Gey prayd (ing. Gay pride; həmçinin gey parad) — cəmiyyətdə LGBT (lezbiyan, gey, biseksual və transgender) mövcudluğunun nümayişi, LGBT-dən olan şəxslərə qarşı tolerant münasibətlərin dəstəklənməsi, insan hüquqlarının qorunması, vətəndaş hüquq bərabərliyi və gender identikliyinin cinsi oriyentasiyasından asılı olmayaraq bütün insanlar üçün bərabər olduğunu bildirmək üçün keçirilən aksiyadır. Onun məqsədi həmçinin şəxsi ləyaqət hissinin qeyd olunması, şəxsiyyət azadlığının təntənəsi, eləcə də LGBT-ictimaiyyətinin birlik və müxtəlifliyinin təzahürüdür.
Aksiya ənənəvi olaraq yayda (daha çox iyunda), xatirəsi kimi keçirilir - məhz o zaman minlərlə gey polis repressiyalarına qarşı müqavimət göstərmiş və bu seksual azlıqların vətəndaş hüquqları uğrunda apardıqları mübarizənin (daha çox LGBT-hərəkatı adı ilə tanınır) rəmzinə çevrilmişdir. Amma bəzən o, başqa günlərə də həsr olunur, məsələn, Moskva şəhərində keçirilən gey-prayd zamanı, Rusiyada homoseksuallara tətbiq olunan cinayətin ləğvi ildönümünü qeyd olunur.
Gey-praydlar müxtəlif formalarda həyata keçirilir, məsələn - parad, mitinq, yürüş, festival, yarmarka, piknik və sairə. Konkret vəziyyətdən asılı olaraq gey-prayd bayram-karnavalı və ya hüquq müdafiəsi nümayişi xarakteri daşıya bilər. Əslində gey parad (ing. Gay parade) və prayd parad (ing. Pride parade), gey praydın bir hissəsi və ya formalarından biri hesab olunur və tez-tez onun mərkəzi elementinə çevrilir.
Terminologiya
Bu gün müxtəlif ölkələrdə gey-praydların adlandırılması bir-birindən fərqlənir: Avstriyada onu Əlvan parad (alm. Regenbogenparade) adlandırırlar, Hollandiyada o Çəhrayı Şənbə (nid. Roze Zaterdag) adını daşıyır, Almaniya və İsveçrədə (ing. Christopher Street Day), Latviyada isə Dostluq Günləri keçirilir, bundan başqa Avstraliyada keçirilən Mardi-Qra (ing. Mardi Gras) karnaval şənlikləri ilə gey prayd adətən birgə qeyd olunur.
Rusiya KİV-ləri "gey praydları", bir qayda olaraq, "gey parad" adlandırırlar, lakin Rusiyada keçirilən LGBT aksiyaların təşkilatçıları özlərini "gey prayd nümayəndələri" deməyi üstünlük verirlər. Bununla onlar demək istəyirlər ki, onların məqsədi yalnız hüquqların qorunmasına yönəlmiş bir yürüş təşkil etməkdir və bunun Qərbi Avropa ölkələrində keçirilən karnavallarla az əlaqəsi var.
Tarix
Homofil hərəkatının demonstrasiyası
Gey-prayd Nyu-Yorkda (1976-cı il)
1960-ci illərdə amerikalı gey və lezbiyanlar qanuni şəklə salınmış repressiya şəraitində yaşayırdılar. O zaman ABŞ-nin bütün ərazisində həddi-buluğa çatmış insanlar arasında hətta qarşılıqlı razılıq ilə və şəxsi evlərdə baş verən homoseksual əlaqələr cinayət hadisəsi sayılırdı. Müxtəlif ştatlarda cəza pul cəriməsindən iyirmi il həbs cəzasına və yaxud məcburi "müalicə" (axtalanma, , elektrik cərəyanı ilə şok terapiyası və s.) qədər dəyişə bilərdi. Tez-tez polis qəflətən gizli gey-klublara basqın edirdi, daha sonra isə, onlar məhbusların şəkillərini səhər qəzetlərinə yerləşdirirdilər, bu da onların təhsil, mənzil və işini itirmək riski ilə bağlı idi.
1969-cu ilin 27-28 iyun tarixində, yəni cümə günündən şənbə gününə keçən gecə, Nyu-York polisi adlı gey məhəllənin Kristofer strit küçəsində yerləşən Stounvoll-inn adlı gey barda növbəti reyd keçirmişdi. Həbslər başlanılır. Lakin barın ətrafında toplaşmış kütlə gözlənilmədən müqavimət göstərməyə başlayır və polislərə daş və şüşə atırlar. Xüsusi dəstə və etirazçılar arasında başlanılan toqquşmalar səhərə qədər davam etmişdi. Polislə toqquşmalar yenidən ikinci gecə elə həmin miqyasda təkrarlanmış və həftə ərzində daha kiçik sayda etirazçı ilə davam etmişdi. Bu hadisələr Stounvoll üsyanı adını qazanmışdı. Bu üsyan gey və lezbiyanlar arasında mülki hüquqlar uğrunda hərəkatın başlanğıcı sayılır, çünki o, çoxsaylı LGBT-təşkilat və təşəbbüslərin inkişafına təkan verdi. Tarixçi Devid Karterin sözlərinə görə, bu "necə ki Bastiliyanın alınması Böyük Fransa inqilabının başlanğıcı üçün, eləcə də Stounvoll gey-hərəkat üçün eyni böyük tərənnüm idi.
2 noyabr 1969-cu ildə , onun partnyoru Fred Sargent, Ellen Broidi və Linda Rodes ilk praydın Homofil Təşkilatların Şərqi Regional Konfransının (ERCHO) Filadelfiya toplanrısının qətnaməsi ilə Nyu York şəhərində keçirilməsini təklif etmişdi.
Bu İllik Xatırlatma bizə hüquqlarımız, insan haqları, apardığımız mübarizədə möhkəm olmamız daha çox insana problemlərimiz və kimliyimizi çatdırmamız və ideallarımıza aparan yolda vasitə olmalıdır. Biz hesab edirik ki, 1969-cu ildə Kristifer stritdə qəflətən baş verən toqquşmalara bir xatirə olaraq Nyu-Yorkda hər il iyunun son şənbə günü nümayişlər keçiriləcəkdir. Və bu nümayişlər Christopher Street Liberation Day, yəni "azad olunma günü" adlandırılacaq. Biz iştirakçıların öz görkəmi və həyat tərzindən utanmamağa çağırırıq |
Bu ideya homofil konservativ hərəkatına müxalif idi, onlar nümayiş keçirərkən açıq-saçıq geyimlərdən imtina etmişdilər, əllərində saxladıqları plakatlarda isə "gey" sözü yox idi. Bu hüquqların müdafiəsi cərəyanların nümayəndələri hesab edirdilər ki, belə taktika onlara etibar verir və cəmiyyətdə daha çox anlayış doğurur. Lakin o, elə də ciddi nəticə verməmişdi. Və faktiki olaraq Kreyqin ideyaları, yeni radikal və gey-azadlıq hərəkatının yaranmasına, eləcə də daha açıq və birbaşa mübarizə metodlarının istifadəsinə təkan vermişdi.
1970-ci ildə Stounvoll üsyanının ildönümündə bir neçə yüz nümayişçi Kristofer-strit küçəsinə çıxmışdı. Bu aksiya ilk gey-prayd sayılır. İştirakçılar məşğulluq və yaşayış sahələrində geylər arasında ayrı-seçkiliyə yol verən cinayət təqibinə, antihomoseksual hərəkət və qanunlara qarşı etiraz aksiyaları keçirmiş və homoseksualların açıq olmasına dair çağırışlar etmişdilər. Nümayişçilər əllərində plakatlar tutaraq müxtəlif şüarlar qışqırırdılar: "Gizli olmaqdansa aşkar olmaq daha yaxşıdır!", "Biz nə istəyirik? Geylərə azadlıq! Nə vaxt biz bunu istəyirik?! İndi!", "Ucadan de: Mavi qürurludur", "Şkafdan çölə!" və s.. "Geylərin Azadlıq Cəbhəsinin" yaradıcılarından birinin sözlərinə görə, Marş bizim yeni qürurumuzun təsdiq və bəyannaməsi idi (ing. pride). Bu nümayiş gələn il də təkrarlandı və daha sonra o, Nyu-York şəhərində hər il keçirilən müntəzəm gey-prayda çevridi. 1970-ci ilin yayında oxşar çıxışlar, məsələn, Atlanta, Los-Anceles, San-Fransisko, Çikaqo, Toronto və digər şəhərlərdə də keçirilmişdi. Tədricən, lezbiyanların geylərlə birlikdə mülki hüquqlar uğrunda apardıqları hərəkatlar vüsət alaraq, Stounvoll ildönümünün ABŞ və Kanadanın bütün ərazisində qeyd olunması ilə nəticələnmişdi. İlk gey-praydlar sayca çox az idi, mühafizəkarlar etirazlar doğurur, hakimiyyət isə onların keçirilməsinə maneçilik törədirdilər. Lakin ümumi kontekstdə vətəndaş bərabərliyinin və LGBT-hüquqlarının tədricən cəmiyyət tərəfindən tanınması, mövcud ziddiyətli xarakterin itirilməsinə gətirib çıxartdı. 1978-ci ildə San-Fransiskoda keçirilən səkkizinci gey-prayd üçün rəssam tərəfindən rəngbərəng bayraq yaradılmışdı, bu, bir müddət sonra LGBT-hərəkatının ən çox tanınan və məşhur simvoluna çevrilir. Əvvəlcə amerikalı gey-praydlar "Azadlıq Günü" (ing. Freedom Day) və ya "Geylərin Azad Olunması Günü" (ing. Gay Liberation Day) adını daşıyır və radikal hüquq-mühafizə ideyalarına söykənirdi. Lakin təxminən 1980-ci illərdə onlar müvafiq olaraq "gey prayd" və "gey-parad" ifadələri ilə əvəz olunmuşdu. Bu, gey-biznesin getdikcə hüquq-mühafizə üzərində daha da güclənən təsirinin nəticəsi idi. Belə təsir başlanğıcda kommersiya və aktivist təşkilatları arasında münaqişələrə gətirib çıxardırdı, lakin sonda hər iki tərəf arasında kompromis əldə olunmuşdu.
Bir qədər sonra gey prayd keçirmək ənənəsi Avropaya gəldi. Belə ki, ilk nümayiş 1970-ci ildə Londonda, 1971-ci ildə Parisdə, 1979-cu ildə Berlində, 1983-cü ildə isə Dublində keçirilmişdi. Zaman keçdikcə gey praydlar demək olar ki, Şimali və Cənubi Amerikanın bütün ölkələrində, Avropa, Avstraliya və Yeni Zelandiya, CAR, həmçinin Asiyanın bir sıra ölkələrində (məsələn, Türkiyə, İsrail, Tailand, Hindistan, Yaponiya, Tayvan, Çin) keçirilməyə başladı.
Bununla belə, keçmiş Sosialist düşərgəsi ölkələrinin bir çox şəhərlərində hal-hazırda praydların keçirilməsi, Qərbi Avropa ölkələrindən fərqli olaraq daha gec keçirilməyə başladığından hələ də bir çox çətinliklərlə üzləşir. Belə ki, 2001-ci ildə Belqrad şəhərində keçirilən gey prayd zamanı, iştirakçılar radikalların hücumuna məruz qalmışdı, 2009-cu ildə isə və ultrasağçılar kütləvi dağıntılar təşkil edərək Serbiya paytaxtında 1 milyon avro məbləğində ziyan vermişdilər. Oxşar hücumlar Bratislava, Buxarest, Budapeşt və Riqada qeydə alınmışdı. Buna baxmayaraq, vaxt keçdikcə, münaqişələr öz gərginliyi azaldır: Belə ki, 2011-ci ildə Zaqrebdəki gey prayd nisbətən sakit keçmişdi. 2005-ci ildə Varşavada keçirilməsi nəzərdə tutulan gey praydı şəhərin vaxtkı meri Lex Kaçinski tərəfindən qadağan edilmişdi, lakin bir neçə min nəfər bütün bunlara baxmayaraq Polşa paytaxtında marş keçirmişdilər. Hakimiyyətin qərarı Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinə şikayət edilmişdir və 2007-ci ildə qərara almışdır ki, bütün bu qadağalar qanunsuzdur və özündə ayrı-seçkilik prinsiplərini güdür. 2008-ci ildən Varşavadakı gey praydlar hakimiyyətin maneə olmaması şərti ilə keçirilir. Analoji vəziyyət Moskvada baş vermişdi: 2005-ci ildə gey prayd mer Yuri Lujkov tərəfindən qadağan edilmişdi idi, icazəsiz aksiya iştirakçıları isə polis və hücumlarına məruz qalmışdı. Bu vəziyyət hər növbəti il təkrar olunurdu. AİHM-ın 2010-cü ildə gey praydın Moskvada qanunsuz qadağası barədə qərar çıxarmasına baxmayaraq, Rusiya hakimiyyəti 2011-ci ildə onun keçirilməsinə yenidən qadağa qoydu.
Məqsəd
Gey praydın məqsədləri müxtəlifdir. Qərb ölkələrində LGBT-ictimaiyyətin müxtəlifliyi və birliyi, şəxsi ləyaqət hissinin ifadəsi, həmçinin önun mədəni inkişafının və şəxsiyyət azadlığının təntənəsi kütləvi şəkildə önə çıxır. Gey parad LGBT-şəxslərin açıq olmalarını nümayiş etdirməyə, cəmiyyətdə vizual olaraq onların mövcudluğunu təsdiq etməyə, onlara qarşı daha tolerant münasibətin aşılanmasına, eləcə də insan hüquqları, vətəndaş hüquq bərabərliyi və gender identikliyinin cinsi oriyentasiyasından asılı olmayaraq bütün insanlar üçün eyni şəkildə qorunduğuna çağırır. Ən əsası gey prayd - dinc toplaşmaq, söz azadlığı və özünüifadə hüquqlarını həyata keçirilməsi deməkdir. O, LGBT-şəxslərin probleminə diqqəti cəlb etmək vasitəsi kimi istifadə olunur. Bir çox gey praydlarda qarşıdurma, ayrı-seçkilik, homofobiya, QİÇS epidemiyasının yayılması problemi, eynicinsli nigahların tanınması məsələsi, cinayət təqibi problemi və üçüncü dünya ölkələrində gey və lezbiyanların edamı kimi müxtəlif sosial və siyasi məsələlər tez-tez qaldırılır.
Gey prayd ideologiyası
Yürüş "gey prayd" şüarı altında keçirilir, ingilis dilindən tərcümədə bu, "gey-qürur" və yaxud "geyin şəxsi ləyaqət hissi" kimi tərcümə olunur. Bu göstərir ki, homoseksual, biseksual və transgender insanlarda şəxsi ləyaqət hissi olmalıdır, onlar öz cinsi oriyentasiyası və gender mənsubiyyəti ilə fəxr etməli və kim olduğunu dərk edərək özünü qəbul etməyi bacarmalıdırlar. Fəlsəfə professoru qeyd edir ki, ilk baxışdan cinsi oriyentasiya ilə fəxr etmə səmanın mavi olması ilə fəxr etmə kimi mənasız görünür, lakin gey-şərəfi konsepsiyası 1960-cı illərdə ABŞ-da irqi ayrı-seçkiliyə qarşı səsləndirilən və qara dərili olmağın utanc səbəbi olmadığını vurğulayan "Mən qara dəriliyəm və bununla fəxr edirəm!" (ing. «I am black and I am proud!») şüarı kimi məna daşıyır.
LGBT-aktivist aydınlaşdırır:
Siz soruşursunuz nə fəxr?... Pride sözü həmin əl-ələ tutmaq istəyən iştirakçıları ayıran piket təşkilatçılarına [homofillərə] və cinsin yoxlanılmasının normal prosedur olduğunu hesab edən polislərə ünvanlanıb. O zaman populyar olan Gay & Proud nişanı, yaxşı formada "Mən maviyəm və utanmağa ehtiyac görmürəm". Doğrudan da, insan hansı səbəbdən öz sevgisindən utanmalıdır? |
.
Filoloq Aleksandr Xots bu anlayışı belə müəyyənləşdirir:
LGBT "Qüruru" (bu fəlsəfə prayd-parad ənənəsindən yaranıb) - öz özlüyündə cinsi oriyentasiyaya olan qürurdan deyil, total məhvolma, təhqir, diskriminasiya və həbsxana yolunu keçən LGBT-icmasından olan şəxslərin cəsarət, həmrəylik və əzmkarlıq göstərməsi ilə bağlıdır və öz tarixi ləyaqət hüququnun müdafiəsindən yaranmışdır |
.
Sosioloq bu termini belə izah edir:
Sual olunur, burada nə fəxr? Bəs öz dini və milli mənsubiyyəti ilə fəxr etmək olar? Buna baxmayaraq insanlar belə hisslər yayırlar. Dərin psixoloji problem ondan ibarətdir ki, müxtəlif üsulları insan öldürmək olar. Fiziki və ya hüquqi cinayətkar etmək, onu məhv etmək olar, amma ən dəhşətlisi onu mənəvi cəhətdən məhv etmək olar. Bunun üçün uşaqlıqdan təlqin etmək kifayətdir: "Biz sənə yaşamaq qadağan etmirik, amma sən hər zaman yadda saxlamalısan ki, sən - pozğunsan, sən - keyfiyyətsizsən, ona görə də sakitcə otur və heç nəyə iddia etmə". Bunu qəbul edən uşaq - bu fenomen internalizasiya olunmuş homofobiya adlandırılır və eyni şəkildə həm rəngli, həm qadın, yəhudi, hər kəsə ünvanlamaq olar - bütün ömrü boyu özünə nifrət edəcək və ya nifrət hissi keçirəcək. Özünə hörmət öldürülən adam, böyüdükdə həqiqətən də sosial və psixi cəhətdən qüsurlu olur. Müxtəlif "şərəf" paradları - geylərinki bunlardan yalnız biridir - keçmişdə müəyyən dərəcədə özülərini məzlum hiss edən azlıqların özünümüdafiə vasitəsindən yaranıb. "Qaradərili yaxşıdır!" süarı sadəcə olaraq ağ irqçiliyə olan cavabdır, Feminizm - kişi şovinizmə cavabdır, "gey yaxşıdır!" şüarı isə, eynicinsliyin "adlandırılması qadağan olan qüsur"adlandıran insanlara olan cavabdır. |
Həmçinin gey praydlarda homoseksualların açıqlıq ideyası böyük əhəmiyyət kəsb edir. Mərasim təşkilatçıları geylərə ətrafındakı insanlardan öz şəhvani meyllərini gizlətməməyi çağırır və LGBT-nümayəndələri ilə dostluq edən şəxslərdə homofobiya hissinin daha az olduğunu bildirirlər. Gey praydlarda iştirak, kütləvi şəkildə "gizlim vəziyyətdən çıxış" (yəni ) yollarından biridir və cəmiyyətdə tolerant münasibətlərin inkişafına kömək edir.
Keçirilmə forması
Gey praydın keçirilmə forması əhəmiyyətli dərəcədə bir-birindən fərqlənir. Ümumilikdə onlar bir-birini praktikada tamamlayan iki ifrat mövqeyə ayrılır.
Tərəfdarları ilk növbədə, gey praydları hüquq-mühafizə və siyasi aksiya hesab edirlər. Onlar göstərirlər ki, tarixən prayd-paradlar homoseksuallar tərəfindən diskriminasiyaya qarşı, insan haqları uğrunda aparılan mübarizədən yaranıb. Onlar LGBT-icmasının indiyə qədər hər yerdə böyük problemlərlə toqquşduğunu dəlil gətirərək, gey paradın bayram hərəkatına çevrilməsini tənqid edirlər. Belə mövqe daha çox seksual azlıqların üzləşdiyi ciddi hüquq pozuntulu ölkələr üçün səciyyəvidir; bunun üçün bir nümunə Moskva gey praydı ola bilər. Tel-Əvivdə 2010-cu ildə keçirilən gey prayd zamanı, gey-fəalların bəziləri homofob terrorçu tərəfindən güllələnmiş yeniyetmələrin xatirəsini yad etmək istədiklərinə görə, gey praydın təşkilat komitəsi bələdiyyə tərəfindən bağladılmışdı. ABŞ-da bəzən aksiyanın məqsədinin diqqətdən yönəltmək üçün, yürüş "gey prayd" deyil, daha çox məsələn, "bərabərlik üçün marş" və ya "qürur marşı" adlandırılır. Bu cür nümayişlərdə əsas tələb, LGBT-şəxslərə qarşı insan hüquqlarının gözlənilməsi, ayrıseçkilikdən müdafiə edən qanunların qəbul edilməsi irəli sürülür, eynicinsli nigahların tanınması, homofobiya zorakılığa etiraz ifadə olunur, həmçinin QİÇS epidemiyası ilə mübarizə və ya eynicinsli ailələrə verilən uşaqların sosial müdafiəsi problemləri və s. bu kimi sosial məsələlər qaldırılır. Əsasən qərb dünyası ölkələrində yayılan ikinci mövqe tərəfdarları hesab edirlər ki, bərabərlik və əsas məqsədlər uğrunda aparılan mübarizə öz nəticəsini əldə edib və indi LGBT-şəxslərinə tolerant münasibətin qorunmasını saxlanılması üçün mədəni dialoq və bayram karnavalları aparılmalı, kütləvi kaminq-aut təbliğ edilməlidir. Bu cür praydlar tez-tez bir neçə gün davam edən festivalların tərkib hissəsi kimi, kinoforumlar, yarmarkalar, konsertlər, ədəbiyyat yarışmaları, foto sərgilər, idman yarışları və piknikləri də əhatə edir. Bu cür festivalların kuliminasiyasını isə kostyumlu iştirakçılar, mini-teatr səhnələşdirmələri, , Braziliya karnavalı və kimi mətnaltı erotik məzmunlu zəngin gey-prayd keçidi təşkil edir.
Yürüşlərdə müxtəlif qruplar iştirak edir: Siyasi dostluq partiyaları, müxtəlif cəmiyyətlərin, eləcə də sosial institut və şirkətlərin nümayəndələri (məsələn Google, Yandex, Microsoft, YouTube), sosial qrupların üzvləri, lezbiyan və geylərin valideynləri, gey-müsəlmanlar, gey-polislər, tibb işçiləri, yanğınsöndürənlər və katoliklər, gey-əlillər, müxtəlif submədəniyyət nümayəndələri (, furri, BDSM) və sairə. Geniş tanınmış Amsterdam gey praydı şəhərin su kanalları üzrə üzən gəmi-platformaların silsiləsi şəklində keçirilir, onun keçirilməsi şəhər hakimiyyəti tərəfindən dəstəklənir və Niderland paytaxtının ən məşhur turizm yerlərindən biri sayılır.
Lakin, praktikada bu iki mövqe adətən birləşir. Hətta ən təntənəli paradlarda belə, adətən homofob zorakılıq və QİÇS qurbanlarının xatirəsinə seminarlar təşkil olunur və bir dəqiqəlik sükutla anılır. Siyasi partiyalar və ictimai təşkilatlar öz iştirakı və şüarları ilə yürüşə mülki xarakter verir, üçüncü dünya ölkələrindən gələn nümayəndə heyəti isə, onların ölkələrində yaşayan LGBT-insanların vəziyyəti barədə fərqli məsələləri qaldırırlar: edamlar, hakimiyyətin zorakılığa icazə verməsi, cinayət təqibi və s. din nümayəndələrinə ünvanlanan kəskin sosial parodiyaları qızğın mübahisələr doğurur. Digər tərəfdən, bu cür siyasiləşdirilmiş gey praydlarda əlvan atributika və müxtəlif etiraz performansları olur.
Gey paradlar dünyanın müxtəlif şəhərlərində minlərlə iştirakçı və tamaşaçı toplayır. San-Paulo gey paradı və Avropraydlarda isə milyonlarla insan iştirak edir. Bəzən paradları "böyük marşallar" başçılıq edir. Bu, öz şəxsi nümunəsi və vətəndaş fəallığı ilə LGBT-yə daha tolerant münasibətin güclənməsinə səbəbkar olan fəxri qonaqlardır. Onlar içərisində, məsələn, Olimpiya Çempionu Sidneydə, aktyor Yen Makkellen Mançesterdə, fiqurlu konkisürən Conni Veyr Los-Ancelesdə, müğənni San-Fransiskoda, gey-fəal isə Vankuver şəhərində seçilmişdi.
Tənqid
LGBT-hərəkatın içində gey-praydlar zamanı təşkil olunan əyləncəli karnavallara münasibətdə fərqli mövqelər vardır, belə ki, bəzi hüquq müdafiəçiləri və siyasətçilər bu cür karnavalların gey-praydların ilkin məqsədi olan insan hüquqları uğrunda mübarizə məsələsini ikinci plana salaraq, praydları depolitikləşdirilmiş və əsasən kommersiya maraqlarına cavab verən tədbirlər halına salır.
Ayrıca tənqidə gey praydlara qatılan transgender ictimaiyyətin nümayəndələri (draq kvin, transvestitlər, transseksuallar) məruz qalır. Buna səbəb həmin seksual mədəniyyətdən olan şəxslərin yarımçılpaq küçəyə çıxmaları, erotik hərəkətlər etmələridir, bu isə da bir çox mütəxəssislərin fikrincə yürüşün təhrif olunmasına, cəmiyyətdə LGBT-şəxslərinə homofob yanaşmaya səbəb olur, tolerantlıq və insan hüquqlarının qorunması ideyasının ümumilikdə nüfuzdan salınması kimi dəyərləndirilir. Bəzi fəallar, ənənəvi gey praydlarda "ağ kişi estetikasının" və onların maraqlarının ön plana qoyulmasını qınayırlar, buna görə də ABŞ-nin bir sıra şəhərlərində "qadın dayk marşları" və afroamerikalıların praydları keçirilir.
Bəzən prayd çərçivəsində digər münaqişəli sosial məsələlər qaldırılır. Belə ki, Toronto meriyası gey prayd təşkilatçılarının "İsrail aparteidinin əleyhinə" yürüşdə iştirak etdiyi təqdirdə, onlara maliyyələşdirilməni dayandıracaqlarını bildirmişdilər, Madrid gey praydında isə, İsrail tərəfindən humanitar karvana edilən hücum ittihamları üzündən, həmin gey prayd nümayəndə heyətinin iştirakına qadağa qoyulmuşdu.
Bir sıra ölkələrdə bu cür aksiyalar keçirilməsi birmənalı rəy yarada bilər. Qərb dünyasında gey prayd aksiyaları daha adi və adətən ziddiyətli xarakter daşımır, lakin bununla belə, o, bir sıra konservativ mühafizəkar və sosial qrupların və ya ayrı-ayrı şəxslərin tənqid predmetinə çevrilə bilər. Məsələn, jurnalist Pilar Urbano, guya, İspaniya kraliçası Sofiyanın sözlərinə istinad edərək, belə bir bəyanətı öz kitabına yerləşdirmişdi:
Mən digər seksual tendensiyalara meyl göstərən insanlara hörmətlə yanaşa və onları qəbul edə bilərəm, amma onlar nədir, həqiqətən də fəxr edirlər ki, onlar gey və lezbiyandırlar?". Onlar bəyəm kütləvi etiraz marşları və ya şənlik karnavalları keçirməlidirlər? Əgər biz hamımız, yəni homoseksual olmayan şəxslər yürüş üçün küçələrə çıxsaydıq, şəhərimizin nəqliyyat sistemi ciddi problemlə üzləşər və ya tamamilə dayanardı |
.
Bu nəşr Kral evinin və ictimaiyyətinin hiddətinə səbəb olmuşdur, onlar müəllifi kobud yanlışlıqlarda ittiham etmiş, kraliçanın özü isə, hər kəsdən üzr istəmişdi. Bu cür fikirlər müxtəlif ölkələrdə keçirilən paradların əleyhinə olan şəxslərin gətirdiyi arqumentlərin bariz nümunəsidir. Onlar bir çox insanın son zamanlarda öz seksual oriyentasiyasını ictimai nümayişə qoymalarını anlaşılmaz və mənəviyyatdan uzaq bir hal olaraq qiymətləndirirlər.
Belə ki, Qərb ölkələrində gey paradların keçirilməsinə tolerant münasibətin olmasına baxmayaraq, mənfi presedentlər bəzən orada da baş verir. Məsələn, Kaliforniya ştatındakı San-Dieqo yanğınsöndürmə departamentinin işçilərinin gey parad üçün onların razılığı olmadan iştirakı qeydə alınmışdı. Bəzi yanğınsöndürənlər həmin gey paradda rəhbərliyin əmri ilə iştirak etməyi özlərinə təhqir hesab edərək şəhər administrasiyasını məhkəməyə vermişdilər. Xüsusilə, onlar bildirdilər ki, parad zamanı bəzi yürüş iştirakçıları "onlara qarşı qeyri-sağlam seksual maraq göstərirdilər". Kaliforniya ştatının Ali məhkəməsi yanğınsöndürənlərin məcburi şəkildə paradda iştirakını qanunsuz olduğunu bildirərək, bələdiyyə hakimiyyətinin onlara mənəvi ziyana görə təzminat ödəməsini məcbur etdi. Yanğından mühafizə rəisinin daha sonra bildirdiyinə görə, bundan sonra gey paradlarda iştirak könüllü olacaqdır.
Digər ölkələrdə, LGBT aksiyalarının keçirilməsi ənənəsi daha azdır və burada daha kəskin mübahisələrin yaranması mümkündür. Bir çox tənqidçilər tərəfindən isə, ümumiyyətlə yürüşlərin məqsədəuyğunluğu və seksual azlıqların hüquqlarının müdafiəsi şübhə altına qoyulur. Bir çox opponent öz münasibətini ən geniş yayılmış arqumentlərdən biri - yəni seksual azlıqlara cinayət təqibinin olmaması ilə əsaslandırırlar. Bu tezisə əlavə olaraq, həmçinin dövlətin müvafiq hüquq korpusunda LGBT hüququnu məhdudlaşdıran qanunvericilik normalarının olmaması barədə bəyanatlar səslənir. Paradın tərəfdarları buna etiraz edərək, bu cür normaların olmaması, hələ ayrı-seçkiliyin tam olaraq aradan qaldırılmaq anlamına gəlmədiyini bildirirlər. Bir sıra LGBT praydların əleyhdarları insan hüquqlarının pozulmasını inkar edir və ya hətta onlara aid hüquqları tanımaqdan imtina edirlər, bəziləri isə LGBT hüquqlarının pozulmasını doğru hesab edirlər. Bəziləri bir sıra ölkələrdən olan cəmiyyət üzvlərinin, gey praydları qəbul etməyə hələ hazır olmadığını deyir, başqaları LGBT təşkilatçılarını "yad dəyərlərin zorla qəbul etdirməkdə", hətta ölkənin dağıdılmasına yönəldilmiş "qərb təsirinin keçirilməsində" ittiham edir.
Həmin hadisələrə daha az adət edən ölkələrdə də guya gey praydların cəmiyyət əxlaqını pozan təsirə malik olması barədə tez-tez əndişəli bəyanatlar səslənir. Bu arqumentin dəstəklənməsi üçün son vaxtlar "homoseksualizmin təbliği" termini cəmiyyətin süuruna yeridilmişdir. Bu nöqteyi-nəzərə görə, onların məqsədi, ictimai LGBT aksiyalarda "homoseksual həyat tərzinin" nüfuzluluğunu təqdim etmək, cəmiyyətdə seksual üstünlük üçün təsir göstərə bilmək və bunun nəticəsi kimi, orada homoseksualların sayının artmasına gətirib çıxartmaqdır. Sonuncu arqument həmçinin müasir demoqrafik böhranla da əlaqələndirilir, bu mövqeyin bir çox tərəfdarlarının fikrincə, bu cür paradların keçirilməsi vəziyyətin daha da gərginləşməsinə səbəb ola bilər.
Gey paradların tənqidində xüsusi yeri təbii ki, dini dəlillər tutur. Ortodoksal cərəyanların nümayəndələri, dini təlimlər baxımından homoseksual əlaqələrin haram və günahla dolu olduğunu bildirərək, onlara dözümlü münasibətin yolverilməzliyi barədə tez-tez deyirlər. Belə aksiyalar, onların fikrincə dindar insanların dini hisslərini təhqir edir, dini mühafizəkarlar isə, adətən paradın əleyhinə nümayişlərin keçirilməsində əhəmiyyətli rol oynayırlar. Tənqidi fikirləri müvafiq konfessiyaların rəsmi dilindən tez-tez səslənir, lakin bu problemə bütün dini təşkilatların vahid mövqesinin olmaması əslində, homoseksuallıq və dinin arasındakı münasibətləri xeyli çətinləşdirir. Xristian kilsələrinin rəsmiləri gey prayd iştirakçılarına qarşı zorakılığın əleyhinə çıxış etməsinə baxmayaraq, bəzi keşişlər onların dağıdılmasına dair çağırış və bəyanatlar verirlər. İslamın bəzi nümayəndələri isə əksinə, zorakılıq çağırışları ilə çıxış edirlər. 2005-ci ildə Qüdsdə keçirilən gey prayd zamanı ortodoksal yəhudi yürüş iştirakçılarına bıçaqla hücum edərək üç nəfəri yaralamışdı. 2011-ci ildə yəhudi etirazçıları polislərin üzərinə hücum edərək, onları daşa basmışdılar, etirazçıların birində isə bomba aşkar edilmişdi. Lakin bəzi ortodoksal ravvinlər homoseksualların hüquqlarının tanınmasına dair çağırışlar etmişdilər.
Heç də bütün gey prayd əleyhdarları, bu və ya digər məntiqdən irəli gələn sübutlara istinad edir. Əleyhdarlarının bir hissəsi birbaşa təcavüzün təzahürlərinə doğru meyllidir və zorakılığın yol verilən hal hesab edir. Çox vaxt nümayişçilərin üzərinə fəal ultrasağçılar və digər radikal hərəkatlardan olan gənclər hücum edirlər. 2010-cu ildə Helsinki gey praydına hücum təşkil olunmuşdu və bu, prezident və hökumət tərəfindən pislənilmişdi. Yeri gəlmişkən, bu faktları etiraf edən bəzi tənqidçilər hesab edir ki, gey prayd iştirakçılar çox vaxt özü (bəlkə də bilərəkdən) neonasistləri provokasiya edərək, onlara hücum etməsinə bir növ imkan yaradırlar. Bir sıra gey prayd əleyhdarlarının fikrincə, təhlükəsizlik mülahizələri paradların keçirilməsinə ciddi maneə ola bilər. Belə ki, 2009 və 2011-ci ildə Serbiya hakimiyyəti gey praydları qadağan etdi və bunu parad iştirakçılarının qorumaq iqtidarında olmaması ilə əsas gətirdi.
- Rusdilli Quarteera LGBT təşkilatının üzvü Berlin gey praydında. Futbol maykasının üzərindəki yazı: Mənə baxmayın! Rusiya qanunu deyir ki, bu sizi gey edə bilər.
- Bir qrup ekstremistin Serbiyanın paytaxtı Belqradda keçirilməsi nəzərdə tutulan gey prayda qarşı aksiyası
- 2010 Moskva paradı zaman şüar: "Ailə sevgi olan yerdir!"
Xüsusi praydlar
İstanbul gey praydı
Türkiyənin ən böyük şəhəri İstanbulda hər il keçirilən LGBT Şərəf Yürüşü (türk. İstanbul Onur Yürüyüşü), ilk dəfə 2003-cü ildə təxminən 30 nəfər tərəfindən təşkil olunnmuşdu. 2010-cu ildə 5.000 nəfərə çatan yürüyüş, 2011-ci ildə artıq 10.000 nəfərə qədər artır və Cənub-Şərqi Avropada və Türkiyədə keçirilən ən böyük gey prayda çevrilir. Yürüş 2013-cü ildə, Taksim Gəzi parkı etirazlarının təsiri ilə 100.000 nəfərin iştirakı ilə yenidən həyata keçirilmişdi.
Amsterdam gey praydı
"Çəhrayı Şənbə" (Roze Zaterdag), Amsterdamda avqust ayının ilk həftəsi təşkil olunan gey festivalıdır. İlk olaraq 1996-cı ildə təşkil olunan festivala, hər il bir neçə yüz min ziyarətçi gəlir və Hollandiyanın ən böyük halqa açıq illik hadisələrindən biri hesab olunur. Amsterdam şəhərinin kanal və çaylarında avqust ayının ilk şənbə günü gəmilərin də yer aldığı böyük bir parad keçirilir. Festival müddətində parti və konsertlərin də olduğu bir çox maraqlı tədbir keçirilir.
Avroprayd
1991-ci ildən başlayaraq, Avropa Qürur Təşkilatçıları Dərnəyi və "Avropa CSD Birliyi"-nin dəstəyi ilə Avropanın müxtəlif şəhərlərində hər il Avroprayd (ing. Euro pride) keçirilir. CSD sadəcə olaraq proqramların yaradılmasına maliyyə vəsaiti verən tərəf deyil; o, LGBT-şəxslərin problemlərinə dair beynəlxalq diqqətin ayrılması uğrunda çox böyük təşkilati işlər görür. Avroprayd üçün aşağıdakı şəhərlər ev sahibliyi edib:
Keçirilmə sayı | Keçirilmə ili | Yer | Mövzu | Tarixlər | İştirakçı sayı |
---|---|---|---|---|---|
1-ci | 1992 | Böyük Britaniya | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
2-ci | 1993 | Almaniya Berlin | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
3-cü | 1994 | Niderland Amsterdam | . . . . . | . . . . . | approx. 67.000 |
- | 1995 | . . . . . | təşkil olunmayıb | . . . . . | . . . . . |
4-cü | 1996 | Danimarka Kopenhagen | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
5-ci | 1997 | Fransa Paris | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
6-cı | 1998 | İsveç Stokholm | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
- | 1999 | . . . . . | təşkil olunmayıb | . . . . . | . . . . . |
7-ci | 2000 | İtaliya Roma | Qürura biz güvənirik (ing. In Pride We Trust) | 1 iyul - 8 iyul | approx. 500.000 |
8-ci | 2001 | Avstriya Vyana | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
9-cu | 2002 | Almaniya Köln | Köln müxtəlifliyi qeyd edir (ing. Cologne celebrates diversity) | 15. iyun - 7. iyul | approx. 1.200.000 |
10-cu | 2003 | Böyük Britaniya | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
11-ci | 2004 | Almaniya Hamburq | Sevgi maneələri sındırır (ing. Love breaks barriers) | 04–13 iyun | approx. 500.000 |
12-cü | 2005 | Norveç Oslo | . . . . . | 18–27 iyun | 70-100,000 |
13-cü | 2006 | Böyük Britaniya | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
14-cü | 2007 | İspaniya Madrid | İndi Avropada bərabərlik mümjündür (ing. Now Europe, Equality is possible) | 22 iyun-2 iyul | approx 2.500.000 |
15-ci | 2008 | İsveç Stokholm | İsveç günahı sərhədləri aşır (ing. Swedish Sin Breaking Borders) | 25 iyul-3 avqust | approx 80.000 |
16-cı | 2009 | İsveçrə Sürix | Fəxrlə praydın 40 illiyi qeyd edirik (ing. Celebrating 40 years with Pride) | 2 may–7 iyun | approx 100.000 |
17-ci | 2010 | Polşa Varşava | Azadlıq, bərabərlik, tolerantlıq! (ing. Freedom, equality, tolerance!) | 7 iyul - 17 iyul | approx 8.000 - 15.000 |
18-ci | 2011 | İtaliya Roma | Öz qürurunu qur! (ing. Build Your Pride!) | 2 iyun - 12 iyun | approx. 1.000.000 |
19-cu | 2012 | Böyük Britaniya | . . . . . | 23 iyun – 8 iyul | . . . . . |
20-ci | 2013 | Fransa Marsel | Avropa hüquq bərabərliyi uğrunda hərəkatdadır (fr. L'Europe en marche pour l'égalité), (ing. Europe on the move for equality !) | 10 iyul - 20 iyul | . . . . . |
21-ci | 2014 | Norveç Oslo | . . . . . | 20 iyun - 29 iyun | . . . . . |
22-ci | 2015 | Latviya Riqa | . . . . . | 15 iyun - 21 iyun | . . . . . |
23-cü | 2016 | Niderland Amsterdam | . . . . . | 26 iyul - 7 avqust | . . . . . |
24-cü | 2017 | İspaniya Madrid | . . . . . | . . . . . | . . . . . |
Ədəbiyyat
- Alwood, Edward (1996). Straight News: Gays, Lesbians, and the News Media Columbia University Press, New York. .
- Carter, David (2004). Stonewall: The Riots That Sparked The Gay Revolution. St. Martin's Press. .
- Duberman, Martin (1993). Stonewall Dutton, New York. .
- Loughery, John (1998). The Other Side of Silence – Men's Lives and Gay Identities: A Twentieth-Century History. New York, Henry Holt and Company. .
- Marotta, Toby (1981). The Politics of Homosexuality. Boston, Houghton Mifflin Company. .
- Teal, Donn (1971). The Gay Militants. New York, Stein and Day. .
İstinadlar
- "Frequently Asked Questions". InterPride. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- "Gay Pride". Энциклопедия . 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- Linda Rapp. "Parades and Marches". An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- Marc Stein; və b. Encyclopedia of Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender History in America. Charles Scribners & Sons. 2003. ISBN . (#explicit_et_al)
- "История". Московский гей-прайд. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- "Russia's first gay parade vetoed by 'outraged' city". The Independent. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-19.
- "European court fines Russia for banning gay parades". BBC. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-19.
- "Официальный сайт". Regenbogenparade. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- Matti Bunzl, Die Regenbogenparade als kulturelles Phänomen, in: Wolfgang Förster, Tobias G. Natter, Ines Rieder (Hg.): Der andere Blick. Lesbischwules Leben in Österreich. Eine Kulturgeschichte. Wien, 2001
- "Geschiedenis Roze Zaterdag". Roze Zaterdag. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- "Официальный сайт". Frankfurt CSD. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- "Германия выходит на гей-парад". 15.07.2006. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-22.
- "В Риге в последний день мая хотят провести гей-парад". Интерфакс. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- "Рижский гей-парад прошел в закрытом и оцепленном саду". Лента.ру. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-22.
- "History". Sydney Mardi Gras. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-24.
- Николай Алексеев, организатор Московского гей-прайда: «Я гей-парады не провожу. Я провожу правозащитные акции. <…> Это просто расхожий стереотип. Никогда я не называл это гей-парадом. И ни в одной заявке так не было написано. Да, для СМИ это гей-парад, но не для нас. Для нас это правозащитная акция прежде всего. И так было с самого первого дня. Не только СМИ, но и московские власти захотели обозвать это гей-парадом, чтобы было легче запретить». Мы — не они, они — не мы: про гей-прайды и про честность.
- "Московский гей-прайд". . 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23., 12 февраля 2010
- Carter, David (2004). Stonewall: The Riots that Sparked the Gay Revolution, St. Martin’s Press.
- Katz, Jonathan (1976). Gay American History: Lesbians and Gay Men in the U.S.A. Thomas Y. Crowell Company.
- Adam, Barry (1987). The Rise of a Gay and Lesbian Movement, G. K. Hall & Co.
- Andrew Matzner. "Stonewall Riots". An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-30.
- Carter, p. 230
- Marotta, pp. 164–165
- Teal, pp. 322–323
- Duberman, pp. 255, 262, 270–280
- Маша Гессен. "Зачем нужны гей-парады". 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- Duberman, Martin (1993). Stonewall New York, Dutton.
- Marotta, Toby (1981). The Politics of Homosexuality. Boston, Houghton Mifflin Company.
- Fred Sargeant. "1970: A First-Person Account of the First Gay Pride March". . 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-30.
- "History". Atlanta Pride. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-30.
- "History". Los Angeles Pride. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-30.
- "Christopher Street Liberation Day Gay-In June 28, 1970". San Francisco Pride. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-30.
- "History. 1969-1979". Pride Toronto. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-30.
- "Клубничка на березке: сексуальная культура в России". 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-02.
- Walton, Tony (2010), Out of the Shadows, Bona Street Press,
- "L'origine des GayPride". Официальный сайт гей-прайдов во Франции. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-02.
- Simone Klein. "Christopher Street Day". Planet Wissen. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-02.
- John Burke. "Out at last!". Sunday Business Post. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Гей-парад в Белграде вылился в массовые беспорядки". Коммерсант. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- Анастасия Берсенева. "Гей-парад перешел в гей-погром". Газета.ру. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Неонацисты сорвали первый гей-парад в Словакии". Лента.ру. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Гей-парад в Бухаресте". Евроньюс. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Гей-парад в Будапеште сопровождается чрезвычайными мерами безопасности". РИА-Новости. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- . Pribalt.info. 2008-08-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Гей-парад в Загребе прошел без серьезных инцидентов". РИА-Новости. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Polish gay activists win human rights case". Poland.pl. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Алексеев против России. Текст решения ЕСПЧ". Gayrussia. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Гей-парад в Москве разогнан - 34 задержанных. МХГ: "Все права у нас имеет только власть"". Newsru.com. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Гей-парады и гомофобия в современной России". "Археология", Finam FM (99,6 FM). 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- Sullivan, Nikki. A critical introduction to queer theory. New York University Press. 2003. ISBN . 2022-04-10 tarixində .
- Laurence Thomas, Michael E. Levin. Sexual orientation and human rights. Rowman & Littlefield. 1999. ISBN . 2022-04-10 tarixində .
- "О гордости «меньшинств». Быть геем, оставаться человеком..." Эхо Москвы. 2013-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-28.
- Кон. И. С. "Лакмусовая бумажка российской демократии". 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Аресты во время гей-парада в Иерусалиме". Би-би-си. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "В Тель-Авиве могут пройти два гей-парада: веселой гордости и гордой грусти". 2014-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-14.
- Моран Азулай. "Община протестует: в Тель-Авиве пройдут два Парада Гордости и один Парад Стыда". Raduga.co.il. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- ""Марш гордости" в Иерусалиме". Евроньюс. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Пражский гей-парад как повод для гордости". Радио Свобода. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- Штефан Шолль. "Иисуса предали не голубые, а фарисеи". Московский комсомолец. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-21.
- "Теперь все вместе, Амстердамский гей-парад". Эхо Москвы. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23.
- "Гей-парад в Амстердаме: ни поцелуев, ни объятий". Gay.ru. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23.
- "Австралийский гей-парад Марди гра в картинках". Gay.ru. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23.
- "Ian McKellen Leads Manchester Pride". The Advocate. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23.
- "Джонни Вейр возглавит гей-парад в Лос-Анджелесе". . 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23.
- "Grand Marshals". San Francisco Gay Pride. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23.
- "О нас". . 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-23.
- Stefan Micheler, Jakob Michelsen. "Geschichtsforschung und Identitätsstiftung. Von der "schwulen Ahnenreihe" zur Dekonstruktion des Homosexuellen". 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- Елизавета Морозова. "Лесбиянки на марше". Lesbi.ru. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- Cannick, Jasmyne. "Celebrating Black Gay Pride". National Public Radio. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Власти Торонто хотят приостановить финансирование Прайда из-за участия группы "Геи против израильского апартеида"". Gay.ru. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-12.
- "Испания. Израильтян не пустили на гей-парад в Мадриде". Sem40.ru. 2014-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-12.
- Burnett, Victoria. "Queen Sofia Unamused by a Book Quoting Her". nytimes.com. 2008-11-27. 2015-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-11-16.
- "Queen of Spain's Gay Marriage Comment Ignites Controversy". FoxNews.com. 2008-10-31. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-15.
- "Queen's outburst sparks debate about the monarchy in Spain". efluxmedia.com. 2008-11-03. 2012-08-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-15.
- "Spain's queen criticized for anti-gay comments". great-resources.com/pride. 2021-08-27. 2021-08-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-27.
- "Spanish Queen alone in anti-gay comments". .expatica.com Dutch News. 2008-10-31. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-16.
- Rhodes, Matt. "Spain: Gay Anger Over Spanish Queen Book". sky.com. 2008-08-31. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-16.
- Morris and Larraz, Sarah and Theresa. "Queen draws ire over gay marriage comment". reuters.com. 2008-10-31. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-16.
- "Church members take fight against gay pride parade to city hall". The Christian Chronicle. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-16.
- "Пожарные подали в суд на город после участия в гей-параде". . 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "Four firefighters sue San Diego" (ingilis). Los Angeles Times. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "Lawyer for fire crew describes distress" (ingilis). The San Diego Union-Tribune. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "Участие калифорнийских пожарных в гей-параде признали оскорблением". . 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "Firefighters forced to participate in 'gay pride' parade win lawsuit" (ingilis). Сatholic News Agency. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "San Diego jury says firefighters' rights violated by order to participate in gay pride parade" (ingilis). Cleveland Live. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "Тюмень — это не Амстердам". Новые Известия. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-12.
- "Муфтий Таджуддин: Геев следует лупить". Грани.ру. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-08.
- "Гей-парад небезопасен для общества и государства". Regions.ru. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Вопросы и ответы". Официальный сайт Санкт-Петербургского гей-прайда. 2012-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-08.
- "Николай Алексеев и Александр Хинштейн". Сайт программы «Поединок». 26 мая 2011 года. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-08.
- "Николай Алексеев и Александр Чуев (см.архив)". Ток-шоу «К барьеру». 21 июня 2007 года. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-08.
- "Чаплин поблагодарил власти Москвы за пресечение проведения гей-парада". РИА-Новости. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Сербский патриарх призвал не нападать на гей-парад, а бойкотировать его". Regions.ru. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Православный священник благословил желающих разогнать предполагаемый гей-парад в Москве". Центр Сова. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-03.
- "Ортодоксальные раввины заступились за геев и лесбиянок". Newsru.co.il. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-12.
- "Президент Халонен осуждает нападение на участников парада «Pride»". Yle.fi. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-18.
- "В Белграде запретили акции геев и гомофобов". Лента.ру. 2012-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-12.
- . Kaos GL. 29 Haziran 2011. 2016-12-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-13.
- . Kaos GL. 24 Haziran 2011. 2016-12-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-13.
- "Homosexuals demand rights at Istanbul's Gay Pride March" (İngilizce). Hürriyet Daily News. 27 Haziran 2011. 2011-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-13.
- . NTMSNBC. 27 Haziran 2011. 2014-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-13.
- "Vandaag in beeld" (Hollandaca). De Telegraaf TV. 2017-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-13.
- "8 tysięcy osób uczestniczyło w warszawskiej EuroPride - WPROST". Wprost.pl. 2010-07-17. 2014-02-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-05.
- "News from Poland". Thenews.pl. 2014-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-05.
- . Europride.info. 15 February 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 February 2015.
- "EuroPride Oslo 2014 - Oslo, Norway - Community Organization". Facebook. İstifadə tarixi: 2015-02-22.
- . Skapis.eu. 11 January 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 February 2015.
- "Europride 2016 naar Amsterdam | Binnenland | de Volkskrant". Volkskrant.nl. 2013-09-28. 2016-01-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-02-22.
- Littauer, Dan. "Madrid to host 2017 World Gay Pride". Gaystarnews.com. 2012-10-08. 2013-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-05.
Xarici keçidlər
- Гей-прайды в России: Московский гей-прайд на сайте организаторов 2011-11-23 at the Wayback Machine, Официальный сайт Санкт-Петербургского гей-прайда 2010-03-07 at the Wayback Machine
- Маша Гессен. Зачем нужны гей-парады
- Елена Костюченко. "Почему я сегодня иду на гей-парад". Политика. «Новая газета», № 56. 2011-05-28. 2013-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gey prayd ing Gay pride hemcinin gey parad cemiyyetde LGBT lezbiyan gey biseksual ve transgender movcudlugunun numayisi LGBT den olan sexslere qarsi tolerant munasibetlerin desteklenmesi insan huquqlarinin qorunmasi vetendas huquq beraberliyi ve gender identikliyinin cinsi oriyentasiyasindan asili olmayaraq butun insanlar ucun beraber oldugunu bildirmek ucun kecirilen aksiyadir Onun meqsedi hemcinin sexsi leyaqet hissinin qeyd olunmasi sexsiyyet azadliginin tentenesi elece de LGBT ictimaiyyetinin birlik ve muxtelifliyinin tezahurudur Aksiya enenevi olaraq yayda daha cox iyunda xatiresi kimi kecirilir mehz o zaman minlerle gey polis repressiyalarina qarsi muqavimet gostermis ve bu seksual azliqlarin vetendas huquqlari ugrunda apardiqlari mubarizenin daha cox LGBT herekati adi ile taninir remzine cevrilmisdir Amma bezen o basqa gunlere de hesr olunur meselen Moskva seherinde kecirilen gey prayd zamani Rusiyada homoseksuallara tetbiq olunan cinayetin legvi ildonumunu qeyd olunur Gey praydlar muxtelif formalarda heyata kecirilir meselen parad mitinq yurus festival yarmarka piknik ve saire Konkret veziyyetden asili olaraq gey prayd bayram karnavali ve ya huquq mudafiesi numayisi xarakteri dasiya biler Eslinde gey parad ing Gay parade ve prayd parad ing Pride parade gey praydin bir hissesi ve ya formalarindan biri hesab olunur ve tez tez onun merkezi elementine cevrilir TerminologiyaBu gun muxtelif olkelerde gey praydlarin adlandirilmasi bir birinden ferqlenir Avstriyada onu Elvan parad alm Regenbogenparade adlandirirlar Hollandiyada o Cehrayi Senbe nid Roze Zaterdag adini dasiyir Almaniya ve Isvecrede ing Christopher Street Day Latviyada ise Dostluq Gunleri kecirilir bundan basqa Avstraliyada kecirilen Mardi Qra ing Mardi Gras karnaval senlikleri ile gey prayd adeten birge qeyd olunur Rusiya KIV leri gey praydlari bir qayda olaraq gey parad adlandirirlar lakin Rusiyada kecirilen LGBT aksiyalarin teskilatcilari ozlerini gey prayd numayendeleri demeyi ustunluk verirler Bununla onlar demek isteyirler ki onlarin meqsedi yalniz huquqlarin qorunmasina yonelmis bir yurus teskil etmekdir ve bunun Qerbi Avropa olkelerinde kecirilen karnavallarla az elaqesi var TarixHomofil herekatinin demonstrasiyasi Gey prayd Nyu Yorkda 1976 ci il 1960 ci illerde amerikali gey ve lezbiyanlar qanuni sekle salinmis repressiya seraitinde yasayirdilar O zaman ABS nin butun erazisinde heddi buluga catmis insanlar arasinda hetta qarsiliqli raziliq ile ve sexsi evlerde bas veren homoseksual elaqeler cinayet hadisesi sayilirdi Muxtelif statlarda ceza pul cerimesinden iyirmi il hebs cezasina ve yaxud mecburi mualice axtalanma elektrik cereyani ile sok terapiyasi ve s qeder deyise bilerdi Tez tez polis qefleten gizli gey klublara basqin edirdi daha sonra ise onlar mehbuslarin sekillerini seher qezetlerine yerlesdirirdiler bu da onlarin tehsil menzil ve isini itirmek riski ile bagli idi 1969 cu ilin 27 28 iyun tarixinde yeni cume gununden senbe gunune kecen gece Nyu York polisi adli gey mehellenin Kristofer strit kucesinde yerlesen Stounvoll inn adli gey barda novbeti reyd kecirmisdi Hebsler baslanilir Lakin barin etrafinda toplasmis kutle gozlenilmeden muqavimet gostermeye baslayir ve polislere das ve suse atirlar Xususi deste ve etirazcilar arasinda baslanilan toqqusmalar sehere qeder davam etmisdi Polisle toqqusmalar yeniden ikinci gece ele hemin miqyasda tekrarlanmis ve hefte erzinde daha kicik sayda etirazci ile davam etmisdi Bu hadiseler Stounvoll usyani adini qazanmisdi Bu usyan gey ve lezbiyanlar arasinda mulki huquqlar ugrunda herekatin baslangici sayilir cunki o coxsayli LGBT teskilat ve tesebbuslerin inkisafina tekan verdi Tarixci Devid Karterin sozlerine gore bu nece ki Bastiliyanin alinmasi Boyuk Fransa inqilabinin baslangici ucun elece de Stounvoll gey herekat ucun eyni boyuk terennum idi 2 noyabr 1969 cu ilde onun partnyoru Fred Sargent Ellen Broidi ve Linda Rodes ilk praydin Homofil Teskilatlarin Serqi Regional Konfransinin ERCHO Filadelfiya toplanrisinin qetnamesi ile Nyu York seherinde kecirilmesini teklif etmisdi Bu Illik Xatirlatma bize huquqlarimiz insan haqlari apardigimiz mubarizede mohkem olmamiz daha cox insana problemlerimiz ve kimliyimizi catdirmamiz ve ideallarimiza aparan yolda vasite olmalidir Biz hesab edirik ki 1969 cu ilde Kristifer stritde qefleten bas veren toqqusmalara bir xatire olaraq Nyu Yorkda her il iyunun son senbe gunu numayisler kecirilecekdir Ve bu numayisler Christopher Street Liberation Day yeni azad olunma gunu adlandirilacaq Biz istirakcilarin oz gorkemi ve heyat terzinden utanmamaga cagiririq Bu ideya homofil konservativ herekatina muxalif idi onlar numayis kecirerken aciq saciq geyimlerden imtina etmisdiler ellerinde saxladiqlari plakatlarda ise gey sozu yox idi Bu huquqlarin mudafiesi cereyanlarin numayendeleri hesab edirdiler ki bele taktika onlara etibar verir ve cemiyyetde daha cox anlayis dogurur Lakin o ele de ciddi netice vermemisdi Ve faktiki olaraq Kreyqin ideyalari yeni radikal ve gey azadliq herekatinin yaranmasina elece de daha aciq ve birbasa mubarize metodlarinin istifadesine tekan vermisdi Paris meri Il de Frans vilayetinin rehberi ve birlik rehberleri Paris paradinda 2014 Google iscileri Varsava paradinda 2010 1970 ci ilde Stounvoll usyaninin ildonumunde bir nece yuz numayisci Kristofer strit kucesine cixmisdi Bu aksiya ilk gey prayd sayilir Istirakcilar mesgulluq ve yasayis sahelerinde geyler arasinda ayri seckiliye yol veren cinayet teqibine antihomoseksual hereket ve qanunlara qarsi etiraz aksiyalari kecirmis ve homoseksuallarin aciq olmasina dair cagirislar etmisdiler Numayisciler ellerinde plakatlar tutaraq muxtelif suarlar qisqirirdilar Gizli olmaqdansa askar olmaq daha yaxsidir Biz ne isteyirik Geylere azadliq Ne vaxt biz bunu isteyirik Indi Ucadan de Mavi qururludur Skafdan cole ve s Geylerin Azadliq Cebhesinin yaradicilarindan birinin sozlerine gore Mars bizim yeni qururumuzun tesdiq ve beyannamesi idi ing pride Bu numayis gelen il de tekrarlandi ve daha sonra o Nyu York seherinde her il kecirilen muntezem gey prayda cevridi 1970 ci ilin yayinda oxsar cixislar meselen Atlanta Los Anceles San Fransisko Cikaqo Toronto ve diger seherlerde de kecirilmisdi Tedricen lezbiyanlarin geylerle birlikde mulki huquqlar ugrunda apardiqlari herekatlar vuset alaraq Stounvoll ildonumunun ABS ve Kanadanin butun erazisinde qeyd olunmasi ile neticelenmisdi Ilk gey praydlar sayca cox az idi muhafizekarlar etirazlar dogurur hakimiyyet ise onlarin kecirilmesine manecilik toredirdiler Lakin umumi kontekstde vetendas beraberliyinin ve LGBT huquqlarinin tedricen cemiyyet terefinden taninmasi movcud ziddiyetli xarakterin itirilmesine getirib cixartdi 1978 ci ilde San Fransiskoda kecirilen sekkizinci gey prayd ucun ressam terefinden rengbereng bayraq yaradilmisdi bu bir muddet sonra LGBT herekatinin en cox taninan ve meshur simvoluna cevrilir Evvelce amerikali gey praydlar Azadliq Gunu ing Freedom Day ve ya Geylerin Azad Olunmasi Gunu ing Gay Liberation Day adini dasiyir ve radikal huquq muhafize ideyalarina soykenirdi Lakin texminen 1980 ci illerde onlar muvafiq olaraq gey prayd ve gey parad ifadeleri ile evez olunmusdu Bu gey biznesin getdikce huquq muhafize uzerinde daha da guclenen tesirinin neticesi idi Bele tesir baslangicda kommersiya ve aktivist teskilatlari arasinda munaqiselere getirib cixardirdi lakin sonda her iki teref arasinda kompromis elde olunmusdu Bir qeder sonra gey prayd kecirmek enenesi Avropaya geldi Bele ki ilk numayis 1970 ci ilde Londonda 1971 ci ilde Parisde 1979 cu ilde Berlinde 1983 cu ilde ise Dublinde kecirilmisdi Zaman kecdikce gey praydlar demek olar ki Simali ve Cenubi Amerikanin butun olkelerinde Avropa Avstraliya ve Yeni Zelandiya CAR hemcinin Asiyanin bir sira olkelerinde meselen Turkiye Israil Tailand Hindistan Yaponiya Tayvan Cin kecirilmeye basladi Bununla bele kecmis Sosialist dusergesi olkelerinin bir cox seherlerinde hal hazirda praydlarin kecirilmesi Qerbi Avropa olkelerinden ferqli olaraq daha gec kecirilmeye basladigindan hele de bir cox cetinliklerle uzlesir Bele ki 2001 ci ilde Belqrad seherinde kecirilen gey prayd zamani istirakcilar radikallarin hucumuna meruz qalmisdi 2009 cu ilde ise ve ultrasagcilar kutlevi dagintilar teskil ederek Serbiya paytaxtinda 1 milyon avro mebleginde ziyan vermisdiler Oxsar hucumlar Bratislava Buxarest Budapest ve Riqada qeyde alinmisdi Buna baxmayaraq vaxt kecdikce munaqiseler oz gerginliyi azaldir Bele ki 2011 ci ilde Zaqrebdeki gey prayd nisbeten sakit kecmisdi 2005 ci ilde Varsavada kecirilmesi nezerde tutulan gey praydi seherin vaxtki meri Lex Kacinski terefinden qadagan edilmisdi lakin bir nece min nefer butun bunlara baxmayaraq Polsa paytaxtinda mars kecirmisdiler Hakimiyyetin qerari Avropa Insan Haqlari Mehkemesine sikayet edilmisdir ve 2007 ci ilde qerara almisdir ki butun bu qadagalar qanunsuzdur ve ozunde ayri seckilik prinsiplerini gudur 2008 ci ilden Varsavadaki gey praydlar hakimiyyetin manee olmamasi serti ile kecirilir Analoji veziyyet Moskvada bas vermisdi 2005 ci ilde gey prayd mer Yuri Lujkov terefinden qadagan edilmisdi idi icazesiz aksiya istirakcilari ise polis ve hucumlarina meruz qalmisdi Bu veziyyet her novbeti il tekrar olunurdu AIHM in 2010 cu ilde gey praydin Moskvada qanunsuz qadagasi barede qerar cixarmasina baxmayaraq Rusiya hakimiyyeti 2011 ci ilde onun kecirilmesine yeniden qadaga qoydu MeqsedGey praydin meqsedleri muxtelifdir Qerb olkelerinde LGBT ictimaiyyetin muxtelifliyi ve birliyi sexsi leyaqet hissinin ifadesi hemcinin onun medeni inkisafinin ve sexsiyyet azadliginin tentenesi kutlevi sekilde one cixir Gey parad LGBT sexslerin aciq olmalarini numayis etdirmeye cemiyyetde vizual olaraq onlarin movcudlugunu tesdiq etmeye onlara qarsi daha tolerant munasibetin asilanmasina elece de insan huquqlari vetendas huquq beraberliyi ve gender identikliyinin cinsi oriyentasiyasindan asili olmayaraq butun insanlar ucun eyni sekilde qorunduguna cagirir En esasi gey prayd dinc toplasmaq soz azadligi ve ozunuifade huquqlarini heyata kecirilmesi demekdir O LGBT sexslerin problemine diqqeti celb etmek vasitesi kimi istifade olunur Bir cox gey praydlarda qarsidurma ayri seckilik homofobiya QICS epidemiyasinin yayilmasi problemi eynicinsli nigahlarin taninmasi meselesi cinayet teqibi problemi ve ucuncu dunya olkelerinde gey ve lezbiyanlarin edami kimi muxtelif sosial ve siyasi meseleler tez tez qaldirilir Gey prayd ideologiyasiLedi Qaqa 2011 cercivesinde Roma seherinde ve Koncita Vurst QICS eleyhine 2014 cu il zamani Vyana ratusasi qarsisinda Yurus gey prayd suari altinda kecirilir ingilis dilinden tercumede bu gey qurur ve yaxud geyin sexsi leyaqet hissi kimi tercume olunur Bu gosterir ki homoseksual biseksual ve transgender insanlarda sexsi leyaqet hissi olmalidir onlar oz cinsi oriyentasiyasi ve gender mensubiyyeti ile fexr etmeli ve kim oldugunu derk ederek ozunu qebul etmeyi bacarmalidirlar Felsefe professoru qeyd edir ki ilk baxisdan cinsi oriyentasiya ile fexr etme semanin mavi olmasi ile fexr etme kimi menasiz gorunur lakin gey serefi konsepsiyasi 1960 ci illerde ABS da irqi ayri seckiliye qarsi seslendirilen ve qara derili olmagin utanc sebebi olmadigini vurgulayan Men qara deriliyem ve bununla fexr edirem ing I am black and I am proud suari kimi mena dasiyir LGBT aktivist aydinlasdirir Siz sorusursunuz ne fexr Pride sozu hemin el ele tutmaq isteyen istirakcilari ayiran piket teskilatcilarina homofillere ve cinsin yoxlanilmasinin normal prosedur oldugunu hesab eden polislere unvanlanib O zaman populyar olan Gay amp Proud nisani yaxsi formada Men maviyem ve utanmaga ehtiyac gormurem Dogrudan da insan hansi sebebden oz sevgisinden utanmalidir Filoloq Aleksandr Xots bu anlayisi bele mueyyenlesdirir LGBT Qururu bu felsefe prayd parad enenesinden yaranib oz ozluyunde cinsi oriyentasiyaya olan qururdan deyil total mehvolma tehqir diskriminasiya ve hebsxana yolunu kecen LGBT icmasindan olan sexslerin cesaret hemreylik ve ezmkarliq gostermesi ile baglidir ve oz tarixi leyaqet huququnun mudafiesinden yaranmisdir Sosioloq bu termini bele izah edir Sual olunur burada ne fexr Bes oz dini ve milli mensubiyyeti ile fexr etmek olar Buna baxmayaraq insanlar bele hissler yayirlar Derin psixoloji problem ondan ibaretdir ki muxtelif usullari insan oldurmek olar Fiziki ve ya huquqi cinayetkar etmek onu mehv etmek olar amma en dehsetlisi onu menevi cehetden mehv etmek olar Bunun ucun usaqliqdan telqin etmek kifayetdir Biz sene yasamaq qadagan etmirik amma sen her zaman yadda saxlamalisan ki sen pozgunsan sen keyfiyyetsizsen ona gore de sakitce otur ve hec neye iddia etme Bunu qebul eden usaq bu fenomen internalizasiya olunmus homofobiya adlandirilir ve eyni sekilde hem rengli hem qadin yehudi her kese unvanlamaq olar butun omru boyu ozune nifret edecek ve ya nifret hissi kecirecek Ozune hormet oldurulen adam boyudukde heqiqeten de sosial ve psixi cehetden qusurlu olur Muxtelif seref paradlari geylerinki bunlardan yalniz biridir kecmisde mueyyen derecede ozulerini mezlum hiss eden azliqlarin ozunumudafie vasitesinden yaranib Qaraderili yaxsidir suari sadece olaraq ag irqciliye olan cavabdir Feminizm kisi sovinizme cavabdir gey yaxsidir suari ise eynicinsliyin adlandirilmasi qadagan olan qusur adlandiran insanlara olan cavabdir Hemcinin gey praydlarda homoseksuallarin aciqliq ideyasi boyuk ehemiyyet kesb edir Merasim teskilatcilari geylere etrafindaki insanlardan oz sehvani meyllerini gizletmemeyi cagirir ve LGBT numayendeleri ile dostluq eden sexslerde homofobiya hissinin daha az oldugunu bildirirler Gey praydlarda istirak kutlevi sekilde gizlim veziyyetden cixis yeni yollarindan biridir ve cemiyyetde tolerant munasibetlerin inkisafina komek edir Kecirilme formasiGey praydin kecirilme formasi ehemiyyetli derecede bir birinden ferqlenir Umumilikde onlar bir birini praktikada tamamlayan iki ifrat movqeye ayrilir Terefdarlari ilk novbede gey praydlari huquq muhafize ve siyasi aksiya hesab edirler Onlar gosterirler ki tarixen prayd paradlar homoseksuallar terefinden diskriminasiyaya qarsi insan haqlari ugrunda aparilan mubarizeden yaranib Onlar LGBT icmasinin indiye qeder her yerde boyuk problemlerle toqqusdugunu delil getirerek gey paradin bayram herekatina cevrilmesini tenqid edirler Bele movqe daha cox seksual azliqlarin uzlesdiyi ciddi huquq pozuntulu olkeler ucun seciyyevidir bunun ucun bir numune Moskva gey praydi ola biler Tel Evivde 2010 cu ilde kecirilen gey prayd zamani gey feallarin bezileri homofob terrorcu terefinden gullelenmis yeniyetmelerin xatiresini yad etmek istediklerine gore gey praydin teskilat komitesi belediyye terefinden bagladilmisdi ABS da bezen aksiyanin meqsedinin diqqetden yoneltmek ucun yurus gey prayd deyil daha cox meselen beraberlik ucun mars ve ya qurur marsi adlandirilir Bu cur numayislerde esas teleb LGBT sexslere qarsi insan huquqlarinin gozlenilmesi ayriseckilikden mudafie eden qanunlarin qebul edilmesi ireli surulur eynicinsli nigahlarin taninmasi homofobiya zorakiliga etiraz ifade olunur hemcinin QICS epidemiyasi ile mubarize ve ya eynicinsli ailelere verilen usaqlarin sosial mudafiesi problemleri ve s bu kimi sosial meseleler qaldirilir Esasen qerb dunyasi olkelerinde yayilan ikinci movqe terefdarlari hesab edirler ki beraberlik ve esas meqsedler ugrunda aparilan mubarize oz neticesini elde edib ve indi LGBT sexslerine tolerant munasibetin qorunmasini saxlanilmasi ucun medeni dialoq ve bayram karnavallari aparilmali kutlevi kaminq aut teblig edilmelidir Bu cur praydlar tez tez bir nece gun davam eden festivallarin terkib hissesi kimi kinoforumlar yarmarkalar konsertler edebiyyat yarismalari foto sergiler idman yarislari ve piknikleri de ehate edir Bu cur festivallarin kuliminasiyasini ise kostyumlu istirakcilar mini teatr sehnelesdirmeleri Braziliya karnavali ve kimi metnalti erotik mezmunlu zengin gey prayd kecidi teskil edir Yuruslerde muxtelif qruplar istirak edir Siyasi dostluq partiyalari muxtelif cemiyyetlerin elece de sosial institut ve sirketlerin numayendeleri meselen Google Yandex Microsoft YouTube sosial qruplarin uzvleri lezbiyan ve geylerin valideynleri gey muselmanlar gey polisler tibb iscileri yanginsondurenler ve katolikler gey eliller muxtelif submedeniyyet numayendeleri furri BDSM ve saire Genis taninmis Amsterdam gey praydi seherin su kanallari uzre uzen gemi platformalarin silsilesi seklinde kecirilir onun kecirilmesi seher hakimiyyeti terefinden desteklenir ve Niderland paytaxtinin en meshur turizm yerlerinden biri sayilir Lakin praktikada bu iki movqe adeten birlesir Hetta en tenteneli paradlarda bele adeten homofob zorakiliq ve QICS qurbanlarinin xatiresine seminarlar teskil olunur ve bir deqiqelik sukutla anilir Siyasi partiyalar ve ictimai teskilatlar oz istiraki ve suarlari ile yuruse mulki xarakter verir ucuncu dunya olkelerinden gelen numayende heyeti ise onlarin olkelerinde yasayan LGBT insanlarin veziyyeti barede ferqli meseleleri qaldirirlar edamlar hakimiyyetin zorakiliga icaze vermesi cinayet teqibi ve s din numayendelerine unvanlanan keskin sosial parodiyalari qizgin mubahiseler dogurur Diger terefden bu cur siyasilesdirilmis gey praydlarda elvan atributika ve muxtelif etiraz performanslari olur Gey paradlar dunyanin muxtelif seherlerinde minlerle istirakci ve tamasaci toplayir San Paulo gey paradi ve Avropraydlarda ise milyonlarla insan istirak edir Bezen paradlari boyuk marsallar basciliq edir Bu oz sexsi numunesi ve vetendas fealligi ile LGBT ye daha tolerant munasibetin guclenmesine sebebkar olan fexri qonaqlardir Onlar icerisinde meselen Olimpiya Cempionu Sidneyde aktyor Yen Makkellen Mancesterde fiqurlu konkisuren Conni Veyr Los Ancelesde mugenni San Fransiskoda gey feal ise Vankuver seherinde secilmisdi Istanbul paradi 2013 Yeruselim paradi 2002TenqidLGBT herekatin icinde gey praydlar zamani teskil olunan eylenceli karnavallara munasibetde ferqli movqeler vardir bele ki bezi huquq mudafiecileri ve siyasetciler bu cur karnavallarin gey praydlarin ilkin meqsedi olan insan huquqlari ugrunda mubarize meselesini ikinci plana salaraq praydlari depolitiklesdirilmis ve esasen kommersiya maraqlarina cavab veren tedbirler halina salir Ayrica tenqide gey praydlara qatilan transgender ictimaiyyetin numayendeleri draq kvin transvestitler transseksuallar meruz qalir Buna sebeb hemin seksual medeniyyetden olan sexslerin yarimcilpaq kuceye cixmalari erotik hereketler etmeleridir bu ise da bir cox mutexessislerin fikrince yurusun tehrif olunmasina cemiyyetde LGBT sexslerine homofob yanasmaya sebeb olur tolerantliq ve insan huquqlarinin qorunmasi ideyasinin umumilikde nufuzdan salinmasi kimi deyerlendirilir Bezi feallar enenevi gey praydlarda ag kisi estetikasinin ve onlarin maraqlarinin on plana qoyulmasini qinayirlar buna gore de ABS nin bir sira seherlerinde qadin dayk marslari ve afroamerikalilarin praydlari kecirilir Bezen prayd cercivesinde diger munaqiseli sosial meseleler qaldirilir Bele ki Toronto meriyasi gey prayd teskilatcilarinin Israil aparteidinin eleyhine yurusde istirak etdiyi teqdirde onlara maliyyelesdirilmeni dayandiracaqlarini bildirmisdiler Madrid gey praydinda ise Israil terefinden humanitar karvana edilen hucum ittihamlari uzunden hemin gey prayd numayende heyetinin istirakina qadaga qoyulmusdu Bir sira olkelerde bu cur aksiyalar kecirilmesi birmenali rey yarada biler Qerb dunyasinda gey prayd aksiyalari daha adi ve adeten ziddiyetli xarakter dasimir lakin bununla bele o bir sira konservativ muhafizekar ve sosial qruplarin ve ya ayri ayri sexslerin tenqid predmetine cevrile biler Meselen jurnalist Pilar Urbano guya Ispaniya kralicasi Sofiyanin sozlerine istinad ederek bele bir beyaneti oz kitabina yerlesdirmisdi Men diger seksual tendensiyalara meyl gosteren insanlara hormetle yanasa ve onlari qebul ede bilerem amma onlar nedir heqiqeten de fexr edirler ki onlar gey ve lezbiyandirlar Onlar beyem kutlevi etiraz marslari ve ya senlik karnavallari kecirmelidirler Eger biz hamimiz yeni homoseksual olmayan sexsler yurus ucun kucelere cixsaydiq seherimizin neqliyyat sistemi ciddi problemle uzleser ve ya tamamile dayanardi Madrid paradi 2013 Ayova paradi 2008 Paris paradi 2014 Stuttqart paradi 2014 Bu nesr Kral evinin ve ictimaiyyetinin hiddetine sebeb olmusdur onlar muellifi kobud yanlisliqlarda ittiham etmis kralicanin ozu ise her kesden uzr istemisdi Bu cur fikirler muxtelif olkelerde kecirilen paradlarin eleyhine olan sexslerin getirdiyi arqumentlerin bariz numunesidir Onlar bir cox insanin son zamanlarda oz seksual oriyentasiyasini ictimai numayise qoymalarini anlasilmaz ve meneviyyatdan uzaq bir hal olaraq qiymetlendirirler Bele ki Qerb olkelerinde gey paradlarin kecirilmesine tolerant munasibetin olmasina baxmayaraq menfi presedentler bezen orada da bas verir Meselen Kaliforniya statindaki San Dieqo yanginsondurme departamentinin iscilerinin gey parad ucun onlarin raziligi olmadan istiraki qeyde alinmisdi Bezi yanginsondurenler hemin gey paradda rehberliyin emri ile istirak etmeyi ozlerine tehqir hesab ederek seher administrasiyasini mehkemeye vermisdiler Xususile onlar bildirdiler ki parad zamani bezi yurus istirakcilari onlara qarsi qeyri saglam seksual maraq gosterirdiler Kaliforniya statinin Ali mehkemesi yanginsondurenlerin mecburi sekilde paradda istirakini qanunsuz oldugunu bildirerek belediyye hakimiyyetinin onlara menevi ziyana gore tezminat odemesini mecbur etdi Yangindan muhafize reisinin daha sonra bildirdiyine gore bundan sonra gey paradlarda istirak konullu olacaqdir Diger olkelerde LGBT aksiyalarinin kecirilmesi enenesi daha azdir ve burada daha keskin mubahiselerin yaranmasi mumkundur Bir cox tenqidciler terefinden ise umumiyyetle yuruslerin meqsedeuygunlugu ve seksual azliqlarin huquqlarinin mudafiesi subhe altina qoyulur Bir cox opponent oz munasibetini en genis yayilmis arqumentlerden biri yeni seksual azliqlara cinayet teqibinin olmamasi ile esaslandirirlar Bu tezise elave olaraq hemcinin dovletin muvafiq huquq korpusunda LGBT huququnu mehdudlasdiran qanunvericilik normalarinin olmamasi barede beyanatlar seslenir Paradin terefdarlari buna etiraz ederek bu cur normalarin olmamasi hele ayri seckiliyin tam olaraq aradan qaldirilmaq anlamina gelmediyini bildirirler Bir sira LGBT praydlarin eleyhdarlari insan huquqlarinin pozulmasini inkar edir ve ya hetta onlara aid huquqlari tanimaqdan imtina edirler bezileri ise LGBT huquqlarinin pozulmasini dogru hesab edirler Bezileri bir sira olkelerden olan cemiyyet uzvlerinin gey praydlari qebul etmeye hele hazir olmadigini deyir basqalari LGBT teskilatcilarini yad deyerlerin zorla qebul etdirmekde hetta olkenin dagidilmasina yoneldilmis qerb tesirinin kecirilmesinde ittiham edir Hemin hadiselere daha az adet eden olkelerde de guya gey praydlarin cemiyyet exlaqini pozan tesire malik olmasi barede tez tez endiseli beyanatlar seslenir Bu arqumentin desteklenmesi ucun son vaxtlar homoseksualizmin tebligi termini cemiyyetin suuruna yeridilmisdir Bu noqteyi nezere gore onlarin meqsedi ictimai LGBT aksiyalarda homoseksual heyat terzinin nufuzlulugunu teqdim etmek cemiyyetde seksual ustunluk ucun tesir gostere bilmek ve bunun neticesi kimi orada homoseksuallarin sayinin artmasina getirib cixartmaqdir Sonuncu arqument hemcinin muasir demoqrafik bohranla da elaqelendirilir bu movqeyin bir cox terefdarlarinin fikrince bu cur paradlarin kecirilmesi veziyyetin daha da gerginlesmesine sebeb ola biler Gey paradlarin tenqidinde xususi yeri tebii ki dini deliller tutur Ortodoksal cereyanlarin numayendeleri dini telimler baximindan homoseksual elaqelerin haram ve gunahla dolu oldugunu bildirerek onlara dozumlu munasibetin yolverilmezliyi barede tez tez deyirler Bele aksiyalar onlarin fikrince dindar insanlarin dini hisslerini tehqir edir dini muhafizekarlar ise adeten paradin eleyhine numayislerin kecirilmesinde ehemiyyetli rol oynayirlar Tenqidi fikirleri muvafiq konfessiyalarin resmi dilinden tez tez seslenir lakin bu probleme butun dini teskilatlarin vahid movqesinin olmamasi eslinde homoseksualliq ve dinin arasindaki munasibetleri xeyli cetinlesdirir Xristian kilselerinin resmileri gey prayd istirakcilarina qarsi zorakiligin eleyhine cixis etmesine baxmayaraq bezi kesisler onlarin dagidilmasina dair cagiris ve beyanatlar verirler Islamin bezi numayendeleri ise eksine zorakiliq cagirislari ile cixis edirler 2005 ci ilde Qudsde kecirilen gey prayd zamani ortodoksal yehudi yurus istirakcilarina bicaqla hucum ederek uc neferi yaralamisdi 2011 ci ilde yehudi etirazcilari polislerin uzerine hucum ederek onlari dasa basmisdilar etirazcilarin birinde ise bomba askar edilmisdi Lakin bezi ortodoksal ravvinler homoseksuallarin huquqlarinin taninmasina dair cagirislar etmisdiler Hec de butun gey prayd eleyhdarlari bu ve ya diger mentiqden ireli gelen subutlara istinad edir Eleyhdarlarinin bir hissesi birbasa tecavuzun tezahurlerine dogru meyllidir ve zorakiligin yol verilen hal hesab edir Cox vaxt numayiscilerin uzerine feal ultrasagcilar ve diger radikal herekatlardan olan gencler hucum edirler 2010 cu ilde Helsinki gey praydina hucum teskil olunmusdu ve bu prezident ve hokumet terefinden pislenilmisdi Yeri gelmisken bu faktlari etiraf eden bezi tenqidciler hesab edir ki gey prayd istirakcilar cox vaxt ozu belke de bilerekden neonasistleri provokasiya ederek onlara hucum etmesine bir nov imkan yaradirlar Bir sira gey prayd eleyhdarlarinin fikrince tehlukesizlik mulahizeleri paradlarin kecirilmesine ciddi manee ola biler Bele ki 2009 ve 2011 ci ilde Serbiya hakimiyyeti gey praydlari qadagan etdi ve bunu parad istirakcilarinin qorumaq iqtidarinda olmamasi ile esas getirdi Rusdilli Quarteera LGBT teskilatinin uzvu Berlin gey praydinda Futbol maykasinin uzerindeki yazi Mene baxmayin Rusiya qanunu deyir ki bu sizi gey ede biler Bir qrup ekstremistin Serbiyanin paytaxti Belqradda kecirilmesi nezerde tutulan gey prayda qarsi aksiyasi 2010 Moskva paradi zaman suar Aile sevgi olan yerdir Xususi praydlarIstanbul gey praydi Turkiyenin en boyuk seheri Istanbulda her il kecirilen LGBT Seref Yurusu turk Istanbul Onur Yuruyusu ilk defe 2003 cu ilde texminen 30 nefer terefinden teskil olunnmusdu 2010 cu ilde 5 000 nefere catan yuruyus 2011 ci ilde artiq 10 000 nefere qeder artir ve Cenub Serqi Avropada ve Turkiyede kecirilen en boyuk gey prayda cevrilir Yurus 2013 cu ilde Taksim Gezi parki etirazlarinin tesiri ile 100 000 neferin istiraki ile yeniden heyata kecirilmisdi Amsterdam gey praydi Cehrayi Senbe Roze Zaterdag Amsterdamda avqust ayinin ilk heftesi teskil olunan gey festivalidir Ilk olaraq 1996 ci ilde teskil olunan festivala her il bir nece yuz min ziyaretci gelir ve Hollandiyanin en boyuk halqa aciq illik hadiselerinden biri hesab olunur Amsterdam seherinin kanal ve caylarinda avqust ayinin ilk senbe gunu gemilerin de yer aldigi boyuk bir parad kecirilir Festival muddetinde parti ve konsertlerin de oldugu bir cox maraqli tedbir kecirilir Avroprayd 1991 ci ilden baslayaraq Avropa Qurur Teskilatcilari Derneyi ve Avropa CSD Birliyi nin desteyi ile Avropanin muxtelif seherlerinde her il Avroprayd ing Euro pride kecirilir CSD sadece olaraq proqramlarin yaradilmasina maliyye vesaiti veren teref deyil o LGBT sexslerin problemlerine dair beynelxalq diqqetin ayrilmasi ugrunda cox boyuk teskilati isler gorur Avroprayd ucun asagidaki seherler ev sahibliyi edib Kecirilme sayi Kecirilme ili Yer Movzu Tarixler Istirakci sayi1 ci 1992 Boyuk Britaniya 2 ci 1993 Almaniya Berlin 3 cu 1994 Niderland Amsterdam approx 67 000 1995 teskil olunmayib 4 cu 1996 Danimarka Kopenhagen 5 ci 1997 Fransa Paris 6 ci 1998 Isvec Stokholm 1999 teskil olunmayib 7 ci 2000 Italiya Roma Qurura biz guvenirik ing In Pride We Trust 1 iyul 8 iyul approx 500 0008 ci 2001 Avstriya Vyana 9 cu 2002 Almaniya Koln Koln muxtelifliyi qeyd edir ing Cologne celebrates diversity 15 iyun 7 iyul approx 1 200 00010 cu 2003 Boyuk Britaniya 11 ci 2004 Almaniya Hamburq Sevgi maneeleri sindirir ing Love breaks barriers 04 13 iyun approx 500 00012 cu 2005 Norvec Oslo 18 27 iyun 70 100 00013 cu 2006 Boyuk Britaniya 14 cu 2007 Ispaniya Madrid Indi Avropada beraberlik mumjundur ing Now Europe Equality is possible 22 iyun 2 iyul approx 2 500 00015 ci 2008 Isvec Stokholm Isvec gunahi serhedleri asir ing Swedish Sin Breaking Borders 25 iyul 3 avqust approx 80 00016 ci 2009 Isvecre Surix Fexrle praydin 40 illiyi qeyd edirik ing Celebrating 40 years with Pride 2 may 7 iyun approx 100 00017 ci 2010 Polsa Varsava Azadliq beraberlik tolerantliq ing Freedom equality tolerance 7 iyul 17 iyul approx 8 000 15 00018 ci 2011 Italiya Roma Oz qururunu qur ing Build Your Pride 2 iyun 12 iyun approx 1 000 00019 cu 2012 Boyuk Britaniya 23 iyun 8 iyul 20 ci 2013 Fransa Marsel Avropa huquq beraberliyi ugrunda herekatdadir fr L Europe en marche pour l egalite ing Europe on the move for equality 10 iyul 20 iyul 21 ci 2014 Norvec Oslo 20 iyun 29 iyun 22 ci 2015 Latviya Riqa 15 iyun 21 iyun 23 cu 2016 Niderland Amsterdam 26 iyul 7 avqust 24 cu 2017 Ispaniya Madrid EdebiyyatAlwood Edward 1996 Straight News Gays Lesbians and the News Media Columbia University Press New York ISBN 0 231 08436 6 Carter David 2004 Stonewall The Riots That Sparked The Gay Revolution St Martin s Press ISBN 0 312 34269 1 Duberman Martin 1993 Stonewall Dutton New York ISBN 0 452 27206 8 Loughery John 1998 The Other Side of Silence Men s Lives and Gay Identities A Twentieth Century History New York Henry Holt and Company ISBN 0 8050 3896 5 Marotta Toby 1981 The Politics of Homosexuality Boston Houghton Mifflin Company ISBN 0 395 31338 4 Teal Donn 1971 The Gay Militants New York Stein and Day ISBN 0 8128 1373 1 Istinadlar Frequently Asked Questions InterPride 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Gay Pride Enciklopediya 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Linda Rapp Parades and Marches An Encyclopedia of Gay Lesbian Bisexual Transgender and Queer Culture 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Marc Stein ve b Encyclopedia of Lesbian Gay Bisexual and Transgender History in America Charles Scribners amp Sons 2003 ISBN 978 0684312613 explicit et al Istoriya Moskovskij gej prajd 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Russia s first gay parade vetoed by outraged city The Independent 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 19 European court fines Russia for banning gay parades BBC 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 19 Oficialnyj sajt Regenbogenparade 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Matti Bunzl Die Regenbogenparade als kulturelles Phanomen in Wolfgang Forster Tobias G Natter Ines Rieder Hg Der andere Blick Lesbischwules Leben in Osterreich Eine Kulturgeschichte Wien 2001 Geschiedenis Roze Zaterdag Roze Zaterdag 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Oficialnyj sajt Frankfurt CSD 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Germaniya vyhodit na gej parad 15 07 2006 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 22 V Rige v poslednij den maya hotyat provesti gej parad Interfaks 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Rizhskij gej parad proshel v zakrytom i oceplennom sadu Lenta ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 22 History Sydney Mardi Gras 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 24 Nikolaj Alekseev organizator Moskovskogo gej prajda Ya gej parady ne provozhu Ya provozhu pravozashitnye akcii lt gt Eto prosto rashozhij stereotip Nikogda ya ne nazyval eto gej paradom I ni v odnoj zayavke tak ne bylo napisano Da dlya SMI eto gej parad no ne dlya nas Dlya nas eto pravozashitnaya akciya prezhde vsego I tak bylo s samogo pervogo dnya Ne tolko SMI no i moskovskie vlasti zahoteli obozvat eto gej paradom chtoby bylo legche zapretit My ne oni oni ne my pro gej prajdy i pro chestnost Moskovskij gej prajd 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 12 fevralya 2010 Carter David 2004 Stonewall The Riots that Sparked the Gay Revolution St Martin s Press ISBN 0 312 34269 1 Katz Jonathan 1976 Gay American History Lesbians and Gay Men in the U S A Thomas Y Crowell Company ISBN 0 690 01165 2 Adam Barry 1987 The Rise of a Gay and Lesbian Movement G K Hall amp Co ISBN 0 8057 9714 9 Andrew Matzner Stonewall Riots An Encyclopedia of Gay Lesbian Bisexual Transgender and Queer Culture 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 30 Carter p 230 Marotta pp 164 165 Teal pp 322 323 Duberman pp 255 262 270 280 Masha Gessen Zachem nuzhny gej parady 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Duberman Martin 1993 Stonewall New York Dutton ISBN 0 452 27206 8 Marotta Toby 1981 The Politics of Homosexuality Boston Houghton Mifflin Company ISBN 0 395 31338 4 Fred Sargeant 1970 A First Person Account of the First Gay Pride March 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 30 History Atlanta Pride 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 30 History Los Angeles Pride 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 30 Christopher Street Liberation Day Gay In June 28 1970 San Francisco Pride 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 30 History 1969 1979 Pride Toronto 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 30 Klubnichka na berezke seksualnaya kultura v Rossii 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 02 Walton Tony 2010 Out of the Shadows Bona Street Press ISBN 978 0 9566091 0 6 L origine des GayPride Oficialnyj sajt gej prajdov vo Francii 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 02 Simone Klein Christopher Street Day Planet Wissen 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 02 John Burke Out at last Sunday Business Post 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Gej parad v Belgrade vylilsya v massovye besporyadki Kommersant 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Anastasiya Berseneva Gej parad pereshel v gej pogrom Gazeta ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Neonacisty sorvali pervyj gej parad v Slovakii Lenta ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Gej parad v Buhareste Evronyus 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Gej parad v Budapeshte soprovozhdaetsya chrezvychajnymi merami bezopasnosti RIA Novosti 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Pribalt info 2008 08 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Gej parad v Zagrebe proshel bez sereznyh incidentov RIA Novosti 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Polish gay activists win human rights case Poland pl 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Alekseev protiv Rossii Tekst resheniya ESPCh Gayrussia 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Gej parad v Moskve razognan 34 zaderzhannyh MHG Vse prava u nas imeet tolko vlast Newsru com 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Gej parady i gomofobiya v sovremennoj Rossii Arheologiya Finam FM 99 6 FM 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Sullivan Nikki A critical introduction to queer theory New York University Press 2003 ISBN 0814798411 ISBN 978 0 8147 9841 6 2022 04 10 tarixinde Laurence Thomas Michael E Levin Sexual orientation and human rights Rowman amp Littlefield 1999 ISBN 0847687708 ISBN 978 0 8476 8770 1 2022 04 10 tarixinde O gordosti menshinstv Byt geem ostavatsya chelovekom Eho Moskvy 2013 06 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 06 28 Kon I S Lakmusovaya bumazhka rossijskoj demokratii 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Aresty vo vremya gej parada v Ierusalime Bi bi si 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 V Tel Avive mogut projti dva gej parada veseloj gordosti i gordoj grusti 2014 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 14 Moran Azulaj Obshina protestuet v Tel Avive projdut dva Parada Gordosti i odin Parad Styda Raduga co il 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Marsh gordosti v Ierusalime Evronyus 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Prazhskij gej parad kak povod dlya gordosti Radio Svoboda 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Shtefan Sholl Iisusa predali ne golubye a farisei Moskovskij komsomolec 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 21 Teper vse vmeste Amsterdamskij gej parad Eho Moskvy 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 Gej parad v Amsterdame ni poceluev ni obyatij Gay ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 Avstralijskij gej parad Mardi gra v kartinkah Gay ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 Ian McKellen Leads Manchester Pride The Advocate 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 Dzhonni Vejr vozglavit gej parad v Los Andzhelese 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 Grand Marshals San Francisco Gay Pride 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 O nas 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 23 Stefan Micheler Jakob Michelsen Geschichtsforschung und Identitatsstiftung Von der schwulen Ahnenreihe zur Dekonstruktion des Homosexuellen 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Elizaveta Morozova Lesbiyanki na marshe Lesbi ru 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Cannick Jasmyne Celebrating Black Gay Pride National Public Radio 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Vlasti Toronto hotyat priostanovit finansirovanie Prajda iz za uchastiya gruppy Gei protiv izrailskogo aparteida Gay ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 12 Ispaniya Izrailtyan ne pustili na gej parad v Madride Sem40 ru 2014 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2011 11 12 Burnett Victoria Queen Sofia Unamused by a Book Quoting Her nytimes com 2008 11 27 2015 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2009 11 16 Queen of Spain s Gay Marriage Comment Ignites Controversy FoxNews com 2008 10 31 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 15 Queen s outburst sparks debate about the monarchy in Spain efluxmedia com 2008 11 03 2012 08 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 15 Spain s queen criticized for anti gay comments great resources com pride 2021 08 27 2021 08 26 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 27 Spanish Queen alone in anti gay comments expatica com Dutch News 2008 10 31 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 16 Rhodes Matt Spain Gay Anger Over Spanish Queen Book sky com 2008 08 31 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 16 Morris and Larraz Sarah and Theresa Queen draws ire over gay marriage comment reuters com 2008 10 31 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 16 Church members take fight against gay pride parade to city hall The Christian Chronicle 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 16 Pozharnye podali v sud na gorod posle uchastiya v gej parade 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 04 Four firefighters sue San Diego ingilis Los Angeles Times 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 04 Lawyer for fire crew describes distress ingilis The San Diego Union Tribune 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 04 Uchastie kalifornijskih pozharnyh v gej parade priznali oskorbleniem 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 04 Firefighters forced to participate in gay pride parade win lawsuit ingilis Satholic News Agency 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 04 San Diego jury says firefighters rights violated by order to participate in gay pride parade ingilis Cleveland Live 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 04 Tyumen eto ne Amsterdam Novye Izvestiya 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 12 Muftij Tadzhuddin Geev sleduet lupit Grani ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 08 Gej parad nebezopasen dlya obshestva i gosudarstva Regions ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Voprosy i otvety Oficialnyj sajt Sankt Peterburgskogo gej prajda 2012 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 08 Nikolaj Alekseev i Aleksandr Hinshtejn Sajt programmy Poedinok 26 maya 2011 goda 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 08 Nikolaj Alekseev i Aleksandr Chuev sm arhiv Tok shou K bareru 21 iyunya 2007 goda 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 08 Chaplin poblagodaril vlasti Moskvy za presechenie provedeniya gej parada RIA Novosti 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Serbskij patriarh prizval ne napadat na gej parad a bojkotirovat ego Regions ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Pravoslavnyj svyashennik blagoslovil zhelayushih razognat predpolagaemyj gej parad v Moskve Centr Sova 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 03 Ortodoksalnye ravviny zastupilis za geev i lesbiyanok Newsru co il 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 12 Prezident Halonen osuzhdaet napadenie na uchastnikov parada Pride Yle fi 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 18 V Belgrade zapretili akcii geev i gomofobov Lenta ru 2012 01 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 12 Kaos GL 29 Haziran 2011 2016 12 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 13 Kaos GL 24 Haziran 2011 2016 12 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 13 Homosexuals demand rights at Istanbul s Gay Pride March Ingilizce Hurriyet Daily News 27 Haziran 2011 2011 08 07 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 13 NTMSNBC 27 Haziran 2011 2014 10 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 13 Vandaag in beeld Hollandaca De Telegraaf TV 2017 07 28 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 13 8 tysiecy osob uczestniczylo w warszawskiej EuroPride WPROST Wprost pl 2010 07 17 2014 02 22 tarixinde Istifade tarixi 2013 05 05 News from Poland Thenews pl 2014 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2013 05 05 Europride info 15 February 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 February 2015 EuroPride Oslo 2014 Oslo Norway Community Organization Facebook Istifade tarixi 2015 02 22 Skapis eu 11 January 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 February 2015 Europride 2016 naar Amsterdam Binnenland de Volkskrant Volkskrant nl 2013 09 28 2016 01 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 02 22 Littauer Dan Madrid to host 2017 World Gay Pride Gaystarnews com 2012 10 08 2013 04 19 tarixinde Istifade tarixi 2013 03 05 Xarici kecidlerVikianbarda Gey prayd ile elaqeli mediafayllar var Gej prajdy v Rossii Moskovskij gej prajd na sajte organizatorov 2011 11 23 at the Wayback Machine Oficialnyj sajt Sankt Peterburgskogo gej prajda 2010 03 07 at the Wayback Machine Masha Gessen Zachem nuzhny gej parady Elena Kostyuchenko Pochemu ya segodnya idu na gej parad Politika Novaya gazeta 56 2011 05 28 2013 06 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 06 11