Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nuxa qəzası (rus. Нухинский уезд ), Şəki qəzası — 1840-1929-cu illər arasında Cənubi Qafqazda inzibati ərazi. İnzibati mərkəzi Nuxa şəhəri idi. Cənubi Qafqazın Rusiya imperiyasının işğalı altında olduğu dövrdə, Şəki əyalətinin 22 (10) aprel 1840-cı il tarixli "Zaqafqaziyada inzibati islahat qanunu"na əsasən yeni yaradılmış Kaspi vilayətinin tərkibinə daxil edilməsi və bundan sonra qəza adlandırılması nəticəsində meydana çıxmışdır. Kaspi vilayətinin 1846-cı ildə ləğv olunmasından sonra, əvvəl Kaspi vilayətinin yerində yaradılmış Şamaxı quberniyasının (1859-cu ildən Bakı quberniyası) tərkibində saxlanılsa da, 1867-ci ilin sonunda Bakı quberniyasının tərkibindən çıxarılaraq, yeni yaradılmış Yelizavetpol quberniyasının tərkibinə daxil edilmişdir. 1873 ildə isə ərazisinin bir hissəsində ayrıca bir qəza — Ərəş qəzası təşkil edilmiş və bununla da qəzanın ərazisi yarıbayarı kiçildilmişdir. Qəza Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə (1918–1920) və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının ilk 9 ili ərzində də inzibati-ərazi kimi mövcud olmuşdur. 1929-cu ildə ləğv edilmiş, ərazisi yeni yaradılmış Zaqatala-Şəki mahalına daxil edilmişdir.
| Nuxa qəzası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Ölkə |  Rusiya İmperiyası | ||||
| Quberniya | Yelizavetpol quberniyası | ||||
| Mərkəzi | Nuxa | ||||
| Yaradılıb | 1840 | ||||
| Ləğv edilib | 1929 | ||||
| Sahəsi | 3808,7 km² (3346,7 verst²) (1897) | ||||
| Əhalisi | 120555 nəfər (1897) | ||||
| Xəritə | |||||
 | |||||
Qəza 1840–1846-cı illərdə "Şəki qəzası", 1846–1918-ci illərdə isə "Nuxa qəzası" adlanmışdır. 1918–1929-cu illərdə qəza həm "Nuxa qəzası" və həm də "Şəki qəzası" adlanıb. Məsələn, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920) dövründə parlament müzakirələrində qəzanın adı "Şəki qəzası" olaraq çəkilir. 1925-ci ildən 1929-cu ilə qədər – qəzanın ləğv edilməsinə qədər, qəzanın rəsmi qəzeti olan "Şəki fəhləsi" qəzetində qəzanın adı "Şəki qəzası" olaraq göstərilir. Lakin paralel olaraq eyni dövrə aid rusca statistik mənbələrdə qəzanın adı "Nuxa qəzası" kimi yazılmaqda davam edirdi.
Tarixi coğrafiyası
Qəzanın hüdudları
Məlum olduğu kimi, 1819-cu ildə Şəki xanlığı ləğv edilərkən və yerində Şəki əyaləti yaradılarkən, xanlıq dövründə olduğu kimi, əyalətin də ərazisi şimalda Qafqaz sıra dağlarına, qərbdə Bləcik kəndindən sonra Alazan çayına, cənubda Kür çayına, Zərdab kəndinə, şərqdə Göyçay çayına qədər uzanırdı. 1858-ci ilə aid xəritədən görünür ki, onun qərb sərhədi artıq heç də Alazan çayına çatmır, Acınohur gölünün ortasındah keçir. 1883-cü ildə qəza ərazisində Ərəş qəzası təşkil edildikdə isə Nuxa qəzasının ərazisi 2 dəfəyə yaxın kiçildi. Nuxa qəzasının Ərəş qəzası ilə sərhəddi sabit olmamışdır. Məsələn, 1902-ci il xəritəsində Nuxa qəzasının ərazisində göstərilən Böyük Dəhnə, Kiçik Dəhnə və onların ətrafındakı bəzi kəndlər 1903-cü il xəritəsində Ərəş qəzası ərazisində göstərilir. Ərəş qəzası Azərbaycan SSR dövründə əvvəl inzibati mərkəzin adına uyğun olaraq Ağdaş qəzası adlandırıldı, sonra, 1926-cı ildə isə ləğv edildi. 1926-cı ilə aid statistik məlumatlardan aydın olur ki, həmin vaxt keçmiş Ağdaş qəzası ərazisinin bir hissəsi (Xaldan dairəsi) Nuxa qəzasında, bir hissəsi isə (Ağdaş dairəsi, Ağdaş şəhəri və s.) Göyçay qəzasında idi.
Daxili inzibati bölgü
1897-ci ilə aid statistik məlumatlardan aydın olur ki, Nuxa qəzasının ərazisi inzibati cəhətdən 5 hissəyə bölünmüşdür. Bunlardan biri Nuxa şəhəri, 4-ü isə (1-ci, 2-ci, 3-cü, 4-cü) sahə (rus. участка) idi. 1926-cı ildə isə qəza ərazisi inzibati cəhətdən 7 hissəyə bölünmüşdü. Bunlardan biri Nuxa şəhəri, 6-sı isə (Aşağı Göynük, Vartaşen, Cəfərabad, Qutqaşen, Nic, Xaldan) dairə idi.
1913-cü ildə qəzada 30 kənd icması vardı:
|
|
|
Statistik məlumatlar
1897-ci il ensiklopediyasında Nuxa qəzası haqqında məlumat (ixtisarla)
"Nuxa qəzasının sahəsi 3346.7 verst², başqa sözlə 3808,7 km²-dir. Əhalisi 1 yanvar 1896-cı il tarixdə 94767 nəfər (51552 kişi; 43215 qadın) idi. Nuxa qəzası nisbətən varlı, sənayenin və ticarətin inkişaf etdiyi qəzalardandır. Qəzanın xarakterik cəhətlərindən biri də burada əhalisi çox olan kənlərin olmasıdır. Məsələn, Xaçmazda 4557, Baş Göynükdə 5084, Vəndamda 4323 nəfər adam yaşayır. Əhalinin məşğuliyyətində taxılçılıq, xüsusilə çəltik əkib-becərmək, bağçılıq, ipəkçilik əsas yer tutur. Qəzanın əhalisi çox olan kəndlərindən biri — Nic kəndi, hansı ki bu kənddə 5084 nəfər adam yaşayır, bağçılıq, ipəkçilik və əkinçilik sahəsində nəinki Nuxa qəzasında, hətta bütün quberniyada ən irəlidədir. Qəzada 1894-cü ildə 89,5 desyatin sahədə tütün əkilmiş və 1128 pud məhsul götürülmüşdür. Barama becərilməsi işində isə Nuxa qəzası Zaqafqaziyada birinci yerdədir. Qəzada 1893-cü ildə 81740 pud, 1894-cü ildə isə 89900 pud barama istehsal edilmişdir. Nic kəndində fındıq bağlarının sahəsi 9 desyatinə çatır. Vəndam kəndi isə alması ilə məşhurdur. Qəzada 1894-cü ildə 44930 vedrə çaxır istehsal olunmuşdur. 1891-ci ildə qəzada, Nuxa şəhəri istisna olmaqla, 5676 at, 938 eşək və qatır, 23500 baş inək, 7650 baş camış, 47850 qoyun, 3250 keçi, 660 donuz vardı. Qəzada 8 ibtidai kənd məktəbi, 5 erməni-qriqoryan kilsə məktəbi, 1 pravoslav kilsəsi, 44 erməni-qriqorian kilsəsi, 2 monastır, 261 məscid, 3 sinaqoq fəaliyyət göstərirdi. Qəza əhalisinin 69,6%-i azərbaycanlılar, 15,7%-i ermənilər, 7,8 %-i udinlər, 4,6-i kürəlilər (Samur çayı hövzəsinin ləzgiləri), 1,9%-i yəhudilərdir, yerdə qalan hissə isə gürcülərdən və qaputlilərdən(?) ibarətdir. Əhalinin 74,5% müsəlmandır. Əhalinin 73,5% sünni məzhəblidir. Əhalinin 22,7% erməni-qriqorian məzhəblidir. Nuxa şəhərində 25 min nəfər adam yaşayır. Onların 81%-i azərbaycanlı, 18%-i isə ermənilərdir. Şəhərdə barama emalı işi çox inkişaf etmişdir. Şəhərdə 45 baramaaçan zavod, 4 kərpic zavodu, 8 dulusçuluq emalatxanası, 4 dabbağxana və 3 sabunbişirmə sexi var. Şəhərdə həmçinin, dördillik şəhər məktəbi, 2 erməni kilsə məktəbi, 1 pravoslav kilsəsi, 3 erməni-qriqorian kilsəsi, 28 məscid, xəstəxana, həkim və aptek də fəaliyyət göstərir".
Nuxa qəzası 1917-ci idə
1917 ilin "Qafqaz təqvimi"nə görə, Nuxa qəzasının ərazisi 3685 verst² (4201 km²) idi. Qəzanın əhalisi 133505 nəfər idi. Əhalinin 73819 nəfəri (55,3%) kişi, 59686 nəfəri (44,7%) qadın, 131132 nəfəri yerli sakin, 2373 nəfəri müvəqqəti yaşayanlar idi. Qəzanın əsas əhalisi azərbaycanlılar (93557 nəfər və ya 70,1%) idi. Bundan başqa, qəzada 17751 (13,3%) erməni, 7861 müsəlman dağlı əhalisi (5,9%), 1831 (1,4%) rus qeydiyyata alınmışdı. Qəzanın mərkəzi Nuxa şəhəri (əhalisi 52243 nəfər) idi. 20 əsrin əvvəllində qəzada yüzdən çox ipəkəyirmə müəssisəsi vardı.
1926-cı ilə aid statistik məlumatlarda Nuxa qəzası əhalisinin sayı və etnik tərkibi
| Dairənin, yaxud şəhərin adı | Cəmi | azər- baycan- lılar | ermənilər | tatlar | talışlar | ləzgilər | udinlər | avarlar | saxurlar | ceklilər | xına- lıqlar | gürcülər | kürdlər | ruslar | ukraynalılar | dağ yəhudiləri |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bütün qəza üzrə | 107.049 (100%) | 94.078 (87,9%) | 4.007 (3,7%) | 21 (0,1%) | 3 (-0,1%) | 2.874 (2,7%) | 2.439 (2,3%) | 31 (0,1%) | 294 (0,3%) | 590 (0,6%) | 67 (0,1%) | 49 (0,1%) | 4 (0,1%) | 958 (0,9%) | 99 (0,1%) | 910 (0,9%) |
| Nuxa şəhəri | 22.944 (100%) | 20.764 (90,5%) | 1.565 (6,8%) | 18(0,1%) | - | 185 (0,8%) | - | - | - | - | - | 37 (0,2%) | - | 195 (0,8%) | 34 (0,1%) | 3 (-0,1%) |
| Aşağı Göynük dairəsi | 17.912 (100%) | 16.701 (93,2%) | 6 (0,1%) | - | - | 1.154 (6,4%) | - | - | - | - | - | 1 (- 0,1%) | - | - | - | |
| Vartaşen dairəsi | 15.260 (100%) | 11.485 (75,3%) | 1.336 (8,8%) | - | 1 (-0,1%) | 103 (0,7%) | 356 (2,3%) | 31 (0,2%) | 291 (1,9%) | 590 (3,9%) | 67 (0,4%) | 2 (-0,1%) | 1 (-0,1%) | 19 (-0,1%) | - | 899 (5,9%) |
| Cəfərabad dairəsi | 15.693 (100%) | 14.271 (90,9%) | 305 (1,9%) | - | - | 977 (6,2%) | - | - | - | - | - | - | - | 23 (0,1%) | 19 (0,1%) | - |
| Qutqaşen dairəsi | 13.394 (100%) | 13.231 (98,8%) | 133 (1,0%) | - | - | 5 (-0,1%) | - | - | - | - | - | - | - | 8 (-0,1%) | - | 1 (-0,1%) |
| Nic dairəsi | 12.926 (100%) | 9.350 (72,3%) | 571 (4,4%) | - | - | 118 (0,9%) | 2.083 (16,1%) | - | - | - | - | 2 (-0,1%) | - | 690 (5,3%) | 46 (0,4%) | |
| Xaldan dairəsi | 8.920 (100%) | 8.276 (92,8%) | 91 (1,0%) | 3 (-0,1%) | 2 (-0,1%) | 332 (3,7%) | - | - | 3 (-0,1%) | - | - | 7 (0,1%) | 3 (-0,1%) | 23 (0,3%) | - | 7 (0,1%) |
İstinadlar
- "Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г." 2012-03-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-08. (rus.)
- Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə (1918–1920) ölkə Bakı, Gəncə və Zaqatala quberniyalarına, yaxud dairələrinə bölündü. Çar Rusiyası dövründəki Yelizavetpol quberniyası isə artıq "Gəncə quberniyası", yaxud "Gəncə dairəsi" adlandırdı.
- "Карта Кавказского края, 1858 г." 2022-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-04-19.
- Волостныя, станичныя, сельскія, гминныя правленія и управленія, а также полицейскіе станы всей Россіи съ обозначеніем мѣста ихъ нахожденія. Кіевъ: Изд-во Т-ва Л. М. Фишъ. 1913. 129.
- Mətndə: Azərbaycan tatarları.
- Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, Том XXI, стр.: 431–432, С.-Петербург, 1897. 2022-05-24 at the Wayback Machine…
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensklopediyasının ( 2-ci cild, səh.: 274, Bakı, 2005) "Nuxa qəzası" məqaləsi 2012-10-15 at the Wayback Machine.
- "Этно-Кавказ, Нухинский уезд (1926 г.)". 2013-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-04-18.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- (ru). // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- (Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, Том XXI, стр.: 431–432, С.-Петербург, 1897.)
- Rəşid bəy Əfəndiyev. Nuxa qəzasındakı asarü-ətiqələr haqqında, Bakı-1925.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nuxa qezasi rus Nuhinskij uezd Seki qezasi 1840 1929 cu iller arasinda Cenubi Qafqazda inzibati erazi Inzibati merkezi Nuxa seheri idi Cenubi Qafqazin Rusiya imperiyasinin isgali altinda oldugu dovrde Seki eyaletinin 22 10 aprel 1840 ci il tarixli Zaqafqaziyada inzibati islahat qanunu na esasen yeni yaradilmis Kaspi vilayetinin terkibine daxil edilmesi ve bundan sonra qeza adlandirilmasi neticesinde meydana cixmisdir Kaspi vilayetinin 1846 ci ilde legv olunmasindan sonra evvel Kaspi vilayetinin yerinde yaradilmis Samaxi quberniyasinin 1859 cu ilden Baki quberniyasi terkibinde saxlanilsa da 1867 ci ilin sonunda Baki quberniyasinin terkibinden cixarilaraq yeni yaradilmis Yelizavetpol quberniyasinin terkibine daxil edilmisdir 1873 ilde ise erazisinin bir hissesinde ayrica bir qeza Eres qezasi teskil edilmis ve bununla da qezanin erazisi yaribayari kicildilmisdir Qeza Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde 1918 1920 ve Azerbaycan Sovet Sosialist Respublikasinin ilk 9 ili erzinde de inzibati erazi kimi movcud olmusdur 1929 cu ilde legv edilmis erazisi yeni yaradilmis Zaqatala Seki mahalina daxil edilmisdir Nuxa qezasiQezanin gerbi Quberniyanin gerbiOlke Rusiya ImperiyasiQuberniya Yelizavetpol quberniyasiMerkezi NuxaYaradilib 1840Legv edilib 1929Sahesi 3808 7 km 3346 7 verst 1897 Ehalisi 120555 nefer 1897 XeriteQazax qezasi Yelizavetpol qezasi Nuxa qezasi Eres qezasi Cavansir qezasi Susa qezasi Zengezur qezasi Cebrayil qezasi Qeza 1840 1846 ci illerde Seki qezasi 1846 1918 ci illerde ise Nuxa qezasi adlanmisdir 1918 1929 cu illerde qeza hem Nuxa qezasi ve hem de Seki qezasi adlanib Meselen Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti 1918 1920 dovrunde parlament muzakirelerinde qezanin adi Seki qezasi olaraq cekilir 1925 ci ilden 1929 cu ile qeder qezanin legv edilmesine qeder qezanin resmi qezeti olan Seki fehlesi qezetinde qezanin adi Seki qezasi olaraq gosterilir Lakin paralel olaraq eyni dovre aid rusca statistik menbelerde qezanin adi Nuxa qezasi kimi yazilmaqda davam edirdi Tarixi cografiyasiQezanin hududlari Melum oldugu kimi 1819 cu ilde Seki xanligi legv edilerken ve yerinde Seki eyaleti yaradilarken xanliq dovrunde oldugu kimi eyaletin de erazisi simalda Qafqaz sira daglarina qerbde Blecik kendinden sonra Alazan cayina cenubda Kur cayina Zerdab kendine serqde Goycay cayina qeder uzanirdi 1858 ci ile aid xeriteden gorunur ki onun qerb serhedi artiq hec de Alazan cayina catmir Acinohur golunun ortasindah kecir 1883 cu ilde qeza erazisinde Eres qezasi teskil edildikde ise Nuxa qezasinin erazisi 2 defeye yaxin kicildi Nuxa qezasinin Eres qezasi ile serheddi sabit olmamisdir Meselen 1902 ci il xeritesinde Nuxa qezasinin erazisinde gosterilen Boyuk Dehne Kicik Dehne ve onlarin etrafindaki bezi kendler 1903 cu il xeritesinde Eres qezasi erazisinde gosterilir Eres qezasi Azerbaycan SSR dovrunde evvel inzibati merkezin adina uygun olaraq Agdas qezasi adlandirildi sonra 1926 ci ilde ise legv edildi 1926 ci ile aid statistik melumatlardan aydin olur ki hemin vaxt kecmis Agdas qezasi erazisinin bir hissesi Xaldan dairesi Nuxa qezasinda bir hissesi ise Agdas dairesi Agdas seheri ve s Goycay qezasinda idi Daxili inzibati bolgu Nuxa qezasi 1903 cu il 1897 ci ile aid statistik melumatlardan aydin olur ki Nuxa qezasinin erazisi inzibati cehetden 5 hisseye bolunmusdur Bunlardan biri Nuxa seheri 4 u ise 1 ci 2 ci 3 cu 4 cu sahe rus uchastka idi 1926 ci ilde ise qeza erazisi inzibati cehetden 7 hisseye bolunmusdu Bunlardan biri Nuxa seheri 6 si ise Asagi Goynuk Vartasen Ceferabad Qutqasen Nic Xaldan daire idi 1913 cu ilde qezada 30 kend icmasi vardi Elyar Elyar kendi Asagi Goynuk Goynuk kendi Bas Goynuk Bas Goynuk kendi Bidend Bidend kendi Bilecik Bilecik kendi Bum Bum kendi Vendam Vendam kendi Vartasin Vartasin kendi Dasbulaq Dasbulaq kendi Dehne Boyuk Dehne kendi Ceirli Ceirli kendi Celut Celut kendi Cunut Cunut kendi Zaraqan Zaraqan kendi Zerif Zerif kendi Zeyzit Zeyzit kendi Qalaciq Qalaciq kendi Kamerocan Kamerocan kendi Qoxmuq Qoxmuq kendi Kungut Bas Kungut kendi Kutqasin Kutqasin kendi Kusnet Kusnet kendi Nic Nic kendi Oxut Oxut kendi Padar Padar kendi Sultan Nuxa Sultan Nuxa kendi Filfili Filfili kendi Xalxal Xalxal kendi Xacmaz Xacmaz kendi kendi Statistik melumatlar1897 ci il ensiklopediyasinda Nuxa qezasi haqqinda melumat ixtisarla Nuxa qezasinin sahesi 3346 7 verst basqa sozle 3808 7 km dir Ehalisi 1 yanvar 1896 ci il tarixde 94767 nefer 51552 kisi 43215 qadin idi Nuxa qezasi nisbeten varli senayenin ve ticaretin inkisaf etdiyi qezalardandir Qezanin xarakterik cehetlerinden biri de burada ehalisi cox olan kenlerin olmasidir Meselen Xacmazda 4557 Bas Goynukde 5084 Vendamda 4323 nefer adam yasayir Ehalinin mesguliyyetinde taxilciliq xususile celtik ekib becermek bagciliq ipekcilik esas yer tutur Qezanin ehalisi cox olan kendlerinden biri Nic kendi hansi ki bu kendde 5084 nefer adam yasayir bagciliq ipekcilik ve ekincilik sahesinde neinki Nuxa qezasinda hetta butun quberniyada en irelidedir Qezada 1894 cu ilde 89 5 desyatin sahede tutun ekilmis ve 1128 pud mehsul goturulmusdur Barama becerilmesi isinde ise Nuxa qezasi Zaqafqaziyada birinci yerdedir Qezada 1893 cu ilde 81740 pud 1894 cu ilde ise 89900 pud barama istehsal edilmisdir Nic kendinde findiq baglarinin sahesi 9 desyatine catir Vendam kendi ise almasi ile meshurdur Qezada 1894 cu ilde 44930 vedre caxir istehsal olunmusdur 1891 ci ilde qezada Nuxa seheri istisna olmaqla 5676 at 938 esek ve qatir 23500 bas inek 7650 bas camis 47850 qoyun 3250 keci 660 donuz vardi Qezada 8 ibtidai kend mektebi 5 ermeni qriqoryan kilse mektebi 1 pravoslav kilsesi 44 ermeni qriqorian kilsesi 2 monastir 261 mescid 3 sinaqoq fealiyyet gosterirdi Qeza ehalisinin 69 6 i azerbaycanlilar 15 7 i ermeniler 7 8 i udinler 4 6 i kureliler Samur cayi hovzesinin lezgileri 1 9 i yehudilerdir yerde qalan hisse ise gurculerden ve qaputlilerden ibaretdir Ehalinin 74 5 muselmandir Ehalinin 73 5 sunni mezheblidir Ehalinin 22 7 ermeni qriqorian mezheblidir Nuxa seherinde 25 min nefer adam yasayir Onlarin 81 i azerbaycanli 18 i ise ermenilerdir Seherde barama emali isi cox inkisaf etmisdir Seherde 45 baramaacan zavod 4 kerpic zavodu 8 dulusculuq emalatxanasi 4 dabbagxana ve 3 sabunbisirme sexi var Seherde hemcinin dordillik seher mektebi 2 ermeni kilse mektebi 1 pravoslav kilsesi 3 ermeni qriqorian kilsesi 28 mescid xestexana hekim ve aptek de fealiyyet gosterir Nuxa qezasi 1917 ci ide 1917 ilin Qafqaz teqvimi ne gore Nuxa qezasinin erazisi 3685 verst 4201 km idi Qezanin ehalisi 133505 nefer idi Ehalinin 73819 neferi 55 3 kisi 59686 neferi 44 7 qadin 131132 neferi yerli sakin 2373 neferi muveqqeti yasayanlar idi Qezanin esas ehalisi azerbaycanlilar 93557 nefer ve ya 70 1 idi Bundan basqa qezada 17751 13 3 ermeni 7861 muselman dagli ehalisi 5 9 1831 1 4 rus qeydiyyata alinmisdi Qezanin merkezi Nuxa seheri ehalisi 52243 nefer idi 20 esrin evvellinde qezada yuzden cox ipekeyirme muessisesi vardi 1926 ci ile aid statistik melumatlarda Nuxa qezasi ehalisinin sayi ve etnik terkibi Dairenin yaxud seherin adi Cemi azer baycan lilar ermeniler tatlar talislar lezgiler udinler avarlar saxurlar cekliler xina liqlar gurculer kurdler ruslar ukraynalilar dag yehudileriButun qeza uzre 107 049 100 94 078 87 9 4 007 3 7 21 0 1 3 0 1 2 874 2 7 2 439 2 3 31 0 1 294 0 3 590 0 6 67 0 1 49 0 1 4 0 1 958 0 9 99 0 1 910 0 9 Nuxa seheri 22 944 100 20 764 90 5 1 565 6 8 18 0 1 185 0 8 37 0 2 195 0 8 34 0 1 3 0 1 Asagi Goynuk dairesi 17 912 100 16 701 93 2 6 0 1 1 154 6 4 1 0 1 Vartasen dairesi 15 260 100 11 485 75 3 1 336 8 8 1 0 1 103 0 7 356 2 3 31 0 2 291 1 9 590 3 9 67 0 4 2 0 1 1 0 1 19 0 1 899 5 9 Ceferabad dairesi 15 693 100 14 271 90 9 305 1 9 977 6 2 23 0 1 19 0 1 Qutqasen dairesi 13 394 100 13 231 98 8 133 1 0 5 0 1 8 0 1 1 0 1 Nic dairesi 12 926 100 9 350 72 3 571 4 4 118 0 9 2 083 16 1 2 0 1 690 5 3 46 0 4 Xaldan dairesi 8 920 100 8 276 92 8 91 1 0 3 0 1 2 0 1 332 3 7 3 0 1 7 0 1 3 0 1 23 0 3 7 0 1 Istinadlar Pervaya vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g 2012 03 29 tarixinde Istifade tarixi 2011 02 08 rus Azerbaycan Demokratik Respublikasi dovrunde 1918 1920 olke Baki Gence ve Zaqatala quberniyalarina yaxud dairelerine bolundu Car Rusiyasi dovrundeki Yelizavetpol quberniyasi ise artiq Gence quberniyasi yaxud Gence dairesi adlandirdi Karta Kavkazskogo kraya 1858 g 2022 04 07 tarixinde Istifade tarixi 2013 04 19 Volostnyya stanichnyya selskiya gminnyya pravleniya i upravleniya a takzhe policejskie stany vsej Rossii s oboznacheniem mѣsta ih nahozhdeniya Kiev Izd vo T va L M Fish 1913 129 Metnde Azerbaycan tatarlari Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona Tom XXI str 431 432 S Peterburg 1897 2022 05 24 at the Wayback Machine Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensklopediyasinin 2 ci cild seh 274 Baki 2005 Nuxa qezasi meqalesi 2012 10 15 at the Wayback Machine Etno Kavkaz Nuhinskij uezd 1926 g 2013 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 04 18 Hemcinin baxSeki eyaleti Yelizavetpol quberniyasiXarici kecidler ru Nuha Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona Tom XXI str 431 432 S Peterburg 1897 Resid bey Efendiyev Nuxa qezasindaki asaru etiqeler haqqinda Baki 1925