Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Buxara xanlığı (özb. Buxoro Xonligi) — Buxara və bugünkü Özbəkistan ətraflarında mövcud olmuşdur. Şeybani hakimiyyəti, Aştarhan hakimiyyəti (Canı hakimiyyəti) və Mangit hakimiyyəti olmaqla üç dövrü əhatə etmişdir.
| Tarixi dövlət | |||
| Buxara xanlığı | |||
|---|---|---|---|
| خانات بخارا | |||
| |||
 Buxara xanlığı (yaşıl rəngdə).1600-ci illər. | |||
| | |||
| Paytaxt | Buxara | ||
| Rəsmi dilləri | Özbək Fars dili | ||
| Dövlət dini | İslam (Sünnilik, Nəqşibəndilik, Sufizm) | ||
| İdarəetmə forması | teokratik və mütləq monarxiya | ||
| Xan | |||
| • 1506–1510 | Məhəmməd Şeybani (ilk) | ||
| • 1758–1785 | Ebil Qazi Xan (son) | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Şeybani xanlığı (1428–1468, 1500–1599), Çingiz xanın oğullarından oğlu, Batının qardaşı Şeybanın sülaləsindən olan və özbəkləri idarə edən Əbu ül Xeyir tərəfindən qurulmuş xanlıqdır. 1428-ci ildə qurulan Buxara xanlığı 1468-ci ildə Teymur İmperatorluğu tərəfindən yıxılmışdır. Sonra 1500-cü ildə Məhəmməd Şeybani Xan (1451–1510) tərəfindən təkrar qurulan Şeybani xanlığı (1500–1599) 1506-cı ildə Buxaranı ələ keçirmiş, mərkəzi Buxaraya köçürmüş və Buxara xanlığı olaraq xatırlanmağa başlamışdı. Bu xanlıq Özbək xanlığı olaraq da tanınır. Şeybani, ya da Şibanoğulları xanlığı 1599-cu ildə Həştərxan xanlığı mənşəli olan Din Məhəmməd, Baqi Məhəmməd və Qubernator Məhəmməd qardaşları tərəfindən yıxılmış və Buxara xanlığı Həştərxan hakimiyyətinin (Canı hakimiyyətinin) əlinə keçmişdir.
Şeybani xanları
Məhəmməd Şeybani (1500–1510)
Köçkuncu (1510–1531)
Müzaffərrəddin Əbu Səid (1531–1534)
Əbul Qazi Ubeydallah (1534–1539)
I Abdallah (1539–1540)
Əbdüllətif (1540–1552)
Novruz Əhməd (1552–1556)
I Pir Məhəmməd (1556–1561)
İsgəndər (1561–1583)
II Abdallah (1583–1598)
Abdül Mömin (1598–1598)
II Pir Məhəmməd (1598–1598)
Həştərxan hakimiyyəti (Canı hakimiyyəti)
Həştərxan hakimiyyəti (Canı hakimiyyəti) Buxara Xanlığı (1599–1785) kimi xatırlanır. Həştərxan hakimiyyəti 1599-cu ildə Canıbəyin oğlu Din Məhəmməd (Baqi Məhəmməd) tərəfindən qurulmuş və bu hakimiyyət 1804-cü ildə tamamilə yıxılmışdır. Bu hakimiyyət Xanlığın Fərqanə və Bəlx kimi əhəmiyyətli şəhərlərini tutmuşdur. Ancaq 1740-cı ildə Əfşar hakimiyyətini yaradan Nadir Şah əvvəl Mavərənnəhri ardından Bəlxi ələ keçirmişdir. Bu səbəbdən Buxara Xanı Əbul Faiz, 7 il müddətində Nadir Əfşarın hakimiyyətini tanımaq məcburiyyətində qalmışdı. Bu dövrdə Buxara Xanlığı 185 illik müstəqilliyi müddətində fəth siyasəti həyata keçirməyib, yalnız varlığını qorumağı məqsəd götürmüşdür. Bu dövr Buxara Xanlığı olaraq ayrıca araşdırılmaqdadır.
Həştərxan hakimiyyətinin son xanı olan Əbul Qazi zamanında, monqol mənşəli, ancaq Çingiz Xan soyundan olmayan Mangitlər 1747-ci ildə Buxaranı işğal edərək, 1753-cü ildə Əmrliklərini elan etmişdilər. O dövrün, Orta Asiyanın adətinə görə Çingiz Xan soyundan olmayan Xan ola bilmədiyi üçün 1756-cı ildə "Əmir əl-Möminin" adından istifadə etmişdilər. Bu əmirlik 1785-ci ildə Həştərxan hakimiyyətinin Buxara Xanlığını yıxmışdır.
Manqıt hakimiyyəti (Buxara əmirliyi)
Manqıtlər zamanında xanlığın sərhədləri daralmağa başladı və XIX əsrin sonlarına yaxın mərkəz olan Buxaranın da rus tərəfindən işğal edilməsi ilə Buxara Xanlığı Rus əsarətinə girdi və 1920-ci ildəki Sovet işğalına qədər yarı müstəqil qaldı. Xanlıq torpaqları 1860-cı ilə qədər bugünkü Türkmənistanı, Özbəkistanın qərbini və Qazaxıstanın cənub-qərbini əhatə etmişdir. Xivə xanlığı və Kokand xanlığı ilə birlikdə Özbək üç xanlığı olaraq xatırlanır.
Buxara əmrləri
Günahsız Şah Murad 1785–1800
Haydar Adət 1800–1826
Hüseyn 1826
Ömər 1826–1827
Döyənək Allah 1827–1860
Muzaffar al-Din 1860–18886
Abd al-Ahad 1886–1910
Məhəmməd Alim Xan 1910–1920
İstinadlar
- Ulugbek Azizov. "Freeing from the "Territorial Trap"" (ingilis). LIT Verlag Münster. 2015, p 58. 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-07-22.
The Bukhara Khanate as a new administrative entity was founded in 1533 and was the continuation of the Shaybanid dynas- ty. The khanate occupied the territory from Kashgar (west of Chi- na) to the Aral Sea, from Turkestan to the east part of Chorasan. The official language was Persian as well as Uzbek was spoken widely.
- Ira Marvin Lapidus - 2002, A history of Islamic societies, p.374
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Buxara xanligi ozb Buxoro Xonligi Buxara ve bugunku Ozbekistan etraflarinda movcud olmusdur Seybani hakimiyyeti Astarhan hakimiyyeti Cani hakimiyyeti ve Mangit hakimiyyeti olmaqla uc dovru ehate etmisdir Tarixi dovletBuxara xanligiخانات بخاراBayraqBuxara xanligi yasil rengde 1600 ci iller teq 1500 1785Paytaxt BuxaraResmi dilleri Ozbek Fars diliDovlet dini Islam Sunnilik Neqsibendilik Sufizm Idareetme formasi teokratik ve mutleq monarxiyaXan 1506 1510 Mehemmed Seybani ilk 1758 1785 Ebil Qazi Xan son Vikianbarda elaqeli mediafayllarSeybani xanligiSeybani xanligi 1428 1468 1500 1599 Cingiz xanin ogullarindan oglu Batinin qardasi Seybanin sulalesinden olan ve ozbekleri idare eden Ebu ul Xeyir terefinden qurulmus xanliqdir 1428 ci ilde qurulan Buxara xanligi 1468 ci ilde Teymur Imperatorlugu terefinden yixilmisdir Sonra 1500 cu ilde Mehemmed Seybani Xan 1451 1510 terefinden tekrar qurulan Seybani xanligi 1500 1599 1506 ci ilde Buxarani ele kecirmis merkezi Buxaraya kocurmus ve Buxara xanligi olaraq xatirlanmaga baslamisdi Bu xanliq Ozbek xanligi olaraq da taninir Seybani ya da Sibanogullari xanligi 1599 cu ilde Hesterxan xanligi menseli olan Din Mehemmed Baqi Mehemmed ve Qubernator Mehemmed qardaslari terefinden yixilmis ve Buxara xanligi Hesterxan hakimiyyetinin Cani hakimiyyetinin eline kecmisdir Seybani xanlari Mehemmed Seybani 1500 1510 Kockuncu 1510 1531 Muzafferreddin Ebu Seid 1531 1534 Ebul Qazi Ubeydallah 1534 1539 I Abdallah 1539 1540 Ebdulletif 1540 1552 Novruz Ehmed 1552 1556 I Pir Mehemmed 1556 1561 Isgender 1561 1583 II Abdallah 1583 1598 Abdul Momin 1598 1598 II Pir Mehemmed 1598 1598 Hesterxan hakimiyyeti Cani hakimiyyeti Hesterxan hakimiyyeti Cani hakimiyyeti Buxara Xanligi 1599 1785 kimi xatirlanir Hesterxan hakimiyyeti 1599 cu ilde Canibeyin oglu Din Mehemmed Baqi Mehemmed terefinden qurulmus ve bu hakimiyyet 1804 cu ilde tamamile yixilmisdir Bu hakimiyyet Xanligin Ferqane ve Belx kimi ehemiyyetli seherlerini tutmusdur Ancaq 1740 ci ilde Efsar hakimiyyetini yaradan Nadir Sah evvel Maverennehri ardindan Belxi ele kecirmisdir Bu sebebden Buxara Xani Ebul Faiz 7 il muddetinde Nadir Efsarin hakimiyyetini tanimaq mecburiyyetinde qalmisdi Bu dovrde Buxara Xanligi 185 illik musteqilliyi muddetinde feth siyaseti heyata kecirmeyib yalniz varligini qorumagi meqsed goturmusdur Bu dovr Buxara Xanligi olaraq ayrica arasdirilmaqdadir Hesterxan hakimiyyetinin son xani olan Ebul Qazi zamaninda monqol menseli ancaq Cingiz Xan soyundan olmayan Mangitler 1747 ci ilde Buxarani isgal ederek 1753 cu ilde Emrliklerini elan etmisdiler O dovrun Orta Asiyanin adetine gore Cingiz Xan soyundan olmayan Xan ola bilmediyi ucun 1756 ci ilde Emir el Mominin adindan istifade etmisdiler Bu emirlik 1785 ci ilde Hesterxan hakimiyyetinin Buxara Xanligini yixmisdir Manqit hakimiyyeti Buxara emirliyi Manqitler zamaninda xanligin serhedleri daralmaga basladi ve XIX esrin sonlarina yaxin merkez olan Buxaranin da rus terefinden isgal edilmesi ile Buxara Xanligi Rus esaretine girdi ve 1920 ci ildeki Sovet isgalina qeder yari musteqil qaldi Xanliq torpaqlari 1860 ci ile qeder bugunku Turkmenistani Ozbekistanin qerbini ve Qazaxistanin cenub qerbini ehate etmisdir Xive xanligi ve Kokand xanligi ile birlikde Ozbek uc xanligi olaraq xatirlanir Buxara emrleri Gunahsiz Sah Murad 1785 1800 Haydar Adet 1800 1826 Huseyn 1826 Omer 1826 1827 Doyenek Allah 1827 1860 Muzaffar al Din 1860 18886 Abd al Ahad 1886 1910 Mehemmed Alim Xan 1910 1920IstinadlarUlugbek Azizov Freeing from the Territorial Trap ingilis LIT Verlag Munster 2015 p 58 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 07 22 The Bukhara Khanate as a new administrative entity was founded in 1533 and was the continuation of the Shaybanid dynas ty The khanate occupied the territory from Kashgar west of Chi na to the Aral Sea from Turkestan to the east part of Chorasan The official language was Persian as well as Uzbek was spoken widely Ira Marvin Lapidus 2002 A history of Islamic societies p 374