Xaçmaz — Azərbaycan RespublikasınınOğuz rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Rayon mərkəzindən 40 km şərqdə, Filfili kəndindən 10 km cənubda, Nəzərçayın sağında, Qalaçayın solunda yerləşir. Xaçmaz inzibati ərazi dairəsinin mərkəzidir. Tarixi Xaçmaz keçidi Xaçmaz kəndinin şimalından başlayaraq Fiy və Malqamud aşırımlarınadək gedir. Kəndin dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 760 metrdir.
Xaçmaz Oğuz rayonunda ən böyük kənddir. Əhalisi (6234 nəfər) əkinçilik, heyvandarlıq, bağçılıq, tərəvəzçiliklə məşğuldur. Kənddə 2 orta, 1 ümumi orta məktəb, 3 uşaq bağçası, mədəniyyət evi, klub, 3 kitabxana, 1 poçt, 815 yerli elektron ATS, xəstəxana və aptek var. Kənddə ticarət, iaşə və məişət xidməti obyektlərinin geniş şəbəkəsi fəaliyyət göstərir.
Xaçmaz kəndinin 2 km şimal-qərbində, Qalaçayın zirvəsində Xaçmaz Gavurqalası (VII əsr), 5 km şimal-şərgində Balaşum yaşayış yeri (XI–XII əsrlər), kəndin özündə 2 məscid (XIX əsr), kəndə məxsus ərazidə 2 qədim körpü – Adıl və Daşüz körpüləri var. Bu abidələri də respublika hökuməti ölkə və yerli əhəmiyyətli arxeoloji abidələr siyahısına daxil etmişdir.
Rayon mərkəzindən Xaçmaz kəndinə, Xaçmaz kəndindən isə Bakı, Gəncə, Mingəçevir və Qəbələ şəhərlərinə avtobus marşrutları işləyir.
Toponimikası
Xaçmaz kəndində meşəlik ərazisiOğuz rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Qalaçayın sahilində, Baş Qafqaz silsiləsinin yamacındadır. Yaşayış məntəqəsi və mahal kimi ilk dəfə VII əsrə aid mənbələrdə adı çəkilir. "Xaçmaz" adı vaxtilə bu ərazidə yaşamış və mübariz alban qəbilələri birliyinə daxil olmuş "xeçmatek" tayfa adından yaranması ehtimal edilir. Sonradan bu ad transformasiyaya uğramışdır. VII əsrin ortalarından başlayaraq, mənbələrdə "Xaçmaz" şəklində rast gəlinir. Kəndin şimalında, Qaladağın zirvəsində orta əsrlərə aid Gavurqala yerləşir.
Xaçmaz toponimi müxtəlif mənalarda işlənir. Xaç tərkibli toponimlər Azərbaycanda geniş yayılıb. Xaçmaz Alban tayfa ittifaqına aid, qədim türk qəbilələrindən birinin adıdır. Bəzi tədqiqatçılar bu sözü od, atəş, Günəş anlamında yozurlar. IV -VII əsrlərdə Azərbaycanda xristianlıq geniş yayılsa da, xaçın tarixi bundan daha əvvəlki tarixlərə gedib çıxır. Atəşpərəst olan əski türklər-oğuzlar Günəşə səcdə edərkən yerdən çıxan qazın, odun önündə əlləri köksündə durarkən xaç şəkli alırdılar. Xaçmaz sözündəki "maz" hissəciyi - "maq" sözünün dəyişilmiş formasıdır. "Maq" da tayfa, qəbilə adıdır. Xaçmaz və "xaçmataqlar" od nişanlı oğuzlar kimi izah edilə edilir. Eyni zamanda bu toponimi "xaçı inkar edənlər" kimi də izah edirlər.
Rayon mərkəzindən 40 km şərqdə, Nəzərçayın sağ, Qalaçayın sol hissəsində yerləşir.
Əhalisi
Əhalisinin sayına görə Oğuz rayonunun ən böyük kəndidir. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 6954 nəfər yaşayır.
Tanınmış şəxsiyyətləri
Abdulla Tahirzadə — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin xüsusi qərarına əsasən, dövlət hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən biri.
Saleh Qazıyev — Azərbaycan arxeoloqu, tarix elmləri namizədi. Saleh Mustafa oğlu Qazıyev 1893-cü ildə Xaçmaz kəndində anadan olmuşdur.
Səftər İbad oğlu Hacıyev — 10 dekabr 1963 tarixində anadan olub. 8 oktyabr 1992-ci ildə Laçın rayonununZerti kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur.
Zülfüqar Səfər oğlu Abışov — 24 sentyabr 1968 tarixində anadan olub. 5 avqust 1992 tarixində könüllü olaraq Oğuz RHK-na gedərək qeydiyyata düşüb. 28 avqust 1992-ci ildə Ağdərə rayonununDrombon (Heyvalı) kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur.
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Xacmaz deqiqlesdirme Xacmaz Azerbaycan Respublikasinin Oguz rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Rayon merkezinden 40 km serqde Filfili kendinden 10 km cenubda Nezercayin saginda Qalacayin solunda yerlesir Xacmaz inzibati erazi dairesinin merkezidir Tarixi Xacmaz kecidi Xacmaz kendinin simalindan baslayaraq Fiy ve Malqamud asirimlarinadek gedir Kendin deniz seviyyesinden yuksekliyi 760 metrdir Xacmaz41 02 59 sm e 47 35 47 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 6 954 nef 2009 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi 4817Xeriteni goster gizle Xacmaz Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiXacmaz Oguz rayonunda en boyuk kenddir Ehalisi 6234 nefer ekincilik heyvandarliq bagciliq terevezcilikle mesguldur Kendde 2 orta 1 umumi orta mekteb 3 usaq bagcasi medeniyyet evi klub 3 kitabxana 1 poct 815 yerli elektron ATS xestexana ve aptek var Kendde ticaret iase ve meiset xidmeti obyektlerinin genis sebekesi fealiyyet gosterir Xacmaz kendinin 2 km simal qerbinde Qalacayin zirvesinde Xacmaz Gavurqalasi VII esr 5 km simal serginde Balasum yasayis yeri XI XII esrler kendin ozunde 2 mescid XIX esr kende mexsus erazide 2 qedim korpu Adil ve Dasuz korpuleri var Bu abideleri de respublika hokumeti olke ve yerli ehemiyyetli arxeoloji abideler siyahisina daxil etmisdir Rayon merkezinden Xacmaz kendine Xacmaz kendinden ise Baki Gence Mingecevir ve Qebele seherlerine avtobus marsrutlari isleyir ToponimikasiXacmaz kendinde meselik erazisiOguz rayonunun eyniadli inzibati erazi vahidinde kend Qalacayin sahilinde Bas Qafqaz silsilesinin yamacindadir Yasayis menteqesi ve mahal kimi ilk defe VII esre aid menbelerde adi cekilir Xacmaz adi vaxtile bu erazide yasamis ve mubariz alban qebileleri birliyine daxil olmus xecmatek tayfa adindan yaranmasi ehtimal edilir Sonradan bu ad transformasiyaya ugramisdir VII esrin ortalarindan baslayaraq menbelerde Xacmaz seklinde rast gelinir Kendin simalinda Qaladagin zirvesinde orta esrlere aid Gavurqala yerlesir Xacmaz toponimi muxtelif menalarda islenir Xac terkibli toponimler Azerbaycanda genis yayilib Xacmaz Alban tayfa ittifaqina aid qedim turk qebilelerinden birinin adidir Bezi tedqiqatcilar bu sozu od ates Gunes anlaminda yozurlar IV VII esrlerde Azerbaycanda xristianliq genis yayilsa da xacin tarixi bundan daha evvelki tarixlere gedib cixir Atesperest olan eski turkler oguzlar Gunese secde ederken yerden cixan qazin odun onunde elleri koksunde durarken xac sekli alirdilar Xacmaz sozundeki maz hisseciyi maq sozunun deyisilmis formasidir Maq da tayfa qebile adidir Xacmaz ve xacmataqlar od nisanli oguzlar kimi izah edile edilir Eyni zamanda bu toponimi xaci inkar edenler kimi de izah edirler MedeniyyetiTarixi abideleri Adil korpusu XIX esr Mescid XX esr Xacmaz mescidi XIX esr Haci Resid korpusu XIX esr Kendin 3 4 km liyinde Balasum qedim yasayis yeri XI XVII esrler Gavurqala VI XIV esrler Cografiyasi ve iqlimiRayon merkezinden 40 km serqde Nezercayin sag Qalacayin sol hissesinde yerlesir EhalisiEhalisinin sayina gore Oguz rayonunun en boyuk kendidir 2009 cu ilin siyahiyaalinmasina esasen kende 6954 nefer yasayir Taninmis sexsiyyetleriAbdulla Tahirzade Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin xususi qerarina esasen dovlet hesabina ali tehsil almaq ucun xarice gonderilmis telebelerden biri Celil Cavansir azerbaycanli yazici tercumeci ssenarist Koroglu Rehimov Azerbaycanin Milli Qehremani Nuride Atesi Nuride Qedirova texellusu Atesi azerbaycanli yazar medeniyyetsunas ve tarixci Revan Letifov Ikinci Qarabag muharibesinde Susa ugrunda geden doyuslerde sehid olmusdur Olumunden sonra Veten ugrunda Cesur doyuscu ve Susanin azad olunmasina gore medallari ile teltif edilmisdir Saleh Qaziyev Azerbaycan arxeoloqu tarix elmleri namizedi Saleh Mustafa oglu Qaziyev 1893 cu ilde Xacmaz kendinde anadan olmusdur Sefter Ibad oglu Haciyev 10 dekabr 1963 tarixinde anadan olub 8 oktyabr 1992 ci ilde Lacin rayonunun Zerti kendi ugrunda geden doyuslerde sehid olmusdur Zulfuqar Sefer oglu Abisov 24 sentyabr 1968 tarixinde anadan olub 5 avqust 1992 tarixinde konullu olaraq Oguz RHK na gederek qeydiyyata dusub 28 avqust 1992 ci ilde Agdere rayonunun Drombon Heyvali kendi ugrunda geden doyuslerde sehid olmusdur SehidleriBirinci Qarabag Muharibesinde 25 sehid vermisdir Vuqar Rauf oglu Ibrahimov 10 may 1973 Xacmaz Vartasen rayonu 28 iyun 1992 Agdam rayonu Koroglu Ismayil oglu Rehimov 31 oktyabr 1953 Xacmaz Vartasen rayonu 3 iyul 1992 Agdere Ikinci Qarabag Muharibesinde ise 8 sehid vermisdir Rasim Erziman oglu Mustafayev 28 mart 1990 Xacmaz Vartasen rayonu 7 oktyabr 2020 Murovdag Sefa Emirxan oglu Isazade d 17 may 1999 Xacmaz Oguz rayonu Azerbaycan o 14 oktyabr 2020 Suqovusan Azerbaycan Ehmedov Nurlan Rehim oglu 12 oktyabr 1996 Xacmaz Oguz rayonu 26 oktyabr 2020 Fuzuli rayonu Kamil Araz oglu Atakisiyev 12 iyun 2000 Xacmaz Oguz rayonu 5 noyabr 2020 Lacin dehlizi Lacin rayonu Ibrahimli Nail Neriman oglu 4 mart 1994 Xacmaz Oguz rayonu 7 noyabr 2020 Susa Revan Omur oglu Letifov 26 avqust 1991 Xacmaz Oguz rayonu 8 noyabr 2020 Susa Tebriz Ildirim oglu Cumuzade 26 fevral 2000 Xacmaz Oguz rayonu 9 noyabr 2020 Susa Orxan Resid oglu Rehimli 28 aprel 1994 Xacmaz Oguz rayonu 16 noyabr 2020 Susa IstinadlarAzerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Serq qerb Baki 2007 seh 427 Celil Cavansir Edalet 2013 11 iyul S 4 2022 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2021 09 11 Zerdust yurdu Sumer meskeni Oguz eli FOTOLAR 2016 03 10 tarixinde Istifade tarixi 2012 10 04 Azerbaycan Respublikasi Ehalisinin Siyahiyaalinmasi Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Baki 2010 Seh 629Xarici kecidlerVikianbarda Xacmaz ile elaqeli mediafayllar var Ibrahimxelil Kimyagerin kendinden REPORTAJ 2015 07 31 at the Wayback Machine kulis lent az 29 07 2015 az Azerbaycan Respublikasi Oguz Rayon Icra HakimiyyetiHemcinin baxBalasum Qedim yasayis yeri Oguz rayonu Oguz rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin
Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
