Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Monqol imperiyası (monq. Их Монгол Улс), köhnə mənbələrdə Monqol feodal imperiyası — XIII əsrdə yaranmış monqol imperiyası.
| Xaqanlıq | |||
| Monqol imperiyası | |||
|---|---|---|---|
| Их Монгол Улс | |||
| |||
 | |||
| | |||
| Paytaxt | Qaraqorum, Xanbalıq | ||
| Ən böyük şəhər | Səmərqənd , Xanbalıq, Bağdad | ||
| Rəsmi dilləri | Monqol dili , türk dilləri, Çin dili, fars dili | ||
| Dövlət dini | buddizm, şamanizm, Tenqriçilik, İslam, xristianlıq | ||
| Ərazisi | 24.000.000 km² | ||
| Əhalisi | monqollar, farslar, türklər, çinlilər, ərəblər | ||
| İdarəetmə forması | Seçkili Monarxiya | ||
| Sülalə | Çingizlilər | ||
| Xan, xaqan, kağan | |||
| • 1206-1227 | Çingiz xan | ||
| • 1227-1241 | Ögedey xan | ||
| • 1241-1248 | Güyük xan | ||
| • 1248-1259 | Münke xan | ||
| • 1259-1264 | Arıqbuka xan | ||
| • 1264-1271 | Xubilay xan | ||
| Sələfi və xələfi | |||
| | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
| Monqolustan tarixi | |
|---|---|
 Bu məqalələr ölkə | |
| Qədim tarix | |
| Böyük Hun İmperiyası | |
| Jujan xaqanlığı | |
| Göytürk xaqanlığı | |
| Uyğur xaqanlığı | |
| Orta əsrlər | |
| Yenisey qırğızları | |
| Kidan | |
| Xamaq Monqol | |
| Böyük Monqol imperiyası | |
| Yuan | |
| Şimali Yuan | |
| Müasir tarix | |
| Monqolustan Xalq Respublikası | |
| Monqolustan | |
Tarixi
XII əsrdə monqollarda qəbilə quruluşu dağıldı və ordular yarandı. Ordu rəisləri bahadırlar idi. Dövlətin əsasını Temuçin adlı bahadır qoymuşdur. 1206-cı ildə Onon çayı sahilində keçirilən qurultayda Temuçin xaqan oldu və Çingiz xan adlandırıldı. O, 1207–1211-ci illərdə Sibiri və Türküstanı, 1215-ci ildə Şimali Çini işğal etdi. Çingiz xan 1219–1220-ci illərdə isə Buxara, Səmərqənd, Üzgənc və Otrarı tutdu. 1227-ci ildə Çingiz xan öldü və böyük xaqan Ugedey oldu. Monqolustan Çingiz xanın 4 oğlu: Ugedey, Cağatay, Cuci, Tuli arasında bölüşdürüldü.
1235-ci ildə nəvəsi Batı xan Avropanın cənub-şərqinə yürüş etdi. O, Xəzər və Azovdan başlayaraq Rusiyanı cənub-şərq çöllərinədək işğal etdi və 1237-ci ildə Ryazanı, 1238-ci ildə Vladimir şəhərlərini ələ keçirdi. 1240-cı ildə Kiyev və Volın şəhərlərini də tutdu. 1251-ci ildə Batı xanın köməyi ilə Münke xaqan oldu. Artıq orduda üsyanlar baş verməyə başladı.
XII əsrin axırlarında Xubilay xanın dövründə isə Çinin cənubu da işğal edildi. Paytaxt Qaraqorumdan Pekinə köçürüldü. XIV əsrdə üsyanlar və çəkişmələr nəticəsində imperiya dağıldı və yerində müstəqil dövlətlər yarandı.
Monqol dövləti 1220-ci ildə Azərbaycana I yürüşünü etdi və Zəncanı, Ərdəbili, Sərabı, Şamaxını tutdu. Onlar Təbrizdən üç dəfə xərac aldılar, sonra isə Marağanı talan etdilər. Volqaboyunda bulqarlara məğlub olduqdan sonra Monqolustana qayıtdılar.
1225-ci ildə Xarəzmşah Məhəmmədin oğlu Cəlaləddin Azərbaycana yürüş etdi və Eldənizlər dövləti süqut etdi. 1231-ci ildə monqollar Azərbaycana ikinci dəfə yürüş etdilər və Cəlaləddinin ağalığına son qoydular. Onlar Marağını, Gəncəni, Şəmkiri, Tovuzu və Bakını tutdular. Monqolların üçüncü yürüşü Hülaki xanın başçılığı ilə 1256-cı ildə baş verdi. Onlar Azərbaycanı və Bağdadı ələ keçirdilər. İşğal olunmuş ərazilərdə Hülakilər (Elxanilər) dövləti yarandı. Dövlətin mərkəzi Azərbaycan oldu. Dövlət Təbrizdən idarə olunurdu. Sonra digər Monqol dövləti — Qızıl Orda Azərbaycan ərazisinə yürüş etdi.
Cuci xanın dövlətindən törəyən ölkələr
- Qızıl Orda xanlığı
- Toğa Teymur xan sülalesi
- Krım xanlığı
- Qazan xanlığı
- Həştərxan xanlığı
- Qazax xanlığı
- Noğay Orda — Cuci ailəsinə xidmət edən mangitlər
- — Cuci ailəsinə xidmət edən kongiratlar
- Şeyban xan sülaləsi
Cığatayın dövlətindən törəyən ölkələr
- Cığatay xanlığı
-
- Monqolustan xanlığı — Çığatayın sülaləsindən Tuğluk Timurun oğulları
- — Monqolustan xanının sülaləsindən
- Qərbi Çağatay xanlığı
- Böyük Teymur İmperiyası — Cığatay ailəsinə xidmət edən barlaslar
-
Tulunun dövlətindən törəyən ölkələr
- Yuan sülaləsi \ Şimali Yuan — Tulunun ikinci oğlu Kubilayın oğulları
- Elxanilər dövləti — Tulunun üçüncü oğlu Hülakünun oğulları
- Cəlayırlar sülaləsi — Tulunun ailəsinə xidmət edən cəlayırlar
Monqol İmperiyasının hökmdarları
- Çingiz xan (1205–1227)
- Ögedey xan (1229–1241)
- Güyük xan (1246–1248)
- Möngke xan (1251–1259)
- Arıq Buğa xan (1259–1264)
- Kubilay xan (1260 (de-fakto — 1264)-1294)
Qalereya
-
![image]()
Bayrağı -
![image]()
Bayrağı -
![image]()
Bayrağı -
![image]()
Xaqanlığın yaranması, çiçəklənməsi və parçalanması -
![image]()
İmperiyanın ən geniş sərhədləri -
![image]()
Münke xaqan dövründə Monqol İmperiyası
Xarici keçidlər
- Завоевание Руси татаро-монголами. Интерактивная карта
Həmçinin bax
İstinadlar
- Монгол феодал империјасы // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 44.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Monqol imperiyasi monq Ih Mongol Uls kohne menbelerde Monqol feodal imperiyasi XIII esrde yaranmis monqol imperiyasi XaqanliqMonqol imperiyasiIh Mongol UlsBayraq d 1206 1368Paytaxt Qaraqorum XanbaliqEn boyuk seher Semerqend Xanbaliq BagdadResmi dilleri Monqol dili turk dilleri Cin dili fars diliDovlet dini buddizm samanizm Tenqricilik Islam xristianliqErazisi 24 000 000 km Ehalisi monqollar farslar turkler cinliler ereblerIdareetme formasi Seckili MonarxiyaSulale CingizlilerXan xaqan kagan 1206 1227 Cingiz xan 1227 1241 Ogedey xan 1241 1248 Guyuk xan 1248 1259 Munke xan 1259 1264 Ariqbuka xan 1264 1271 Xubilay xanSelefi ve xelefiXarezmsahlar dovleti Qaraxitaylar dovleti Si Sya Abbasiler Kiyev Rus dovleti Sun imperiyasi Idil bulqarlari Kimek xaqanligi Qizil Orda Elxaniler dovleti Teymuriler dovleti Yuan sulalesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarMonqolustan tarixiBu meqaleler olke seriyasindandirQedim tarixBoyuk Hun ImperiyasiJujan xaqanligiGoyturk xaqanligiUygur xaqanligiOrta esrlerYenisey qirgizlariKidanXamaq MonqolBoyuk Monqol imperiyasiYuanSimali YuanMuasir tarixMonqolustan Xalq RespublikasiMonqolustanMonqolustan portali brTarixiXII esrde monqollarda qebile qurulusu dagildi ve ordular yarandi Ordu reisleri bahadirlar idi Dovletin esasini Temucin adli bahadir qoymusdur 1206 ci ilde Onon cayi sahilinde kecirilen qurultayda Temucin xaqan oldu ve Cingiz xan adlandirildi O 1207 1211 ci illerde Sibiri ve Turkustani 1215 ci ilde Simali Cini isgal etdi Cingiz xan 1219 1220 ci illerde ise Buxara Semerqend Uzgenc ve Otrari tutdu 1227 ci ilde Cingiz xan oldu ve boyuk xaqan Ugedey oldu Monqolustan Cingiz xanin 4 oglu Ugedey Cagatay Cuci Tuli arasinda bolusduruldu 1235 ci ilde nevesi Bati xan Avropanin cenub serqine yurus etdi O Xezer ve Azovdan baslayaraq Rusiyani cenub serq collerinedek isgal etdi ve 1237 ci ilde Ryazani 1238 ci ilde Vladimir seherlerini ele kecirdi 1240 ci ilde Kiyev ve Volin seherlerini de tutdu 1251 ci ilde Bati xanin komeyi ile Munke xaqan oldu Artiq orduda usyanlar bas vermeye basladi XII esrin axirlarinda Xubilay xanin dovrunde ise Cinin cenubu da isgal edildi Paytaxt Qaraqorumdan Pekine kocuruldu XIV esrde usyanlar ve cekismeler neticesinde imperiya dagildi ve yerinde musteqil dovletler yarandi Monqol dovleti 1220 ci ilde Azerbaycana I yurusunu etdi ve Zencani Erdebili Serabi Samaxini tutdu Onlar Tebrizden uc defe xerac aldilar sonra ise Maragani talan etdiler Volqaboyunda bulqarlara meglub olduqdan sonra Monqolustana qayitdilar 1225 ci ilde Xarezmsah Mehemmedin oglu Celaleddin Azerbaycana yurus etdi ve Eldenizler dovleti suqut etdi 1231 ci ilde monqollar Azerbaycana ikinci defe yurus etdiler ve Celaleddinin agaligina son qoydular Onlar Maragini Genceni Semkiri Tovuzu ve Bakini tutdular Monqollarin ucuncu yurusu Hulaki xanin basciligi ile 1256 ci ilde bas verdi Onlar Azerbaycani ve Bagdadi ele kecirdiler Isgal olunmus erazilerde Hulakiler Elxaniler dovleti yarandi Dovletin merkezi Azerbaycan oldu Dovlet Tebrizden idare olunurdu Sonra diger Monqol dovleti Qizil Orda Azerbaycan erazisine yurus etdi Cuci xanin dovletinden toreyen olkeler Qizil Orda xanligi Toga Teymur xan sulalesi Krim xanligi Qazan xanligi Qasim xanligi Hesterxan xanligi Qazax xanligi Nogay Orda Cuci ailesine xidmet eden mangitler Cuci ailesine xidmet eden kongiratlar Seyban xan sulalesi Sibir xanligi Seybani xanligi Buxara xanligi Xive xanligi Kokand xanligi Buxara emirliyi Cigatayin dovletinden toreyen olkeler Cigatay xanligi Monqolustan xanligi Cigatayin sulalesinden Tugluk Timurun ogullari Monqolustan xaninin sulalesinden Qerbi Cagatay xanligi Boyuk Teymur Imperiyasi Cigatay ailesine xidmet eden barlaslar Boyuk Mogol Imperiyasi Tulunun dovletinden toreyen olkeler Yuan sulalesi Simali Yuan Tulunun ikinci oglu Kubilayin ogullari Oyrat Tulunun ailesine xidmet eden oyratlar Cungar Oyratlarin cunqar qolu Elxaniler dovleti Tulunun ucuncu oglu Hulakunun ogullari Celayirlar sulalesi Tulunun ailesine xidmet eden celayirlarMonqol Imperiyasinin hokmdarlariCingiz xan 1205 1227 Ogedey xan 1229 1241 Guyuk xan 1246 1248 Mongke xan 1251 1259 Ariq Buga xan 1259 1264 Kubilay xan 1260 de fakto 1264 1294 QalereyaBayragi Bayragi Bayragi Xaqanligin yaranmasi ciceklenmesi ve parcalanmasi Imperiyanin en genis serhedleri Munke xaqan dovrunde Monqol ImperiyasiXarici kecidlerVikianbarda Monqol imperiyasi ile elaqeli mediafayllar var Zavoevanie Rusi tataro mongolami Interaktivnaya kartaHemcinin baxCingiz xanIstinadlarMongol feodal imperiјasy Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 44