Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qazax xanlığı — 1465–1847-ci illər iqtidarda olmuş türk-qazax dövləti.
| Xanlıq | |||
| Qazax xanlığı | |||
|---|---|---|---|
| |||
| «Alaş» | |||
 Qazax xanlığı ən güclü dönəmlərində | |||
| | |||
| Paytaxt | Sığnaq, Kiçik Saray, Türkistan, Daşkənd, Sığnaq | ||
| Dilləri | Qazax dili, Türki dili | ||
| Rəsmi dilləri | Qazax türkcəsi | ||
| Dövlət dini | Sünni İslam | ||
| Ərazisi | 3,200 000 | ||
| Əhalisi |
| ||
| İdarəetmə forması | Seçkili Monarxiya | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
Əmir Teymurun ağıllı siyasətiylə aralarında oturaq və köçəri mədəniyyəti fərqliliyinin olmasına baxmayaraq, eyni soydan olan xalqlar bir yerdə saxlanıla bilərkən, daha sonralar Sırdəryanın şimal və cənubunun yolları ayrılır. Canıbek və Kerey sultanlar, Sırdəryanın şimalına keçərək, buradakı Qazaxları təşkilatlandırmaya başlayır. Bu yol ayrılığı daha sonrakı illərdə Qazax xanlığının yaranmasına səbəb olur.
Türkistan şəhəri və bölgəsi bu qopmanın keçid hissəsindədir. Şəhərin 30 kilometr şimalındakı Qaradağlar ilə 35 kilometr cənubunda yerləşən Sırdərya arasında qalan bölgə yəni, Qazaxlara görə "Sır boyu", bu oturaq və köçəri mədəniyyətinin birlikdə yaşandığı ərazidir. Kerey və Canıbek xanlarının özlərinə paytaxt olaraq seçdikləri şəhəri də bu keçid mədəniyyətinin yaşandığı Sır boyu ilə şimaldakı səhralarda köçəri halda yaşayan qazaxlar arasında düz keçid nöqtəsindədir. Sığınak şəhərinin bugünkü yeri Qızıl Orda vilayətinin, Jangakorqan Quberniyası, Tömənarık kəndinə 20 km məsafədə yerləşir. Daha sonra cənubda hökmranlıq edəcək Şeybanilərin ilk xanı, bu Sığınak şəhərinin hücumu zamanı vəfat edir.
Türk tarixi üçün mühüm bildiyimiz bir hadisəni də burada söyləməyin faydası vardır. XIV əsrdə Sığınak şəhərinə gedən səyyah İbn Ruzbehan, "Sığınak xalqı arasında türklər, qazaxlar və qaraqalpaqlar yaşayır" deyə məlumat verir. İbn Ruzbahanın bəhs etdiyi Sığınaqda yaşayan xalqlardan qaraqalpaqlar Şeybanilərlə birlikdə hərəkət edərək Sibirdən cənuba enən qruplardan biri olmaqla bərabər, daha sonra Şeybanilərlə birlikdə hərəkət etmək əvəzinə, Qazaxlarla bərabər olmağa üstünlük vermişlər. Bu ittifaq Qazax xanı dönəmində "Altı Alaştan birisi" sayılacaq qədər yaxınlaşmışdır. Bu gün də Qazax xalqının özünə ən yaxın hiss etdiyi Türk xalqları arasında ilk yerləri Q və Qırğızlar tuturlar. Sığınaqda Türk olaraq adlandırılanlar isə müxtəlif Türk xalqlarından oturaq həyata erkən keçən xalqın ortaq adıdır.
Qazax kimliyinin meydana çıxışı da Özbəklərdən fərqli deyildir. "Qazax" sözünün əsas anlamı "nüfuz tanımayan və öz başına buyruq" deməkdir. Sırdəryanın şimalındakı Canıbek və Kerey Sultanlarla başlayan hərəkatların və bu hərəkata qatılanların ilk adı "Özbək Qazaxları" olmuşdur. Uzun illərin əmələ gətirdiyi oturaq və köçərilik mədəniyyət fərqliliyinə də yerləşən bu hərəkat daha sonra öz dövlətini və kimliyini yaratmışdır.
Türkistan şəhəri XVII əsrdən başlayaraq Ulu Türkistanda yeni və mühüm dəyişikliklərin mərkəzi olacaqdır. Türkistan bu tarixdən etibarən Qazax Xanlarının paytaxtı olur ki, bu hadisə Türkistanın Əhməd Yesəvi və Şeybanilərdən sonra Türk tarixinə atdığı üçüncü böyük imza olacaqdır. Türkistandakı Qazax xanlarının ilki Esim xandır (1598–1628). O, göstərdiyi xidmətlərlə tanındı. Xalq arasında söylənən "Esim salqan (etdiyi) qədim yol" sözü onun xidmətlərinin yayılmasına işarədir. Esim xandan sonra sırayla oğlu Cahangir (Jihanger), Batır Xan taxta çıxdılar. Bunlardan sonra 1680-ci ildə taxta çıxan Teuke xan Qazaxlar arasında ilk dəfə qurduğu şura ilə dövlət həyatında yeni bir mərhələni başlatdı. Bu gün daxil xalq arasında yayılan "Altı Alaş" fikri bu mərhələdə formalaşdı. Altı Alaşın içinə:
- 1. Şərqi Türkistanda yaşayan Qazax qrupları, Ulu Cüz;
- 2. Orta Qazaxıstanda yaşayan Qazax qrupları, Orta Cüz;
- 3. Qərbi Qazaxıstanda yaşayan Qazaxlar, Kiçik Cüz;
- 4. Qırğızlar;
- 5. Qaraqalpaqlar;
- 6. Giyat və Kataqan kimi qruplar daxil idi.
Bu qrupların hamısı Teuke xana tabeydilər və bu dönəmdə Ulu Cüzü təmsil edən Töle Bi (bey), Orta Cüzü təmsil edən Kazıbek Bi, Kiçik Cüzü təmsil edən Ayteke Bi, Qırğızlardan Goqırım Bi, Qaraqalpaqlardan Sasık Bi, Türkistan şəhərindəki şurada Xanın yanında idilər. Bu dönəm Qazax Xanlığının ən parlaq illəri oldu.
davam edən Qazaxların bu birlik dövrü Monqol qrupu 1723-cü ildə məğlubiyyətləriylə sona çatdı. Şərqi Türkistan və Ulu Cüz cunqarların əlində qaldı. Bundan sonra Orta və Kiçik Cüzlər ayrı-ayrı xan müəyyənləşdirdilər. Teukenin nəvəsi 1726-cı ildə Orta Cüzün Xan oldu və xanlığın mərkəzi yenə Türkistan şəhəriydi.
Kiçik Cüzün xanı isə Ebul Hayır oldu. Kiçik Cüz Rusiyaya qonşu olaraq yaşayırdı. Odur ki, Qazaxların bu zəif vaxtında Kiçik Cüzün Xanı Ebul Hayır 1731-ci ildə ruslarla müqavilə imzalayaraq onlara tabeliyini bildirdi. Bu tarixdən sonra Türkistan şəhəri müstəqil, tək Qazax xanlığının mərkəzi olmaqla yanaşı, bütün Qazaxların Rusiyaya qarşı apardıqları istiqlal mübarizəsinin də mərkəzinə çevrilir. Sameke Xandan sonra taxta çıxır. Abdulməmməd Xan öz razılığıyla Xanlığı 1739-cu ildə Abılay xana təhvil verir. Abılay Xanın ruslara və monqollara qarşı qazandığı zəfərlər xalq arasındakı etibarını kifayət qədər artırır. Abılay Xan bu mübarizəsində yalnız Qazaxların deyil, rusların əlinə keçən digər Türk xalqlarının da müstəqilliyini düşünə biləcək qədər geniş ağıllı, milli şüuru sağlam, böyük bir xan idi. Tarixçi professor Mehmet Saray Osmanlı Arxivində apardığı tədqiqatlar zamanı Abılay Xanın Osmanlı padşahına yazdığı məktuba rast gəlir. Məktubda Abılay Xan "Bizim şimalımızda Başqurd isimli, əhli sünnətdən bir xalq yaşayır. Bunlar ruslara əsir düşüblər. Qazax Xanlığının və Osmanlı İmperatorluğunun güclərini birləşdirərək Başqırdları rus əsarətindən xilas edək" deyir. Bu sənəd Abılay Xanın təkbaşına nə qədər böyük bir siyasi məqsədi olduğunun yetərli isbatıdır. Bu səbəbdən də, bu gün Qazaxlar arasında Abılay adı milli birliyin, istiqlal və hürriyyətin bayrağını hər zaman ucada tutmağın bir simvoludur.
1771-ci ildə bütün Qazaxların boylarından gələn bəylər, xanlar, qəhrəmanlar qısası, Qazax xalqının qabaqcıl adamları Türkistan şəhərində toplaşırlar və Yesəvi Türbəsinin Böyük Aksaray salonunda toplantı keçirirlər. Bu toplantıda təmsilçilər həmfikir olaraq apardığı böyük mübarizə və bunun sayəsində artan etibarilə Abılayı bütün Qazaxların xanı elan edib "Ağ otağa" oturdurlar. Abılay Xan 1781-ci ildə vəfat etdikdən sonra taxta Vəli xan çıxır və onun dövrü uzun sürmür və Türkistan yeni macəralara sürüklənir.
Türkistan 1785-ci ildə Buxara xanı əlinə keçir. Şahmurad Türkistanı əlində çox saxlaya bilmir. Daşkənddə hökmranlıq edən Yusif Xoca 1799-cu ildə Türkistana daxil olur. vəfatından sonra Türkistan təkrar Buxaraya tabe olur. 1819-cu ilin yayında Türkistan xanı Ömərin əlinə keçir və 12 iyul 1864-cü ilə qədər Xokantın tabeliyində qalır. Ömər xanın Türkistanı aldıqdan sonrakı hərəkətləri, o dövrdəki dövlətlərin Türkistan şəhərinə niyə bu qədər maraq göstərdiklərinin də açıqlamasıdır.
Ömər xan "Xoca Əhməd Yesəvini ziyarət edəcəyəm" deyərək Türkistana qabaqcıl əsgərlər göndərir. O dönəmdə Türkistanın başında Buxara Xanlığının təyin etdiyi Qazax Törəsi Tokay Törə dayanırdı. Ömər Xanın əsgərləri səhərə yaxın yatan növbətçiləri əsir alıb şəhərin qapısını açır və xalq yuxuda ikən Türkistanı döyüşsüz ələ keçirir. Tokay Törə uşaqlarıyla birlikdə fürsət tapıb Buxaraya qaçır. Bundan sonra Ömər Xan ordusuyla Türkistana gəlib ətrafdakı Qazaxları da özünə tabe etdirir. Ömər Xan Türkistanda Yesəvi Türbəsində bir müddət qalır və 70 qoyun qurban kəsir. ziyarətindən sonra Şihalbtalı Türkistanı idarə etmək üçün məsul edib Xokanta qayıdır. Ömər xan Xokanta daxil olan zaman böyük şənlik edilir. Xan xalqa gümüş axçalar paylayır və şəhərin qabaqcıl adamlarını bir yerə yığaraq özünü "Əmirül-Müslimin" elan etdirir. Tac qoyur və yeni tituluyla möhür düzəltdirir. O, artıq özünü Çingiz xan və Teymurilərlə bərabər tutur.
Qeyd etmək lazımdır ki, Türkistan şəhərinin hakimiyyətini almaqla özünə Əmirül-Müslimin titulu verməyə haqq görə bilən Ömər Xanın bu davranışı, bu şəhərin nə dərəcə mühüm olduğunun da gözəl izahıdır. Buxara xanlığı da Türkistanın əlindən getməsini asan qəbul edə bilmir və Tokay Törə Buxaradan qoşun götürüb təkrar Türkistana gəlsə də, müvəffəqiyyət qazana bilmir. Bu uğursuzluqların əvəzini Buxarada canıyla ödəyir.
1821-ci ildə Tentek Törə isimli Qazax Törəsi Xokantdan ayrılmaq istəyir. Buna görə Ömər xan Əbülqasimın başçılığı ilə ordu göndərir. Tentek Törə 12 min adam toplayaraq Sayramda Əbülqasimı qarşılayır, ancaq məğlub olar. Türkistan 1864-cü ili təkrar Xokantdan ayrılmaq istəsə də, yenə müvəffəqiyyət qazana bilmir. Şəhər eyni il, 12 iyun 1864-cü ildə rusların əlinə keçir. Bu arada Abılay xanın nəvələrindən və Kensarı xanın oğlu Sadık törə də Türkistanın rusların əlinə keçməməsi üçün adam toplayıb döyüşə qoşulur.
Hakimləri
- Kerey xan (1465–1473)
- Canıbek xan (1473–1480)
- Burunduq xan (1480–1511)
- Qasım xan (1511–1521)
- Mamaş xan (1521–1523)
- Tahir xan (1523–1533)
- Buidaş xan (1533–1538)
- Togım xan (1533–1537)
- Haknazar xan (1538–1580)
- Şuqay xan (1580–1582)
- Tekel xan (1582–1598)
- Esim xan (1598–1628)
- Canibek xan (1628–1643)
- Salqam Cangir xan (1643–1652)
- Batyr xan (1652–1680)
- Teuke xan (1680–1715)
- Qaiyp xan (1715–1718)
- Bolat xan (1718–1729)
- Abulmambet xan (1740–1771)
- Abılay xan (1771–1781)
- Kenesarı xan (1841–1847)
Xarici keçidlər
- Казахское ханство на Форуме История Казахстана
- Казахское ханство во второй половине XV — начале XVI вв. 2008-06-07 at the Wayback Machine
- Урус-хан. Казахское ханство
- Туркестан — столица Казахского ханства
Həmçinin bax
- Tınışbayev M. История казахского народа. S. 115, 131.
- Lyovshin A. Описание киргиз-казачьих, или киргиз-кайсацких, орд и степей. S. 4.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qazax xanligi 1465 1847 ci iller iqtidarda olmus turk qazax dovleti XanliqQazax xanligiBayraq Alas Qazax xanligi en guclu donemlerinde 1465 1847Paytaxt Signaq Kicik Saray Turkistan Daskend SignaqDilleri Qazax dili Turki diliResmi dilleri Qazax turkcesiDovlet dini Sunni IslamErazisi 3 200 000Ehalisi 2 500 000 nef 1832 Idareetme formasi Seckili Monarxiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiEmir Teymurun agilli siyasetiyle aralarinda oturaq ve koceri medeniyyeti ferqliliyinin olmasina baxmayaraq eyni soydan olan xalqlar bir yerde saxlanila bilerken daha sonralar Sirderyanin simal ve cenubunun yollari ayrilir Canibek ve Kerey sultanlar Sirderyanin simalina kecerek buradaki Qazaxlari teskilatlandirmaya baslayir Bu yol ayriligi daha sonraki illerde Qazax xanliginin yaranmasina sebeb olur Turkistan seheri ve bolgesi bu qopmanin kecid hissesindedir Seherin 30 kilometr simalindaki Qaradaglar ile 35 kilometr cenubunda yerlesen Sirderya arasinda qalan bolge yeni Qazaxlara gore Sir boyu bu oturaq ve koceri medeniyyetinin birlikde yasandigi erazidir Kerey ve Canibek xanlarinin ozlerine paytaxt olaraq secdikleri seheri de bu kecid medeniyyetinin yasandigi Sir boyu ile simaldaki sehralarda koceri halda yasayan qazaxlar arasinda duz kecid noqtesindedir Siginak seherinin bugunku yeri Qizil Orda vilayetinin Jangakorqan Quberniyasi Tomenarik kendine 20 km mesafede yerlesir Daha sonra cenubda hokmranliq edecek Seybanilerin ilk xani bu Siginak seherinin hucumu zamani vefat edir Turk tarixi ucun muhum bildiyimiz bir hadiseni de burada soylemeyin faydasi vardir XIV esrde Siginak seherine geden seyyah Ibn Ruzbehan Siginak xalqi arasinda turkler qazaxlar ve qaraqalpaqlar yasayir deye melumat verir Ibn Ruzbahanin behs etdiyi Siginaqda yasayan xalqlardan qaraqalpaqlar Seybanilerle birlikde hereket ederek Sibirden cenuba enen qruplardan biri olmaqla beraber daha sonra Seybanilerle birlikde hereket etmek evezine Qazaxlarla beraber olmaga ustunluk vermisler Bu ittifaq Qazax xani doneminde Alti Alastan birisi sayilacaq qeder yaxinlasmisdir Bu gun de Qazax xalqinin ozune en yaxin hiss etdiyi Turk xalqlari arasinda ilk yerleri Q ve Qirgizlar tuturlar Siginaqda Turk olaraq adlandirilanlar ise muxtelif Turk xalqlarindan oturaq heyata erken kecen xalqin ortaq adidir Qazax kimliyinin meydana cixisi da Ozbeklerden ferqli deyildir Qazax sozunun esas anlami nufuz tanimayan ve oz basina buyruq demekdir Sirderyanin simalindaki Canibek ve Kerey Sultanlarla baslayan herekatlarin ve bu herekata qatilanlarin ilk adi Ozbek Qazaxlari olmusdur Uzun illerin emele getirdiyi oturaq ve kocerilik medeniyyet ferqliliyine de yerlesen bu herekat daha sonra oz dovletini ve kimliyini yaratmisdir Turkistan seheri XVII esrden baslayaraq Ulu Turkistanda yeni ve muhum deyisikliklerin merkezi olacaqdir Turkistan bu tarixden etibaren Qazax Xanlarinin paytaxti olur ki bu hadise Turkistanin Ehmed Yesevi ve Seybanilerden sonra Turk tarixine atdigi ucuncu boyuk imza olacaqdir Turkistandaki Qazax xanlarinin ilki Esim xandir 1598 1628 O gosterdiyi xidmetlerle tanindi Xalq arasinda soylenen Esim salqan etdiyi qedim yol sozu onun xidmetlerinin yayilmasina isaredir Esim xandan sonra sirayla oglu Cahangir Jihanger Batir Xan taxta cixdilar Bunlardan sonra 1680 ci ilde taxta cixan Teuke xan Qazaxlar arasinda ilk defe qurdugu sura ile dovlet heyatinda yeni bir merheleni baslatdi Bu gun daxil xalq arasinda yayilan Alti Alas fikri bu merhelede formalasdi Alti Alasin icine 1 Serqi Turkistanda yasayan Qazax qruplari Ulu Cuz 2 Orta Qazaxistanda yasayan Qazax qruplari Orta Cuz 3 Qerbi Qazaxistanda yasayan Qazaxlar Kicik Cuz 4 Qirgizlar 5 Qaraqalpaqlar 6 Giyat ve Kataqan kimi qruplar daxil idi Bu qruplarin hamisi Teuke xana tabeydiler ve bu donemde Ulu Cuzu temsil eden Tole Bi bey Orta Cuzu temsil eden Kazibek Bi Kicik Cuzu temsil eden Ayteke Bi Qirgizlardan Goqirim Bi Qaraqalpaqlardan Sasik Bi Turkistan seherindeki surada Xanin yaninda idiler Bu donem Qazax Xanliginin en parlaq illeri oldu davam eden Qazaxlarin bu birlik dovru Monqol qrupu 1723 cu ilde meglubiyyetleriyle sona catdi Serqi Turkistan ve Ulu Cuz cunqarlarin elinde qaldi Bundan sonra Orta ve Kicik Cuzler ayri ayri xan mueyyenlesdirdiler Teukenin nevesi 1726 ci ilde Orta Cuzun Xan oldu ve xanligin merkezi yene Turkistan seheriydi Kicik Cuzun xani ise Ebul Hayir oldu Kicik Cuz Rusiyaya qonsu olaraq yasayirdi Odur ki Qazaxlarin bu zeif vaxtinda Kicik Cuzun Xani Ebul Hayir 1731 ci ilde ruslarla muqavile imzalayaraq onlara tabeliyini bildirdi Bu tarixden sonra Turkistan seheri musteqil tek Qazax xanliginin merkezi olmaqla yanasi butun Qazaxlarin Rusiyaya qarsi apardiqlari istiqlal mubarizesinin de merkezine cevrilir Sameke Xandan sonra taxta cixir Abdulmemmed Xan oz raziligiyla Xanligi 1739 cu ilde Abilay xana tehvil verir Abilay Xanin ruslara ve monqollara qarsi qazandigi zeferler xalq arasindaki etibarini kifayet qeder artirir Abilay Xan bu mubarizesinde yalniz Qazaxlarin deyil ruslarin eline kecen diger Turk xalqlarinin da musteqilliyini dusune bilecek qeder genis agilli milli suuru saglam boyuk bir xan idi Tarixci professor Mehmet Saray Osmanli Arxivinde apardigi tedqiqatlar zamani Abilay Xanin Osmanli padsahina yazdigi mektuba rast gelir Mektubda Abilay Xan Bizim simalimizda Basqurd isimli ehli sunnetden bir xalq yasayir Bunlar ruslara esir dusubler Qazax Xanliginin ve Osmanli Imperatorlugunun guclerini birlesdirerek Basqirdlari rus esaretinden xilas edek deyir Bu sened Abilay Xanin tekbasina ne qeder boyuk bir siyasi meqsedi oldugunun yeterli isbatidir Bu sebebden de bu gun Qazaxlar arasinda Abilay adi milli birliyin istiqlal ve hurriyyetin bayragini her zaman ucada tutmagin bir simvoludur 1771 ci ilde butun Qazaxlarin boylarindan gelen beyler xanlar qehremanlar qisasi Qazax xalqinin qabaqcil adamlari Turkistan seherinde toplasirlar ve Yesevi Turbesinin Boyuk Aksaray salonunda toplanti kecirirler Bu toplantida temsilciler hemfikir olaraq apardigi boyuk mubarize ve bunun sayesinde artan etibarile Abilayi butun Qazaxlarin xani elan edib Ag otaga oturdurlar Abilay Xan 1781 ci ilde vefat etdikden sonra taxta Veli xan cixir ve onun dovru uzun surmur ve Turkistan yeni maceralara suruklenir Turkistan 1785 ci ilde Buxara xani eline kecir Sahmurad Turkistani elinde cox saxlaya bilmir Daskendde hokmranliq eden Yusif Xoca 1799 cu ilde Turkistana daxil olur vefatindan sonra Turkistan tekrar Buxaraya tabe olur 1819 cu ilin yayinda Turkistan xani Omerin eline kecir ve 12 iyul 1864 cu ile qeder Xokantin tabeliyinde qalir Omer xanin Turkistani aldiqdan sonraki hereketleri o dovrdeki dovletlerin Turkistan seherine niye bu qeder maraq gosterdiklerinin de aciqlamasidir Omer xan Xoca Ehmed Yesevini ziyaret edeceyem deyerek Turkistana qabaqcil esgerler gonderir O donemde Turkistanin basinda Buxara Xanliginin teyin etdiyi Qazax Toresi Tokay Tore dayanirdi Omer Xanin esgerleri sehere yaxin yatan novbetcileri esir alib seherin qapisini acir ve xalq yuxuda iken Turkistani doyussuz ele kecirir Tokay Tore usaqlariyla birlikde furset tapib Buxaraya qacir Bundan sonra Omer Xan ordusuyla Turkistana gelib etrafdaki Qazaxlari da ozune tabe etdirir Omer Xan Turkistanda Yesevi Turbesinde bir muddet qalir ve 70 qoyun qurban kesir ziyaretinden sonra Sihalbtali Turkistani idare etmek ucun mesul edib Xokanta qayidir Omer xan Xokanta daxil olan zaman boyuk senlik edilir Xan xalqa gumus axcalar paylayir ve seherin qabaqcil adamlarini bir yere yigaraq ozunu Emirul Muslimin elan etdirir Tac qoyur ve yeni tituluyla mohur duzeltdirir O artiq ozunu Cingiz xan ve Teymurilerle beraber tutur Qeyd etmek lazimdir ki Turkistan seherinin hakimiyyetini almaqla ozune Emirul Muslimin titulu vermeye haqq gore bilen Omer Xanin bu davranisi bu seherin ne derece muhum oldugunun da gozel izahidir Buxara xanligi da Turkistanin elinden getmesini asan qebul ede bilmir ve Tokay Tore Buxaradan qosun goturub tekrar Turkistana gelse de muveffeqiyyet qazana bilmir Bu ugursuzluqlarin evezini Buxarada caniyla odeyir 1821 ci ilde Tentek Tore isimli Qazax Toresi Xokantdan ayrilmaq isteyir Buna gore Omer xan Ebulqasimin basciligi ile ordu gonderir Tentek Tore 12 min adam toplayaraq Sayramda Ebulqasimi qarsilayir ancaq meglub olar Turkistan 1864 cu ili tekrar Xokantdan ayrilmaq istese de yene muveffeqiyyet qazana bilmir Seher eyni il 12 iyun 1864 cu ilde ruslarin eline kecir Bu arada Abilay xanin nevelerinden ve Kensari xanin oglu Sadik tore de Turkistanin ruslarin eline kecmemesi ucun adam toplayib doyuse qosulur HakimleriKerey xan 1465 1473 Canibek xan 1473 1480 Burunduq xan 1480 1511 Qasim xan 1511 1521 Mamas xan 1521 1523 Tahir xan 1523 1533 Buidas xan 1533 1538 Togim xan 1533 1537 Haknazar xan 1538 1580 Suqay xan 1580 1582 Tekel xan 1582 1598 Esim xan 1598 1628 Canibek xan 1628 1643 Salqam Cangir xan 1643 1652 Batyr xan 1652 1680 Teuke xan 1680 1715 Qaiyp xan 1715 1718 Bolat xan 1718 1729 Abulmambet xan 1740 1771 Abilay xan 1771 1781 Kenesari xan 1841 1847 Xarici kecidlerKazahskoe hanstvo na Forume Istoriya Kazahstana Kazahskoe hanstvo vo vtoroj polovine XV nachale XVI vv 2008 06 07 at the Wayback Machine Urus han Kazahskoe hanstvo Turkestan stolica Kazahskogo hanstvaHemcinin baxTinisbayev M Istoriya kazahskogo naroda S 115 131 Lyovshin A Opisanie kirgiz kazachih ili kirgiz kajsackih ord i stepej S 4