Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Astek təqvimi - tarixin müəyyən dövrlərində Mərkəzi Amerika xalqları tərəfindən qəbul edilmiş zaman ölçüsü.
| Təqvim | |||
|---|---|---|---|
| Təqvim haqqında | |||
| Təqvim tipi | |||
| Təqvim dövrü | Uzun illərin daxil edilməsi | ||
| | |||
| Digər təqvimlər | |||
| · Assuriya · Astek · Benqal · Berber · Bəhai · · Babil · Bizans · · · Hind · Holosen · Qafqaz Albaniyası · Qriqori · · · Qədim Misir · · Qibti · Qədim Çin · · · Yəhudi · · · · Hicri-qəməri ·Hicri-şəmsi · · Çin · · · · · Yuli · · Rumi · · · · · · · · Fransız · · · · · · Efiopiya · · | |||
Haqqında
Astek təqvimi ilk dəfə 3500 il bundan əvvəl olmeklər tərəfindən istifadə olunmuş və sonralar Meksikanın mərkəzi hissələrində yaşayan xalqlar, o cümlədən mayyalılar, sapoteklər və asteklər tərəfindən qəbul edilmişdir. Onların təsəvvürlərinə görə bu zaman ölçüsü ilahi mənşəyə malikdir və həmçinin insanlara xoşbəxtliyi, bədbəxtliyi və neytral həyatı bəxş etmək qüdrətinə malikdir.
Asteklər yalnız ilk iyirmi ədədi tanıyırdilar, lakin buna baxmayaraq onlar bu ədədlərin kombinasiyasından çox böyük rəqəmlər alırdılar.
Astek təqvimi hərəsi 20 gündən ibarət olan 18 ayı nəzərdə tuturdu. İl 20X18+5=365 gün idi. Burada 52 illik sikl tətbiq olunurdu. Hər sikl 13 illik 4 dövrəyə bölünürdü. Hər siklin sonunda 13 gün artırılırdı. Beləliklə, hər il üçün orta müddət 365,25 gün alınırdı. Astek təqvimi öz başlanğıcını eramızın 1090-cı ilindən götürmüşdü.
Astek təqvimi iki paralel dövrdən ibarət idi: mülki 365 günlük şiupoualli (astek dilində:xiuhpohualli, mənası "il hesabı", uyğun olaraq mayyalılarda xaabu) və ayinlərdən ibarət 265 günlük tonalpoualli (astek dilində:tonalpohualli, mənası "günlərin hesabı, və ya "talelrin hesabı", mayyalılarda uyğun olaraq tsolkinu).
Şiupoualli və tonalpoualli hər 52 ildən bir üst-üstə düşərək, "Yeni Alov" adlanan "era" yaradırdı. Asteklər inanırdılar ki, hər 52 illik dövri sistemin soonunda dünya məhv olmaq təhlükəsi ilə üzbəüzdür, ona görə də onlar yeni "era"nı xüsusi təntənəli dini mərasim və ayinlərlə qarşılayırdılar.
Asteklərin inamına görə yüz belə "era" öz növbəsində "Günəş" adlanan 5200 illik yeni eranı təşkil edir. Astek təqviminə görə biz hazırda "Dörd zəlzələ" adlanan beşinci erada yaşayırıq. Astek təqviminə görə beşinci Günəş erası asteklərdə səma, günəş və döyüşçülərin tanrısı olan Tonatiu tərəfindən idarə olunur.
Mülki təqvim
Asteklərdə mülki və ya kənd təsərrüfatı təqviminin əsasını günəş ili təşkil edir. Bu təqvimə əsasən asteklər dövri kənd təsərrüfatı işləri ilə bağlı ayinlərin və mərasimlərin tarixini və onların davam etmə müddətlərini müəyyən edirlər. Bu təqvimə əsasən il hər biri 20 gün davam edən 18 aydan ibarətdir. Hər həftə 5 gündür.
Müqəddəs təqvim
Mülki təqvimlə yanaşı, asteklər tonalpoualli adlandırılan müqəddəs təqvimdən də istifadə edirdilər.
Mənbə
- Ramiz Əsgər.İqlimdən-iqlimə, təqvimdən təqvimə.Bakı,1987
- Сказания о Солнцах. Мифы и исторические легенды науа / Ред. и пер. С. А. Куприенко, В. Н. Талах.. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2014.
- Талах В.Н., Куприенко С.А. Америка первоначальная. Источники по истории майя, науа (астеков) и инков / Ред. В. Н. Талах, С. А. Куприенко. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2013. — 370 с.
- Мигель Леон-Портилья, «Философия нагуа»
- Энциклопедия «Исчезнувшие цивилизации», «Ацтеки: империя крови и величия»
- Piña Garza, Eduardo, Aritmética del tonalpohualli y del xiuhpohualli 2013-11-06 at the Wayback Machine. Estudios de cultura Náhuatl, ISSN 0071-1675, № 30, 1999 г., с. 257—266.
Həmçinin bax
Xarici keçid
- Ацтекский календарь
- Таблица современного календаря и календаря Ацтеков (pdf)
- Тоналаматль в 1576 года
- Описание элементов тоналаматля с иллюстрациями 2008-09-26 at the Wayback Machine
- Пантеон ацтекских богов
- Книги об ацтеках и доколумбовых цивилизациях 2007-09-29 at the Wayback Machine
- Книги, статьи и фильмы о доколумбовых цивилизациях
İstinad
- Ramiz Əsgər.İqlimdən-iqlimə, təqvimdən təqvimə.Bakı,1987, səh.19-20
- Тонатиу // Мифологический словарь/ Гл. ред. Е.М.Мелетинский]]. — М.:Советская энциклопедия, 1990. — 672 с.
- * Тоналаматль 2021-09-15 at the Wayback Machine в 1576 года
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Astek teqvimi tarixin mueyyen dovrlerinde Merkezi Amerika xalqlari terefinden qebul edilmis zaman olcusu TeqvimTeqvim haqqindaTeqvim tipi Gunes Ay Teqvim dovru Uzun illerin daxil edilmesiDiger teqvimler Assuriya Astek Benqal Berber Behai Babil Bizans Hind Holosen Qafqaz Albaniyasi Qriqori Qedim Misir Qibti Qedim Cin Yehudi Hicri qemeri Hicri semsi Cin Yuli Rumi Fransiz Efiopiya HaqqindaAstek teqvimi ilk defe 3500 il bundan evvel olmekler terefinden istifade olunmus ve sonralar Meksikanin merkezi hisselerinde yasayan xalqlar o cumleden mayyalilar sapotekler ve astekler terefinden qebul edilmisdir Onlarin tesevvurlerine gore bu zaman olcusu ilahi menseye malikdir ve hemcinin insanlara xosbextliyi bedbextliyi ve neytral heyati bexs etmek qudretine malikdir Astekler yalniz ilk iyirmi ededi taniyirdilar lakin buna baxmayaraq onlar bu ededlerin kombinasiyasindan cox boyuk reqemler alirdilar Astek teqvimi heresi 20 gunden ibaret olan 18 ayi nezerde tuturdu Il 20X18 5 365 gun idi Burada 52 illik sikl tetbiq olunurdu Her sikl 13 illik 4 dovreye bolunurdu Her siklin sonunda 13 gun artirilirdi Belelikle her il ucun orta muddet 365 25 gun alinirdi Astek teqvimi oz baslangicini eramizin 1090 ci ilinden goturmusdu Astek teqvimi iki paralel dovrden ibaret idi mulki 365 gunluk siupoualli astek dilinde xiuhpohualli menasi il hesabi uygun olaraq mayyalilarda xaabu ve ayinlerden ibaret 265 gunluk tonalpoualli astek dilinde tonalpohualli menasi gunlerin hesabi ve ya talelrin hesabi mayyalilarda uygun olaraq tsolkinu Siupoualli ve tonalpoualli her 52 ilden bir ust uste duserek Yeni Alov adlanan era yaradirdi Astekler inanirdilar ki her 52 illik dovri sistemin soonunda dunya mehv olmaq tehlukesi ile uzbeuzdur ona gore de onlar yeni era ni xususi tenteneli dini merasim ve ayinlerle qarsilayirdilar Asteklerin inamina gore yuz bele era oz novbesinde Gunes adlanan 5200 illik yeni erani teskil edir Astek teqvimine gore biz hazirda Dord zelzele adlanan besinci erada yasayiriq Astek teqvimine gore besinci Gunes erasi asteklerde sema gunes ve doyusculerin tanrisi olan Tonatiu terefinden idare olunur Mulki teqvimAsteklerde mulki ve ya kend teserrufati teqviminin esasini gunes ili teskil edir Bu teqvime esasen astekler dovri kend teserrufati isleri ile bagli ayinlerin ve merasimlerin tarixini ve onlarin davam etme muddetlerini mueyyen edirler Bu teqvime esasen il her biri 20 gun davam eden 18 aydan ibaretdir Her hefte 5 gundur Muqeddes teqvimMulki teqvimle yanasi astekler tonalpoualli adlandirilan muqeddes teqvimden de istifade edirdiler MenbeRamiz Esger Iqlimden iqlime teqvimden teqvime Baki 1987 Skazaniya o Solncah Mify i istoricheskie legendy naua Red i per S A Kuprienko V N Talah K Vidavec Kupriyenko S A 2014 Talah V N Kuprienko S A Amerika pervonachalnaya Istochniki po istorii majya naua astekov i inkov Red V N Talah S A Kuprienko K Vidavec Kupriyenko S A 2013 370 s Migel Leon Portilya Filosofiya nagua Enciklopediya Ischeznuvshie civilizacii Acteki imperiya krovi i velichiya Pina Garza Eduardo Aritmetica del tonalpohualli y del xiuhpohualli 2013 11 06 at the Wayback Machine Estudios de cultura Nahuatl ISSN 0071 1675 30 1999 g s 257 266 Hemcinin baxQriqori teqvimi Yuli teqvimi Hicri teqvimi Qemeri teqvimi Turk monqol teqvimi Xalq teqvimiXarici kecidActekskij kalendar Tablica sovremennogo kalendarya i kalendarya Actekov pdf Tonalamatl v 1576 goda Opisanie elementov tonalamatlya s illyustraciyami 2008 09 26 at the Wayback Machine Panteon actekskih bogov Knigi ob actekah i dokolumbovyh civilizaciyah 2007 09 29 at the Wayback Machine Knigi stati i filmy o dokolumbovyh civilizaciyahIstinadRamiz Esger Iqlimden iqlime teqvimden teqvime Baki 1987 seh 19 20 Tonatiu Mifologicheskij slovar Gl red E M Meletinskij M Sovetskaya enciklopediya 1990 672 s Tonalamatl 2021 09 15 at the Wayback Machine v 1576 goda