Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Virus (lat. virus — "zəhər") — ən bəsit canlı orqanizmdir. Çox vaxt canlı yox, yarı-canlı orqanizm olaraq qəbul edilir. 1892-ci ildə D. İ. İvanovski sübut edib ki, bu kiçik hissəciklər asanlıqla kiçik məsamələrdən keçə bilirlər. Ona görə bunlara viruslar və ya süzülən viruslar adı verildi. Əksər viruslar irsi materialdan və qoruyucu örtük olan kapsiddən təşkil olunmuşdur.
| Viruslar | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Ranqsız: Viruslar | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Ensefalit, qızılca, quduzluq, tütün mozaikası və s. RNT tərkibli viruslardır.
Virusların xaricdən örtən zülal örtüyü kapsid adlanır.
Virusun RNT-si zülal örtüyünün (yəni kapsidin) içərisində yerləşir.
Viruslar həm prokariot, həm də eukariot mikroorqanizmlərdən bir sıra əlamətlərinə görə fərqlənirlər ki, bunlar aşağıdakı əlamətlərdir:
- 1. Viruslar ancaq bir tipli nuklein turşusuna (DNT ya da RNT) sahibdirlər.
- 2.Hüceyrə quruluşu yoxdur.
- 3. Böyümə və ikiyə bölünmə qabiliyyətinə malik deyillər.
- 4. Xüsusi metabolik sistem yoxdur.
- 5. Öz tərkib hissəsinin hesabına deyil, sahib hüceyrənin hesabına çoxalır.
- 6. Xüsusi zülalını sintez etmək üçün sahib hüceyrənin ribosomundan istifadə edir.
- 7. Genetik parazitdir. Viruslar ekosistemdə demək olar ki, hər yerdə mövcuddurlar. Virusları mikrobiologiyanın bir bölməsi olan virusologiya öyrənir. Virusların sahib hüceyrədən kənar forması virionlar kimi adlanır. Virus hissəcikləri adətən 2, yaxud 3 hissədən ibarət olur:
- 1. Genetik informasiyanı daşıyan DNT, yaxud RNT-dən təşkil olunmuş genetik material
- 2. Bəzi hallarda genləri əhatə edən protein qatı
- 3. Proteinləri əhatə edən lipid təbəqəsi. Bütün viruslar Vira aləmi altında birləşdirilir. Tərkibində olan nuklein turşusunun tipinə görə 2 yarım aləmə ayrılır: DNT tərkibli viruslar və RNT tərkibli viruslar. RNT tərkibli viruslar riboviruslar, DNT tərkibli viruslar isə dezaksiriboviruslar kimi tanınırlar.
aşağıdakı qrupları misal göstərmək olar: Ortomyxoviridae (qrip virusları), Paramyxoviridae (buraya qızılca, epidemik parotit və digər viruslar daxildir), Rhabdoviridae (quduzluq, vezukulyar stomatit və s.), Retroviridae (QİÇS virusu və s.), Picornaviridae (enteroviruslar, A hepatit virusu və s.), Reoviridae (reoviruslar, rotoviruslar) və digərləri.
qrupuna isə Poxviridae (məs: təbii çiçək virusu, çiçək vaksini virusu və b.), Herpesviridae qrupu (sadə herpes, su çiçəyi, sitomeqaliya virusları və s.), Hepadnoviridae (insanın B hepatit virusu), Adenoviridae (insanın adenovirusları), Parvoviridae (adenoassosiyalaşmış viruslar) və digər qruplar daxildir.
Virusları spiralvari və sferik formalardan başlamış müxtəlif mürəkkəb quruluşlara qədər geniş miqyasda dəyişirlər. Ümumiyyətlə, virusların orta ölçüsü bakteriyaların orta ölçüsünün təxminən yüzdə birinə bərabərdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Virus lat virus zeher en besit canli orqanizmdir Cox vaxt canli yox yari canli orqanizm olaraq qebul edilir 1892 ci ilde D I Ivanovski subut edib ki bu kicik hissecikler asanliqla kicik mesamelerden kece bilirler Ona gore bunlara viruslar ve ya suzulen viruslar adi verildi Ekser viruslar irsi materialdan ve qoruyucu ortuk olan kapsidden teskil olunmusdur ViruslarElmi tesnifatRanqsiz ViruslarBeynelxalq elmi adiVirusSekil axtarisiNCBI 10239EOL 5006 Ensefalit qizilca quduzluq tutun mozaikasi ve s RNT terkibli viruslardir Viruslarin xaricden orten zulal ortuyu kapsid adlanir Virusun RNT si zulal ortuyunun yeni kapsidin icerisinde yerlesir Viruslar hem prokariot hem de eukariot mikroorqanizmlerden bir sira elametlerine gore ferqlenirler ki bunlar asagidaki elametlerdir 1 Viruslar ancaq bir tipli nuklein tursusuna DNT ya da RNT sahibdirler 2 Huceyre qurulusu yoxdur 3 Boyume ve ikiye bolunme qabiliyyetine malik deyiller 4 Xususi metabolik sistem yoxdur 5 Oz terkib hissesinin hesabina deyil sahib huceyrenin hesabina coxalir 6 Xususi zulalini sintez etmek ucun sahib huceyrenin ribosomundan istifade edir 7 Genetik parazitdir Viruslar ekosistemde demek olar ki her yerde movcuddurlar Viruslari mikrobiologiyanin bir bolmesi olan virusologiya oyrenir Viruslarin sahib huceyreden kenar formasi virionlar kimi adlanir Virus hissecikleri adeten 2 yaxud 3 hisseden ibaret olur 1 Genetik informasiyani dasiyan DNT yaxud RNT den teskil olunmus genetik material 2 Bezi hallarda genleri ehate eden protein qati 3 Proteinleri ehate eden lipid tebeqesi Butun viruslar Vira alemi altinda birlesdirilir Terkibinde olan nuklein tursusunun tipine gore 2 yarim aleme ayrilir DNT terkibli viruslar ve RNT terkibli viruslar RNT terkibli viruslar riboviruslar DNT terkibli viruslar ise dezaksiriboviruslar kimi taninirlar asagidaki qruplari misal gostermek olar Ortomyxoviridae qrip viruslari Paramyxoviridae buraya qizilca epidemik parotit ve diger viruslar daxildir Rhabdoviridae quduzluq vezukulyar stomatit ve s Retroviridae QICS virusu ve s Picornaviridae enteroviruslar A hepatit virusu ve s Reoviridae reoviruslar rotoviruslar ve digerleri qrupuna ise Poxviridae mes tebii cicek virusu cicek vaksini virusu ve b Herpesviridae qrupu sade herpes su ciceyi sitomeqaliya viruslari ve s Hepadnoviridae insanin B hepatit virusu Adenoviridae insanin adenoviruslari Parvoviridae adenoassosiyalasmis viruslar ve diger qruplar daxildir Viruslari spiralvari ve sferik formalardan baslamis muxtelif murekkeb quruluslara qeder genis miqyasda deyisirler Umumiyyetle viruslarin orta olcusu bakteriyalarin orta olcusunun texminen yuzde birine beraberdir