Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Gəncə quberniyası (rus. Елисаветпольская губернiя) (1918-ədək Yelizavetpol quberniyası) — Rusiya imperiyasının quberniyalarından biri.
| Gəncə quberniyası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
|
| |||||
| Ölkə | Rusiya İmperiyası | ||||
| İnzibati mərkəz | Gəncə | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 9 dekabr 1867 | ||||
| Ləğv edilib | 26 aprel 1920 | ||||
| Sahəsi | 44.136 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | 878.415 nəfər (1897) | ||||
| Etnik tərkib | çoxluq:azərbaycanlılar azlıq:ruslar, ermənilər | ||||
| Rəsmi dili | Azərbaycan | ||||
 | |||||
 | |||||
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Qafqaz və Zaqafqaziya diyarının idarəsinin dəyişdirilməsi haqqında 1867-ci il 9 dekabr tarixli çar fərmanı əsasında Yelizavetpol quberniyası yaradılmışdı.Bakı quberniyasından Şuşa və Nuxa qəzaları, Tiflis quberniyasından Yelizavetpol qəzası, İrəvan quberniyasından ləğv edilmiş Ordubad qəzasının bir hissəsi onun tərkibinə daxil edildi, yeni Qazax və Zəngəzur qəzaları yaradıldı. 1873-cü ildə Yelizavetpol quberniyası tərkibində Ərəş, Cəbrayıl və Cavanşir qəzaları təşkil olundu. Sonralar Cəbrayıl qəzasına Azərbaycana qarşı işğalçılıq müharibəsində iştirak etmiş rus zabiti P.M.Karyaginin adı verildi. Qafqaz təqviminin (1917) məlumatına görə Yelizavetpol quberniyasında 4 şəhər (Gorus, Yelizavetpol, Nuxa, Şuşa) və 8 qəza (Ərəş, Cavanşir, Yelizavetpol, Zəngəzur, Qazax, Karyagin, Nuxa, Şuşa) var idi.Yelizavetpol quberniyasının ərazisi 38922,43 kv. verst idi. Quberniyada 1275,131 nəfər əhali yaşayırdı, onların 1213,626 nəfəri yerli sakinlər, 61505 nəfər müvəqqəti yaşayanlar idi. Əhalinin 676377 nəfəri kişi, 598754 nəfəri qadın idi. 156,044 nəfər (12,24%) şəhərlərdə, 1119,087 nəfər (87,76%) qəzalarda yaşayırdı. Əhalinin etnik tərkibi belə idi: azərbaycanlılar 783065 nəfər (61,41%), ruslar 36957 (2,90%) və s. Yelizavetpol quberniyasında quberniya idarə sistemi mövcud idi Quberniyanı hərbi qubernator, 1872-ci ilin martından isə qubernator idarə edirdi. Xanların, bəylərin, ağaların əlində 440,7 min, kəndlilərin əlində 124,3 min desyatin torpaq vardı. Əhali müxtəlif kənd təsərrüfatı sahələri (taxılçılıq, ipəkçilik, üzümçülük, heyvandarlıq və s.), sənətkarlıq sənaye fəaliyyəti və ticarətlə məşğul olurdu. Quberniyada dağ-mədən və əlvan metallurgiya sənayesi müəssisələr (Yelizavetpol və Zəngəzur qəzaları) yerləşirdi. İpəkçiliyin əsas mərkəzi (Nuxa qəzası) də burada idi. Azərbaycan pambığının xeyli hissəsi Yelizavetpol quberniyasının pambıqtəmizləmə zavodlarında emal edilirdi. Üzümçülük və şərabçılıq inkişaf etmişdi. Birinci dünya müharibəsi (1914–1918) quberniyanın iqtisadiyyatına ağır zərbə vurmuşdu. Fevral inqilabından (1917) sonra Yelizavetpolda və digər qəza şəhərlərində ictimai təşkilatların icraiyyə komitələri yaradılmış, quberniya və onun qəzalarına Müvəqqəti hökumətin komissarları təyin olunmuşdu. Bununla bərabər Yelizavetpolda Fəhlə və Əsgər Deputatları Soveti də yaranmışdı Eyni zamanda, qəza şəhərlərində (Şuşa, Nuxa, Karyagin və b. də sovetlər təşkil edilmişdi. Sovetlərdə bolşeviklərin nüfuzu zəif idi. Yelizavetpol quberniyası Azərbaycan milli azadlıq hərəkatında mühüm yer tuturdu. 1905–07 illər inqilab dövründən genişlənən milli-siyasi təşkilatlanma davam edirdi. Milli azadlıq hərəkatının görkəmli xadimləri Nəsib bəy Yusifbəyli, Xəlil bəy Xasməmmədov, Xudadat bəy Rəfibəyli, Həsən bəy Ağayev və b. böyük iş aparırdılar Nəsib bəy Yusifbəyli 1917-ci ilin martında Türk ədəmi-mərkəziyyət partiyasının əsasını qoymuşdu. Milli azadlıq hərəkatına qarşı mübarizədə erməni-daşnak və bolşevik siyasi partiya və təşkilatları birləşərək, eyni mövqedən mübarizə aparırdılar. Oktyabr çevrilişindən (1917) sonraBakıda sovet hakimiyyətinin elan edilməsi milli azadlıq hərəkatının gedişində Yelizavetpol quberniyasının mövqeyini daha da möhkəmləndirdi. 5 (18) noyabrda Yelizavetpolda keçirilən Qafqaz müsəlmanlarının hərbi qurultayı azərbaycanlılardan ibarət hərbi hissələr yaradılması haqqında qərar çıxardı. Knyaz Levan Maqalov başda olmaqla, müsəlman süvari polku yaradıldı.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra
Cənubi Qafqazda Zaqafqaziya komissarlığı təşkil edildikdən sonra Yelizavetpol quberniyasında hakimiyyət milli şuralara keçdi. Milli hərbi hissələrin silahla təmin edilməsi üçün 1918 ilin yanvarında Qafqaz cəbhəsindən qayıdan rus qoşunları Şamxor stansiyasında tərksilah edildi. Apreldə Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respııblikasının yaranması elan edildikdə, Yelizavetpol quberniyası onun tərkibinə daxil oldu. Mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması ilə quberniya onun əsasını təşkil etdi və Azərbaycan torpaqlarının bütünlüklə azad edilməsinin mərkəzinə çevrildi. İyunun 16-da Azərbaycan Milli Şurası və Hökuməti Yelizavetpola (Gəncəyə) köçdü. Azərbaycana hərbi yardım üçün dəvət olunmuş türk qoşunları da mayın axırı – iyunun əvvəllərində burada toplanmağa başladı. İyunun 17-də Gəncədə Fətəli xan Xoyskinin sədrliyi ilə 2-ci hökumət kabinəsi təşkil edildi. Hökumətin 30 iyul tarixli qərarı ilə Yelizavetpolun tarixi adı – Gəncə bərpa edildi. Bundan sonra quberniya da Gəncə quberniyası adlandırıldı. Gəncə şəhəri 1918 il iyunun 17-dən sentyabrın 17-dək olan dövrdə dövlətin paytaxtı oldu.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin inzibati-ərazi bölgüsündə mühüm yer tutan Gəncə quberniyası, keçmiş Yelizavetpol quberniyasına yeni əlavə edilmiş ərazilər hesabına xeyli genişləndirilmişdi. Bakı və Zaqatala quberniyalarının ərazisi istisna olmaqla, qalan 10 qəza (Qazax, Gəncə, Nuxa, Ərəş, Cavanşir, Şərur-Dərələyəz, Naxçıvan, Zəngəzur, Cəbrayıl, Şuşa) və 1 dairə (Göyçə) Gəncə ətrafında birləşmişdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti erməni separatizmi və azərbaycanlılara qarşı soyqırımı şəraitində ölkəni daha səmərəli idarə etmək üçün müvafiq vasitələrdən istifadə edirdi. 1919-cu il yanvarın 13-də , fevralın 28-də isə Cənub-qərbi Azərbaycan general-qubernatorluğıı yaradılmışdı. Gəncə quberniyasını qubernator idarə edirdi.
Hökumətin 1919-cu il 30 mart tarixli qərarı ilə Gəncə qubernatoru İbrahim ağa Vəkilova general-mayor, köməkçisi Hüseynqulu xan Xoyskiyə isə polkovnik rütbəsi verilmişdi. İ.Vəkilov Azərbaycan ordusu Baş qərargahı Baş idarəsinin topoqrafiya şöbəsinin rəisi təyin olunduğuna görə, 6 may tarixli qərarla Xudadat bəy Rəfibəyli Gəncə qubernatoru təyin edilmişdi. Quberniyada quberniya idarəsi yaradılmışdı. Quberniya idarəsinə vitse-qubernator, müşavirlər, quberniya tibb müfəttişi, quberniya mühəndisi, memarı, yerölçəni daxil idi. Quberniya idarəsi genişmiqyaslı məsələlərlə məşğul olurdu: kəndlərdə vəzifəli şəxslərin seçilməsi və pay torpaqlarının sənaye müəssisələri və tikililər üçün ayrılması haqqında kənd icmalarının qərarlarını təsdiqləyir, inzibati-polis idarələri məmurlarının vəzifə cinayətləri haqqında işlərə, kassasiya şikayətlərinə və kənd məhkəmələrinin qərarlarına və s. baxırdı. İdarə ayrı-ayrı struktur hissələrindən ibarət idi: katiblik bölməsi, 1-ci bölmə (müşavir Mikayıl bəy İsrafilbəyov), 2-ci bölmə (müşavir Aleksandr Konstantinoviç Boqatko), zemstvo bölməsi (Georgi Yefimoviç Çernyayevski), həkim, baytar, tikinti (mühəndis Vasili Yakovleviç Aqunakov) bölmələri. Cümhuriyyət Hökuməti Gəncə quberniyasının sosial-iqtisadi və mədəni inkişafına diqqətlə yanaşırdı. Erməni-daşnak quldur birləşmələrinin azərbaycanlılara qarşı soyqırımı və deportasiya siyasəti nəticəsində İrəvan quberniyası qəzalarından qaçqın düşmüş azərbaycanlılar daha çox Gəncədə və onun ətrafında yerləşdirilmişdi. Onların ərzaqla təmin olunması və sağlamlıqlarının qorunması üçün tədbirlər görülmüşdü. Lakin düşmən qüvvələr bütün vasitələrdən istifadə edərək, quberniyada siyasi sabitliyi pozmağa cəhd göstərirdi. Bu sahədə xüsusilə fərqlənən bolşeviklər, quberniyanın xüsusiyyətini nəzərə alaraq, burada kəndli hərəkatının genişləndirilməsinə çalışırdılar. Hələ 1917 ilin dekabrında Qovlar stansiyasında bolşevik Müseyib Əliyevin evində S.Şaumyan və H.Sultanovun iştirakı ilə gizli müşavirə keçirilmişdi. 1918 ilin yanvarında Bakı komitəsinin göstərişi ilə Məşədi Əzizbəyov də Gəncəyə gəlmiş, buradakı vəziyyət haqqında "Hümmət"in iclasında çıxış etmişdi. Cümhuriyyət dövründə də bu pozuculuq işləri davam etdirilirdi. 1919 ilin yazında Gəncədə F.Əliyevin başçılığı ilə Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının gizli dairə komitəsi təşkil olunmuşdu. Gəncə quberniyasında fəhlə və kəndlilər hökumətə qarşı çıxışlara təhrik edilirdi. 1919 ilin yanvarında Gəncə quberniyası dəmiryolçularının tətili baş vermişdi. Qatır Məmmədin rəhbərlik etdiyi və Cümhuriyyət Hökumətinə qarşı çevrilmiş qaçaq hərəkatı təhlükəli şəkil almışdı. 1920 il aprelin 28-də Bakıda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin süqutu və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikaının qurulmasının elan edilməsi Gəncə quberniyasında vəziyyətə təsir göstərdi. Elə həmin gün F.Əliyevin sədrliyi ilə Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Gəncə Dairə Komitəsi Quberniya İnqilab Komitəsini yaratdı və hakimiyyətin təhvil verilməsi haqqında Gəncə qubernatoruna ultimatum verdi. Ultimatum qəbul olundu. Aprelin 29-da hakimiyyətin Quberniya İnqilab Komitəsinə verilməsihaqqında akt imzalandı. Mayın 1-də 11-ci Qırmızı ordu hissələri Gəncəyə daxil oldu. Lakin Gəncə quberniyasında sovet hakimiyyəti güclü müqavimət hərəkatı ilə üzləşdi. Gəncədə, Qarabağda və digər bölgələrdə sovet bolşevik işğalına qarşı üsyanlar baş verdi (bax Gəncə üsyanı (1920)). 11-ci ordu hissələri bu üsyanları amansızlıqla yatırdı, sovet hakimiyyəti bərpa olundu. Gəncə quberniyası ləğv edildi.
İqlimi
Yelizavetpol quberniyasının iqlimi olduqca müxtəlifdir. Meşə zonasının hüdudlarından yuxarıya uzanan dağlıq ərazilər ilin demək olar ki, üç rübü qarla örtülü olur və orada tamamilə əhali yaşamır. Yay aylarında burada atmosfer və torpaq rütubətinin bolluğu zamanı, burada ot bitkisinin inkişafı köçərilərin buraya öz heyvanlarını otarmaq üçün gəlməsinə səbəb olur. Onlar burada avqustun sonuna qədər qalırlar. Dağ yaylalarından aşağıda, meşələrin yerləşdiyi zolaqda, iqlim hərçənd hələ sərt olmasına baxmayaraq, dənli bitkilərin (qarğıdalı və düyüdən başqa) becərilməsi ilə məşğul olmağa icazə verir; qışlar burada bol qarlı və kifayət qədər sərtdir, yay aylarında isə yağıntılı keçir, bəzən əkinlərə güclü ziyan vuran sıx dolu yağır. Dağ ətəklərində, dənli bitkilərdən başqa, bağçılıq təsərrüfatı və üzümlüklər meydana çıxır. Burada yerin süni suvarmasına ehtiyac duyulur. Nəhayət, geniş düzən və çöl sahələrində yay ayları uzun, isti və quru iqlimlə müşayiət olunur. Qış burada qısa və yumşaq keçir, yaz ayları qısa olur və tez zamanda yaya keçid edir. Yelizavetpol quberniyasında meşələr təxminən 856 min desyatin və ya bütün sahənin 21%-i qədər ərazi tutur. Ən böyük meşə sahələri Qazax və Zəngəzur qəzalarında cəmlənmişdir.
Əhali
| Qəza | Ərazi, verst² | Əhali, Kişilər, 01.01.1885 | Əhali, Qadınlar, 01.01.1885 | Əhali, Toplam, 01.01.1885 | Əhali, Kişilər, 01.01.1886 | Əhali, Qadınlar, 01.01.1886 | Əhali, Toplam, 01.01.1886 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yelizavetpol | 8 398,2 | 48 881 | 42 768 | 91 649 | 49 399 | 43 222 | 92 621 |
| Qazax | 6 092,2 | 49 410 | 36 273 | 85 683 | 50 056 | 36 805 | 86 861 |
| Nuxa | 3 284 | 42 704 | 36 467 | 79 171 | 43 207 | 37 002 | 80 209 |
| Ərəş | 2 822,9 | 24 520 | 21 235 | 45 755 | 24 845 | 21 422 | 46 267 |
| Cavanşir | 3 904 | 32 504 | 23 639 | 56 143 | 32 811 | 23 856 | 56 667 |
| Şuşa | 4 446 | 43 725 | 36 140 | 79 865 | 44 488 | 36 669 | 81 157 |
| Cəbrayıl | 2 749 | 30 449 | 28 874 | 59 323 | 30 762 | 29 016 | 59 778 |
| Zəngəzur | 6 644 | 53 072 | 43 138 | 96 210 | 53 378 | 43 524 | 96 902 |
| Yekun | 38 340,3 | 368 655 | 301 456 | 670 111 | 372 827 | 304 818 | 677 645 |
| İl | Əhali |
|---|---|
| 01.01.1874 | 576,952 |
| 1883–1884 | 621.300 |
| 01.01.1885 | 670,111 |
| 01.01.1886 | 677,645 |
| 1894 | 856.700 |
| 1897 | 878,415 |
| 1915 | 1.243.50 |
| № | İnzibati bölgüsü | Mərkəz |
|---|---|---|
| 1 | Yelizavetpol qəzası | Yelizavetpol (Gəncə) |
| 2 | Ərəş qəzası | Ağdaş |
| 3 | Nuxa qəzası | Şəki |
| 4 | Qazax qəzası | Qazax |
| 5 | Cavanşir qəzası | Tərtər |
| 6 | Qaryagin qəzası | Qaryagin |
| 7 | Zəngəzur qəzası | Gorus |
| 8 | Şuşa qəzası | Şuşa |
| № | Qəza | Qəza mərkəzi | Sahəsi, Verst² | Əhali (1897), nəfər |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ərəş | Ağdaş (528 nəfər) | 2 829,6 | 67 277 |
| 2 | Cavanşir | Tərtər (752 nəfər) | 4 818,4 | 72 719 |
| 3 | Yelizavetpol | Yelzavetpol (33 625 nəfər) | 7 695,7 | 162 788 |
| 4 | Zəngəzur | Gorus (1 450 nəfər) | 6 829,7 | 137 871 |
| 5 | Qazax | Qazax (1 769 nəfər) | 6 024,2 | 112 074 |
| 6 | Cəbrayıl | Cəbrayıl | 2 922,6 | 66 360 |
| 7 | Nuxa | Şəki (24 734 nəfər) | 3 346,7 | 120 555 |
| 8 | Şuşa | Şuşa (25 881 nəfər) | 4 315,6 | 138 771 |
Keçmiş Yelizavetpol quberniyasında 1915-ci ildə əhalinin ən çox qarışıq olduğu Şuşa, Zəngəzur, Qazax (Göyçə ilə birlikdə), Qaryagin, Cəbrayıl, Cavanşir mahallarında əhalinin milli tərkibi belə idi: 46 faiz müsəlman və 54 faiz erməni, 55 və 44,3 faiz, 49 və 46 faiz, 74,5 və 24,9 faiz, 67,5 və 31,6 faiz.
Milli tərkib
Yelizavetpol quberniyası əhalisinin milli tərkibi (1880) azərbaycan tatarı (60,28 %) ermənilər (32,63 %) ruslar (1,5 %) kürdlər (2,59 %) udilər (1,63 %) Qalanları (1,37 %)
| Etnik qrup | Sayı | Nisbəti |
|---|---|---|
| azərbaycan tatarı | 357 917 | 60,28% |
| erməni | 193 742 | 32,63% |
| kürd | 15 366 | 2,59% |
| udi | 9 667 | 1,63% |
| rus | 8 891 | 1,5% |
| cekli (haputlu daxil) | 2 288 | 1,37%* |
| kürəli | 1 973 | * |
| yəhudi | 1 740 | * |
| alman | 1 326 | * |
| rutul | 665 | * |
| qaraçı | 245 | * |
| yekun | 593 784 | 100% |
Yelizavetpol quberniyası əhalisinin milli tərkibi (1886) azərbaycan tatarı (62,8 %) ermənilər (33,1 %) ruslar (1,91 %) udilər (1,04 %) farslar (0,45 %) Qalanları (0,7 %)
| Etnik qrup | Sayı | Nisbəti |
|---|---|---|
| tatar | 425 577 | 62,8% |
| erməni | 224 358 | 33,1% |
| rus | 12 968 | 1,91% |
| udi | 7 028 | 1,04% |
| fars | 3 025 | 0,45% |
| alman | 2 135 | 0,32% |
| yəhudi | 1 907 | 0,28% |
| polyak, gürcü, yunan, türk, kürd və s. | 647 | 0,1% |
| yekun | 677 645 | 100% |
Qəzalar üzrə
Yelizavetpol Quberniyasının 1897-ci il siyahıya alınması nəticələrinə əsasən etnik tərkibi.
| Qəza | Azərbaycanlılar | Ermənilər | Ləzgilər | Ruslar | Beloruslar | Almanlar | Kürdlər | Tatlar | Udinlər |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bütün Quberniyada | 60,8 % | 33,3 % | 1,7 % | 1,6 % | … | … | … | … | … |
| Ərəş qəzası | 70,1 % | 20,5 % | 8,7 % | … | … | … | … | … | … |
| Cəbrayıl qəzası | 74,1 % | 23,7 % | … | 1,1 % | … | … | … | … | … |
| Cavanşır qəzası | 71,6 % | 26,9 % | … | … | … | … | … | … | … |
| Yelizavetpol qəzası | 63,9 % | 26,4 % | … | 4,4 % | 1,7 % | 1,9 % | … | … | … |
| Zəngəzur qəzası | 51,6 % | 46,1 % | … | … | … | … | 1,3 % | … | … |
| Qazax qəzası | 57,2 % | 38,9 % | … | 3,0 % | … | … | … | … | … |
| Nuxa qəzası | 69,3 % | 15,7 % | 7,1 % | … | … | … | … | 1,5 % | 5,8 % |
| Şuşa qəzası | 45,3 % | 53,3 % | … | 1,0 % | … | … | … | … | … |
Dini etiqad
| Din/təriqət | Sayı |
|---|---|
| şiə | 234 172 |
| qriqoryan | 193 538 |
| sünni | 153 462 |
| 8 464 | |
| pravoslav | 1 118 |
| musəvi | 1 704 |
| protestant | 724 |
| yekun | 593 784 |
- 1880-ci il tarixinə Yelizavetpol quberniyasının 593,784 nəfər əhalisinin 387,634 nəfərini (və ya 65,28%-ni) müsəlmanlar, 203,844 nəfərini (və ya 34,33%-ni) məsihilər, 1,704 nəfərini (və ya 0,39%-ni) isə musəvilər təşkil edirdi.
| Din/təriqət | Kişilər | Qadınlar | Toplam |
|---|---|---|---|
| şiə | 136 889 | 109 232 | 246 121 |
| qriqoryan | 125 900 | 104 471 | 230 371 |
| sünni | 98 596 | 83 911 | 182 507 |
| 4 474 | 4 440 | 9 214 | |
| pravoslav | 4 193 | 925 | 5 118 |
| lüteran | 1 216 | 919 | 2 135 |
| musəvi | 999 | 908 | 1 907 |
| katolik | 260 | 12 | 272 |
| yekun | 372 827 | 304 818 | 677 645 |
- 1 yanvar 1886-cı il tarixinə Yelizavetpol quberniyasının 675,645 nəfər əhalisinin 428,628 nəfərini (və ya 63,25%-ni) müsəlmanlar, 247,110 nəfərini (və ya 36,47%-ni) məsihilər, 1,907 nəfərini (və ya 0,28%-ni) isə musəvilər təşkil edirdi.
Məhkəmə sistemi
Yelizavetpol quberniyasının Yelizavetpol dairə məhkəməsinin tərkibində Yelizavetpol şəhəri üzrə 5, Göyçay şəhəri üzrə 2, Nuxa (Şəki) şəhəri üzrə 1, Şuşa şəhəri üzrə 4 notarius fəaliyyət göstərmişdir. Notariuslar olmayan yerlərdə bu vəzifələri barışdırıcı hakimlər, onlar olmayanda isə həmin hakimlərin köməkçiləri yerinə yetirirdi.
1870-ci ildə Yelizavetpol quberniyasında 6 cəza yeri vardı. Həcminə görə həmin binalar 365 nəfərdən ötrü nəzərdə tutulmuşdur. Buna baxmayaraq 1870-ci il ərzində burada saxlanılanların sayı 743 idi. 1870-ci ildə Yelizavetpol qəsrinə 640, Şuşa qəsrinə 640 və Nuxa qəsrinə 528 nəfər gətirilmişdir. Yelizavetpol dairə həbs evində saxlanılanların sayı 162 nəfər, Qazax həbs evində 555 nəfər, Zəngəzur həbs evində isə 207 nəfər olmuşdur. Quberniya, qəsr və həbs evlərinə 1870-ci ildə gətirilənlərin sayı 2551 nəfərə çatmışdır.
Seçki
Hökumət I Dumanı qovaraq, II Dumaya seçkilər elan etdi. Seçkilər 1907-ci ilin yanvar-fevral aylarında keçirildi. Seçkilərdən bir qədər evvəl Partiyasız müsəlman bloku meydana çıxdi. Bakı ərazisində seçkilərin gedişində sosial-demokrat bloku, daşnak və eserçi "Torpaq və azadliq" kedetçilər və partiyasız müsəlman bloku arasında mübarizə gedirdi. Yelizavetpol quberniyasında seçki kampaniyasının gedişini yuxarı sosial təbəqələrin nümayəndələri müəyyənləşdirirdilər. Seçkilər nəticəsində Fətəli İskəndər oglu Xoyski, İsmayil Zeynalabdin oglu Tagiyev, Məhəmməd aga Məhəmmədtagi suıtan oglu Şahtaxtinski, Mustafa Hacı Musa oglu Mahmudov, , Zeynal Eynal oglu Zeynalov Azərbaycandan II Dövlət Dumasına deputat seçildilər.
Qubernatorlar
- Fokion Bulatov, 1868–1876
- Aleksandr Nakaşidze, 1880–1897
- Ivan Kireyev, 1897–1900
- Nikolai Lutsau, 1900–1905
- Yegor Baranovski, 1905 (müvəqqəti)
- Aleksandr Kalaçev, 1905–1907
- Samkalov, 1907–1908
- Georgi Kovalyev, 1908–1916
- Mixail Poyarkov, 1916–1917
- İbrahim ağa Vəkilov (30 mart 1919–5 may 1919)
- Xudadat bəy Rəfibəyli (6 may 1919–29 aprel 1920)
Mənbə
- ASE, V cild, Bakı, 1981, səh. 105
İstinadlar
- Кавказский Статистический комитет. Е.Кондратенко. 1886. "Кавказский календарь на 1887 год", стр. 198
- Кавказский Статистический комитет. Е.Кондратенко. 1886. "Кавказский календарь на 1887 год", стр. 202
- Кавказский Статистический комитет. Е.Кондратенко. 1886. "Кавказский календарь на 1887 год", стр. 197
- "Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г." 2012-03-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-11-26.
- Тифлис, типография Главного Управления Наместника Кавказского. 1880. "Кавказский календарь на 1881 год"./П. Пространство и население Еавказскаго Наместничества. стр.22
- Кавказский Статистический комитет. Е.Кондратенко. 1886. "Кавказский календарь на 1887 год", стр. 203
Xarici keçidlər
- ЕЛИСАВЕТПОЛЬСКАЯ ГУБЕРНИЯ (1897 г.) (по данным о родном языке, без Зангезурского уезда)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Gence quberniyasi rus Elisavetpolskaya guberniya 1918 edek Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasinin quberniyalarindan biri Gence quberniyasiGerb40 40 58 sm e 46 21 38 s u Olke Rusiya ImperiyasiInzibati merkez GenceTarixi ve cografiyasiYaradilib 9 dekabr 1867Legv edilib 26 aprel 1920Sahesi 44 136 km EhalisiEhalisi 878 415 nefer 1897 Etnik terkib coxluq azerbaycanlilar azliq ruslar ermenilerResmi dili AzerbaycanArdicilliq Baki quberniyasi Tiflis quberniyasi Azerbaycan SSR Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiQafqaz regionunun bas xeritesi 1858 ci ilQafqaz regionunun etrafli xeritesi 1869 cu ilYelizavetpol quberniyasinin inzibati xeritesi 1902 ci il Qafqaz ve Zaqafqaziya diyarinin idaresinin deyisdirilmesi haqqinda 1867 ci il 9 dekabr tarixli car fermani esasinda Yelizavetpol quberniyasi yaradilmisdi Baki quberniyasindan Susa ve Nuxa qezalari Tiflis quberniyasindan Yelizavetpol qezasi Irevan quberniyasindan legv edilmis Ordubad qezasinin bir hissesi onun terkibine daxil edildi yeni Qazax ve Zengezur qezalari yaradildi 1873 cu ilde Yelizavetpol quberniyasi terkibinde Eres Cebrayil ve Cavansir qezalari teskil olundu Sonralar Cebrayil qezasina Azerbaycana qarsi isgalciliq muharibesinde istirak etmis rus zabiti P M Karyaginin adi verildi Qafqaz teqviminin 1917 melumatina gore Yelizavetpol quberniyasinda 4 seher Gorus Yelizavetpol Nuxa Susa ve 8 qeza Eres Cavansir Yelizavetpol Zengezur Qazax Karyagin Nuxa Susa var idi Yelizavetpol quberniyasinin erazisi 38922 43 kv verst idi Quberniyada 1275 131 nefer ehali yasayirdi onlarin 1213 626 neferi yerli sakinler 61505 nefer muveqqeti yasayanlar idi Ehalinin 676377 neferi kisi 598754 neferi qadin idi 156 044 nefer 12 24 seherlerde 1119 087 nefer 87 76 qezalarda yasayirdi Ehalinin etnik terkibi bele idi azerbaycanlilar 783065 nefer 61 41 ruslar 36957 2 90 ve s Yelizavetpol quberniyasinda quberniya idare sistemi movcud idi Quberniyani herbi qubernator 1872 ci ilin martindan ise qubernator idare edirdi Xanlarin beylerin agalarin elinde 440 7 min kendlilerin elinde 124 3 min desyatin torpaq vardi Ehali muxtelif kend teserrufati saheleri taxilciliq ipekcilik uzumculuk heyvandarliq ve s senetkarliq senaye fealiyyeti ve ticaretle mesgul olurdu Quberniyada dag meden ve elvan metallurgiya senayesi muessiseler Yelizavetpol ve Zengezur qezalari yerlesirdi Ipekciliyin esas merkezi Nuxa qezasi de burada idi Azerbaycan pambiginin xeyli hissesi Yelizavetpol quberniyasinin pambiqtemizleme zavodlarinda emal edilirdi Uzumculuk ve serabciliq inkisaf etmisdi Birinci dunya muharibesi 1914 1918 quberniyanin iqtisadiyyatina agir zerbe vurmusdu Fevral inqilabindan 1917 sonra Yelizavetpolda ve diger qeza seherlerinde ictimai teskilatlarin icraiyye komiteleri yaradilmis quberniya ve onun qezalarina Muveqqeti hokumetin komissarlari teyin olunmusdu Bununla beraber Yelizavetpolda Fehle ve Esger Deputatlari Soveti de yaranmisdi Eyni zamanda qeza seherlerinde Susa Nuxa Karyagin ve b de sovetler teskil edilmisdi Sovetlerde bolseviklerin nufuzu zeif idi Yelizavetpol quberniyasi Azerbaycan milli azadliq herekatinda muhum yer tuturdu 1905 07 iller inqilab dovrunden genislenen milli siyasi teskilatlanma davam edirdi Milli azadliq herekatinin gorkemli xadimleri Nesib bey Yusifbeyli Xelil bey Xasmemmedov Xudadat bey Refibeyli Hesen bey Agayev ve b boyuk is aparirdilar Nesib bey Yusifbeyli 1917 ci ilin martinda Turk edemi merkeziyyet partiyasinin esasini qoymusdu Milli azadliq herekatina qarsi mubarizede ermeni dasnak ve bolsevik siyasi partiya ve teskilatlari birleserek eyni movqeden mubarize aparirdilar Oktyabr cevrilisinden 1917 sonraBakida sovet hakimiyyetinin elan edilmesi milli azadliq herekatinin gedisinde Yelizavetpol quberniyasinin movqeyini daha da mohkemlendirdi 5 18 noyabrda Yelizavetpolda kecirilen Qafqaz muselmanlarinin herbi qurultayi azerbaycanlilardan ibaret herbi hisseler yaradilmasi haqqinda qerar cixardi Knyaz Levan Maqalov basda olmaqla muselman suvari polku yaradildi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti qurulduqdan sonraCenubi Qafqazda Zaqafqaziya komissarligi teskil edildikden sonra Yelizavetpol quberniyasinda hakimiyyet milli suralara kecdi Milli herbi hisselerin silahla temin edilmesi ucun 1918 ilin yanvarinda Qafqaz cebhesinden qayidan rus qosunlari Samxor stansiyasinda terksilah edildi Aprelde Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respiiblikasinin yaranmasi elan edildikde Yelizavetpol quberniyasi onun terkibine daxil oldu Mayin 28 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin yaradilmasi ile quberniya onun esasini teskil etdi ve Azerbaycan torpaqlarinin butunlukle azad edilmesinin merkezine cevrildi Iyunun 16 da Azerbaycan Milli Surasi ve Hokumeti Yelizavetpola Genceye kocdu Azerbaycana herbi yardim ucun devet olunmus turk qosunlari da mayin axiri iyunun evvellerinde burada toplanmaga basladi Iyunun 17 de Gencede Feteli xan Xoyskinin sedrliyi ile 2 ci hokumet kabinesi teskil edildi Hokumetin 30 iyul tarixli qerari ile Yelizavetpolun tarixi adi Gence berpa edildi Bundan sonra quberniya da Gence quberniyasi adlandirildi Gence seheri 1918 il iyunun 17 den sentyabrin 17 dek olan dovrde dovletin paytaxti oldu Gence quberniyasi AXC terkibinde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin inzibati erazi bolgusunde muhum yer tutan Gence quberniyasi kecmis Yelizavetpol quberniyasina yeni elave edilmis eraziler hesabina xeyli genislendirilmisdi Baki ve Zaqatala quberniyalarinin erazisi istisna olmaqla qalan 10 qeza Qazax Gence Nuxa Eres Cavansir Serur Dereleyez Naxcivan Zengezur Cebrayil Susa ve 1 daire Goyce Gence etrafinda birlesmisdi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumeti ermeni separatizmi ve azerbaycanlilara qarsi soyqirimi seraitinde olkeni daha semereli idare etmek ucun muvafiq vasitelerden istifade edirdi 1919 cu il yanvarin 13 de fevralin 28 de ise Cenub qerbi Azerbaycan general qubernatorlugii yaradilmisdi Gence quberniyasini qubernator idare edirdi Hokumetin 1919 cu il 30 mart tarixli qerari ile Gence qubernatoru Ibrahim aga Vekilova general mayor komekcisi Huseynqulu xan Xoyskiye ise polkovnik rutbesi verilmisdi I Vekilov Azerbaycan ordusu Bas qerargahi Bas idaresinin topoqrafiya sobesinin reisi teyin olunduguna gore 6 may tarixli qerarla Xudadat bey Refibeyli Gence qubernatoru teyin edilmisdi Quberniyada quberniya idaresi yaradilmisdi Quberniya idaresine vitse qubernator musavirler quberniya tibb mufettisi quberniya muhendisi memari yerolceni daxil idi Quberniya idaresi genismiqyasli meselelerle mesgul olurdu kendlerde vezifeli sexslerin secilmesi ve pay torpaqlarinin senaye muessiseleri ve tikililer ucun ayrilmasi haqqinda kend icmalarinin qerarlarini tesdiqleyir inzibati polis idareleri memurlarinin vezife cinayetleri haqqinda islere kassasiya sikayetlerine ve kend mehkemelerinin qerarlarina ve s baxirdi Idare ayri ayri struktur hisselerinden ibaret idi katiblik bolmesi 1 ci bolme musavir Mikayil bey Israfilbeyov 2 ci bolme musavir Aleksandr Konstantinovic Boqatko zemstvo bolmesi Georgi Yefimovic Cernyayevski hekim baytar tikinti muhendis Vasili Yakovlevic Aqunakov bolmeleri Cumhuriyyet Hokumeti Gence quberniyasinin sosial iqtisadi ve medeni inkisafina diqqetle yanasirdi Ermeni dasnak quldur birlesmelerinin azerbaycanlilara qarsi soyqirimi ve deportasiya siyaseti neticesinde Irevan quberniyasi qezalarindan qacqin dusmus azerbaycanlilar daha cox Gencede ve onun etrafinda yerlesdirilmisdi Onlarin erzaqla temin olunmasi ve saglamliqlarinin qorunmasi ucun tedbirler gorulmusdu Lakin dusmen quvveler butun vasitelerden istifade ederek quberniyada siyasi sabitliyi pozmaga cehd gosterirdi Bu sahede xususile ferqlenen bolsevikler quberniyanin xususiyyetini nezere alaraq burada kendli herekatinin genislendirilmesine calisirdilar Hele 1917 ilin dekabrinda Qovlar stansiyasinda bolsevik Museyib Eliyevin evinde S Saumyan ve H Sultanovun istiraki ile gizli musavire kecirilmisdi 1918 ilin yanvarinda Baki komitesinin gosterisi ile Mesedi Ezizbeyov de Genceye gelmis buradaki veziyyet haqqinda Hummet in iclasinda cixis etmisdi Cumhuriyyet dovrunde de bu pozuculuq isleri davam etdirilirdi 1919 ilin yazinda Gencede F Eliyevin basciligi ile Rusiya Kommunist bolsevikler Partiyasinin gizli daire komitesi teskil olunmusdu Gence quberniyasinda fehle ve kendliler hokumete qarsi cixislara tehrik edilirdi 1919 ilin yanvarinda Gence quberniyasi demiryolcularinin tetili bas vermisdi Qatir Memmedin rehberlik etdiyi ve Cumhuriyyet Hokumetine qarsi cevrilmis qacaq herekati tehlukeli sekil almisdi 1920 il aprelin 28 de Bakida Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetinin suqutu ve Azerbaycan Sovet Sosialist Respublikainin qurulmasinin elan edilmesi Gence quberniyasinda veziyyete tesir gosterdi Ele hemin gun F Eliyevin sedrliyi ile Azerbaycan Kommunist bolsevikler Partiyasi Gence Daire Komitesi Quberniya Inqilab Komitesini yaratdi ve hakimiyyetin tehvil verilmesi haqqinda Gence qubernatoruna ultimatum verdi Ultimatum qebul olundu Aprelin 29 da hakimiyyetin Quberniya Inqilab Komitesine verilmesihaqqinda akt imzalandi Mayin 1 de 11 ci Qirmizi ordu hisseleri Genceye daxil oldu Lakin Gence quberniyasinda sovet hakimiyyeti guclu muqavimet herekati ile uzlesdi Gencede Qarabagda ve diger bolgelerde sovet bolsevik isgalina qarsi usyanlar bas verdi bax Gence usyani 1920 11 ci ordu hisseleri bu usyanlari amansizliqla yatirdi sovet hakimiyyeti berpa olundu Gence quberniyasi legv edildi IqlimiYelizavetpol quberniyasinin iqlimi olduqca muxtelifdir Mese zonasinin hududlarindan yuxariya uzanan dagliq eraziler ilin demek olar ki uc rubu qarla ortulu olur ve orada tamamile ehali yasamir Yay aylarinda burada atmosfer ve torpaq rutubetinin bollugu zamani burada ot bitkisinin inkisafi kocerilerin buraya oz heyvanlarini otarmaq ucun gelmesine sebeb olur Onlar burada avqustun sonuna qeder qalirlar Dag yaylalarindan asagida meselerin yerlesdiyi zolaqda iqlim hercend hele sert olmasina baxmayaraq denli bitkilerin qargidali ve duyuden basqa becerilmesi ile mesgul olmaga icaze verir qislar burada bol qarli ve kifayet qeder sertdir yay aylarinda ise yagintili kecir bezen ekinlere guclu ziyan vuran six dolu yagir Dag eteklerinde denli bitkilerden basqa bagciliq teserrufati ve uzumlukler meydana cixir Burada yerin suni suvarmasina ehtiyac duyulur Nehayet genis duzen ve col sahelerinde yay aylari uzun isti ve quru iqlimle musayiet olunur Qis burada qisa ve yumsaq kecir yaz aylari qisa olur ve tez zamanda yaya kecid edir Yelizavetpol quberniyasinda meseler texminen 856 min desyatin ve ya butun sahenin 21 i qeder erazi tutur En boyuk mese saheleri Qazax ve Zengezur qezalarinda cemlenmisdir Ehali1 yanvar 1885 ci ve 1 yanvar 1886 ci il tarixine Yelizavetpol quberniyasi ehalisinin qezalar uzre bolgusu Qeza Erazi verst Ehali Kisiler 01 01 1885 Ehali Qadinlar 01 01 1885 Ehali Toplam 01 01 1885 Ehali Kisiler 01 01 1886 Ehali Qadinlar 01 01 1886 Ehali Toplam 01 01 1886Yelizavetpol 8 398 2 48 881 42 768 91 649 49 399 43 222 92 621Qazax 6 092 2 49 410 36 273 85 683 50 056 36 805 86 861Nuxa 3 284 42 704 36 467 79 171 43 207 37 002 80 209Eres 2 822 9 24 520 21 235 45 755 24 845 21 422 46 267Cavansir 3 904 32 504 23 639 56 143 32 811 23 856 56 667Susa 4 446 43 725 36 140 79 865 44 488 36 669 81 157Cebrayil 2 749 30 449 28 874 59 323 30 762 29 016 59 778Zengezur 6 644 53 072 43 138 96 210 53 378 43 524 96 902Yekun 38 340 3 368 655 301 456 670 111 372 827 304 818 677 645Il Ehali01 01 1874 576 9521883 1884 621 30001 01 1885 670 11101 01 1886 677 6451894 856 7001897 878 4151915 1 243 50 Inzibati bolgusu Merkez1 Yelizavetpol qezasi Yelizavetpol Gence 2 Eres qezasi Agdas3 Nuxa qezasi Seki4 Qazax qezasi Qazax5 Cavansir qezasi Terter6 Qaryagin qezasi Qaryagin7 Zengezur qezasi Gorus8 Susa qezasi Susa Qeza Qeza merkezi Sahesi Verst Ehali 1897 nefer1 Eres Agdas 528 nefer 2 829 6 67 2772 Cavansir Terter 752 nefer 4 818 4 72 7193 Yelizavetpol Yelzavetpol 33 625 nefer 7 695 7 162 7884 Zengezur Gorus 1 450 nefer 6 829 7 137 8715 Qazax Qazax 1 769 nefer 6 024 2 112 0746 Cebrayil Cebrayil 2 922 6 66 3607 Nuxa Seki 24 734 nefer 3 346 7 120 5558 Susa Susa 25 881 nefer 4 315 6 138 771 Kecmis Yelizavetpol quberniyasinda 1915 ci ilde ehalinin en cox qarisiq oldugu Susa Zengezur Qazax Goyce ile birlikde Qaryagin Cebrayil Cavansir mahallarinda ehalinin milli terkibi bele idi 46 faiz muselman ve 54 faiz ermeni 55 ve 44 3 faiz 49 ve 46 faiz 74 5 ve 24 9 faiz 67 5 ve 31 6 faiz Milli terkib Yelizavetpol quberniyasi ehalisinin milli terkibi 1880 azerbaycan tatari 60 28 ermeniler 32 63 ruslar 1 5 kurdler 2 59 udiler 1 63 Qalanlari 1 37 1880 ci il tarixine Yelizavetpol quberniyasi ehalisinin milli terkibi Etnik qrup Sayi Nisbetiazerbaycan tatari 357 917 60 28 ermeni 193 742 32 63 kurd 15 366 2 59 udi 9 667 1 63 rus 8 891 1 5 cekli haputlu daxil 2 288 1 37 kureli 1 973 yehudi 1 740 alman 1 326 rutul 665 qaraci 245 yekun 593 784 100 Yelizavetpol quberniyasi ehalisinin milli terkibi 1886 azerbaycan tatari 62 8 ermeniler 33 1 ruslar 1 91 udiler 1 04 farslar 0 45 Qalanlari 0 7 1 yanvar 1886 ci il tarixine Yelizavetpol quberniyasi ehalisinin milli terkibi Etnik qrup Sayi Nisbetitatar 425 577 62 8 ermeni 224 358 33 1 rus 12 968 1 91 udi 7 028 1 04 fars 3 025 0 45 alman 2 135 0 32 yehudi 1 907 0 28 polyak gurcu yunan turk kurd ve s 647 0 1 yekun 677 645 100 Qezalar uzre Yelizavetpol Quberniyasinin 1897 ci il siyahiya alinmasi neticelerine esasen etnik terkibi Qeza Azerbaycanlilar Ermeniler Lezgiler Ruslar Beloruslar Almanlar Kurdler Tatlar UdinlerButun Quberniyada 60 8 33 3 1 7 1 6 Eres qezasi 70 1 20 5 8 7 Cebrayil qezasi 74 1 23 7 1 1 Cavansir qezasi 71 6 26 9 Yelizavetpol qezasi 63 9 26 4 4 4 1 7 1 9 Zengezur qezasi 51 6 46 1 1 3 Qazax qezasi 57 2 38 9 3 0 Nuxa qezasi 69 3 15 7 7 1 1 5 5 8 Susa qezasi 45 3 53 3 1 0 Dini etiqad 1880 ci il tarixine Yelizavetpol quberniyasi ehalisinin dini etiqadlarina gore bolgusu Din teriqet Sayisie 234 172qriqoryan 193 538sunni 153 4628 464pravoslav 1 118musevi 1 704protestant 724yekun 593 784 1880 ci il tarixine Yelizavetpol quberniyasinin 593 784 nefer ehalisinin 387 634 neferini ve ya 65 28 ni muselmanlar 203 844 neferini ve ya 34 33 ni mesihiler 1 704 neferini ve ya 0 39 ni ise museviler teskil edirdi 1 yanvar 1886 ci il tarixine Yelizavetpol quberniyasi ehalisinin dini etiqadlarina gore bolgusu Din teriqet Kisiler Qadinlar Toplamsie 136 889 109 232 246 121qriqoryan 125 900 104 471 230 371sunni 98 596 83 911 182 5074 474 4 440 9 214pravoslav 4 193 925 5 118luteran 1 216 919 2 135musevi 999 908 1 907katolik 260 12 272yekun 372 827 304 818 677 645 1 yanvar 1886 ci il tarixine Yelizavetpol quberniyasinin 675 645 nefer ehalisinin 428 628 neferini ve ya 63 25 ni muselmanlar 247 110 neferini ve ya 36 47 ni mesihiler 1 907 neferini ve ya 0 28 ni ise museviler teskil edirdi Mehkeme sistemiYelizavetpol quberniyasinin Yelizavetpol daire mehkemesinin terkibinde Yelizavetpol seheri uzre 5 Goycay seheri uzre 2 Nuxa Seki seheri uzre 1 Susa seheri uzre 4 notarius fealiyyet gostermisdir Notariuslar olmayan yerlerde bu vezifeleri barisdirici hakimler onlar olmayanda ise hemin hakimlerin komekcileri yerine yetirirdi 1870 ci ilde Yelizavetpol quberniyasinda 6 ceza yeri vardi Hecmine gore hemin binalar 365 neferden otru nezerde tutulmusdur Buna baxmayaraq 1870 ci il erzinde burada saxlanilanlarin sayi 743 idi 1870 ci ilde Yelizavetpol qesrine 640 Susa qesrine 640 ve Nuxa qesrine 528 nefer getirilmisdir Yelizavetpol daire hebs evinde saxlanilanlarin sayi 162 nefer Qazax hebs evinde 555 nefer Zengezur hebs evinde ise 207 nefer olmusdur Quberniya qesr ve hebs evlerine 1870 ci ilde getirilenlerin sayi 2551 nefere catmisdir SeckiHokumet I Dumani qovaraq II Dumaya seckiler elan etdi Seckiler 1907 ci ilin yanvar fevral aylarinda kecirildi Seckilerden bir qeder evvel Partiyasiz muselman bloku meydana cixdi Baki erazisinde seckilerin gedisinde sosial demokrat bloku dasnak ve eserci Torpaq ve azadliq kedetciler ve partiyasiz muselman bloku arasinda mubarize gedirdi Yelizavetpol quberniyasinda secki kampaniyasinin gedisini yuxari sosial tebeqelerin numayendeleri mueyyenlesdirirdiler Seckiler neticesinde Feteli Iskender oglu Xoyski Ismayil Zeynalabdin oglu Tagiyev Mehemmed aga Mehemmedtagi suitan oglu Sahtaxtinski Mustafa Haci Musa oglu Mahmudov Zeynal Eynal oglu Zeynalov Azerbaycandan II Dovlet Dumasina deputat secildiler QubernatorlarFokion Bulatov 1868 1876 Aleksandr Nakasidze 1880 1897 Ivan Kireyev 1897 1900 Nikolai Lutsau 1900 1905 Yegor Baranovski 1905 muveqqeti Aleksandr Kalacev 1905 1907 Samkalov 1907 1908 Georgi Kovalyev 1908 1916 Mixail Poyarkov 1916 1917 Ibrahim aga Vekilov 30 mart 1919 5 may 1919 Xudadat bey Refibeyli 6 may 1919 29 aprel 1920 MenbeASE V cild Baki 1981 seh 105IstinadlarKavkazskij Statisticheskij komitet E Kondratenko 1886 Kavkazskij kalendar na 1887 god str 198 Kavkazskij Statisticheskij komitet E Kondratenko 1886 Kavkazskij kalendar na 1887 god str 202 Kavkazskij Statisticheskij komitet E Kondratenko 1886 Kavkazskij kalendar na 1887 god str 197 Pervaya vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g 2012 03 29 tarixinde Istifade tarixi 2010 11 26 Tiflis tipografiya Glavnogo Upravleniya Namestnika Kavkazskogo 1880 Kavkazskij kalendar na 1881 god P Prostranstvo i naselenie Eavkazskago Namestnichestva str 22 Kavkazskij Statisticheskij komitet E Kondratenko 1886 Kavkazskij kalendar na 1887 god str 203Xarici kecidlerELISAVETPOLSKAYa GUBERNIYa 1897 g po dannym o rodnom yazyke bez Zangezurskogo uezda