Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əqiq – SiO2 — Rast gəlmə tezliyi şkalası: çox da tez-tez rast gəlməyən.
| Əqiq | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) | SiO₂ |
| Xüsusiyyətləri | |
| ağ | |
| Sıxlıq | 2,6 q/sm³ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqında
Xalsedonun zolaqları və təbəqəcikləri müxtəlif rəngdə olan, konsentrik-zonal və zolaqlı növ müxtəlifliyidir. Çox vaxt əqiqin quruluşunda xalsedonla yanaşı silisium oksidi ailəsinin digər mineralları, habelə müxtəlif karbonatlar və seolitlər, hötit, seladonit və s. iştirak edir. Rəngi: müxtəlif çalarlı boz, tutqun-ağ, yaşıl, çəhrayı, göy, qara. Əqiqlər (Ə) təkcə rəng müxtəlifliyinə görə deyil, həm də aqreqatlarının morfologiyasına və dekorativ xüsusiyyətlərinə, şəffaflıq dərəcəsinə, başqa mineral möhtəvilərinin xarakterinə görə də fərqlənirlər. Göstərilən xüsusiyyətlərin müxtəlif tərkibdə uzlaşması əqiqin bir sıra növ müxtəlifliklərinin əmələ gəlməsinə səbəb olur: rənginə görə – oniks (paralel təbəqəli), farforovik (tutqun-ağ), əlvan rəngli, muar tipli, alovlu, göy və s.; aqreqatlarının formasına görə– jeodalar, badamcıq- və salxımvarı, ulduz- və boru şəkilli Ə və b.; şəklinə görə – qala (bürc) şəkilli, brekçiyalaşmış, nöqtəli, landşaft tipli, gözlüklü Ə; başqa mineral möhtəvilərinin formasına görə – dendritli, mamırlı, oolitli Ə və s. Tez-tez əqiqin başqa mineralların, əsasən, kalsit və anhidritin konkresiyaları üzrə, həmçinin müxtəlif üzvi qalıqlar – ağaclar (ağac və ya oduncaq Ə), mərcanlar (mərcan Ə), mollüskalar (şelf-əqiq) üzrə psevdomorfozlarına rast gəlinir. Arizonada (ABŞ) bütün dünyada məşhur olan Daşlaşmış meşə və Monqolustanda Qobi səhrasının cənubunda Ulugey-Xid ətrafında silisium oksidinin (xalsedon, o cümlədən əqiq və b.) ağaclar üzrə psevdomorfozaları geniş sahələrdə kütləvi şəkildə təzahür etmişdir. Bunlar vulkan fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq yaranmışdır. Enhidros əqiqin, yaxud xalsedonun badamcıqları və ya jeodaları qismən maye ilə dolmuş növ müxtəlifliyidir.
Mənşəyi və yayılması
Badamcıq, jeoda və damarcıq şəklində effuziv süxurlar, adətən, bazaltlar, nisbətən az andezitlər, bəzən riolitlər içərisində yerləşən mühüm əqiq kütlələri vulkanik proseslərin gec etaplarında əmələ gəlir. Əqiqə aşağı temperaturlu hidrotermal damarlarda və çökmə (əsasən karbonat və gilli-karbonat) süxurlarda nisbətən az rast gəlinir. Onun sənaye əhəmiyyətli bir çox iri yığınları səpintilərlə bağlıdır. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: xalsedon, kvars, kvartsin, opal, kalsit, araqonit, dolomit, siderit, barit, anhidrit, qlaukonit, seladonit, seolitlər, pirolüzit, bəzən flüorit və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Uruqvay; Braziliya; Dekan yaylası (Hindistan); Monqolustan; Kamçatkada Tevi burnu, Timan tirəsi (Rusiya); Axalsix rayonu (Gürcüstan); İdar-Oberşteyn (Almaniya); Arizona ştatında Daşlaşmış meşə (ABŞ) və b. Azərbaycanda əqiqin əsasən Kiçik Qafqazın şimal-şərq dağətəyi hissəsində yerləşən 20-dən artıq yataq və təzahürü məlumdur. Əqiq yataqları Göy-Göl (Hacıkənd, Todan, Yasamal), Gədəbəy (Morul), Qazax (Yaradullu), Qubadlı (Eyvazlı) rayonlarında yerləşir. Göstərilən rayonlardan əlavə bir sıra əqiq təzahürləri Şəmkir, Cəbrayıl rayonlarında və Dağlıq Qarabağda (Domu, Böyük Tağlar, Çıldıran) da məlumdur. Əqiq həmçinin Laçın, Kəlbəcər rayonlarında və bəzi digər məntəqələrdə də aşkar edilmişdir.
Tətbiqi
Dəqiq cihazqayırmada və laboratoriya həvəngdəstələrinin hazırlanmasında geniş istifadə edilir. Zərgərlikdə və dekorativ-tətbiqi incəsənət sahəsində də istifadə olunur.
İstinadlar
Mənbə
- Azərbaycan mineralları. Bakı: Nafta-Press, 2004.
Xarici keçidlər
- THE GEMSTONE AGATE
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Eqiq SiO2 Rast gelme tezliyi skalasi cox da tez tez rast gelmeyen EqiqUmumi melumatlarKateqoriya MineralFormul tekrarlanan vahid SiO XususiyyetleriagSixliq 2 6 q sm Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaXalsedonun zolaqlari ve tebeqecikleri muxtelif rengde olan konsentrik zonal ve zolaqli nov muxtelifliyidir Cox vaxt eqiqin qurulusunda xalsedonla yanasi silisium oksidi ailesinin diger minerallari habele muxtelif karbonatlar ve seolitler hotit seladonit ve s istirak edir Rengi muxtelif calarli boz tutqun ag yasil cehrayi goy qara Eqiqler E tekce reng muxtelifliyine gore deyil hem de aqreqatlarinin morfologiyasina ve dekorativ xususiyyetlerine seffafliq derecesine basqa mineral mohtevilerinin xarakterine gore de ferqlenirler Gosterilen xususiyyetlerin muxtelif terkibde uzlasmasi eqiqin bir sira nov muxtelifliklerinin emele gelmesine sebeb olur rengine gore oniks paralel tebeqeli farforovik tutqun ag elvan rengli muar tipli alovlu goy ve s aqreqatlarinin formasina gore jeodalar badamciq ve salximvari ulduz ve boru sekilli E ve b sekline gore qala burc sekilli brekciyalasmis noqteli landsaft tipli gozluklu E basqa mineral mohtevilerinin formasina gore dendritli mamirli oolitli E ve s Tez tez eqiqin basqa minerallarin esasen kalsit ve anhidritin konkresiyalari uzre hemcinin muxtelif uzvi qaliqlar agaclar agac ve ya oduncaq E mercanlar mercan E molluskalar self eqiq uzre psevdomorfozlarina rast gelinir Arizonada ABS butun dunyada meshur olan Daslasmis mese ve Monqolustanda Qobi sehrasinin cenubunda Ulugey Xid etrafinda silisium oksidinin xalsedon o cumleden eqiq ve b agaclar uzre psevdomorfozalari genis sahelerde kutlevi sekilde tezahur etmisdir Bunlar vulkan fealiyyeti ile elaqedar olaraq yaranmisdir Enhidros eqiqin yaxud xalsedonun badamciqlari ve ya jeodalari qismen maye ile dolmus nov muxtelifliyidir Menseyi ve yayilmasiBadamciq jeoda ve damarciq seklinde effuziv suxurlar adeten bazaltlar nisbeten az andezitler bezen riolitler icerisinde yerlesen muhum eqiq kutleleri vulkanik proseslerin gec etaplarinda emele gelir Eqiqe asagi temperaturlu hidrotermal damarlarda ve cokme esasen karbonat ve gilli karbonat suxurlarda nisbeten az rast gelinir Onun senaye ehemiyyetli bir cox iri yiginlari sepintilerle baglidir Birlikde rast geldiyi minerallar xalsedon kvars kvartsin opal kalsit araqonit dolomit siderit barit anhidrit qlaukonit seladonit seolitler piroluzit bezen fluorit ve b Mineralin tapildigi yerler Uruqvay Braziliya Dekan yaylasi Hindistan Monqolustan Kamcatkada Tevi burnu Timan tiresi Rusiya Axalsix rayonu Gurcustan Idar Obersteyn Almaniya Arizona statinda Daslasmis mese ABS ve b Azerbaycanda eqiqin esasen Kicik Qafqazin simal serq dageteyi hissesinde yerlesen 20 den artiq yataq ve tezahuru melumdur Eqiq yataqlari Goy Gol Hacikend Todan Yasamal Gedebey Morul Qazax Yaradullu Qubadli Eyvazli rayonlarinda yerlesir Gosterilen rayonlardan elave bir sira eqiq tezahurleri Semkir Cebrayil rayonlarinda ve Dagliq Qarabagda Domu Boyuk Taglar Cildiran da melumdur Eqiq hemcinin Lacin Kelbecer rayonlarinda ve bezi diger menteqelerde de askar edilmisdir TetbiqiDeqiq cihazqayirmada ve laboratoriya hevengdestelerinin hazirlanmasinda genis istifade edilir Zergerlikde ve dekorativ tetbiqi incesenet sahesinde de istifade olunur IstinadlarMenbeAzerbaycan minerallari Baki Nafta Press 2004 Xarici kecidlerTHE GEMSTONE AGATE