Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Universal insan, ensiklopedist, polimat (Yunanca: πολυμαθής, romanlaşdırılmış: polymathēs, lit. ‘çox öyrənilmiş’; Latınca: homo universalis, lit. ‘universal insan’) biliyi xeyli sayda mövzunu əhatə edən və kompleks strukturlardan istifadə etdiyi məlum olan fərddir. Xüsusi problemlərin həlli ilə bağlı biliklər.
Qərbi Avropada polimatiya terminini öz başlığında istifadə edən ilk əsər (De Polymathiatractatio: integri operis de studiis veterum) 1603-cü ildə Hamburq filosofu tərəfindən nəşr edilmişdir. Von Wowern polimatikanı "hər cür tədqiqatlardan əldə edilən müxtəlif mövzular üzrə biliklər… intizamların bütün sahələrində sərbəst şəkildə yayılan, insan şüurunun onları yorulmaz bir sənaye ilə izləyə biləcəyi dərəcədə" kimi təyin etdi. Von Voern hikməti, ədəbiyyatı, filologiyanı, və çox tarixini sinonimlər kimi sadalayır.
Termin ingilis dilində qeydə alınmış ən erkən istifadəsi 1624-cü ildə tərəfindən yazılmış kitabının ikinci nəşrindədir; Polimatist forması bir qədər köhnədir ilk dəfə 1621-ci ildə görünür. Oxşar polihistor termininin ingilis dilində istifadəsi 16-cı əsrin sonlarına aiddir.
Polimatlara elm, texnologiya, mühəndislik, riyaziyyat və incəsənətin bir neçə sahəsində üstün olan İntibah və Maarifçiliyin böyük alimləri və mütəfəkkirləri daxildir. İtalyan İntibahında, polimat ideyası, iddiaya görə, özü də polimatik Leon Battista Alberti (1404–1472) tərəfindən "insan istəsə hər şeyi edə bilər" ifadəsində ifadə edilmişdir. Qotfrid Leybnits tez-tez polimat kimi görünürdü. Əl-Biruni həm də polimatik idi. Digər tanınmış və məşhur polimatlar arasında Leonardo da Vinci, , İbn əl-Haytham, , Mixail Lomonosov, , Alan Turing, Benjamin Franklin, John von Neumann, , , , İsaak Asimov, Nikolay Kopernik, Rene Dekart, Aristotel, Averroes, Arximed, , Hypatia, Blez Paskal, , , İsaak Nyuton, , , , , , , və .
insanların öz inkişaf imkanlarının hüdudsuz olması ilə bağlı əsas prinsipini təcəssüm etdirən bu konsepsiya insanların bütün bilikləri əhatə etməli və öz qabiliyyətlərini mümkün qədər tam şəkildə inkişaf etdirməli olduğu anlayışına gətirib çıxardı. Bu, renessans insanı terminində ifadə edilir və tez-tez bütün nailiyyət sahələrində: intellektual, bədii, sosial, fiziki və mənəvi sahədə bacarıqlarını inkişaf etdirməyə çalışan o yaşdakı istedadlı insanlara şamil edilir.
"" termini ilk dəfə 20-ci əsrin əvvəllərində yazılı ingilis dilində qeyd edilmişdir. İntibahdan əvvəl, dövründə və ya ondan sonra yaşayan böyük mütəfəkkirlərə istinad etmək üçün istifadə olunur. Leonardo da Vinçi tez-tez İntibah insanının arxetipi, "sönməz maraq" və "qızdırmalı ixtiraçı təxəyyül" adamı kimi təsvir edilmişdir. Bir çox görkəmli polimatlar İntibah dövründə yaşamışlar, təxminən 14-cü əsrdən 17-ci əsrə qədər davam edən və Orta əsrlərin sonlarında İtaliyada başlayan və daha sonra Avropanın qalan hissəsinə yayılan mədəni hərəkat. Bu polimatların təhsilə dairəvi yanaşması o dövrün humanistlərinin ideallarını əks etdirirdi. O dövrün bir bəy və ya saray əyanından bir neçə dildə danışması, musiqi alətində ifa etməsi, şeir yazması və s.
Ümumdünya təhsil ideyası polimatik qabiliyyətə nail olmaq üçün vacib idi, buna görə də universitet sözü öyrənmə yerini təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. Bununla belə, orijinal latın sözü universitas ümumiyyətlə "bir orqana, cəmiyyətə, şirkətə, icmaya, gildiyaya, korporasiyaya və s. birləşmiş bir sıra şəxslərə" aiddir. Bu dövrdə universitetlər konkret sahələr üzrə ixtisaslaşmırdı, əksinə, tələbələri geniş elm, fəlsəfə və ilahiyyat sahələri üzrə hazırlayırdılar. Bu ümumbəşəri təhsil onlara müəyyən bir sahənin ustası olmaq üçün şagirdlik fəaliyyətini davam etdirə biləcək bir əsas verdi.
Bu gün kiməsə "" deyildikdə, o nəzərdə tutulur ki, bir neçə sahədə geniş maraqlara və ya səthi biliyə malik olmaqdansa, bu fərdlərin ən azı bəziləri üzrə daha dərin biliyə və bacarıqlara, hətta təcrübəyə malik olması nəzərdə tutulur.
Bəzi lüğətlər bir çox maraqları və ya istedadları olan birini təsvir etmək üçün "" terminindən istifadə edir, digərləri isə İntibah dövrü ilə məhdudlaşan və daha çox ilə əlaqəli bir məna verir.
İstinadlar
- National Library of Naples. De polymathia tractatio. Integri operis de studiis veterum, apospasmation.Joan. A Wovver (Latin). ex Biblipolio Frobeniano. 1603-01-01.
- "Elm Adamı". 2023-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-04.
- "philomath". ekşi sözlük (türk). 2023-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-04.
- "robert burton". ekşi sözlük (türk). 2023-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-04.
- Burton, Robert. The Anatomy of Melancholy: What it Is, with All the Kinds, Causes, Symptoms, Prognostics, and Several Cures of It... (ingilis). T. Wardle. 1836-01-01.
- Ricahard Montagu. . https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Montagu. (#cite_web_url)
- Montagu, Richard. Diatribæ Upon the First Part of the Late History of Tithes (ingilis). F. Kyngston, for M. Lownes. 1621-01-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Universal insan ensiklopedist polimat Yunanca polyma8hs romanlasdirilmis polymathes lit cox oyrenilmis Latinca homo universalis lit universal insan biliyi xeyli sayda movzunu ehate eden ve kompleks strukturlardan istifade etdiyi melum olan ferddir Xususi problemlerin helli ile bagli bilikler Qerbi Avropada polimatiya terminini oz basliginda istifade eden ilk eser De Polymathiatractatio integri operis de studiis veterum 1603 cu ilde Hamburq filosofu terefinden nesr edilmisdir Von Wowern polimatikani her cur tedqiqatlardan elde edilen muxtelif movzular uzre bilikler intizamlarin butun sahelerinde serbest sekilde yayilan insan suurunun onlari yorulmaz bir senaye ile izleye bileceyi derecede kimi teyin etdi Von Voern hikmeti edebiyyati filologiyani ve cox tarixini sinonimler kimi sadalayir Termin ingilis dilinde qeyde alinmis en erken istifadesi 1624 cu ilde terefinden yazilmis kitabinin ikinci nesrindedir Polimatist formasi bir qeder kohnedir ilk defe 1621 ci ilde gorunur Oxsar polihistor termininin ingilis dilinde istifadesi 16 ci esrin sonlarina aiddir Polimatlara elm texnologiya muhendislik riyaziyyat ve incesenetin bir nece sahesinde ustun olan Intibah ve Maarifciliyin boyuk alimleri ve mutefekkirleri daxildir Italyan Intibahinda polimat ideyasi iddiaya gore ozu de polimatik Leon Battista Alberti 1404 1472 terefinden insan istese her seyi ede biler ifadesinde ifade edilmisdir Qotfrid Leybnits tez tez polimat kimi gorunurdu El Biruni hem de polimatik idi Diger taninmis ve meshur polimatlar arasinda Leonardo da Vinci Ibn el Haytham Mixail Lomonosov Alan Turing Benjamin Franklin John von Neumann Isaak Asimov Nikolay Kopernik Rene Dekart Aristotel Averroes Arximed Hypatia Blez Paskal Isaak Nyuton ve Ressam muhendis alim heykelteras ve memar kimi fealiyyet gosteren Yuksek Intibah dovrunun italyan polimati idi Sohreti evvelce ressam kimi elde etdiyi nailiyyetlere soykense de o anatomiya astronomiya botanika kartoqrafiya ressamliq ve paleontologiya kimi muxtelif movzularda resmler ve qeydler hazirladigi defterleri ile de tanindi insanlarin oz inkisaf imkanlarinin hududsuz olmasi ile bagli esas prinsipini tecessum etdiren bu konsepsiya insanlarin butun bilikleri ehate etmeli ve oz qabiliyyetlerini mumkun qeder tam sekilde inkisaf etdirmeli oldugu anlayisina getirib cixardi Bu renessans insani termininde ifade edilir ve tez tez butun nailiyyet sahelerinde intellektual bedii sosial fiziki ve menevi sahede bacariqlarini inkisaf etdirmeye calisan o yasdaki istedadli insanlara samil edilir termini ilk defe 20 ci esrin evvellerinde yazili ingilis dilinde qeyd edilmisdir Intibahdan evvel dovrunde ve ya ondan sonra yasayan boyuk mutefekkirlere istinad etmek ucun istifade olunur Leonardo da Vinci tez tez Intibah insaninin arxetipi sonmez maraq ve qizdirmali ixtiraci texeyyul adami kimi tesvir edilmisdir Bir cox gorkemli polimatlar Intibah dovrunde yasamislar texminen 14 cu esrden 17 ci esre qeder davam eden ve Orta esrlerin sonlarinda Italiyada baslayan ve daha sonra Avropanin qalan hissesine yayilan medeni herekat Bu polimatlarin tehsile dairevi yanasmasi o dovrun humanistlerinin ideallarini eks etdirirdi O dovrun bir bey ve ya saray eyanindan bir nece dilde danismasi musiqi aletinde ifa etmesi seir yazmasi ve s Umumdunya tehsil ideyasi polimatik qabiliyyete nail olmaq ucun vacib idi buna gore de universitet sozu oyrenme yerini tesvir etmek ucun istifade edilmisdir Bununla bele orijinal latin sozu universitas umumiyyetle bir orqana cemiyyete sirkete icmaya gildiyaya korporasiyaya ve s birlesmis bir sira sexslere aiddir Bu dovrde universitetler konkret saheler uzre ixtisaslasmirdi eksine telebeleri genis elm felsefe ve ilahiyyat saheleri uzre hazirlayirdilar Bu umumbeseri tehsil onlara mueyyen bir sahenin ustasi olmaq ucun sagirdlik fealiyyetini davam etdire bilecek bir esas verdi Bu gun kimese deyildikde o nezerde tutulur ki bir nece sahede genis maraqlara ve ya sethi biliye malik olmaqdansa bu ferdlerin en azi bezileri uzre daha derin biliye ve bacariqlara hetta tecrubeye malik olmasi nezerde tutulur Bezi lugetler bir cox maraqlari ve ya istedadlari olan birini tesvir etmek ucun termininden istifade edir digerleri ise Intibah dovru ile mehdudlasan ve daha cox ile elaqeli bir mena verir IstinadlarNational Library of Naples De polymathia tractatio Integri operis de studiis veterum apospasmation Joan A Wovver Latin ex Biblipolio Frobeniano 1603 01 01 Elm Adami 2023 03 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 11 04 philomath eksi sozluk turk 2023 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 04 robert burton eksi sozluk turk 2023 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 04 Burton Robert The Anatomy of Melancholy What it Is with All the Kinds Causes Symptoms Prognostics and Several Cures of It ingilis T Wardle 1836 01 01 Ricahard Montagu https en wikipedia org wiki Richard Montagu cite web url Montagu Richard Diatribae Upon the First Part of the Late History of Tithes ingilis F Kyngston for M Lownes 1621 01 01