Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Ruanda Beynəlxalq Cinayət Tribunalı RBCT ing International Criminal Tribunal for Rwanda ICTR fr Tribunal pénal internati

Ruanda Beynəlxalq Cinayət Tribunalı

Ruanda Beynəlxalq Cinayət Tribunalı
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Ruanda Beynəlxalq Cinayət Tribunalı (RBCT) (ing. International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR); fr. Tribunal pénal international pour le Rwanda) — 1994-cü il yanvarın 1-dən dekabrın 31-dək Ruandada törədilmiş və ya qonşu dövlətlərdə Ruanda vətəndaşları tərəfindən törədilmiş Ruanda soyqırımı və beynəlxalq hüququn digər ciddi pozuntularını mühakimə etmək məqsədilə 1994-cü ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 955 saylı qətnaməsi ilə yaradılmış . Məhkəmə sonda 61 nəfəri məhkum etmiş, 14 nəfərə isə bəraət vermişdir.

Ruanda Beynəlxalq Cinayət Tribunalı
ing. International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR)
image
image
Ümumi məlumatlar
Ölkə Ruanda
Yeri , Tanzaniya
Yaranma tarixi 8 noyabr 1994
Ləğvolunma tarixi 31 dekabr 2015
Hakim sayı 16 daimi
9
Sədr Vaqn Yoensen (Danimarka)
unictr.org
image Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
image
Ruandalı qaçqınlara yardım səylərini dəstəkləyən beynəlxalq qüvvələrin üzvü olan Fransa əsgəri hava limanını əhatə edən tikanlı məftilləri tənzimləyir. (1994)
image
RBCT-nin yerləşən ofisi (2003)

Tribunal 977 saylı qətnaməyə əsasən 1995-ci ildə Tanzaniyanın şəhərində təşkil edilmişdi. 2006-cı ildən Aruşada həm də yerləşirdi. 1998-ci ildə 1165 saylı qətnamə ilə tribunalın fəaliyyəti genişləndirildi. Sonralar Təhlükəsizlik Şurası daha bir neçə qətnamə ilə tribunalı 2004-cü ilin sonuna qədər araşdırmalarını, 2008-ci ilin sonuna qədər bütün məhkəmə işlərini, 2012-ci ildə isə ümumilikdə bütün fəaliyyətini başa çatdırmağa çağırmışdı. Tribunal genosid, insanlıq əleyhinə cinayətlər, Cenevrə konvensiyaları üçün ümumi olan 3-cü maddənin və II Əlavə protokolun (daxili münaqişəyə dair) pozuntuları ilə bağlı yurisdiksiyaya malik idi.

İlk məhkəmə işi Jan Pol Akayesu ilə əlaqədar olub 1997-ci ildə başlamışdı. Tribunal müəyyən etmişdi ki, bu qədər insanın kütləvi qırğını heç bir halda təsadüf ola bilməz; bu, yalnız əvvəlcədən dövlətin rəsmi nümayəndələrinin hazırladığı plan əsasında həyata keçirilib. Bu məqsədlə də tribunal soyqırımla bağlı ilk hökmünü Akayesuya qarşı çıxarmışdı. Müvəqqəti baş nazir Jan Kambanda təqsirini etiraf etmişdi. Bununla da beynəlxalq cinayət ədalət mühakiməsi tarixində ilk dəfə olaraq hökumət başçısı barəsində hökm çıxarılmışdı.

RBCT-nin Tamamlanma Strategiyasına əsasən, Təhlükəsizlik Şurasının 1503 saylı qətnaməsinə uyğun olaraq, bütün birinci instansiya işlərinin məhkəmə baxışı 2008-ci ilin sonuna qədər başa çatmalı (bu tarix daha sonra 2009-cu ilin sonuna qədər uzadılmışdı), bütün işlər isə 2010-cu ilə qədər tamamlanmalı idi. 2009-cu ilə olan məlumata görə, tribunal 50 məhkəmə prosesini başa vurmuş və 29 təqsirləndirilən şəxsi məhkum etmişdi. Bu zaman 11 məhkəmə prosesi davam edirdi və həbsdə olan 14 nəfər məhkəmə baxışı üçün gözləməkdə idi. Həmçinin, prokuror 5 nəfəri mühakimə üçün milli yurisdiksiyaya vermək niyyətində idi. Digər 13 nəfər hələ də azadlıqda idi, bəzilərinin öldüyü ehtimal edilirdi. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası tribunalı, bağlanması və öhdəliklərinin Cinayət Məhkəmələri üçün Beynəlxalq Qalıq Mexanizminə (Mexanizm) ötürülməsinə hazırlaşmaq üçün, 31 dekabr 2014-cü il tarixinədək işini başa çatdırmağa çağırmışdı. Mexanizmin RBCT şöbəsi hələ 1 iyul 2012-ci ildən fəaliyyət göstərməyə başlamışdı. Tribunal 31 dekabr 2015-ci ildə rəsmi olaraq bağlandı.

Tribunalın Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi (RVC) tərəfindən törədilən müharibə cinayətlərini və RVC lideri mühakimə etməməsi "" kimi xarakterizə olunacaq qədər geniş şəkildə tənqid edilmişdi.

Ruanda soyqırımı

image Əsas məqalə: Ruanda soyqırımı
image
Kiqali Soyqırım Muzeyində nümayiş olunan, soyqırım qurbanına məxsus kəllə sümüyü və əşyalar

Ruanda soyqırımı 800,000-dən çox etnik tutsinin və siyasi cəhətdən mötədil hutuların Ruandada hökumət tərəfindən idarə olunan ekstremist Hutu əsgərləri və polis dəstələri tərəfindən kütləvi şəkildə qətlə yetirilməsini əhatə edir. 1994-cü il soyqırımı aprelin 6-da başlamış və 100 gün ərzində davam edərək iyulun ortalarında başa çatmışdır.

Ölkədə çoxluğu təşkil edən hutu etnik qrupu ilə azlıqda qalan tutsilər arasındakı gərginlik zamanla inkişaf etmiş, lakin xüsusilə XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Ruanda üzərində Almaniya və Belçika müstəmləkəçiliyi nəticəsində artmışdı. Hər iki qrupun bu cür təsnif edilməsi etnik mənsubiyyətdən çox fiziki xüsusiyyətlərə əsaslanırdı və müstəmləkəçilərin zorla və öz istəkləri ilə yerli əhaliyə qəbul etdirdikləri bir quruluş idi. Bununla belə, hutular və tutsilər arasındakı sosial fərqlər, bir qayda olaraq, güclü maldarlıq ənənələrinə malik olan tutsilərə, əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan hutular üzərində sosial, iqtisadi və siyasi üstünlük qazanmağa imkan vermişdi. Müstəmləkəçilik dövründə mövcud olmuş bu fərq tutsilərin hakimiyyətə gəlməsinə də kömək olmuşdu; lakin bu vəziyyət 1959-cu ildə başlamış 1961-ci ilədək tutsi monarxiyasını ləğv etməsi ilə başa çatmışdı.

İki qrup arasında düşmənçilik sonralar da davam etmişdi; belə ki, "əlavə etnik gərginlik və zorakılıq aktları vaxtaşırı alovlanmış və 1963, 1967 və 1973-cü illərdə Ruandada tutsilərin kütləvi şəkildə öldürülməsinə səbəb olmuşdu".Uqandada RVC-nin yaradılması və onun Ruandaya hərbi müdaxiləsi etnik nifrəti daha da gücləndirdi. Bu hərbi əməliyyatlarda əldə edilən atəşkəs 1992-ci ildə hökumətlə RVC arasında danışıqlarla nəticələndi.

6 aprel 1994-cü ildə o zamankı Ruanda prezidenti Juvenalya Xabiarimana və Burundi prezidenti olduğu təyyarə vuruldu və nəticədə təyyarənin göyərtəsində olan hər kəs həlak oldu. Hutular baş verənlərə görə RVC-nin məsuliyyət daşıdığını iddia edərək həm tutsilərə, həm də mötədil hutulara qarşı dərhal soyqırıma başladılar.

Ruanda soyqırımı zamanı qətllərin çoxunu İnterahamve və kimi tanınan radikal hutu qrupları həyata keçirmişdi. Radio verilişləri də bu prosesdə aktiv rol oynayırdı; belə ki, tutsiləri məhv edilməli olan "tarakan" kimi etiketləyən bu verilişlər dinc hutu sakinlərini tutsi etnik qrupundan olan qonşularını öldürməyə sövq etməklə soyqırımı daha da şiddətləndirirdi. Nəhəng miqyasına və xüsusən də belə qısa müddət ərzində reallaşmasına baxmayaraq, soyqırım, demək olar ki, tamamilə əlbəyaxa və adətən və dəyənəklərdən istifadə etməklə həyata keçirilmişdi. Törədilən vəhşiliklər arasında minlərlə tutsi qadınının təcavüzə uğraması, həmçinin qurbanların parçalanması və eybəcərləşdirilməsi vardı. Bir çox qətllərdə isə qatillər qurbanların şəxsən tanıdığı insanlar idi – qonşuları, iş yoldaşları, keçmiş dostları, bəzən hətta evlilik vasitəsilə qohum olduqları şəxslər olurdu. Soyqırım nəticəsində ən azı 500,000 tutsi öldürülmüş, əsasən hutulardan ibarət olan təxminən 2 milyon qaçqın isə qonşu Burundi, Tanzaniya, Uqanda və keçmiş Zairin qaçqın düşərgələrinə getmişdi.

RBCT-nin qurulması

image
RBCT-nin binası. Kiqali, Ruanda

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ruandaya Yardım Missiyası böyük uğursuzluq kimi qiymətləndirilir. Belə ki, Ruanda soyqırımına beynəlxalq reaksiya zəif idi. Həftələrlə böyük güc dövlətləri Ruandada soyqırımın baş verdiyini inkar edirdilər. ABŞ hadisəni "soyqırım" adlandırmaqdan imtina edirdi, çünki bu termindən istifadə ölkə üçün qoşun göndərmək öhdəliyi yaradacaqdı; lakin bir il əvvəl Somalidə humanitar missiya zamanı bir neçə əsgəri öldürülən ABŞ bunu etmək istəmirdi. Nəhayət, 1994-cü ilin iyulunda, soyqırım başa çatdıqdan sonra BMT Təhlükəsizlik Şurası hadisələrin araşdırılmasını tələb etdi və soyqırımda ən çox təqsiri olan şəxsləri təqib etmək üçün beynəlxalq cinayət tribunalının yaradılması üçün hərəkətə keçdi. 955 saylı qətnaməni qəbul etməklə Təhlükəsizlik Şurası 8 noyabr 1994-cü ildə RBCT-ni yaratdı. RBCT 1 yanvar 1994-cü ildən 31 dekabr 1994-cü ilədək Ruanda və qonşu dövlətlərin ərazisində beynəlxalq humanitar hüquq əleyhinə törədilmiş digər cinayətlərə də baxmalı idi.

Ruanda Məhkəməsinin qurulmasında Keçmiş Yuqoslaviya Məhkəməsinin rolu böyükdür və məhkəmələr arasında böyük bənzərliklər vardır. Bununla belə, sonuncudan fərqli olaraq, Ruanda Tribunalı beynəlxalq xarakterli silahlı qarşıdurmada törədilmiş cinayətləri deyil, daxili münaqişənin gedişində törədilmiş cinayətləri mühakimə etməyi qarşısına məqsəd qoymuşdu.

RBCT-nin strukturu

image
RBCT-də ABŞ-ni təmsil edən hakim
image
RBCT-də Yamaykanı təmsil edən hakim Patrik Lipton Robinson
image
RBCT-də Rusiyanı təmsil edən hakim Bəxtiyar Tuzməhəmmədov
image
RBCT-də Çexiyanı təmsil edən hakim Robert Fremr

Tribunal dörd "palata"dan və 16 hakimdən ibarət idi; palatalardan üçü birinci instansiya qismində məhkəmə işlərinə, biri isə apellyasiya şikayətlərinə baxırdı. Bundan əlavə, 9 hakimi də daxil olmaqla ümumilikdə 25 nəfər hakim fəaliyyət göstərirdi. Ad litem hakimlər II və III Palatalara təyin edilmişdi. Hər hansı hakimin iştirak etməməsi halında çağırılacaq əlavə 9 ad literim hakimdən ibarət ehtiyat heyət də mövcud idi.

Aşağıdakı cədvəllərdə sıra nömrəsi hakimlər arasındakı iyerarxiyanı bildirir.

I Palata

# Hakim Ölkə Status
19. Mparani Raconson image Madaqaskar Üzv (ad litem hakim)

II Palata

# Hakim Ölkə Status
4. Vilyam Sekule image Tanzaniya Sədrlik edən hakim
14. Solomq Balungi Bossa image Uqanda Üzv (ad litem hakim)
15. Li Qakuqia Mutoqa image Keniya Üzv (ad litem hakim)
16. Seon Ki Park image Cənubi Koreya Üzv (ad litem hakim)

III Palata

# Hakim Ölkə Status
1. Van Yonsen image Danimarka RBCT-nin prezidenti, sədrlik edən hakim
2. Florens Rita Arri image Kamerun RBCT-nin vitse-prezidenti, üzv
17. Qberdao Qustav Kam image Burkina-Faso Üzv (ad litem hakim)
13. Bəxtiyar Tuzməhəmmədov image Rusiya Üzv
18. Robert Fremr image Çexiya Üzv

Apellyasiya Palatası

# Hakim Ölkə Status
3. image ABŞ Sədrlik edən hakim
5. Patrik Lipton Robinson image Yamayka Üzv
7. image İtaliya Üzv
8. Liu Daqun image ÇXR Üzv
6. Mehmet Güney image Türkiyə Üzv
11. Karmel Aqius image Malta Üzv
9. Arlett Ramaroson image Madaqaskar Üzv
10. Andresiya Vaz image Seneqal Üzv
12. Xalidə Rəşid Xan image Pakistan Üzv

Prokurorluq

image
RBCT-nin prokuroru

Prokurorluq müxtəlif bölmələrdən, o cümlədən İstintaq və İttiham şöbələrindən ibarət idi. İstintaq şöbəsi 1994-cü ildə Ruandada törədilmiş cinayətlərdə şəxslərin əli olduğunu göstərən sübutların toplanmasına cavabdeh idi. Bu şöbəyə baş müstəntiq rəhbərlik edirdi. İttiham şöbəsi isə tribunaldakı bütün işlərin təqibinə cavabdeh idi və bu şöbəyə baş ittihamçı rəhbərlik edirdi.

Prokurorlar

  • , 1994-cü ilin sonu – 30 sentyabr 1996 (936 saylı qətnaməyə əsasən)
  • , 1 oktyabr 1996 – 15 sentyabr 1999 (1047 saylı qətnaməyə əsasən)
  • , 15 sentyabr 1999 – 14 sentyabr 2003 (1259 saylı qətnaməyə əsasən)
  • Hassan Bubakar Callou, 15 sentyabr 2003 – 31 dekabr 2015 (1505 saylı qətnaməyə əsasən)

Qeydiyyat

Qeydiyyat RBCT-nin ümumi rəhbərliyinə və idarə olunmasına cavabdeh idi. Bu bölmə həmçinin tribunalın prosedur və sübut qaydaları üzrə ona həvalə edilmiş digər hüquqi funksiyaları yerinə yetirirdi və tribunalın əlaqə kanalı hesab olunurdu. Bölməyə BMT baş katibinin nümayəndəsi rəhbərlik edirdi.

Soyqırıma hüquqi qiymətin verilməsi

RBCT Nizamnaməsinin 2-ci maddəsində soyqırım cinayəti aşağıdakı kimi ifadə olunmuşdur:

image Maddə 2. Soyqırım
  1. RBCT bu maddənin 2-ci bəndində nəzərdə tutulmuş soyqırım cinayətini və ya bu maddənin 3-cü bəndində nəzərdə tutulmuş hər hansı digər əməlləri törətmiş şəxsləri mühakimə etmək səlahiyyətinə malikdir.
  2. Soyqırım aşağıdakı əməllərdən hər hansı birinin milli, etnik, irqi və ya dini qrupun tamamilə və ya onun bir hissəsinin məhv edilməsi niyyəti ilə törədilməsidir: a) qrup üzvlərini öldürmə; b) qrup üzvlərinə ağır fiziki və ya psixi zərər yetirmə; c) qrupun tamamilə və ya onun bir hissəsinin fiziki məhvinə gətirib çıxaran əlverişsiz həyat şəraitinin qəsdən yaradılması; d) qrup daxilində doğumun qarşısını almaq məqsədilə tədbirlərin həyata keçirilməsi; e) qrupa məxsus uşaqların zorla başqa qrupa verilməsi.
  3. Aşağıdakı əməllər cəzalandırılmalıdır: a) soyqırım; b) soyqırım törətmək haqqında razılığın əldə olunması; c) soyqırım törədilməsinə birbaşa və aşkar təhrikçilik; d) soyqırım törətməyə cəhd; e) soyqırımda iştirakçılıq.
 image

Rutaqanda işində Məhkəmə Palatası bildirmişdir ki, Soyqırım Konvensiyası şübhəsiz tərkib hissəsi hesab olunur.Ruandaya münasibətdə konvensiyanın hüquqi qüvvəsinə gəldikdə isə Muhimana işində göstərilir ki, Ruanda 1948-ci il Konvensiyasını 12 fevral 1975-ci ildə imzalamışdır.

Seromba işində soyqırım cinayətinin tərkib elementləri sadalanır: birincisi, Nizamnamənin Maddə 2(2) müddəasında sadalanan hərəkətlərdən biri törədilməlidir; ikincisi, bu hərəkət xüsusi olaraq hədəf seçilmiş milli, etnik, irqi və ya dini qrupa qarşı törədilməlidir; üçüncüsü hədəf seçilmiş qrupu tamamilə və ya qismən məhv etmək niyyətilə törədilməlidir. RBCT qadağan olunmuş əməl və xüsusi niyyətlə bağlı yanaşmasını Kamuhanda işində aşağıdakı kimi ifadə etmişdir: "Soyqırım cinayətində həm , həm də un aşkar edilməsi tələb olunur. Mens rea Nizamnamənin Maddə 2(2) müddəasında göstərilən xüsusi niyyət və ya dolus specialisdən ibarətdir. Actus reus Nizamnamənin Maddə 2(2) müddəasında sadalanan beş hərəkətdən hər hansı birinin törədilməsindən ibarətdir".

Kambanda işi üzrə müttəhimin uşaqların təhlükəsizliyini təmin etməklə bağlı vəzifəsini yerinə yetirmədiyini özünün də təsdiq etmiş olması, tribunalın təqsirləndirilən şəxsdəki spesifik təşəkkül tapdığını təsbit etməsini asanlaşdırmışdı. Bu iş üzrə qərarında tribunal soyqırım cinayətinin "cinayətlərin cinayəti" olaraq adlandırıla biləcəyini və bunun tətbiq olunacaq cəzada nəzərə alınmasının lüzumlu olduğunu ifadə etmişdir. Məhkəmə insanlıq əleyhinə törədilən cinayətlərin də soyqırım cinayətləri ilə bənzər ağırlığa sahib olduğunu və bu səbəbdən də soyqırım cinayətindən daha az cəzanın verilməyəcəyini bildirmişdir.

Tribunalın gəldiyi nəticəyə görə, təcavüz kimi beynəlxalq cinayətlərdən fərqli olaraq soyqırım təkcə kütləvi qırğın törətməyə başçılıq edən və ya onu planlaşdıranlar tərəfindən törədilmir. Kayişema işində də deyildiyi kimi, sadə mülki şəxslər də əsas müttəhim ola bilərlər, bir şərtlə ki, onların buna yetəri niyyətləri olsun.

Soyqırım törətmək planı ilə bağlı Semanza işində deyilir: "Şəxsin soyqırımı törətmiş kimi ittiham olunması üçün, yüksək səviyyəli soyqırım planının mövcudluğu tələb olunmur (hətta soyqırım törətmək planının mövcudluğu soyqırımın zəruri elementi olan xüsusi niyyətin sübut edilməsi üçün lazımlı olsa belə)".

Muvunyi işində Palata qeyd edir ki, beynəlxalq hüquqda hüquq pozuntusu kimi birbaşa və aşkar təhriketmə ilə bağlı mövcud praktika məhduddur. Odur ki, Akayesu və Nahimana işlərində məhkəmə Beynəlxalq Hərbi Tribunalın insanlıq əleyhinə cinayətlərdən adamöldürmə və məhvetməyə təhrik etmə ilə bağlı olan Ştrayxer və Friçe işi üzrə qərarını nəzərə almışdı. Nürnberqdən sonra Ruanda Tribunalının Akayesu işi üzrə qərarı ilə ilk dəfə bir beynəlxalq tribunal tərəfindən xüsusi hüquq pozuntusu kimi soyqırım törətməyə birbaşa və aşkar təhriketməyə görə hökm verilmişdi. Məhkəməyə görə hər hansı çıxışın soyqırım törətməyə birbaşa və açıq təhriketmə dərəcəsində olub-olmadığını müəyyən etmək üçün, bu çıxışın məzmunu nəzərə alınmalıdır, xüsusilə də aşağıdakı amillər: milli-mədəni və linqvistik məzmun (seçilən ifadələrin ikimənalı başa düşülməsi ilə əlaqədar); çıxış edən şəxsin siyasi və sosial mənsubiyyəti; onun auditoriyası; həmin auditoriya tərəfindən mesajın necə başa düşülməsi; dolayı yolla verilən mesajı auditoriya üzvlərinin başa düşməsi. Məhkəmə Palatası bu fikirdə idi ki, müttəhimlərdən Bikindinin bəstələdiyi mahnılardakı milli, tarixi və siyasi məzmun nəzərə alınmadan bu mahnılar düzgün şərh edilə bilməz. Etnik hutu olan Bikindinin mahnısı "Oyanış" adlansa da, hər kəs bu əsəri "Mən hutulara nifrət edirəm" adı ilə tanıyırdı, hansı ki burada tutsiləri müdafiə edən və hökumətə qarşı çıxan hutular nəzərdə tutulurdu.

Jan Pol Akayesu işi

image Əsas məqalə: Jan Pol Akayesu

13 fevral 1996-cı ildə prokuror tərəfindən təqdim edilmiş və 17 iyun 1997-ci ildə düzəlişlər edilmiş Akayesuya qarşı ittiham sənədində soyqırım, insanlıq əleyhinə cinayətlər və Cenevrə konvensiyaları üçün ümumi olan 3-cü maddənin və II Əlavə protokolun pozuntularını əhatə edən ümumilikdə 15 cinayət aktı qeyd olunmuşdu; Akayesu soyqırım, soyqırımda iştirakçılıq, soyqırım törədilməsinə birbaşa və aşkar təhrikçilik, məhvetmə, adamöldürmə, işgəncə, qəddar rəftar, zorlama, digər qeyri-insani hərəkətlər və ləyaqəti alçaltma (təhqir etmə) cinayətlərinin törədilməsinə görə ittiham olunurdu.

Akayesu işində məhkəmə tutsilərə qarşı törədilən zalımca hərəkətlərin sayına, bu hərəkətlərin yalnız Taba əhalisinə deyil, Ruandanın hər yerindəki tutsiləri hədəf almasına, zərər çəkmiş şəxslərin sistemli olaraq və qəsdən tutsi qrupunun üzvləri arasından seçilməsinə, digər qruplara qarşı bu hərəkətlərin gerçəkləşdirilməməsinə əsaslanaraq, sırf şübhə əsasında deyil də, məhz əsaslı olaraq şübhəlinin soyqırım niyyətinin olduğu qənaətinə gəlmişdi.

image
İlk dəfə zorlama və cinsi zorakılığın soyqırım aktları təşkil edə biləcəyini müəyyən edən Jan Pol Akayesu işi üzrə hökm çıxaran RBCT hakimi

Bir sıra beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatlarının RBCT-də gender zorakılığı haqqında maarifləndirməyə yönəlmiş intensiv və dəqiq hədəflənmiş kampaniyasından sonra,Jan Pol Akayesunun işi üzrə məhkəmə soyqırım niyyəti ilə törədilmiş cinsi zorakılığın soyqırım aktı hesab edilməsi ilə bağlı hüquqi presedent müəyyən etmişdi. "...[Məhkəmə] Palatası müəyyən edir ki, əksər hallarda Tabada tutsi qadınlarının zorlanması həmin qadınları öldürmək niyyəti ilə müşayiət olunub... Bu baxımdan, Palataya aydın görünür ki, zorlama və cinsi zorakılıq, tutsilərə qarşı törədilən digər ciddi bədən xəsarəti və əqli pozuntulara səbəb olan aktlar kimi, tutsi qadınlarına əzab vermək və hətta onları öldürməzdən əvvəl şikəst etmək əzmini, həmçinin tutsi qrupunu məhv etmək və qrupun üzvlərinə bu proses zamanı şiddətli əzab vermək niyyətini əks etdirirdi". Məhkəməyə sədrlik edən hakim hökmdən sonra verdiyi bəyanatda bunları qeyd etmişdi: "Keçmiş zamanlardan bu yana zorlama müharibə qəniməti kimi qiymətləndirilib. İndi isə bu, müharibə cinayəti sayılacaq. Biz zorlamanın artıq bir qənimət olmadığına dair güclü mesaj vermək istəyirik".

RBCT Akayesu işində soyqırım aktı hesab edilən, qrup daxilində doğumun qarşısının alınmasına yönəlmiş tədbirlərə cinsi mutilyasiya, axtalama, doğuşların zorla nəzarət altında saxlanması və nikahların qadağan olunmasını aid etmişdir. Məhkəmə Palatası bu tədbirlərdən birini belə şərh etmişdir: "Qrupa üzvlüyün atanın şəxsiyyəti ilə müəyyən edildiyi patriarxal cəmiyyətlərdə (bu işdə olduğu kimi), məsələn, zorlama zamanı sözügedən qrupun üzvü olan qadın başqa qrupun üzvü olan kişi tərəfindən qəsdən uşaq dünyaya gətirməyə məcbur edilirsə və niyyət nəticədə həmin qadının qrupuna mənsub olmayacaq uşağın dünyaya gəlməsidirsə, belə əməl də bu bəndlə cəzalandırılmalıdır".

Media işi

image Əsas məqalə: Jan Bosko Barayaqviza

"Nifrət mediası"na qarşı məhkəmə işi 23 oktyabr 2000-ci ildə başlamışdı. İş üzrə 1994-cü il soyqırımını təşviq edən mediaya qarşı ittiham irəli sürülmüşdü. Prokuror qismində Qreqori Qordon çıxış edirdi.

19 avqust 2003-cü ildə Aruşa tribunalında Minlərlə Təpənin Azad Radio və Televiziyasının (fr. Radio Television Libre des Mille Collines) məsul şəxsləri Ferdinand Nahimana və Jan Bosko Barayaqviza, habelə "Kanqura" qəzetinin direktoru və redaktoru Hassan Ngeze üçün ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzası tələb edildi. Onlar 1994-cü il soyqırımlarından əvvəl və həmin dövrdə soyqırım, soyqırımı təşviq etmə və insanlıq əleyhinə cinayətlərdə ittiham olunurdular. 3 dekabr 2003-cü ildə məhkəmə hər üç müttəhimi təqsirli bilmiş və Nahimana və Ngezeni ömürlük, Barayaqvizanı isə 35 il müddətinə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum etmişdi. 28 noyabr 2007-ci ildə Apellyasiya Palatası hər üç şəxsin məhkumluğundan şikayətlərə qismən icazə vermiş və onların cəzasını azaldaraq Nahimana üçün 30 il, Barayaqviza üçün 32 il, Ngeze üçün 35 il azadlıqdan məhrumetmə cəzası müəyyən etmişdi.

1990–1994-cü illər müharibəsi zamanı RVC lehinə olan mesajları bütün ölkədə yayımlayan media qurumu Radio Muhabura ilə bağlı onun təsisçilərinə, sponsorlarına və ya hər hansı əlaqəli şəxsinə qarşı heç bir ittiham irəli sürülməmişdi.

Digər hüquqi addımlar

image
Qaçaça məhkəməsi (2006)

Fransalı müstəntiq-magistrat Jan Lui Brüger də cari prezident və onun administrasiyasının digər üzvlərinə qarşı sələfinə sui-qəsd təşkil etmək ittihamı ilə iş aparırdı. Bu iş Fransa məhkəmələrinin yurisdiksiyasında idi, çünki təyyarə qəzasında Fransa vətəndaşları da həlak olmuşdu.

Soyqırım ilə bağlı işlərin əksəriyyətinə müasirləşdirilmiş, mübahisələrin ənənəvi həlli mexanizmi olan qaçaça məhkəmələri tərəfindən baxılmışdı.

Müttəhimlər

image Əsas məqalə:

RBCT ümumilikdə 96 şəxsə qarşı ittiham irəli sürüb. Onlardan biri Cinayət Məhkəmələri üçün Beynəlxalq Qalıq Mexanizmi qarşısında mühakimə olunub. RBCT (və ya onun varisi kimi Mexanizm) 61 nəfəri məhkum edib: onlardan 28-i hazırda cəza çəkir, 22-si cəzasını çəkib, 11-i isə cəzasını çəkərkən dünyasını dəyişib. 14 nəfərə bəraət verən tribunal 10 nəfərə qarşı işi milli yurisdiksiyaya ötürmüşdü. Doqquz şəxsə qarşı icraat yekun qərar çıxarılana kimi başa çatmışdı; belə ki, onlardan ikisinə qarşı ittiham tribunal tərəfindən rədd edilmiş, iki nəfərin ittihamı prokuror tərəfindən geri götürülmüş, qalan beşi isə vəfat etmişdi.

Həmçinin bax

  • Soyqırım Konvensiyası
  • Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi

Ədəbiyyat

  1. Genocide, war crimes and crimes against humanity: a digest of the case law of The International Criminal Tribunal for Rwanda. Copyright © 2010 Human Rights Watch. Printed in the United States of America
  2. Ruanda: Soykırımın Ilk Mahkumiyeti. Copyright © United States Holocaust Memorial Museum, Washington, DC

İstinadlar

  1. "Resolution 955 (1994)". undocs.org. United Nations Security Council. 8 November 1994. 10 January 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 7 June 2023.
  2. International Justice Resource Center. "ICTR" (ingilis). 7 fevral 2010. 2 may 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 7 iyun 2023.
  3. "Resolution 977 (1995)". undocs.org. United Nations Security Council. 22 February 1995. 10 January 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 7 June 2023.
  4. "Resolution 1165 (1998)". undocs.org. United Nations Security Council. 30 April 1998. 19 November 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 7 June 2023.
  5. "Resolution 1824 (2008)". undocs.org. United Nations Security Council. 18 July 2008. 12 January 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 7 June 2023.
  6. Allahverdiyev, Əlövsət V. "İnsanlıq əleyhinə cinayətlər beynəlxalq cinayətlərin bir növü kimi". 2012.
  7. Lətif Hüseynov. Beynəlxalq hüquq. Bakı: Qanun Nəşriyyatı. 2012. səh. 368.
  8. Obulutsa, George. "Rwanda genocide court says mandate extended to 2009" (ingilis). Dar-əs-Salam: Reuters. 29 July 2008. 7 June 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 7 June 2023.
  9. . 2009-07-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-04-13.
  10. "ICTR Expected to close down in 2015". unictr.irmct.org (ingilis). United Nations International Residual Mechanism for Criminal Tribunals. 2 fevral 2015. 12 may 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 7 iyun 2023.
  11. Peskin, Victor. "Beyond Victor's Justice? The Challenge of Prosecuting the Winners at the International Criminal Tribunals for the Former Yugoslavia and Rwanda". Journal of Human Rights. 4 (2). 2005: 213–231. doi:10.1080/14754830590952152.
  12. Keith, Kirsten MF. "Justice at the International Criminal Tribunal for Rwanda: Are Criticisms Just". Law in Context: A Socio-Legal Journal. 27. 2009: 78.
  13. Haskell, Leslie; Waldorf, Lars. "The Impunity Gap of the International Criminal Tribunal for Rwanda: Causes and Consequences". Hastings International and Comparative Law Review. 34 (1). 2011: 49. ISSN 0149-9246. 2021-06-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-07.
  14. Humphrey, Michael. "International intervention, justice and national reconciliation: the role of the ICTY and ICTR in Bosnia and Rwanda". Journal of Human Rights. 2 (4). 2003: 495–505. doi:10.1080/1475483032000137084.
  15. Schabas, William A. "Victor's Justice: Selecting Situations at the International Criminal Court". John Marshall Law Review. 43. 2010: 535.
  16. Reydams, Luc. "Let's Be Friends: The United States, Post-Genocide Rwanda, and Victor's Justice in Arusha" (ingilis). 1 January 2013. doi:10.2139/ssrn.2197823. SSRN 2197823. 10 April 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 7 June 2023.
  17. Morrill, Hanna. "Challenging Impunity - The Failure of the International Criminal Tribunal for Rwanda to Prosecute Paul Kagame". Brooklyn Journal of International Law. 37. 2011: 683.
  18. "Rwanda genocide of 1994". www.britannica.com (ingilis). Encyclopedia Britannica. 10 May 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
  19. . History. 2009. 2017-07-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 July 2017.
  20. "Rwanda genocide: 100 days of slaughter" (ingilis). BBC News. 4 April 2019. 5 June 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 June 2023.
  21. World Without Genocide. "Rwandan Genocide". worldwithoutgenocide.org (ingilis). 2021. 22 mart 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
  22. "Rwanda: 1994". hmd.org.uk (ingilis). Holocaust Memorial Day Trust. 5 iyun 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
  23. "Rwanda/UN: Acknowledging Failure". africafocus.org (ingilis). AfricaFocus Bulletin. 31 mart 2004. 16 avqust 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
  24. William Cran. "Ambush in Mogadishu" (ingilis). PBS. 1 noyabr 2001. 6 aprel 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
  25. Chozick, Amy. "Carving a Legacy of Giving (to His Party, Too)" (ingilis). The New York Times. 4 September 2012. 28 April 2023 tarixində .
  26. Lynch, Colum. "Exclusive: Rwanda Revisited" (ingilis). foreignpolicy.com. 5 April 2015. 8 April 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 June 2023.
  27. . 27 September 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 September 2013.
  28. A., Alibaba. "Uluslararası Ceza Mahkemesinin Kuruluşu". Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 49 (1–4). 2000: 181-207.
  29. "Office of the Prosecutor". unictr.irmct.org (ingilis). 2023-06-11 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
  30. Guichaoua, André. From War to Genocide: Criminal Politics in Rwanda, 1990–1994 (ingilis). University of Wisconsin Press. 2015. səh. 297. ISBN .
  31. Rutaganda, (Trial Chamber), December 6, 1999, para. 46
  32. Muhimana, (Trial Chamber), April 28, 2005, para. 492
  33. Seromba, (Trial Chamber), December 13, 2006, para. 316
  34. Kamuhanda, (Trial Chamber), January 22, 2004, para. 622
  35. Cengiz Başak. Uluslararası Ceza Mahkemeleri ve Uluslararası Suçlar. Ankara: Turhan Kitabevi. 2003. səh. 102-103.
  36. Arda Özkan. Silahlı çatışmalar hukukunun uygulanmasında ad hoc mahkemelerin rolü. 2013. səh. 490.
  37. Kayishema RBCT 1.6.2001 par 170
  38. Semanza, (Appeals Chamber), May 20, 2005, para. 260
  39. Muvunyi, (Trial Chamber), September 12, 2006, paras. 500-01
  40. Bikindi, (Trial Chamber), December 2, 2008, para. 387
  41. The Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu (Trial Judgement), ICTR-96-4-T, International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR), 2 September 1998, p. 166 2012-10-12 at the Wayback Machine ¶.733. Available at: unhcr.org 2012-10-12 at the Wayback Machine (accessed 13 April 2010)
  42. Jørgensen, Nina H.B. "The Definition of Genocide: Joining the Dots in the Light of Recent Practice". International Criminal Law Review (1). 2001: 298.
  43. International Criminal Tribunal for Rwanda (1999). Fourth annual report to the United Nations 3 yanvar 2014 at the Wayback Machine. Retrieved on 30 July 2008.
  44. Berkeley, Bill. "Judgment Day" (ingilis). The Washington Post Sunday Magazine. 11 October 1998.
  45. Newburger, Emily. (ingilis). Harvard Law Bulletin. 2006 The bus driver's daughter http://www.law.harvard.edu/news/bulletin/2006/spring/feature_3.php The bus driver's daughter (#bad_url) (#bare_url_missing_title). 2 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 30 July 2008.
  46. Glassborow, Katy. "Apartheid Legacy Haunts ICC Appeals Judge" (ingilis). Institute for War and Peace Reporting. 26 July 2006. 11 August 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 30 July 2008.
  47. Klaus Bachmann, Thomas Sparrow-Botero, Peter Lambertz: When justice meets politics. Independence and Autonomy of ad hoc international criminal tribunals, Peter Lang Int 2013
  48. Quoted in citation for honorary doctorate, Rhodes University, April 2005 accessed at . 2008-10-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-02-27. March 23, 2007
  49. Rachel E. VanLandingham. "Punishing Tomorrow's Tweeting Goebbels". lawfareblog.com (ingilis). Lawfare. 29 March 2018. 29 yanvar 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 12 iyun 2023.
  50. Grunfeld, Fred; Anke Huijboom. The Failure to Prevent Genocide in Rwanda: The Role of Bystanders. Brill. 2007. 21–22. ISBN .
  51. Jones, Adam. Genocide and Mass Violence // Laura J. Shepherd (redaktor). Gender Matters in Global Politics. Routledge. 2010. 127–147. ISBN .
  52. Ingelaere, B. Inside Rwanda’s Gacaca Courts: Searching Justice after Genocide (ingilis). Madison: University of Wisconsin Press. 2016. ISBN . 16 January 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 12 June 2023.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Ruanda Beynelxalq Cinayet Tribunali RBCT ing International Criminal Tribunal for Rwanda ICTR fr Tribunal penal international pour le Rwanda 1994 cu il yanvarin 1 den dekabrin 31 dek Ruandada toredilmis ve ya qonsu dovletlerde Ruanda vetendaslari terefinden toredilmis Ruanda soyqirimi ve beynelxalq huququn diger ciddi pozuntularini muhakime etmek meqsedile 1994 cu ilin noyabrinda Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehlukesizlik Surasinin 955 sayli qetnamesi ile yaradilmis Mehkeme sonda 61 neferi mehkum etmis 14 nefere ise beraet vermisdir Ruanda Beynelxalq Cinayet Tribunaliing International Criminal Tribunal for Rwanda ICTR Umumi melumatlar3 22 04 c e 36 41 47 s u Olke RuandaYeri TanzaniyaYaranma tarixi 8 noyabr 1994Legvolunma tarixi 31 dekabr 2015Hakim sayi 16 daimi 9Sedr Vaqn Yoensen Danimarka unictr org Vikianbarda elaqeli mediafayllarRuandali qacqinlara yardim seylerini destekleyen beynelxalq quvvelerin uzvu olan Fransa esgeri hava limanini ehate eden tikanli meftilleri tenzimleyir 1994 RBCT nin yerlesen ofisi 2003 Tribunal 977 sayli qetnameye esasen 1995 ci ilde Tanzaniyanin seherinde teskil edilmisdi 2006 ci ilden Arusada hem de yerlesirdi 1998 ci ilde 1165 sayli qetname ile tribunalin fealiyyeti genislendirildi Sonralar Tehlukesizlik Surasi daha bir nece qetname ile tribunali 2004 cu ilin sonuna qeder arasdirmalarini 2008 ci ilin sonuna qeder butun mehkeme islerini 2012 ci ilde ise umumilikde butun fealiyyetini basa catdirmaga cagirmisdi Tribunal genosid insanliq eleyhine cinayetler Cenevre konvensiyalari ucun umumi olan 3 cu maddenin ve II Elave protokolun daxili munaqiseye dair pozuntulari ile bagli yurisdiksiyaya malik idi Ilk mehkeme isi Jan Pol Akayesu ile elaqedar olub 1997 ci ilde baslamisdi Tribunal mueyyen etmisdi ki bu qeder insanin kutlevi qirgini hec bir halda tesaduf ola bilmez bu yalniz evvelceden dovletin resmi numayendelerinin hazirladigi plan esasinda heyata kecirilib Bu meqsedle de tribunal soyqirimla bagli ilk hokmunu Akayesuya qarsi cixarmisdi Muveqqeti bas nazir Jan Kambanda teqsirini etiraf etmisdi Bununla da beynelxalq cinayet edalet muhakimesi tarixinde ilk defe olaraq hokumet bascisi baresinde hokm cixarilmisdi RBCT nin Tamamlanma Strategiyasina esasen Tehlukesizlik Surasinin 1503 sayli qetnamesine uygun olaraq butun birinci instansiya islerinin mehkeme baxisi 2008 ci ilin sonuna qeder basa catmali bu tarix daha sonra 2009 cu ilin sonuna qeder uzadilmisdi butun isler ise 2010 cu ile qeder tamamlanmali idi 2009 cu ile olan melumata gore tribunal 50 mehkeme prosesini basa vurmus ve 29 teqsirlendirilen sexsi mehkum etmisdi Bu zaman 11 mehkeme prosesi davam edirdi ve hebsde olan 14 nefer mehkeme baxisi ucun gozlemekde idi Hemcinin prokuror 5 neferi muhakime ucun milli yurisdiksiyaya vermek niyyetinde idi Diger 13 nefer hele de azadliqda idi bezilerinin olduyu ehtimal edilirdi Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehlukesizlik Surasi tribunali baglanmasi ve ohdeliklerinin Cinayet Mehkemeleri ucun Beynelxalq Qaliq Mexanizmine Mexanizm oturulmesine hazirlasmaq ucun 31 dekabr 2014 cu il tarixinedek isini basa catdirmaga cagirmisdi Mexanizmin RBCT sobesi hele 1 iyul 2012 ci ilden fealiyyet gostermeye baslamisdi Tribunal 31 dekabr 2015 ci ilde resmi olaraq baglandi Tribunalin Ruanda Vetenperver Cebhesi RVC terefinden toredilen muharibe cinayetlerini ve RVC lideri muhakime etmemesi kimi xarakterize olunacaq qeder genis sekilde tenqid edilmisdi Ruanda soyqirimiEsas meqale Ruanda soyqirimiKiqali Soyqirim Muzeyinde numayis olunan soyqirim qurbanina mexsus kelle sumuyu ve esyalar Ruanda soyqirimi 800 000 den cox etnik tutsinin ve siyasi cehetden motedil hutularin Ruandada hokumet terefinden idare olunan ekstremist Hutu esgerleri ve polis desteleri terefinden kutlevi sekilde qetle yetirilmesini ehate edir 1994 cu il soyqirimi aprelin 6 da baslamis ve 100 gun erzinde davam ederek iyulun ortalarinda basa catmisdir Olkede coxlugu teskil eden hutu etnik qrupu ile azliqda qalan tutsiler arasindaki gerginlik zamanla inkisaf etmis lakin xususile XIX esrin sonu ve XX esrin evvellerinde Ruanda uzerinde Almaniya ve Belcika mustemlekeciliyi neticesinde artmisdi Her iki qrupun bu cur tesnif edilmesi etnik mensubiyyetden cox fiziki xususiyyetlere esaslanirdi ve mustemlekecilerin zorla ve oz istekleri ile yerli ehaliye qebul etdirdikleri bir qurulus idi Bununla bele hutular ve tutsiler arasindaki sosial ferqler bir qayda olaraq guclu maldarliq enenelerine malik olan tutsilere esasen kend teserrufati ile mesgul olan hutular uzerinde sosial iqtisadi ve siyasi ustunluk qazanmaga imkan vermisdi Mustemlekecilik dovrunde movcud olmus bu ferq tutsilerin hakimiyyete gelmesine de komek olmusdu lakin bu veziyyet 1959 cu ilde baslamis 1961 ci iledek tutsi monarxiyasini legv etmesi ile basa catmisdi Iki qrup arasinda dusmencilik sonralar da davam etmisdi bele ki elave etnik gerginlik ve zorakiliq aktlari vaxtasiri alovlanmis ve 1963 1967 ve 1973 cu illerde Ruandada tutsilerin kutlevi sekilde oldurulmesine sebeb olmusdu Uqandada RVC nin yaradilmasi ve onun Ruandaya herbi mudaxilesi etnik nifreti daha da guclendirdi Bu herbi emeliyyatlarda elde edilen ateskes 1992 ci ilde hokumetle RVC arasinda danisiqlarla neticelendi 6 aprel 1994 cu ilde o zamanki Ruanda prezidenti Juvenalya Xabiarimana ve Burundi prezidenti oldugu teyyare vuruldu ve neticede teyyarenin goyertesinde olan her kes helak oldu Hutular bas verenlere gore RVC nin mesuliyyet dasidigini iddia ederek hem tutsilere hem de motedil hutulara qarsi derhal soyqirima basladilar Ruanda soyqirimi zamani qetllerin coxunu Interahamve ve kimi taninan radikal hutu qruplari heyata kecirmisdi Radio verilisleri de bu prosesde aktiv rol oynayirdi bele ki tutsileri mehv edilmeli olan tarakan kimi etiketleyen bu verilisler dinc hutu sakinlerini tutsi etnik qrupundan olan qonsularini oldurmeye sovq etmekle soyqirimi daha da siddetlendirirdi Neheng miqyasina ve xususen de bele qisa muddet erzinde reallasmasina baxmayaraq soyqirim demek olar ki tamamile elbeyaxa ve adeten ve deyeneklerden istifade etmekle heyata kecirilmisdi Toredilen vehsilikler arasinda minlerle tutsi qadininin tecavuze ugramasi hemcinin qurbanlarin parcalanmasi ve eybecerlesdirilmesi vardi Bir cox qetllerde ise qatiller qurbanlarin sexsen tanidigi insanlar idi qonsulari is yoldaslari kecmis dostlari bezen hetta evlilik vasitesile qohum olduqlari sexsler olurdu Soyqirim neticesinde en azi 500 000 tutsi oldurulmus esasen hutulardan ibaret olan texminen 2 milyon qacqin ise qonsu Burundi Tanzaniya Uqanda ve kecmis Zairin qacqin dusergelerine getmisdi RBCT nin qurulmasiRBCT nin binasi Kiqali Ruanda Birlesmis Milletler Teskilatinin Ruandaya Yardim Missiyasi boyuk ugursuzluq kimi qiymetlendirilir Bele ki Ruanda soyqirimina beynelxalq reaksiya zeif idi Heftelerle boyuk guc dovletleri Ruandada soyqirimin bas verdiyini inkar edirdiler ABS hadiseni soyqirim adlandirmaqdan imtina edirdi cunki bu terminden istifade olke ucun qosun gondermek ohdeliyi yaradacaqdi lakin bir il evvel Somalide humanitar missiya zamani bir nece esgeri oldurulen ABS bunu etmek istemirdi Nehayet 1994 cu ilin iyulunda soyqirim basa catdiqdan sonra BMT Tehlukesizlik Surasi hadiselerin arasdirilmasini teleb etdi ve soyqirimda en cox teqsiri olan sexsleri teqib etmek ucun beynelxalq cinayet tribunalinin yaradilmasi ucun herekete kecdi 955 sayli qetnameni qebul etmekle Tehlukesizlik Surasi 8 noyabr 1994 cu ilde RBCT ni yaratdi RBCT 1 yanvar 1994 cu ilden 31 dekabr 1994 cu iledek Ruanda ve qonsu dovletlerin erazisinde beynelxalq humanitar huquq eleyhine toredilmis diger cinayetlere de baxmali idi Ruanda Mehkemesinin qurulmasinda Kecmis Yuqoslaviya Mehkemesinin rolu boyukdur ve mehkemeler arasinda boyuk benzerlikler vardir Bununla bele sonuncudan ferqli olaraq Ruanda Tribunali beynelxalq xarakterli silahli qarsidurmada toredilmis cinayetleri deyil daxili munaqisenin gedisinde toredilmis cinayetleri muhakime etmeyi qarsisina meqsed qoymusdu RBCT nin strukturuRBCT de ABS ni temsil eden hakimRBCT de Yamaykani temsil eden hakim Patrik Lipton RobinsonRBCT de Rusiyani temsil eden hakim Bextiyar TuzmehemmedovRBCT de Cexiyani temsil eden hakim Robert Fremr Tribunal dord palata dan ve 16 hakimden ibaret idi palatalardan ucu birinci instansiya qisminde mehkeme islerine biri ise apellyasiya sikayetlerine baxirdi Bundan elave 9 hakimi de daxil olmaqla umumilikde 25 nefer hakim fealiyyet gosterirdi Ad litem hakimler II ve III Palatalara teyin edilmisdi Her hansi hakimin istirak etmemesi halinda cagirilacaq elave 9 ad literim hakimden ibaret ehtiyat heyet de movcud idi Asagidaki cedvellerde sira nomresi hakimler arasindaki iyerarxiyani bildirir I Palata Hakim Olke Status19 Mparani Raconson Madaqaskar Uzv ad litem hakim II Palata Hakim Olke Status4 Vilyam Sekule Tanzaniya Sedrlik eden hakim14 Solomq Balungi Bossa Uqanda Uzv ad litem hakim 15 Li Qakuqia Mutoqa Keniya Uzv ad litem hakim 16 Seon Ki Park Cenubi Koreya Uzv ad litem hakim III Palata Hakim Olke Status1 Van Yonsen Danimarka RBCT nin prezidenti sedrlik eden hakim2 Florens Rita Arri Kamerun RBCT nin vitse prezidenti uzv17 Qberdao Qustav Kam Burkina Faso Uzv ad litem hakim 13 Bextiyar Tuzmehemmedov Rusiya Uzv18 Robert Fremr Cexiya UzvApellyasiya Palatasi Hakim Olke Status3 ABS Sedrlik eden hakim5 Patrik Lipton Robinson Yamayka Uzv7 Italiya Uzv8 Liu Daqun CXR Uzv6 Mehmet Guney Turkiye Uzv11 Karmel Aqius Malta Uzv9 Arlett Ramaroson Madaqaskar Uzv10 Andresiya Vaz Seneqal Uzv12 Xalide Resid Xan Pakistan UzvProkurorluq RBCT nin prokuroru Prokurorluq muxtelif bolmelerden o cumleden Istintaq ve Ittiham sobelerinden ibaret idi Istintaq sobesi 1994 cu ilde Ruandada toredilmis cinayetlerde sexslerin eli oldugunu gosteren subutlarin toplanmasina cavabdeh idi Bu sobeye bas mustentiq rehberlik edirdi Ittiham sobesi ise tribunaldaki butun islerin teqibine cavabdeh idi ve bu sobeye bas ittihamci rehberlik edirdi Prokurorlar 1994 cu ilin sonu 30 sentyabr 1996 936 sayli qetnameye esasen 1 oktyabr 1996 15 sentyabr 1999 1047 sayli qetnameye esasen 15 sentyabr 1999 14 sentyabr 2003 1259 sayli qetnameye esasen Hassan Bubakar Callou 15 sentyabr 2003 31 dekabr 2015 1505 sayli qetnameye esasen Qeydiyyat Qeydiyyat RBCT nin umumi rehberliyine ve idare olunmasina cavabdeh idi Bu bolme hemcinin tribunalin prosedur ve subut qaydalari uzre ona hevale edilmis diger huquqi funksiyalari yerine yetirirdi ve tribunalin elaqe kanali hesab olunurdu Bolmeye BMT bas katibinin numayendesi rehberlik edirdi Soyqirima huquqi qiymetin verilmesiRBCT Nizamnamesinin 2 ci maddesinde soyqirim cinayeti asagidaki kimi ifade olunmusdur Madde 2 Soyqirim RBCT bu maddenin 2 ci bendinde nezerde tutulmus soyqirim cinayetini ve ya bu maddenin 3 cu bendinde nezerde tutulmus her hansi diger emelleri toretmis sexsleri muhakime etmek selahiyyetine malikdir Soyqirim asagidaki emellerden her hansi birinin milli etnik irqi ve ya dini qrupun tamamile ve ya onun bir hissesinin mehv edilmesi niyyeti ile toredilmesidir a qrup uzvlerini oldurme b qrup uzvlerine agir fiziki ve ya psixi zerer yetirme c qrupun tamamile ve ya onun bir hissesinin fiziki mehvine getirib cixaran elverissiz heyat seraitinin qesden yaradilmasi d qrup daxilinde dogumun qarsisini almaq meqsedile tedbirlerin heyata kecirilmesi e qrupa mexsus usaqlarin zorla basqa qrupa verilmesi Asagidaki emeller cezalandirilmalidir a soyqirim b soyqirim toretmek haqqinda raziligin elde olunmasi c soyqirim toredilmesine birbasa ve askar tehrikcilik d soyqirim toretmeye cehd e soyqirimda istirakciliq Rutaqanda isinde Mehkeme Palatasi bildirmisdir ki Soyqirim Konvensiyasi subhesiz terkib hissesi hesab olunur Ruandaya munasibetde konvensiyanin huquqi quvvesine geldikde ise Muhimana isinde gosterilir ki Ruanda 1948 ci il Konvensiyasini 12 fevral 1975 ci ilde imzalamisdir Seromba isinde soyqirim cinayetinin terkib elementleri sadalanir birincisi Nizamnamenin Madde 2 2 muddeasinda sadalanan hereketlerden biri toredilmelidir ikincisi bu hereket xususi olaraq hedef secilmis milli etnik irqi ve ya dini qrupa qarsi toredilmelidir ucuncusu hedef secilmis qrupu tamamile ve ya qismen mehv etmek niyyetile toredilmelidir RBCT qadagan olunmus emel ve xususi niyyetle bagli yanasmasini Kamuhanda isinde asagidaki kimi ifade etmisdir Soyqirim cinayetinde hem hem de un askar edilmesi teleb olunur Mens rea Nizamnamenin Madde 2 2 muddeasinda gosterilen xususi niyyet ve ya dolus specialisden ibaretdir Actus reus Nizamnamenin Madde 2 2 muddeasinda sadalanan bes hereketden her hansi birinin toredilmesinden ibaretdir Kambanda isi uzre muttehimin usaqlarin tehlukesizliyini temin etmekle bagli vezifesini yerine yetirmediyini ozunun de tesdiq etmis olmasi tribunalin teqsirlendirilen sexsdeki spesifik tesekkul tapdigini tesbit etmesini asanlasdirmisdi Bu is uzre qerarinda tribunal soyqirim cinayetinin cinayetlerin cinayeti olaraq adlandirila bileceyini ve bunun tetbiq olunacaq cezada nezere alinmasinin luzumlu oldugunu ifade etmisdir Mehkeme insanliq eleyhine toredilen cinayetlerin de soyqirim cinayetleri ile benzer agirliga sahib oldugunu ve bu sebebden de soyqirim cinayetinden daha az cezanin verilmeyeceyini bildirmisdir Tribunalin geldiyi neticeye gore tecavuz kimi beynelxalq cinayetlerden ferqli olaraq soyqirim tekce kutlevi qirgin toretmeye basciliq eden ve ya onu planlasdiranlar terefinden toredilmir Kayisema isinde de deyildiyi kimi sade mulki sexsler de esas muttehim ola bilerler bir sertle ki onlarin buna yeteri niyyetleri olsun Soyqirim toretmek plani ile bagli Semanza isinde deyilir Sexsin soyqirimi toretmis kimi ittiham olunmasi ucun yuksek seviyyeli soyqirim planinin movcudlugu teleb olunmur hetta soyqirim toretmek planinin movcudlugu soyqirimin zeruri elementi olan xususi niyyetin subut edilmesi ucun lazimli olsa bele Muvunyi isinde Palata qeyd edir ki beynelxalq huquqda huquq pozuntusu kimi birbasa ve askar tehriketme ile bagli movcud praktika mehduddur Odur ki Akayesu ve Nahimana islerinde mehkeme Beynelxalq Herbi Tribunalin insanliq eleyhine cinayetlerden adamoldurme ve mehvetmeye tehrik etme ile bagli olan Strayxer ve Frice isi uzre qerarini nezere almisdi Nurnberqden sonra Ruanda Tribunalinin Akayesu isi uzre qerari ile ilk defe bir beynelxalq tribunal terefinden xususi huquq pozuntusu kimi soyqirim toretmeye birbasa ve askar tehriketmeye gore hokm verilmisdi Mehkemeye gore her hansi cixisin soyqirim toretmeye birbasa ve aciq tehriketme derecesinde olub olmadigini mueyyen etmek ucun bu cixisin mezmunu nezere alinmalidir xususile de asagidaki amiller milli medeni ve linqvistik mezmun secilen ifadelerin ikimenali basa dusulmesi ile elaqedar cixis eden sexsin siyasi ve sosial mensubiyyeti onun auditoriyasi hemin auditoriya terefinden mesajin nece basa dusulmesi dolayi yolla verilen mesaji auditoriya uzvlerinin basa dusmesi Mehkeme Palatasi bu fikirde idi ki muttehimlerden Bikindinin bestelediyi mahnilardaki milli tarixi ve siyasi mezmun nezere alinmadan bu mahnilar duzgun serh edile bilmez Etnik hutu olan Bikindinin mahnisi Oyanis adlansa da her kes bu eseri Men hutulara nifret edirem adi ile taniyirdi hansi ki burada tutsileri mudafie eden ve hokumete qarsi cixan hutular nezerde tutulurdu Jan Pol Akayesu isiEsas meqale Jan Pol Akayesu 13 fevral 1996 ci ilde prokuror terefinden teqdim edilmis ve 17 iyun 1997 ci ilde duzelisler edilmis Akayesuya qarsi ittiham senedinde soyqirim insanliq eleyhine cinayetler ve Cenevre konvensiyalari ucun umumi olan 3 cu maddenin ve II Elave protokolun pozuntularini ehate eden umumilikde 15 cinayet akti qeyd olunmusdu Akayesu soyqirim soyqirimda istirakciliq soyqirim toredilmesine birbasa ve askar tehrikcilik mehvetme adamoldurme isgence qeddar reftar zorlama diger qeyri insani hereketler ve leyaqeti alcaltma tehqir etme cinayetlerinin toredilmesine gore ittiham olunurdu Akayesu isinde mehkeme tutsilere qarsi toredilen zalimca hereketlerin sayina bu hereketlerin yalniz Taba ehalisine deyil Ruandanin her yerindeki tutsileri hedef almasina zerer cekmis sexslerin sistemli olaraq ve qesden tutsi qrupunun uzvleri arasindan secilmesine diger qruplara qarsi bu hereketlerin gerceklesdirilmemesine esaslanaraq sirf subhe esasinda deyil de mehz esasli olaraq subhelinin soyqirim niyyetinin oldugu qenaetine gelmisdi Ilk defe zorlama ve cinsi zorakiligin soyqirim aktlari teskil ede bileceyini mueyyen eden Jan Pol Akayesu isi uzre hokm cixaran RBCT hakimi Bir sira beynelxalq qeyri hokumet teskilatlarinin RBCT de gender zorakiligi haqqinda maariflendirmeye yonelmis intensiv ve deqiq hedeflenmis kampaniyasindan sonra Jan Pol Akayesunun isi uzre mehkeme soyqirim niyyeti ile toredilmis cinsi zorakiligin soyqirim akti hesab edilmesi ile bagli huquqi presedent mueyyen etmisdi Mehkeme Palatasi mueyyen edir ki ekser hallarda Tabada tutsi qadinlarinin zorlanmasi hemin qadinlari oldurmek niyyeti ile musayiet olunub Bu baximdan Palataya aydin gorunur ki zorlama ve cinsi zorakiliq tutsilere qarsi toredilen diger ciddi beden xesareti ve eqli pozuntulara sebeb olan aktlar kimi tutsi qadinlarina ezab vermek ve hetta onlari oldurmezden evvel sikest etmek ezmini hemcinin tutsi qrupunu mehv etmek ve qrupun uzvlerine bu proses zamani siddetli ezab vermek niyyetini eks etdirirdi Mehkemeye sedrlik eden hakim hokmden sonra verdiyi beyanatda bunlari qeyd etmisdi Kecmis zamanlardan bu yana zorlama muharibe qenimeti kimi qiymetlendirilib Indi ise bu muharibe cinayeti sayilacaq Biz zorlamanin artiq bir qenimet olmadigina dair guclu mesaj vermek isteyirik RBCT Akayesu isinde soyqirim akti hesab edilen qrup daxilinde dogumun qarsisinin alinmasina yonelmis tedbirlere cinsi mutilyasiya axtalama doguslarin zorla nezaret altinda saxlanmasi ve nikahlarin qadagan olunmasini aid etmisdir Mehkeme Palatasi bu tedbirlerden birini bele serh etmisdir Qrupa uzvluyun atanin sexsiyyeti ile mueyyen edildiyi patriarxal cemiyyetlerde bu isde oldugu kimi meselen zorlama zamani sozugeden qrupun uzvu olan qadin basqa qrupun uzvu olan kisi terefinden qesden usaq dunyaya getirmeye mecbur edilirse ve niyyet neticede hemin qadinin qrupuna mensub olmayacaq usagin dunyaya gelmesidirse bele emel de bu bendle cezalandirilmalidir Media isiEsas meqale Jan Bosko Barayaqviza Nifret mediasi na qarsi mehkeme isi 23 oktyabr 2000 ci ilde baslamisdi Is uzre 1994 cu il soyqirimini tesviq eden mediaya qarsi ittiham ireli surulmusdu Prokuror qisminde Qreqori Qordon cixis edirdi 19 avqust 2003 cu ilde Arusa tribunalinda Minlerle Tepenin Azad Radio ve Televiziyasinin fr Radio Television Libre des Mille Collines mesul sexsleri Ferdinand Nahimana ve Jan Bosko Barayaqviza habele Kanqura qezetinin direktoru ve redaktoru Hassan Ngeze ucun omurluk azadliqdan mehrumetme cezasi teleb edildi Onlar 1994 cu il soyqirimlarindan evvel ve hemin dovrde soyqirim soyqirimi tesviq etme ve insanliq eleyhine cinayetlerde ittiham olunurdular 3 dekabr 2003 cu ilde mehkeme her uc muttehimi teqsirli bilmis ve Nahimana ve Ngezeni omurluk Barayaqvizani ise 35 il muddetine azadliqdan mehrum etme cezasina mehkum etmisdi 28 noyabr 2007 ci ilde Apellyasiya Palatasi her uc sexsin mehkumlugundan sikayetlere qismen icaze vermis ve onlarin cezasini azaldaraq Nahimana ucun 30 il Barayaqviza ucun 32 il Ngeze ucun 35 il azadliqdan mehrumetme cezasi mueyyen etmisdi 1990 1994 cu iller muharibesi zamani RVC lehine olan mesajlari butun olkede yayimlayan media qurumu Radio Muhabura ile bagli onun tesiscilerine sponsorlarina ve ya her hansi elaqeli sexsine qarsi hec bir ittiham ireli surulmemisdi Diger huquqi addimlarQacaca mehkemesi 2006 Fransali mustentiq magistrat Jan Lui Bruger de cari prezident ve onun administrasiyasinin diger uzvlerine qarsi selefine sui qesd teskil etmek ittihami ile is aparirdi Bu is Fransa mehkemelerinin yurisdiksiyasinda idi cunki teyyare qezasinda Fransa vetendaslari da helak olmusdu Soyqirim ile bagli islerin ekseriyyetine muasirlesdirilmis mubahiselerin enenevi helli mexanizmi olan qacaca mehkemeleri terefinden baxilmisdi MuttehimlerEsas meqale RBCT umumilikde 96 sexse qarsi ittiham ireli surub Onlardan biri Cinayet Mehkemeleri ucun Beynelxalq Qaliq Mexanizmi qarsisinda muhakime olunub RBCT ve ya onun varisi kimi Mexanizm 61 neferi mehkum edib onlardan 28 i hazirda ceza cekir 22 si cezasini cekib 11 i ise cezasini cekerken dunyasini deyisib 14 nefere beraet veren tribunal 10 nefere qarsi isi milli yurisdiksiyaya oturmusdu Doqquz sexse qarsi icraat yekun qerar cixarilana kimi basa catmisdi bele ki onlardan ikisine qarsi ittiham tribunal terefinden redd edilmis iki neferin ittihami prokuror terefinden geri goturulmus qalan besi ise vefat etmisdi Hemcinin baxSoyqirim Konvensiyasi Beynelxalq Cinayet MehkemesiEdebiyyatGenocide war crimes and crimes against humanity a digest of the case law of The International Criminal Tribunal for Rwanda Copyright c 2010 Human Rights Watch Printed in the United States of America Ruanda Soykirimin Ilk Mahkumiyeti Copyright c United States Holocaust Memorial Museum Washington DCIstinadlar Resolution 955 1994 undocs org United Nations Security Council 8 November 1994 10 January 2023 tarixinde Istifade tarixi 7 June 2023 International Justice Resource Center ICTR ingilis 7 fevral 2010 2 may 2023 tarixinde Istifade tarixi 7 iyun 2023 Resolution 977 1995 undocs org United Nations Security Council 22 February 1995 10 January 2023 tarixinde Istifade tarixi 7 June 2023 Resolution 1165 1998 undocs org United Nations Security Council 30 April 1998 19 November 2022 tarixinde Istifade tarixi 7 June 2023 Resolution 1824 2008 undocs org United Nations Security Council 18 July 2008 12 January 2023 tarixinde Istifade tarixi 7 June 2023 Allahverdiyev Elovset V Insanliq eleyhine cinayetler beynelxalq cinayetlerin bir novu kimi 2012 Letif Huseynov Beynelxalq huquq Baki Qanun Nesriyyati 2012 seh 368 Obulutsa George Rwanda genocide court says mandate extended to 2009 ingilis Dar es Salam Reuters 29 July 2008 7 June 2023 tarixinde Istifade tarixi 7 June 2023 2009 07 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 04 13 ICTR Expected to close down in 2015 unictr irmct org ingilis United Nations International Residual Mechanism for Criminal Tribunals 2 fevral 2015 12 may 2023 tarixinde Istifade tarixi 7 iyun 2023 Peskin Victor Beyond Victor s Justice The Challenge of Prosecuting the Winners at the International Criminal Tribunals for the Former Yugoslavia and Rwanda Journal of Human Rights 4 2 2005 213 231 doi 10 1080 14754830590952152 Keith Kirsten MF Justice at the International Criminal Tribunal for Rwanda Are Criticisms Just Law in Context A Socio Legal Journal 27 2009 78 Haskell Leslie Waldorf Lars The Impunity Gap of the International Criminal Tribunal for Rwanda Causes and Consequences Hastings International and Comparative Law Review 34 1 2011 49 ISSN 0149 9246 2021 06 21 tarixinde Istifade tarixi 2023 06 07 Humphrey Michael International intervention justice and national reconciliation the role of the ICTY and ICTR in Bosnia and Rwanda Journal of Human Rights 2 4 2003 495 505 doi 10 1080 1475483032000137084 Schabas William A Victor s Justice Selecting Situations at the International Criminal Court John Marshall Law Review 43 2010 535 Reydams Luc Let s Be Friends The United States Post Genocide Rwanda and Victor s Justice in Arusha ingilis 1 January 2013 doi 10 2139 ssrn 2197823 SSRN 2197823 10 April 2023 tarixinde Istifade tarixi 7 June 2023 Morrill Hanna Challenging Impunity The Failure of the International Criminal Tribunal for Rwanda to Prosecute Paul Kagame Brooklyn Journal of International Law 37 2011 683 Rwanda genocide of 1994 www britannica com ingilis Encyclopedia Britannica 10 May 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 History 2009 2017 07 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 July 2017 Rwanda genocide 100 days of slaughter ingilis BBC News 4 April 2019 5 June 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 June 2023 World Without Genocide Rwandan Genocide worldwithoutgenocide org ingilis 2021 22 mart 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Rwanda 1994 hmd org uk ingilis Holocaust Memorial Day Trust 5 iyun 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Rwanda UN Acknowledging Failure africafocus org ingilis AfricaFocus Bulletin 31 mart 2004 16 avqust 2022 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 William Cran Ambush in Mogadishu ingilis PBS 1 noyabr 2001 6 aprel 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Chozick Amy Carving a Legacy of Giving to His Party Too ingilis The New York Times 4 September 2012 28 April 2023 tarixinde Lynch Colum Exclusive Rwanda Revisited ingilis foreignpolicy com 5 April 2015 8 April 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 June 2023 27 September 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 September 2013 A Alibaba Uluslararasi Ceza Mahkemesinin Kurulusu Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi 49 1 4 2000 181 207 Office of the Prosecutor unictr irmct org ingilis 2023 06 11 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Guichaoua Andre From War to Genocide Criminal Politics in Rwanda 1990 1994 ingilis University of Wisconsin Press 2015 seh 297 ISBN 9780299298203 Rutaganda Trial Chamber December 6 1999 para 46 Muhimana Trial Chamber April 28 2005 para 492 Seromba Trial Chamber December 13 2006 para 316 Kamuhanda Trial Chamber January 22 2004 para 622 Cengiz Basak Uluslararasi Ceza Mahkemeleri ve Uluslararasi Suclar Ankara Turhan Kitabevi 2003 seh 102 103 Arda Ozkan Silahli catismalar hukukunun uygulanmasinda ad hoc mahkemelerin rolu 2013 seh 490 Kayishema RBCT 1 6 2001 par 170 Semanza Appeals Chamber May 20 2005 para 260 Muvunyi Trial Chamber September 12 2006 paras 500 01 Bikindi Trial Chamber December 2 2008 para 387 The Prosecutor v Jean Paul Akayesu Trial Judgement ICTR 96 4 T International Criminal Tribunal for Rwanda ICTR 2 September 1998 p 166 2012 10 12 at the Wayback Machine 733 Available at unhcr org 2012 10 12 at the Wayback Machine accessed 13 April 2010 Jorgensen Nina H B The Definition of Genocide Joining the Dots in the Light of Recent Practice International Criminal Law Review 1 2001 298 International Criminal Tribunal for Rwanda 1999 Fourth annual report to the United Nations 3 yanvar 2014 at the Wayback Machine Retrieved on 30 July 2008 Berkeley Bill Judgment Day ingilis The Washington Post Sunday Magazine 11 October 1998 Newburger Emily ingilis Harvard Law Bulletin 2006 The bus driver s daughter http www law harvard edu news bulletin 2006 spring feature 3 php The bus driver s daughter bad url bare url missing title 2 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 30 July 2008 Glassborow Katy Apartheid Legacy Haunts ICC Appeals Judge ingilis Institute for War and Peace Reporting 26 July 2006 11 August 2020 tarixinde Istifade tarixi 30 July 2008 Klaus Bachmann Thomas Sparrow Botero Peter Lambertz When justice meets politics Independence and Autonomy of ad hoc international criminal tribunals Peter Lang Int 2013 Quoted in citation for honorary doctorate Rhodes University April 2005 accessed at 2008 10 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 02 27 March 23 2007 Rachel E VanLandingham Punishing Tomorrow s Tweeting Goebbels lawfareblog com ingilis Lawfare 29 March 2018 29 yanvar 2023 tarixinde Istifade tarixi 12 iyun 2023 Grunfeld Fred Anke Huijboom The Failure to Prevent Genocide in Rwanda The Role of Bystanders Brill 2007 21 22 ISBN 978 9004157811 Jones Adam Genocide and Mass Violence Laura J Shepherd redaktor Gender Matters in Global Politics Routledge 2010 127 147 ISBN 978 0 203 86494 4 Ingelaere B Inside Rwanda s Gacaca Courts Searching Justice after Genocide ingilis Madison University of Wisconsin Press 2016 ISBN 978 0 299 30970 1 16 January 2024 tarixinde Istifade tarixi 12 June 2023

Nəşr tarixi: İyun 19, 2024, 00:31 am
Ən çox oxunan
  • Dekabr 10, 2024

    Hayari Miyake

  • September 22, 2024

    Havaşan

  • September 17, 2024

    Hava hücumu

  • Oktyabr 01, 2024

    Hatsuşima

  • September 20, 2024

    Horloogiyn Çoybalsan

Gündəlik

  • Mark Avreli

  • Desi dövründə xristianların təqibi

  • Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi

  • Azərbaycan (tarixi ərazi)

  • Suriya Prezidenti

  • Benyamin Netanyahu

  • Pol Maslanski

  • Bolqarıstan

  • İngiltərə

  • 22 dekabr

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı