Qriqori təqvimi dünyanın əksər ölkələrinin o cümlədən Azərbaycan Respublikasının rəsmi təqvimi Papa XIII Qriqorinin göst

Qriqori təqvimi — dünyanın əksər ölkələrinin, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının rəsmi təqvimi. Papa XIII Qriqorinin göstərişi ilə tərtib olunmuşdur. Daha əvvəlki Yuli təqviminin islah edilmiş variantıdır. 4 oktyabr 1582-ci ildən tətbiq olunsa da ayrı-ayrı ölkələrdə bu təqvimə müxtəlif vaxtlarda keçilmişdir.

Yanvar — 31 gün
Fevral — 28 və yaxud 29
Mart — 31 gün
Aprel — 30 gün
May — 31 gün
İyun — 30 gün
İyul — 31 gün
Avqust — 31 gün
Sentyabr — 30 gün
Oktyabr — 31 gün
Noyabr — 30 gün
Dekabr — 31 gün

Təqvim
Təqvim haqqında
Təqvim tipi	Günəş, Ay,
Təqvim dövrü		Uzun illərin daxil edilməsi

Digər təqvimlər
· Assuriya · Astek · Benqal · Berber · Bəhai · · Babil · Bizans · · · Hind · Holosen · Qafqaz Albaniyası · Qriqori · · · Qədim Misir · · Qibti · Qədim Çin · · · Yəhudi · · · · Hicri-qəməri ·Hicri-şəmsi · · Çin · · · · · Yuli · · Rumi · · · · · · · · Fransız · · · · · · Efiopiya · ·

Tarixi

Yuli təqvimi hər 400 ildə təbiət təqvimini təxminən 3 gün üstələyirdi. Məsələn, əgər eranın başlanğıcında — İusus Xristosun doğulduğu illərdə, gecə-gündüz bərabərliyi (başqa sözlə, Novruz bayramı) martın 23-nə düşürdüsə, 1600-cü ildə martın 11-nə təsadüf etməli idi (23-((1600:400)Х3)). Ona görə də Papa Qriqori təqvimdə islahat etməyə məcbur oldu və 4 oktyabr 1582-ci il tarixdə İspaniya, İtaliya, Portuqaliya, ( və Polşa tərkibində federativ dövlət) ərazisində oktyabrın 5-inin 15 oktyabr olduğu elan edildi. Lakin provoslav məzhəbli xristianlar Papa Qriqorinin islahatını qəbul etmədilər. Rusiya 1918-ci ilə qədər Qriqori təqviminə keçmədi. Vladimir Leninin dekreti ilə 31 yanvar 1918-ci il tarixdə Rusiyada fevralın 1-i, fevralın 13-ü elan edildi.

Yulian təqvimindən Qriqori təqviminə çevirmə

Hal-hazırda və bütün XX əsrdə Qriqori təqviminin Yuli təqvimidən fərqi — 13 gündürsə, XIX əsrdə — 12 gün, XVIII əsrdə — 11 gün, XVII və XVI əsrlərdə isə — 10 gün olub. Böyük Oktyabr Sosialist İnqilabı Yuli təqvimi ilə 25 oktyabr təsadüf edib, bu tarixi Qriqori təqviminə çevirmək üçün 25 oktyabrın üstünə 13 gəlmək lazımdır (7 noyabr). Əgər həmin hadisə XX əsrdə yox, XIX əsrdə baş versə idi 12 gün, XVIII əsrdə baş vesə idi 11 gün əlavə etməli idik). Yuli təqvimində 4 ildən bir fevral ayı 29 gün olur. Qriqori təqvimində də belədir, amma nömrəsi iki sıfırla qurtaran illər 400-ə bölünmürsə həmin illərdə fevral ayı 29 gün olmur, yəni Yuli təqvimində 1700, 1800, 1900, 2100-cü illərdə fevral ayı 29 gün olduğu halda, Qriqori təqvimində həmin illərin fevral ayı 28 gündən ibarətdir.

Qriqori təqviminin dünyada tətbiqi

Bu tarixdən sonra	Bu tarix gəlir	Dövlətlər və ərazilər
4 oktyabr 1582	15 oktyabr 1582	İspaniya, İtaliya, Portuqaliya, Reç Pospolita (Böyük Litva knyazlığı və Polşa tərkibində federativ dövlət)
9 dekabr 1582	20 dekabr 1582	Fransa, Lotaringiya
21 dekabr 1582	1 yanvar 1583	Hollandiya, , Flandriya (tarixi vilayət)
10 fevral 1583	21 fevral 1583	L'ej yepiskopluğu
13 fevral 1583	24 fevral 1583
4 oktyabr 1583	15 oktyabr 1583	Trir
5 dekabr 1583	16 dekabr 1583	Bavariya, Zalsburq,
1583		Avstriya (hissə),
6 yanvar 1584	17 yanvar 1584	Avstriya
11 yanvar 1584	22 yanvar 1584	İsveçrə Lüsern (kanton), , (kanton), Suq (kanton), Frayburq, )
12 yanvar 1584	23 yanvar 1584	Sileziya
1584		Vestfaliya, Amerikadakı ispan koloniyası
21 oktyabr 1587	1 noyabr 1587	Macarıstan
14 dekabr 1590	25 dekabr 1590	Transilvaniya
22 avqust 1610	2 sentyabr 1610	Prussiya
28 fevral 1655	11 mart 1655	İsveçrə (kanton )
18 fevral 1700	1 mart 1700	Danimarka (Norveç daxil olmaqla), protestant alman dövləti
16 noyabr 1700	28 noyabr 1700	İslandiya
31 dekabr 1700	12 yanvar 1701	İsveçrə (, Bern, Bazel, Cenevrə)
2 sentyabr 1752	14 sentyabr 1752	Böyük Britaniya və koloniyalar
17 fevral 1753	1 mart 1753	İsveç (Finlandiya daxlil olmaqla)
5 oktyabr 1867	18 oktyabr 1867	Alyaska
	1 yanvar 1873	Yaponiya
	20 noyabr 1911	Çin
	Dekabr 1912	Albaniya
31 mart 1916	14 aprel 1916	Bolqarıstan
15 fevral 1917	1 mart 1917	Türkiyə
31 yanvar 1918	14 fevral 1918	Sovet Rusiyası, Estoniya
1 fevral 1918	15 fevral 1918	Latviya, Litva (əslində, 1915-ci il alman işğalı zamanından)
17 aprel 1918	1 may 1918	Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikası (İndiki Gürcüstan, Azərbaycan və Ermənistan respublikalrının ərazisi)
17 sentyabr 1928	1 oktyabr 1928	Misir

Qriqori təqvimi və Azərbaycan

14 fevral 1918-ci il tarixində Sovet Rusiyası Qriqori təqviminə keçmişdir. 1 may 1918-ci il tarixində isə Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasında Qriqori təqviminə keçilir və elan olunur ki, artıq heç də aprelin 18-i yox, əslində, mayın 1-dir.

Həmçinin bax

Uzun il

İstinadlar

. 2018-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-04-17.
Nömrəsi iki sıfırla qurtaran illər istisna olmaqla, 4 oktyabr 1582 tarixdən sonrakı hər hansı ilin nömrəsi 4-ə qalıqsız bölünərsə, həmin ildə fevral ayı 29 gündən ibarət olur. Göstərilən tarixdən sonrakı nömrəsi iki sıfırla qurtaran illərdə isə, ilnin nömrəsi 400-ə qalıqsız bölündükdə həmin ildə fefral ayı 29 gündən ibarət olur.
Qriqori təqviminin Cənubi Qafqazda nə vaxtdan rəsmən tətbiq edilməsi dəqiqləşdirildi ^{[ölü keçid]}

Xarici keçidlər

Julian calendar / Old style — New style synoptical reference

[1] . 2018-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-04-17.

[2] Nömrəsi iki sıfırla qurtaran illər istisna olmaqla, 4 oktyabr 1582 tarixdən sonrakı hər hansı ilin nömrəsi 4-ə qalıqsız bölünərsə, həmin ildə fevral ayı 29 gündən ibarət olur. Göstərilən tarixdən sonrakı nömrəsi iki sıfırla qurtaran illərdə isə, ilnin nömrəsi 400-ə qalıqsız bölündükdə həmin ildə fefral ayı 29 gündən ibarət olur.

[3] Qriqori təqviminin Cənubi Qafqazda nə vaxtdan rəsmən tətbiq edilməsi dəqiqləşdirildi ^{[ölü keçid]}