikən atası vəfat etdi. Yunisin təlim-tərbiyəsi ilə anası Leyla xanım məşğul oldu. Maddi çətinlik içərisində yaşasa da oğlunu molla məktəbinə qoydu. Yunis burada cəmi altı il oxudu, öz fitri istedadı, səyi və çalışqanlığı sayəsində Azərbaycan dili ilə yanaşı fars və ərəb dillərini də öyrəndi. Şərq ədəbiyyatı ilə tanış oldu. O, bir tərəfdən Sədinin "Gülüstan"ını, digər tərəfdən Quranı yaxşı bilir, Azərbaycan dilinə tərcümə edirdi. Maddi çətinlikdən 14 yaşlı yeniyetmə Yunis təhsilini buraxıb fəhləlik etməyə məcbur qalır.
Aktyorluğa 1896-cı ildə İrəvanda başlamış, ömrünün sonunadək İrəvan Azərbaycan Teatrında fəaliyyət göstərmişdir. Rolları: Hacı Qara ("Hacı Qara", M. F. Axundov), Soltan bəy ("Arşın mal alan", Ü. Hacıbəyov), təbib ("Zorən təbib", Molyer), Atakişi, Allahverdi ("Sevil", "1905-ci ildə", C. Cabbarlı), Giko ("Pepo", ), Şeyx Nəsrullah ("Ölülər", C. Məmmədquluzadə) və b. Kinosa çəkilmişdir ("Zəngəzur", "Sevan balıqalrı", "Anahid" və s.).
Ömrü boyunca İrəvanda yaşayan və yaradan Yunis Nuri 1950-ci il yanvarın 5-də 72 yaşında vəfat edib.
Fəaliyyəti
1880-ci illərdən etibarən İrəvanda maarif-mədəniyyət qığılcımları alovlanmağa başlayır, azərbaycanlılar arasında ziyalıların, kitab və mətbuatla maraqlananların sayı artırdı. İrəvanın qabaqcıl azərbaycanlı ziyalıları əsasən şəhərdə yeganə gimnaziyanın sayca az müəllimlərindən ibarət idi. Onların arasında Qori seminariyasının məzunu, 1885-ci ildən burada işləyən Firidun bəy Köçərli də var idi. Xalqı maarifləndirməyə, mədəniyyətə çağırmağa can atan şəhər müəllimlərinin, xüsusən F. Köçərlini son illərdə Bakıda, Naxçıvanda, Şuşada və s. yerlərdə Azərbaycan dilində göstərilən teatr tamaşaları çox sevindirir və nəhayət onlar bu sahəfə öz qüvvələrini sınamağa qərar verirlər. İrəvanda Azərbaycan dilində ilk teatrın əsası böyük dramaturq Mirzə Fətəli Axundovun "Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah" komediyası ilə qoyuldu və böyük müvəffəqiyyət qazandı. "Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah" komediyasının ilk tamaşasının təşkilində və sonralar təkrarən göstərilməsində F. Köçərliyə Eynəli bəy Sultanov və "fars Abbas" kimi tanınan kimi açıqfikirli yerli ziyalılar yaxından kömək göstərmişdir.
1896-cı il dekabr ayının 8-də İrəvanda "Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah" komediyası yenidən tamaşaya qoyuldu. Erməni dramaturqu Emin Ter-Qriqoryan ermənicə "Nor dar" qəzetində dərc etdirdiyi "İrəvanda türkcə ilk tamaşa" adlı məqaləsində yazmışdı:
 | Dekabrın 8-ni türklərin teatr tamaşasının və ümumi xeyriyyə işinin başlanğıcı hesab etmək olar. Dünən türk teatr həvaskarlarının kiçik bir dəstəsi birinci dəfə olaraq öz ilk tamaşasını verdi. Tamaşa, əlbəttə, türk dilində idi və özlərinin həyatından alınmışdı. Onu, din ayrıseçkiliyi qoymadan yerli gimnaziyanın şagirdlərinin xeyrinə oynadılar. Tamaşaya gəlincə deməliyik ki, ilk təcrübə olduğuna görə, onu pis hesab etmək olmazdı. Qadınların rollarını da yoğun bığlı gənclər ifa edirdilər; bu rolları səsləri qadın səsinə daha müvafiq gələn cavan oğlanlara vermək barəsində düşünməmişdilər... İfaçılardan Şəhrəbanu xanım rolunda çıxış edən çox yaxşı idi, bu rolu bir məlahətli türk gənci ifa edirdi. Onda səhnə qığılcımı özünü göstərirdi... |  |
Özündə "səhnə qığılcımı" büruzə verən "məlahətli türk gənc", gələcəyin görkəmli aktyoru Yunis Nuri idi. 18 yaşlı gənc böyük yaradıcılıq həyatının ilk xoşbəxt anını yaşamışdı. Təsadüfi deyildir ki, o özünə "Nuri" təxəllüsünü qəbul etmişdir. Cəhalətin qaranlıqlarını qovan bir nura çevrirən insanların qəlbinə və zehninə hərarət, işıq səpən teatrın fədaisi idi. 1896-cı il tamaşasından sonra İrəvan teatr həvəskarları daha sıx birləşdilər. Məhz o zamandan etibarən Yunis Nuri İrəvan teatrının ən fəal xadiminə və rəhbərinə çevrilmişdir.
1903-cü ilin əvvələrində İrəvanın mötəbər adamlarından olan Pənah xan Makinski Yunis Nuriyə bir tamaşa hazırlamağı tapşırmışdı. "Qırt-qırt" vodevilini oynamağa icazə alındı. Bu vodevil o illərdə Azərbaycan səhnəsində şöhrət qazanmış və tez-tez tamaşaya qoyulan əsərlərdən idi. Yunis Nuri ifaçıları tapmaq üçün yorulmaq bilmədən bütün şəhəri dolaşır, tamaşada iştirak etmək üçün gimnaziyanın şagirdləri ilə razılığa gəlirdi. Tamaşa səs-küy saldı, xana yaxın adamlar onun yenidən göstərilməsini xahiş etdilər. Buna görə də "Qırt-qırt" Pənah xanın imarətində bir neçə dəfə təkrar oynandı.
Ailəsi
Yazıçı və ədəbiyyatşünas Əkbər Yerevanlının və yazıçı və dramaturq Əziz Süleymnovun atası, rejissor Yunis Süleymanovun babası, çex politoloq Emil Aslanın ulu babasıdır.
Mənbə
İstinadlar
- Hrayr Hovakimyan. Yunus Nuri (erməni). Yerevan: Ermənistan teatr cəmiyyəti. 1962.
- Sabir Rizayev, Əkbər Yerevanlı. Yunus Nuri (rus). Yerevan: Ermənistan teatr cəmiyyəti. 1982.
- "Ermənistanda fəxri ad almış azərbaycanlılar - SİYAHI - FOTO". Milli.az. 14 iyul 2014. 2017-05-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-15.
- Ermənistan Azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası. Bakı: Gənclik. 1995. səh. 441. ISBN .
- ЈУНИС НУРИ // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. V ҹилд: Италија—Куба. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1981. С. 180.
- Rizayev, Yerevanlı, 1980. səh. 5–6
- Rizayev, Yerevanlı, 1980. səh. 7
- İsrafil Məmmədovun araşdırmaları göstərir ki, İrəvanda Azərbaycan dilində ilk teatrın əsası 1881-ci ilin ikinci yarısında Vasaq Mədətov Nəzminin "Tamahkarlıq düşmən qazanır" tamaşası ilə qoyulmuşdur (bax: "Psak" ("Çələng") qəzeti, 10 aprel 1882-ci il, № 7)
- Rizayev, Yerevanlı, 1980. səh. 9–10
- "Nor dar" qəzeti, 1896, 19 dekabr, № 223
- Rizayev, Yerevanlı, 1980. səh. 15–16
- Rizayev, Yerevanlı, 1980. səh. 17–18
Ədəbiyyat
- Հրայր Հովակիմյան. Յունուս Նուրի. Երևան: Հայկական թատերական ընկերություն. 1962.
- Sabir Rizayev, Əkbər Yerevanlı. Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan teatr cəmiyyəti. 1980.
- Сабир Ризаев, Акпер Ереванлы. Юнус Нури. Ереван: Армянское театральное общество. 1982.
- İsrafil Məmmədov. İrəvan dəftəri III. Teatr tariximizdən səhifələr. Deportasiya, qaçqınlıq, mənəvi soyqırımı tarixindən. Bakı: Qismət. 2009.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yunis Nuri ve ya Yunus Nuri tam adi Yunis Haci Suleyman oglu Suleymanov 23 yanvar 1878 Irevan Irevan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasi 5 yanvar 1950 Irevan Ermenistan SSR SSRI Azerbaycan aktyoru Ermenistan SSR emekdar artisti 1935 Irevanda Azerbaycan teatrinin yaradicilarindandir Yunis NuriYunis Haci Suleyman oglu SuleymanovTexellusu Yunis NuriDogum tarixi 23 yanvar 1878 1878 01 23 Dogum yeri Irevan Irevan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 5 yanvar 1950 1950 01 05 71 yasinda Vefat yeri Irevan Ermenistan SSR SSRIDefn yeri IrevanMilliyyeti azerbaycanliUsagi Ekber YerevanliFealiyyeti aktyorFealiyyet illeri 1896 ci ildenMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYunis Nuri 1878 ci il yanvarin 23 de Irevanin Seher mehellesinde Haci Novruzeli mescidinin yanindaki ata baba evinde seherin moteber sexslerinden olan Haci Suleymanin ailesinde anadan olmusdur Y Nurinin ulu babalari Agri vadisinde yerlesen Qemerli rayonunun indiki Artasat Sabuncu kendinden imisler Ister ecdadi isterse ozleri bu kendle bagli olan qohumlar ya qohum olmayan azerbaycanlilarin hamisi orada yasayib yasamalarindan asili olmayaraq ozlerini sabunculu adlandirmislar Haci Suleyman da Y Nuri de Irevanda dogulub boyumelerine baxmayaraq ozlerini daima iftixarla sabunculu hesab edermisler Yunis Nuri hele bes yasinda iken atasi vefat etdi Yunisin telim terbiyesi ile anasi Leyla xanim mesgul oldu Maddi cetinlik icerisinde yasasa da oglunu molla mektebine qoydu Yunis burada cemi alti il oxudu oz fitri istedadi seyi ve calisqanligi sayesinde Azerbaycan dili ile yanasi fars ve ereb dillerini de oyrendi Serq edebiyyati ile tanis oldu O bir terefden Sedinin Gulustan ini diger terefden Qurani yaxsi bilir Azerbaycan diline tercume edirdi Maddi cetinlikden 14 yasli yeniyetme Yunis tehsilini buraxib fehlelik etmeye mecbur qalir Aktyorluga 1896 ci ilde Irevanda baslamis omrunun sonunadek Irevan Azerbaycan Teatrinda fealiyyet gostermisdir Rollari Haci Qara Haci Qara M F Axundov Soltan bey Arsin mal alan U Hacibeyov tebib Zoren tebib Molyer Atakisi Allahverdi Sevil 1905 ci ilde C Cabbarli Giko Pepo Seyx Nesrullah Oluler C Memmedquluzade ve b Kinosa cekilmisdir Zengezur Sevan baliqalri Anahid ve s Omru boyunca Irevanda yasayan ve yaradan Yunis Nuri 1950 ci il yanvarin 5 de 72 yasinda vefat edib Fealiyyeti1880 ci illerden etibaren Irevanda maarif medeniyyet qigilcimlari alovlanmaga baslayir azerbaycanlilar arasinda ziyalilarin kitab ve metbuatla maraqlananlarin sayi artirdi Irevanin qabaqcil azerbaycanli ziyalilari esasen seherde yegane gimnaziyanin sayca az muellimlerinden ibaret idi Onlarin arasinda Qori seminariyasinin mezunu 1885 ci ilden burada isleyen Firidun bey Kocerli de var idi Xalqi maariflendirmeye medeniyyete cagirmaga can atan seher muellimlerinin xususen F Kocerlini son illerde Bakida Naxcivanda Susada ve s yerlerde Azerbaycan dilinde gosterilen teatr tamasalari cox sevindirir ve nehayet onlar bu sahefe oz quvvelerini sinamaga qerar verirler Irevanda Azerbaycan dilinde ilk teatrin esasi boyuk dramaturq Mirze Feteli Axundovun Musyo Jordan ve dervis Mesteli sah komediyasi ile qoyuldu ve boyuk muveffeqiyyet qazandi Musyo Jordan ve dervis Mesteli sah komediyasinin ilk tamasasinin teskilinde ve sonralar tekraren gosterilmesinde F Kocerliye Eyneli bey Sultanov ve fars Abbas kimi taninan kimi aciqfikirli yerli ziyalilar yaxindan komek gostermisdir 1896 ci il dekabr ayinin 8 de Irevanda Musyo Jordan ve dervis Mesteli sah komediyasi yeniden tamasaya qoyuldu Ermeni dramaturqu Emin Ter Qriqoryan ermenice Nor dar qezetinde derc etdirdiyi Irevanda turkce ilk tamasa adli meqalesinde yazmisdi Dekabrin 8 ni turklerin teatr tamasasinin ve umumi xeyriyye isinin baslangici hesab etmek olar Dunen turk teatr hevaskarlarinin kicik bir destesi birinci defe olaraq oz ilk tamasasini verdi Tamasa elbette turk dilinde idi ve ozlerinin heyatindan alinmisdi Onu din ayriseckiliyi qoymadan yerli gimnaziyanin sagirdlerinin xeyrine oynadilar Tamasaya gelince demeliyik ki ilk tecrube olduguna gore onu pis hesab etmek olmazdi Qadinlarin rollarini da yogun bigli gencler ifa edirdiler bu rollari sesleri qadin sesine daha muvafiq gelen cavan oglanlara vermek baresinde dusunmemisdiler Ifacilardan Sehrebanu xanim rolunda cixis eden cox yaxsi idi bu rolu bir melahetli turk genci ifa edirdi Onda sehne qigilcimi ozunu gosterirdi Ozunde sehne qigilcimi buruze veren melahetli turk genc geleceyin gorkemli aktyoru Yunis Nuri idi 18 yasli genc boyuk yaradiciliq heyatinin ilk xosbext anini yasamisdi Tesadufi deyildir ki o ozune Nuri texellusunu qebul etmisdir Cehaletin qaranliqlarini qovan bir nura cevriren insanlarin qelbine ve zehnine heraret isiq sepen teatrin fedaisi idi 1896 ci il tamasasindan sonra Irevan teatr heveskarlari daha six birlesdiler Mehz o zamandan etibaren Yunis Nuri Irevan teatrinin en feal xadimine ve rehberine cevrilmisdir Penah xan Makinskinin Irevandaki imareti 1903 cu ilin evvelerinde Irevanin moteber adamlarindan olan Penah xan Makinski Yunis Nuriye bir tamasa hazirlamagi tapsirmisdi Qirt qirt vodevilini oynamaga icaze alindi Bu vodevil o illerde Azerbaycan sehnesinde sohret qazanmis ve tez tez tamasaya qoyulan eserlerden idi Yunis Nuri ifacilari tapmaq ucun yorulmaq bilmeden butun seheri dolasir tamasada istirak etmek ucun gimnaziyanin sagirdleri ile raziliga gelirdi Tamasa ses kuy saldi xana yaxin adamlar onun yeniden gosterilmesini xahis etdiler Buna gore de Qirt qirt Penah xanin imaretinde bir nece defe tekrar oynandi AilesiYazici ve edebiyyatsunas Ekber Yerevanlinin ve yazici ve dramaturq Eziz Suleymnovun atasi rejissor Yunis Suleymanovun babasi cex politoloq Emil Aslanin ulu babasidir MenbeIstinadlar Hrayr Hovakimyan Yunus Nuri ermeni Yerevan Ermenistan teatr cemiyyeti 1962 Sabir Rizayev Ekber Yerevanli Yunus Nuri rus Yerevan Ermenistan teatr cemiyyeti 1982 Ermenistanda fexri ad almis azerbaycanlilar SIYAHI FOTO Milli az 14 iyul 2014 2017 05 21 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 15 Ermenistan Azerbaycanlilarinin tarixi cografiyasi Baki Genclik 1995 seh 441 ISBN 5 8020 0852 0 ЈUNIS NURI Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә V ҹild Italiјa Kuba Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1981 S 180 Rizayev Yerevanli 1980 seh 5 6 Rizayev Yerevanli 1980 seh 7 Israfil Memmedovun arasdirmalari gosterir ki Irevanda Azerbaycan dilinde ilk teatrin esasi 1881 ci ilin ikinci yarisinda Vasaq Medetov Nezminin Tamahkarliq dusmen qazanir tamasasi ile qoyulmusdur bax Psak Celeng qezeti 10 aprel 1882 ci il 7 Rizayev Yerevanli 1980 seh 9 10 Nor dar qezeti 1896 19 dekabr 223 Rizayev Yerevanli 1980 seh 15 16 Rizayev Yerevanli 1980 seh 17 18 Edebiyyat Հրայր Հովակիմյան Յունուս Նուրի Երևան Հայկական թատերական ընկերություն 1962 Sabir Rizayev Ekber Yerevanli Yunis Nuri Yerevan Ermenistan teatr cemiyyeti 1980 Sabir Rizaev Akper Erevanly Yunus Nuri Erevan Armyanskoe teatralnoe obshestvo 1982 Israfil Memmedov Irevan defteri III Teatr tariximizden sehifeler Deportasiya qacqinliq menevi soyqirimi tarixinden Baki Qismet 2009