Rayan Vayt

Rayan Ueyn Vayt (ing. Ryan Wayne White; 6 dekabr 1971, Kokomo^[d], İndiana – 8 aprel 1990, İndianapolis) — İİV/QİÇS virusuna yoluxduğu üçün oxuduğu məktəbdən çıxarılmasına qarşı apardığı mübarizə ilə Amerika Birləşmiş Ştatlarında milli simvol halına gələn amerikalı gənc. Rayan hemofiliya xəstəsi olduğu üçün qanköçürmə müalicəsi zamanı İİV-ə yoluxmuş olduğu iddia edildi.

Rayan Vayt
Rayan Vayt 1989-cu ilin yazında İndianapolisdə yardım kampaniyasında.
Doğum tarixi	6 dekabr 1971(1971-12-06)
Doğum yeri	Kokomo^[d], Houard dairəsi^[d], İndiana, ABŞ
Vəfat tarixi	8 aprel 1990(1990-04-08)(18 yaşında)
Vəfat yeri	İndianapolis, Marion^[d], İndiana, ABŞ
Vəfat səbəbi	QİÇS-dən ölüm^[d]
Dəfn yeri	İndiana
Təhsili	Qərb Liseyi^[d], Hamilton Heights Liseyi^[d]
Fəaliyyəti	tələbə, yazıçı
ryanwhite.com
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ona 1984-cü ilin dekabr ayında diaqnoz qoyuldu və yalnız altı ay yaşamaq ehtimalının olduğu təxmin edilirdi. Həkimlər Vaytın digər şagirdlər üçün təhlükəli olmadığını və məktəbə qayıda biləcəyini söyləsələr də, Kokomoda yaşayan valideyn və müəllimlər onun məktəbə qayıtmasına etiraz etdilər. QİÇS-in tədqiqatlarında və tanınmasında əhəmiyyətli töhfələri olan Rayan məktəb sisteminə qarşı hüquqi mübarizə apardı. Elton Con, Maykl Cekson və Fil Donahyu kimi bir çox məşhurlarla birlikdə medianın qarşısına çıxdı, həkimlərin nəzərdə tutduğunun əksinə beş ildən çox yaşadı və 1990-cı ilin aprelində 18 yaşında, məktəb məzuniyyətinə bir ay qalmış vəfat etdi.

İlk QİÇS simptonlarına homoseksuallarda rast gəlindiyi üçün Rayandan əvvəl, bu xəstəliyin həmin cəmiyyət ilə birbaşa əlaqəli olduğu fikri olduqca populyar idi. Lakin Vayt ilə birgə bu düşüncə dəyişdi, İİV-ə yoluxmuş Mecik Conson, Rey qardaşları və Kimberli Berqalis kimi məşhurları da QİÇS-lə bağlı tədqiqatların aparılması və cəmiyyətin məlumatlandırılması üçün çalışmağa sövq etdi. Vaytın ölümündən qısa bir müddət sonra ABŞ Konqresi "Ryan White Care" qanununu hazırladı. İki dəfə təsdiq olunan bu qanun ABŞ-də QİÇS-lə yaşayan insanların ən böyük dəstəkçisi oldu.

Uşaqlığı və xəstəliyi

Rayan Cinni Eleyn Heyl və Hyuberta Ueyn Vaytın ailəsində, ABŞ-nin İndiana ştatının Kokomo şəhərində dünyaya gəlmişdi. Hələ üç günlük ikən həkimlər ona kiçik bir yaralanma əsnasında belə qanın durmamasına yol açan X xromosoma bağlı irsi qan xəstəliyi olaraq adlandırılan ağır hemofiliya A diaqnozu qoydu. Müalicəsi üçün bədəninə həftəlik amil VIII preparatının yeridilməsi gərəkli idi. Məhz tətbiq olunan bu üsul səbəbindən QİÇS xəstəliyinin o dövrdə yayıldığı düşünülür.

Rayan uşaqlıqda olduqca sağlam olsa da, 1984-cü ilin dekabrında kəskin sətəlcəm oldu. Bu xəstəliyin müalicəsi mərhələsində ona QİÇS diaqnozu qoyuldu. Tibb dünyası o vaxt QİÇS haqqında çox az məlumata malik idi. Alimlər həmin il HTVL-III adını verdikləri bir virus tapdılar və bu virus QİÇS-ə səbəb olan İİV idi. Rayana amil VIII müalicəsi zamanı HTVL-III infeksiyasının ötürülməsinin düşünülməsinə baxmayaraq, bu təsdiqini tapmadı.Həkimlər bu virusa qarşı necə test edəcəklərini bilmirdilər və eyni zamanda, donorlar virusun qanla yoluxduğunu düşünürdülər. 1979–84-cü illər arasında hemofiliya xəstələrinin 90%-dən çoxuna İİV-ə yoluxdurulduğu düşünülürdü. Aparılan tədqiqatlardan sonra Rayanın T hücrə sayı 25 olaraq (bu say sağlam insanlarda təxminən 500–1200 arasındadır) müəyyənləşdirildi və ona QİÇS diaqnozu qoyuldu. Həkimlər Rayanın yalnız altı ay yaşayacağını təxmin edirdilər.

Rayan məktəbə qayıda bilməyəcək qədər xəstə idi, ancaq 1985-ci ilin əvvəllərində özünü daha yaxşı hiss etməyə başladı. O, 30 iyun 1985-ci ildə məktəbə qayıtmaq istədiyini bildirdi, ancaq məktəb müdiri Ceyms Smit bu təklifi rədd etdi. Bu hadisə Rayan və ailəsi üçün səkkiz aylıq məhkəmə icraatının başlanğıcı oldu.

Məktəblərlə mübarizəsi

Hüquqi mübarizənin xronologiyası 1985–86 tədris ili
30 iyun	Müdir Ceyms O. Smit digər şagirdlərin sağlamlığının qorunması səbəbi ilə Rayanı məktəbə qəbul etmədi.
26 avqust	Məktəbin ilk günü. Rayana dərslərə telefon vasitəsilə ilə qulaq asmasına icazə verildi.
2 oktyabr	Direktor Rayanın məktəbdən uzaqlaşdırılması qərarını təsdiqlədi.
25 noyabr	İndiana Təhsil Nazirliyi Rayanın yenidən məktəbə qayıtmasının lazım olduğunu bildirdi.
17 dekabr	Məktəb rəhbərliyi idarəetmədə 7–0 hesabı ilə üstünlüyü ələ alır.
6 fevral	İndiana Təhsi Nazirliyi Howard County səhiyyə işçilərinin müayinəsi nəticəsində Rayanın yenidən məktəbə qayıda biləcəyini müəyyənləşdirdi.
13 fevral	Howard əyalətinin səhiyyə işçiləri Rayanın məktəb üçün uyğun olduğunu müəyyənləşdirdi.
19 fevral	Howard əyalətinin səhiyyə işçiləri Rayanın məktəb üçün uyğun olduğunu müəyyənləşdirdi.
21 fevral	Rayan yenidən məktəbə qayıtdı. Həmin gün başqa bir hakim onunla bağlı məhdudlaşdırıcı əmrə qərar verir.
2 mart	Rayanın əleyhdarları onu məktəbdən uzaqlaşdırmaq üçün məktəbin idman zalında hərrac təşkil edərək pul topladı.
9 aprel	Rayanın işi Circuit Məhkəməsinə təqdim edilir.
10 aprel	Circuit Məhkəməsinin hakimi Cek O. Nil məhdudlaşdırma qərarını ləğv etdi. Rayan yenidən məktəbə qayıtdı.
18 iyul	İndiana Apelyasiya Məhkəməsi Rayan haqqında şikayət ərizəsini qəbul etməyəcəyini bildirdi.

Russiavilledə bir çox valideyn Rayanın şəhərciyə girişini əngəlləmək üçün müqavimət göstərdi. 117 valideyn (məktəbdə cəmi 360 şagird vardı) və 50 müəllim Rayanın məktəbdən uzaqlaşdırılması üçün ərizə yazdı. QİÇS-lə bağlı məlumatın olmaması səbəbindən müdir və idarə heyəti digər şagirdlərin İİV/QİÇS olmaması üçün ərizələri münasib bildilər. Rayanın ailəsi bu qadağanı ləğv elətdirmək üçün iddia qaldırdı. Rayan ilk əvvəl İndianapolisdə yerləşən ABŞ Rayon Məhkəməsində iddia qaldırdı. Noyabrın 25-də İndiana Təhsil Departamenti və İndiana Sağlamlıq Şurasının verdiyi qərar tətbiq olundu və Rayanın məktəbə geri qayıtmasına icazə verildi.

1980-ci ildə İİV-nun hansı yollarla yoluxduğu hələ tam olaraq aydın deyildi. Alimlər virusun qanla yoluxduğunu bilirdilər, lakin hər hansı bir təsadüfi təmas yolu ilə keçə bilməzdi. 1983-cü ildə Amerika Tibb Dərnəyi "QİÇS-in ev əhalisinin yaxınlığı ilə yoluxa biləcəyi proqnozu" fikri ilə virusun asanlıqla yayıldığını düşünürdülər.QİÇS-lə yaşayan uşaqlara çox nadir rast gəlinirdi, Rayanın məktəbdən uzaqlaşdırıldığı vaxtda ABŞ Xəstəlik Nəzarət Mərkəzinin hesabatına görə, ABŞ-də 148 QİÇS-lə yaşayan uşaq var idi. Kokomoda bir çox ailələr Rayanın məktəbdə iştirakının qəbulolunmaz bir risk daşıdığına inanırdılar. 1986-cı ilin fevralında Rayanın məktəbə qayıtmasına icazə verilən bir gündə məktəbdə oxuyan 360 şagirddən 151-i məktəbə getməmişdi. Rayan qəzet paylayan kimi işlədiyi vaxtlarda virusun qəzet yoluyla yoluxacağını düşünən bir çox insan abunəliyini ləğv elətdirdi.

San-Fransisko şəhərində QİÇS xəstələrinin müalicə edilməsində geniş təcrübəyə malik olan İndiana ştatının sağlamlıq komissarı Dr. Vudro Mayers və ABŞ Xəstəlik Nəzarət Mərkəzi Rayanın digər şagirdlərə təhlükə yaratmadığını söyləsə də, ancaq məktəb idarə heyəti və ailələr bu bəyanatı nəzərə almadılar. 1986-cı ilin fevralında "Yeni İngiltərə Tibb" jurnalı 101 nəfər üzərində apardıqları araşdırmanı açıqladı. Bu insanlar bir-birləri ilə cinsi əlaqə olmadan, üç ay ərzində qapalı bir mühitdə yaşadılar. İnsanlar diş fırçaları, ülgücləri, geyimləri, daraqları ortaqlı istifadə etdilər, hətta bu insanlar eyni yataqda yatıb, qucaqlaşıb və öpüşdülər. Eksperimentin nəticəsində infeksiyanın yoluxma riskinin imkansıza yaxın olduğu üzə çıxdı.

Rayan aprel ayında yenidən məktəbə qəbul edildiyində, bəzi ailələr uşaqlarını məktəbdən çıxarıb, başqa məktəbə göndərdilər. Rayan ciddi təhdidlər alırdı. Rayanın anası deyirdi ki, küçədə insanlar Rayana tez-tez "Biz sənin homoseksual olduğunu bilirik" deyə qışqırırdılar. Rayanı pul və redaksiya baxımından dəstəkləyən "Kokomo Tribune" qəzetinin redaktorlarını həm homoseksuallıqda günahlandırdılar, həm də öz məqsədləri üçün ölümlə hədələdilər. Digərləri isə ziddiyyətli vəziyyətlər üzərində dayanırdı; Rayanın mütləq homoseksual münasibət zamanı QİÇS olduğu və ya kiçik bir əlaqə ilə virusa yoluxduğu idilər.

Rayan 1986–87-ci tədris ilində Qərb orta məktəbində 8-ci sinfə başladı, ancaq burada çox bədbəxt və tək idi. Məktəb yemək yeməsi üçün yalnız bir dəfə istifadə olunacaq qab və duş alması üçün vanna otağı ayırdı. Ancaq təhdidlər davam edirdi. Rayanın otağına silahlı basqın olandan sonra ailəsi Kokomodan ayrılmağa qərar verdi. Məktəbi bitirdikdən sonra ailəsi Siseroya köçdü və Rayanın adını İndiana şəhərində yerləşən Hamilton heights high məktəbinə yazdırdı. 1987-ci il avqustun 31-də QİÇS haqqında məlumatlı olan məktəb müdiri Toni Kuk, təhsil sisteminin rəhbəri Bob Karnal və bir neçə şagird Rayanı salamlayıb, əlini sıxdı.

Milli nümayəndəsi

Rayanın sindromunun qəzet və televiziyalarda yayılması onun "milli uşaq" olmasını təmin etdi. 1985–87-ci illərdə ABŞ mediasında QİÇS-lə bağlı olan xəbərlərin sayı iki dəfə artdı. Orta məktəbdən çıxan Rayanın sindromu və yaşadığı problemlər qəzet və televiziyalarda tez-tez ön plana çıxmağa başladı. Rayan sindrom üçün ianə toplamağa və təhsil kampaniyaları təşkil etməyə başladı. Bu fəaliyyətləri onu QİÇS-in simvoluna çevirdi. Rayan bu xəstəliklə yaşayan uşaqlar üçün çoxsaylı yardım kampaniyalarına qoşuldu. Bir çox məşhur Rayan ilə birlikdə media qarşısına çıxdı. Rayan QİÇS-lə yaşayan və cəmiyyətdən təcrid olunmuş insanların sosiallaşmasına ömrünün qalan hissəsi boyunca kömək elədi. Müğənni Con Mellenkamp, Elton Con və Michael Jackson, aktyor Mett Fruer, dalğıc Qreq Luqanis, prezident Ronald Reyqan və həyat yoldaşı Nensi Reyqan, baş həkim Evertt Kup, İndiana Universitetinin basketbol məşqçisi Bob Nayt və basketbol oyunçusu Karim Abdul-Cabbar kimi şəxslər Rayan ilə dost oldular. Rayan da bir çox QİÇS-lə yaşayan uşaqlarla dost oldu.

Ömrünün qalan hissəsində Fil Donahyunun talk show-da tez-tez görünməyə başladı. Sonradan populyar olan "Müdir kim?" proqramının aparıcısı Alissa Milano ilə tanış oldu. Alissa Milano ona dostluq bilərziyi verib öpdü. Elton Con Cinni Rayana 16,500$ borc verdi. O, bu pulları geri almadı və Rayanın bacısının məktəb xərcləri üçün istifadə olunmasını istədi. Michael Jackson Rayana qırmızı Mustang kabriolet hədiyyə etdi.

1988-ci ildə prezident Reyqan QİÇS Komissiyasından əvvəl Rayan ilə danışdı. Rayan məktəbə qayıtmaq istədiyi ilk vaxtlarda qarşılaşdığı ayrı-seçkilikdən və həmçinin Siseronun qəsəbəsində çox gözəl qarşılanmağından danışdı. Rayan Kokomo və Siseroda QİÇS təhsilinin vacibliyini fərqli təcrübələrlə yaşadığını vurğuladı.

1989-cu ildə Rayan rolunu canlandıran QİÇS-li dostu Lukas Haas (2007)

1989-cu ildə ABŞ televiziyası "Rayan Vaytın hekayəsi" adlı televiziya filmini çəkərək yayımladı. Rayan rolunda QİÇS-li dostu Lukas Haas, Cinni rolunda Cudit Layt, bacısı Andrea rolunu isə Nikki Koks canlandırdı və Rayanın filmdə qısa bir miniatür kamera görüntüsü vardı. Filmdə rol alan digər adlar: Sara Cessika Parker cazibədar tibb bacısı rolunda, Corc Dzundza həkim rolunda, məktəb rəhbərliyinə qarşı Rayanı hüquqi yolla müdafiə edən Corc K. Skott isə hüquqşünas rolundaydı. Nilsenə görə, film təxminən 15 milyon tamaşaçı tərəfindən izlənildi. Bəzi Kokomo şəhər bu filmin haqsız yerə yerli xalqı ümumi olaraq pislədiyini dilə gətirdi. Film yayımlandıqdan sonra Kokomo Bələdiyyə Başçısı Robert T. Sargentə ölkə daxilindən şikayət məktubları gəldi.

1990-cı ilin əvvəlində Rayanın sağlamlığı kəskin şəkildə pisləşdi. Sonuncu dəfə xalqın qarşısına çıxdıqda, Kaliforniyada keçmiş prezident Ronald Reyqan və birinci xanım Nensi Reyqan ona ev sahibliyi etdi. Sağlamlığının getdikcə pisləşməsinə baxmayaraq, Rayan Reyqana universitetə daxil olmaq istədiyini bildirdi.

Ölümü

Biz məktəbdən qovulmasına, evindən olmasına baxmayaraq, Rayanın qorxu və cəhalət qarşısında göstərdiyi uğura çox şey borcluyuq. QİÇS-lə birlikdə düşüncələrimizi və ürəklərimizi açdığı üçün ona çox şey borcluyuq. QİÇS-ə qarşı mərhəmətli, qayğıkeş və tolerant olmağı Rayana borcluyuq. Bu sindroma sahib olan insanlar qorxunc deyillər.

Keçmiş ABŞ Prezidenti Ronald Reyqan, 11 aprel 1990.

Rayan 1990-cı il martın 29-da məktəb məzuniyyətindən bir neçə ay əvvəl İndianapolisdə yerləşən Reyli Uşaq Xəstəxanasına tənəffüs yolu infeksiyası səbəbindən yerləşdirildi. Vəziyyəti daha da pisləşməyə başlamışdı. Xəstəxanada olarkən Elton Con onu ziyarət etdi. Rayanın yaxşı olması üçün minlərlə pərəstişkarı xəstəxanaya telefonla zəng edirdi. Rayan 1990-cı il aprelin 8-də vəfat etdi. İndianapolisdə "Meridian" küçəsində yerləşən "İkinci Previterian" kilsəsində dəfn mərasiminə 1500-dən çox adam qatıldı. Tabutu daşıyanlar arasında Elton Con, Amerika futbolçuları: Fil Donahyu, Hovi Lonq kimi şəxslər var idi. Elton Con "Skyline Pigeon" adlı mahnını Hemilton Hayts məktəb xorunun müşayiəti ilə səsləndirdi. Dəfndə Michael Jackson və birinci xanım Barbara Buş da iştirak etdi. Dəfn günü keçmiş prezident Ronald Reyqan Rayan hakkında "The Washington Post" qəzetinə müsahibə verdi. O, müsahibə zamanı söylədi ki, Rayanın QİÇS-ə qarşı apardığı mübarizə möhtəşəm idi və o, hər kəsin QİÇS-ə baxışını dəyişdirdi. Rayan anasının evinin də yerləşdiyi Siseroda dəfn olundu. Ölümündən bir müddət sonra məzarı vandallar tərəfindən dörd dəfə hədəf alındı. Vaxt keçdikcə Rayanın qəbri sevənləri üçün bir ibadətgah oldu.

Mirası

Vayt 80-ci illərin sonu İİV-ə yoluxan ən tanınmış şəxslərdən biri idi. Aktyor Rok Hudsonla yanaşı o, İİV xəstələrinin ilk ictimai nümayəndələrindən birinə çevrildi. Bu problemlə əlaqəli olan daha sonrakı Rey qardaşları, Mecik Conson, Kimberli Berqalis kimi ictimai fiqurlarla birlikdə Rayan bu epidemiyanın ciddiliyi haqqında ictimaiyyəti məlumatdırmağa kömək etdi.

Rayanın ölümündən sonra çoxsaylı xeyriyyə təşkilatları formalaşdı. 1991-ci ildən keçirilən İndiana Universitetinin Rəqs marafonu mövcudluğunun ilk 18 ilində Reyli Uşaq Xəstəxanası üçün 5 milyon dollardan çox pul toplamışdı. Rayanın ölümü Elton Cona QİÇS-lə mübarizə üçün öz fondunu yaratmağa təkan verdi. Həmçinin o, öz mahnılarından birini gəlirlərini Reyli Uşaq Xəstəxanasına bağışladı. Cinni Heyl 1999-cu ildən 2000-ci ilədək mövcud olan Rayan Vaytın adına olan xeyriyyə fondunu yaratdı. İllik ianələr 300 000 dollara çatdı. 1992-ci ildə o, oğlunun həyatda olarkən yazdığı "Rayan Vayt: Mənim hekayəm" adlı kitabını nəşr etdi. Rayanın anası gələcəkdə maarifçilik fəaliyyətini internet-sayt vasitəsilə davam etdirdi.

Rayanın xatirəsinə Elton Con "The Last Song", Michael Jackson "Gone Too Soon", Tiffani "Here in My Heart" mahnılarını həsr etdilər.

1980-ci illərin əvvəllərində cəmiyyət QİÇS-i qəbul etmirdi, "homoseksualların problemi" və ya hətta "homoseksualizm üçün cəza" hesab edirdi, çünki ilk xəstələr seks azlıqları nümayəndələri arasında aşkar edilmişdi. Uyatın diaqnozu bir çoxlarına göstərdi ki, hər kəs bu problemlə üzləşə bilər. Rayan homofoblar tərəfindən QİÇS epidemiyasının "məsum qurbanı" kimi görülürdü, amma o və ailəsi həmişə bu terminə qarşı çıxıblar, çünki bu termin elə istifadə olunur və elə göstərilirdi ki, İİV-ə yoluxmuş homoseksuallar elə bil ki, bu xəstəliyə "layiqdir" və həmin xəstəliyin yayılmasında günahkardır. Rayanın anası "New York Times" qəzetinə müsahibəsində Rayanın sözlərindən sitat gətirdi: "Mən necə yoluxmağından asılı olmayaraq, QİÇS-lə yaşayan hamı kimiyəm". Cinni oğlunun gey ictimaiyyətinin dəstəyi olmadan bu qədər uzun yaşamayacağını vurğuladı.

Prezident Barak Obama 2009-cu ildə Rayan Vayt İİV/QİÇS Müalicə Müddətinin Uzadılması Haqqında Qanun imzaladı.

1990-cı ilin avqust ayında Rayanın ölümündən dörd ay sonra Konqress tez-tez "Rayan Vayt qanunu" adlandırılan", "Rayan Vaytın adına İİV/QİÇS xəstələrinə fövqəladə kömək haqqında qanun"u qəbul etdi, hansı ki digər maliyyə mənbələri əhatə olunmayan və ya siğortası bu yardıma imkan yaratmayan İİV-ə yoluxanlara tibbi yardım imkanı təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. 1996, 2000, 2006 və 2009-cu illərdə qanunun qüvvədəolma vaxtı uzadıldı. 2009-cu ildə prosedurun yenilənməsi zamanı Barak Obama 22 il bundan əvvəl tətbiq edilmiş İİV xəstələrinə ABŞ-yə səyahət və immiqrasiya qadağısının ləğv edilməsi planları haqqında bəyanat verdi. Onun sözlərinə görə, bu məhdudiyyət faktiki məlumatdan daha çox qorxuya əsaslanır. Proqram təxminən 500 000 nəfər insana kömək edir. 2004-cü ildə 2567 təşkilat üçün vəsait təmin etmişdi. 2006-cı ilin sentyabrında bu federal proqramın fondu 2,1 milyard ABŞ dollarından daha çox təşkil edirdi.

Rayan Vayt "USA Today"in versiyasına görə XX əsrin son 25 ili ərzində ən nüfuzlu şəxslər siyahısında 24-cü yeri tutmuşdur, həmçinin Anna Frank və Rubi Brices ilə yanaşı İndianapolis Uşaq Muzeyində "Uşaqların gücü: Töhfə" adlı sərgidə təmsil olunmuşdur. 1993-cü ildə QİÇS problemi üzrə aktivist Larri Kramer müsahibəsində bildirib: "Mən balaca Rayan Vaytın bu xəstəliklə bağlı təsəvvürlərin dəyişdirilməsi üçün hər kəsdən daha çox şey etdiyini düşünürəm."

İstinadlar

1. Ryan White // Encyclopædia Britannica (ing.).
2. "A Timeline of Key Events in Ryan's Life". Ryanwhite.com. 2007–10–12 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009–12–02.
3. Johnson, Dirk (April 9, 1990). "Ryan White Dies of AIDS at 18; His Struggle Helped Pierce Myths". The New York Times. Archived from the original on June 15, 2010. Retrieved June 14, 2010.
4. a b c d (PDF) AIDS at 21: Media Coverage of the HIV Epidemic 1981–2002. Brodie, Mollyann, et al.. 2004. Erişim 9 Eylül 2007.
5. a b c "The Ryan White HIV/AIDS Program". Health Resources and Services Administration, United States Department of Health and Human Services. 1996–01–01 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007–09–11.
6. Ryan White ve Ann Marie Cunningham (1991). Ryan White: My Own Story. Web Kitapları. ss. 5–6. .
7. Berat Engin. "Hemofili: Tipleri, nedeni, belirtileri, teşhisi ve tedavisi". sağlık.net. ss. HEMOFİLİ. 25 mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 mart 2013.
8. a b Resnik, Susan (1999). Blood Saga: Hemophilia, AIDS, and the Survival of a Community. Kaliforniya Üniversitesi Yayınları. .
9. Ryan White ve Ann Marie Cunningham (1991). Ryan White: My Own Story. Web Kitapları. ss. 49, 52–53.
10. Ryan White ve Ann Marie Cunningham (1991). Ryan White: My Own Story. Web Kitapları. ss. 53. .
11. Resnik, Susan (1999). Blood Saga: Hemophilia, AIDS, and the Survival of a Community. Kaliforniya Üniversitesi Yayınları. ss. 126–127. .
12. "İnsan Bağışıklık Eksikliği Virüsü (HIV) Enfeksiyonu". Mediko Sosyal Merkezi. Boğaziçi Üniversitesi. 4 mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013.
13. White, Ryan; Ann Marie Cunningham (1991). Ryan White: My Own Story. Dial Books. ISBN 0-8037-0977-3.[page needed]
14. Specter, Michael (September 3, 1985). "AIDS Victim's Right to Attend Public School Tested in Corn Belt". The Washington Post.
15. "Domestic news". Associated Press. July 31, 1985.
16. Perlman, Lisa (26 Ağustos 1985). "AIDS Victim Begins School By Phone". Associated Press.
17. "Official Recommends AIDS Victim Stay Home for School". Associated Press. 2 Ekim 1985.
18. Perlman, Lisa (25 Kasım 1985). "Rule Teen-ager Can Attend Classes". Associated Press.
19. Perlman, Lisa (18 Aralık 1985). "School Board Votes to Appeal Decision Allowing AIDS Victim in Classes". Associated Press.
20. Strauss, John (6 Şubat 1986). "Boy Can Return To School If Health Officer Approves, Board Says". Associated Press.
21. Perlman, Lisa (13 Şubat 1986). "Health Officer Says AIDS Victim Ryan White Can Return To School". Associated Press.
22. "Judge Denies Motion To Bar Indiana AIDS Victim From Classes". Associated Press. 19 Şubat 1986.
23. Strauss, John (21 Şubat 1986). "AIDS Schoolboy Back in Classroom But Judge Rules Against Him". Associated Press.
24. "Opposition Group Raises Needed Funds For Bond". Associated Press. 3 mart 1986.
25. Strauss, John (9 Nisan 1986). "Judge Delays Ruling In Ryan White Case". Associated Press.
26. Kusmer, Ken (10 Nisan 1986). "Teen-Age AIDS Victim Returns To School after Lengthy Court Battle". Associated Press.
27. Huddleston, Susan (18 Temmuz 1986). "Parents Drop Effort to Keep AIDS Victim Out of School". Associated Press.
28. "Chronology of Ryan White's Fight to Attend School". United Press International. 25 Kasım 1985.
29. "Ruling sends AIDS victim back to class". The Eugene Register-Guard. 26 Kasım 1985.
30. a b Shilts, Randy (1987). And the Band Played On: Politics, People, and the AIDS Epidemic. St. Martin's Press. .
31. a b c Sharon Cohen (28 Nisan 1986). "City Of Firsts' Struggles with Division over AIDS in School". Associated Press.
32. Wallis, Claudia (17 Şubat 1986). "Lessening Fears; Contact does not spread AIDS". Time. 14 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
33. "Alternative School Opens in AIDS Scare". The Washington Post. 23 Nisan 1986.
34. ^a b c Sharon Cohen (28 Nisan 1986). "City Of Firsts' Struggles with Division over AIDS in School". Associated Press.
35. a b Franklin, Tim (3 mart 1988). "Teen's Story of AIDS Prejudice Wins Hearts". The Chicago Tribune.
36. Richardson, Fran (31 Ağustos 1987). "AIDS Schoolboy Says First Day At New School Went 'Great'". Associated Press.
37. Cohen, Charles E. (8 Nisan 1991). "A Year After Ryan White's Death, His Mother, Jeanne, Picks Up the Pieces and Carries on His Fight". People Magazine. 14 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
38. ^a b O'Connor, John J (16 Ocak 1989).  2013-06-16 at the Wayback Machine. The New York Times. 14 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
39. ^a b "Kokomo Mayor Swamped With Angry Calls Following Ryan White TV Movie". Associated Press. 18 Ocak 1989.
40. ^a b c Reagan, Ronald (11 Ocak 1990). "We Owe It to Ryan". The Washington Post.
41. "Vandals Again Desecrate Grave of AIDS Victim Ryan White". Associated Press. 8 Temmuz 1991.
42. "Ryan White Admirers Leave Notes, Mementos at his Grave". Associated Press. 10 Aralık 1992.
43. AIDS at 21: Media Coverage of the HIV Epidemic 1981–2002 2008-10-02 at the Wayback Machine. — Kaiser Family Foundation.. Проверено 9–09–2011
44. Alexander, L. Indiana U. students reach $1M goal at dance marathon. — Indiana Daily Student, 12 ноября 2007.
45. Indiana University Dance Marathon Press. — Indiana University
46. Elton John. 'The boy who saved me from myself': Elton John on the young friend whose death from AIDS turned around his own life 2012-08-30 at the Wayback Machine (англ.). dailymail.co.uk. Проверено 11 августа 2012. 17 августа 2012 года.
47. Schindehette S., Breu G. Ten years after her son’s death, Jeanne White shuts down his foundation but carries on the fight against AIDS. — People magazine, 15 мая 2010.
48. Shilts, R. And the Band Played On: Politics, People, and the AIDS Epidemic. — St. Martin’s Press, 1987. — ISBN 0-312-00994-1.
49. Witchel, A. At Home With Jeanne White-Ginder; A Son’s AIDS, and a Legacy 2009-02-11 at the Wayback Machine. — The New York Times, 24 сентября 1992. Проверено 31–03–2011
50. "The Ryan White HIV/AIDS Program". Health Resources and Services Administration, HHS. Проверено 31 марта 2011.  1 января 1996 года.
51. Ryan White Comprehensive AIDS Resources Emergency Act
52. Franke-Ruta, G. White House announces end to HIV travel ban 2012-10-04 at the Wayback Machine. — The Washington Post, 30 ноября 2009.
53. Видео: Барак Обама подписывает "Закона Райана Уайта"
54. Taylor, J. Caring for "Ryan White": The Fundamentals of HIV/AIDS Treatment Policy. — The George Washington University, 22 августа 2005.
55. Reichmann, D. Bush Signs 3 Health Care-Related Bills 2016-03-03 at the Wayback Machine. — The Washington Post, 12 декабря 2006.Проверено 08–04–2011
56. Most influential people 2011-08-08 at the Wayback Machine, USA Today. Проверено 31 марта 2011.
57. The Power of Children 2011-07-25 at the Wayback Machine. The Children’s Museum of Indianapolis. Проверено 31 марта 2011. 15 августа 2011 года.
58. Nimmons, D. Larry Kramer; AIDS activist; Interview. — сентябрь 1993.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Rayan Vayt ilə əlaqəli mediafayllar var.

• Rayanın həyatını sənədləşdirən fotoqraf Taro Yamasakinin səhifəsi
• Rayan Vaytın məzarı
• İndiana Universitetinin Rəqs marafonu
• Anası Rayanın hekayəsini danışdı