Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Tərcüməşünaslıq — dillərarası tərcümə proseslərini, onun nəzəri və praktiki aspektlərini tədqiq edən multidissiplinar bir elmi sahədir. Bu sahə, mətnlərin və ya nitqin bir dildən digərinə düzgün və adekvat şəkildə çevrilməsi prosesində qarşıya çıxan problemləri, bu problemlərin həlli yollarını, metodologiyaları və strategiyaları araşdırır. Tərcüməşünaslıq təkcə dil fərqləri üzərində deyil, həm də mədəniyyətlərarası ünsiyyətin, ideoloji və sosial faktorların tərcüməyə təsiri ilə maraqlanır.
Tarixi
Qədim dövr
Mesopotamiya və Misir
İlk yazılı tərcümələrə eramızdan əvvəl 2000-ci illərdə rast gəlinir. Mesopotamiya və Misirdə çoxdilli mətnlər, xüsusilə rəsmi və hüquqi sənədlər, dillərarası əlaqələri təmin edirdi. Ən qədim dini tərcümə nümunələrindən biri Septuagintadır (yəhudi müqəddəs mətnlərinin yunan dilinə tərcüməsi, e.ə. III əsr). Tərcümənin əsas məqsədi dini biliklərin müxtəlif xalqlara çatdırılması idi. Roma və Yunan mədəniyyətləri: Yunan alimləri romalılar üçün fəlsəfi və ədəbi əsərləri tərcümə etmiş, mədəniyyətlərarası əlaqələrin inkişafına töhfə vermişlər. Siseron və Horasi kimi Roma yazıçıları tərcümə metodologiyası haqqında fikirlər irəli sürmüşdür. Tərcüməşünaslıq tarixi dillərarası və mədəniyyətlərarası ünsiyyət ehtiyaclarından doğaraq insan sivilizasiyasının erkən dövrlərindən bu günə qədər davam edən bir prosesdir. Bu sahənin inkişafı yazının ixtirası, mədəniyyətlərarası bilik mübadiləsi və dinlərin yayılması ilə sıx bağlıdır. Tərcümənin məqsədi zamanla dəyişmiş, dini mətnlərin tərcüməsindən elmi, texnoloji və ədəbi mətnlərin tərcüməsinə qədər genişlənmişdir.
Tərcüməşünaslığın əsas sahələri
Yazılı tərcümə: Ədəbiyyat, hüquq, texnologiya, elm və ya digər sahələr üzrə yazılı mətnlərin bir dildən digərinə çevrilməsini əhatə edir. Şifahi tərcümə: Sinxron (eyni anda) və ardıcıl (nitqin bölmələr üzrə tərcüməsi) tərcümələri daxildir. Audiovizual tərcümə: Filmlərin subtitrləşdirilməsi, dublyaj və ya digər media mətnlərinin tərcüməsi. Elmi və texniki tərcümə: Mütəxəssis terminologiyaların bir dildən digərinə dəqiq ötürülməsi. Mədəni tərcümə: Mədəni fərqlərin və kontekstlərin nəzərə alınaraq mənanın ötürülməsi.
Tərcüməşünaslığın tədqiqat sahələri
Nəzəri tərcüməşünaslıq: Tərcümənin təməl prinsiplərini və metodlarını araşdırır. Praktik tərcüməşünaslıq: Tərcüməçi fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi və konkret üsullarla bağlıdır. Tarixi tərcüməşünaslıq: Müxtəlif dövrlərdə tərcümə təcrübəsini araşdırır. Koqnitiv tərcüməşünaslıq: Tərcümə prosesində insan beyninin fəaliyyətini öyrənir.
Tərcüməşünaslığın əhəmiyyəti
Dillərarası və mədəniyyətlərarası ünsiyyətin qurulması: Tərcümə müxtəlif mədəniyyətlər və dillər arasında mənaların ötürülməsini təmin edir. Elm və texnologiya transferi: Tərcümə elmi biliklərin və texnoloji yeniliklərin yayılmasını asanlaşdırır. Qlobal inteqrasiya: Beynəlxalq ticarət, diplomatiya və mədəni əlaqələrdə tərcümənin rolu əvəzolunmazdır.
Tərcüməşünaslığın müasir problemləri
Avtomatlaşdırılmış tərcümə: Süni intellekt və maşın tərcüməsinin insan tərcüməçilərinə təsiri. Mədəniyyətin adekvat ötürülməsi: Müxtəlif mədəniyyətlərə məxsus anlayışların doğru tərcüməsi. Etika məsələləri: Tərcüməçinin obyektivliyi və tərcümənin ideoloji manipulyasiyadan qorunması. Tərcüməşünaslıq həm nəzəri tədqiqatlar, həm də praktiki tətbiqlər üçün vacib bir sahə olaraq humanitar və sosial elmlərdə əhəmiyyətli yer tutur.
İstinadlar
- James S. Holmes|Holmes, James S. (1972/1988). "The Name and Nature of Translation Studies". In Holmes, Translated! Papers on Literary Translation and Translation Studies, Amsterdam: Rodopi, pp. 67–80.
- Cary, Edmond. 1959. '"Murimi James". Introduction à la théorie de la traduction." Babel 5, p. 19n.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 81 deqiqe evvel Seide Esgersoy muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Tercumesunasliq dillerarasi tercume proseslerini onun nezeri ve praktiki aspektlerini tedqiq eden multidissiplinar bir elmi sahedir Bu sahe metnlerin ve ya nitqin bir dilden digerine duzgun ve adekvat sekilde cevrilmesi prosesinde qarsiya cixan problemleri bu problemlerin helli yollarini metodologiyalari ve strategiyalari arasdirir Tercumesunasliq tekce dil ferqleri uzerinde deyil hem de medeniyyetlerarasi unsiyyetin ideoloji ve sosial faktorlarin tercumeye tesiri ile maraqlanir DilcilikDunya dilleriFonologiya Morfologiya Sintaksis Semantika Praqmatika Koqnitiv dilcilik Generativ linqvistikaDeskriptiv linqvistikaAntropoloji linqvistika Tekamul linqvistikasi etimologiya Fonetika SosiolinqvistikaTetbiqi dilcilikKomputer dilciliyi Kriminalistika Dilin menimsenilmesi Dil qiymetlendirmesi Dil inkisafi Preskriptivizm Antropoloji linqvistika Neyrolinqvistika Psixolinqvistika StilistikaDigerleriEdebiyyat Linqvistik tipologiya Linqvistikanin tarixi Dilcilerin siyahisi Dunya dilleribrTarixiQedim dovr Mesopotamiya ve Misir Ilk yazili tercumelere eramizdan evvel 2000 ci illerde rast gelinir Mesopotamiya ve Misirde coxdilli metnler xususile resmi ve huquqi senedler dillerarasi elaqeleri temin edirdi En qedim dini tercume numunelerinden biri Septuagintadir yehudi muqeddes metnlerinin yunan diline tercumesi e e III esr Tercumenin esas meqsedi dini biliklerin muxtelif xalqlara catdirilmasi idi Roma ve Yunan medeniyyetleri Yunan alimleri romalilar ucun felsefi ve edebi eserleri tercume etmis medeniyyetlerarasi elaqelerin inkisafina tohfe vermisler Siseron ve Horasi kimi Roma yazicilari tercume metodologiyasi haqqinda fikirler ireli surmusdur Tercumesunasliq tarixi dillerarasi ve medeniyyetlerarasi unsiyyet ehtiyaclarindan dogaraq insan sivilizasiyasinin erken dovrlerinden bu gune qeder davam eden bir prosesdir Bu sahenin inkisafi yazinin ixtirasi medeniyyetlerarasi bilik mubadilesi ve dinlerin yayilmasi ile six baglidir Tercumenin meqsedi zamanla deyismis dini metnlerin tercumesinden elmi texnoloji ve edebi metnlerin tercumesine qeder genislenmisdir Tercumesunasligin esas saheleriYazili tercume Edebiyyat huquq texnologiya elm ve ya diger saheler uzre yazili metnlerin bir dilden digerine cevrilmesini ehate edir Sifahi tercume Sinxron eyni anda ve ardicil nitqin bolmeler uzre tercumesi tercumeleri daxildir Audiovizual tercume Filmlerin subtitrlesdirilmesi dublyaj ve ya diger media metnlerinin tercumesi Elmi ve texniki tercume Mutexessis terminologiyalarin bir dilden digerine deqiq oturulmesi Medeni tercume Medeni ferqlerin ve kontekstlerin nezere alinaraq menanin oturulmesi Tercumesunasligin tedqiqat saheleriNezeri tercumesunasliq Tercumenin temel prinsiplerini ve metodlarini arasdirir Praktik tercumesunasliq Tercumeci fealiyyetinin tekmillesdirilmesi ve konkret usullarla baglidir Tarixi tercumesunasliq Muxtelif dovrlerde tercume tecrubesini arasdirir Koqnitiv tercumesunasliq Tercume prosesinde insan beyninin fealiyyetini oyrenir Tercumesunasligin ehemiyyetiDillerarasi ve medeniyyetlerarasi unsiyyetin qurulmasi Tercume muxtelif medeniyyetler ve diller arasinda menalarin oturulmesini temin edir Elm ve texnologiya transferi Tercume elmi biliklerin ve texnoloji yeniliklerin yayilmasini asanlasdirir Qlobal inteqrasiya Beynelxalq ticaret diplomatiya ve medeni elaqelerde tercumenin rolu evezolunmazdir Tercumesunasligin muasir problemleriAvtomatlasdirilmis tercume Suni intellekt ve masin tercumesinin insan tercumecilerine tesiri Medeniyyetin adekvat oturulmesi Muxtelif medeniyyetlere mexsus anlayislarin dogru tercumesi Etika meseleleri Tercumecinin obyektivliyi ve tercumenin ideoloji manipulyasiyadan qorunmasi Tercumesunasliq hem nezeri tedqiqatlar hem de praktiki tetbiqler ucun vacib bir sahe olaraq humanitar ve sosial elmlerde ehemiyyetli yer tutur IstinadlarJames S Holmes Holmes James S 1972 1988 The Name and Nature of Translation Studies In Holmes Translated Papers on Literary Translation and Translation Studies Amsterdam Rodopi pp 67 80 Cary Edmond 1959 Murimi James Introduction a la theorie de la traduction Babel 5 p 19n