Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Barit (ağır şpat) – Ba [SO4] — rombik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: tez-tez rast gələn. Barit ümumiyyətlə ağ və ya rəngsizdir və barium elementinin əsas mənbəyidir. Barit qrupu barit, selestin (stronsium sulfat), bucaqsit (qurğuşun sulfat) və anhidritdən (kalsium sulfat) ibarətdir. Barit və selestin bərk məhlul əmələ gətirir (Ba,Sr)SO4.
| Barit | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) | BaSO₄ |
| VI/A.08 | |
| Xüsusiyyətləri | |
| Kristalloqrafik sinqoniya | rombik[d] |
| ağ | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Növ müxtəliflikləri
Selestinobarit (bəzən 28,3%-ə qədər SrO), xokutolit (17-22% PbO), radiobarit (Ra–n·10-7 q/t-dək).
Xassələri
Rəng – rəngsiz, qar kimi ağ, sarı, cəhrayı, yaşılımtıl, maviyə çalan, az hallarda qəhvəyi, qırmızı; rəngi çox vaxt zonal olur; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ; Parıltı – şüşə parıltısından sədəfiyədək; Şəffaflıq – su kimi şəffafdan yarımşəffafadək; Sıxlıq – 4,3-4,7; Sərtlik – 3,0-3,5; Kövrəkdir; Ayrılma – {001} üzrə mükəmməl, {210} üzrə orta; Sınıqlar – qeyri-hamar; Lüminessensiya – bəzən flüoressensiya, fosforessensiya, termolüminessensiya; Morfologiya – kristallar: yastı, nazik- və qalınlövhəvari; İkiləşmə: nadir rast gəlir, adətən polisintetik; Mineral aqreqatları: dənəvər, sıx, lövhə-, yelpik-, iri vərəq- və torpaqvari ("barit səpələnməsi") kütlələr, kollomorf - zonal əmələgəlmələr, stalaktitlər, druzalar, konkresiyalar, jelvaklar, "qızıl güllər", püruzlar, viterit və kalsit üzrə psevdomorfozalar.
Mənşəyi və yayılması
Mineralın yataqlarının əksəriyyəti orta- və aşağıtemperaturlu hidrotermal əmələgəlmələrə aid olub, adətən, barit-polimetal, barit-flüorit, barit-kalsit, qızıl-barit, barit-viterit, bəzən, demək olar ki, monomineral barit və s. damarları ilə təmsil olunur. Bəzi əsasi vulkanitlərin badamvari boşluqlarında, sualtı eksqalyasion sulfid əmələgəlmələrində, termal bulaqların çöküntülərində qeyd edilir. Mineralın əsasən qumlu və gilli süxurlarda müşahidə edilən nisbətən kiçik ölçülü çökmə yığınları qırıntılı və xemogen-çökmə əmələgəlmələrlə təmsil olunmuşdur. Bəzən çökmə manqan və dəmir filizi yataqlarında qeyd edilir. Sulfid yataqlarının oksidləşmə zonalarının alt horizontlarında və bəzi kükürd yataqlarında da rast gəlir. Neft suları ilə bağlı barit tapıntıları (Türkmənistanda Çələkən yarımadası) əsasən mineraloji baxımdan maraqlıdır. Kimyəvi cəhətdən dayanıqlı mineral kimi səpintilərdə toplanır, bəzən iri sənaye əhəmiyyətli yığınlar əmələ gətirir. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: kalsit, kvars, flüorit, gips, manqanit, braunit, sfalerit, qalenit, xalkopirit, sərbəst qızıl və gümüş və s. Mineralın tapıldığı yerlər: Kaliforniya, Corciya, Tennesi, Missuri, Oklaxoma ştatları (ABŞ); Nentershauzen, Lauterberq (Almaniya); Kornuoll və Nortumberlend qraflıqları (Böyük Britaniya); Rioni çayı hövzəsi (Kutaisi və Bolnisi rayonları) (Gürcüstan); Qazaxıstan; Haydarkan (Orta Asiya) və b. Azərbaycanda Kiçik Qafqazda yerləşən iyirmiyə yaxın barit və barit-polimetal yataq və təzahürlərindən əsas obyektlər kimi Tonaşen, Çovdar, Başqışlaq, Çaykənd, Azad, Bayan, Zəylik, Quşçu, Şəkərbəy və b. göstərmək olar. Bundan başqa barit həmçinin bir sıra kolçedan və polimetal yataqlarının və filiz təzahürlərinin (Gədəbəy, Bittibulaq, Mehmana, Əsrikçay, Səfərli və s.) oksidləşmə zonalarında qeyd edilmişdir.
Tətbiqi
Ba və onun birləşmələrinin mühüm mənbəyidir. Baritin başlıca istehlakçısı neft sənayesidir – ondan qazıma məhlullarının ağırlaşdırıcısı kimi neft quyularının qazılmasında istifadə edilir. Həmçinin kimya, tikinti, kağız, lak-boya, rezin, keramika sənayesində, metallurgiyada, təbabətdə ("barit sıyığı") və başqa sahələrdə tətbiq edilir.
İstinadlar
- Strunz K. H., Tennyson C. Mineralogische Tabellen : Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage, mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie. 8 Leypsiq: Akademische Verlagsgesellschaft, 1982.
- mineralienatlas.de (ing.).
- // UK English Dictionary. Oxford University Press. March 8, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
Mənbə
- Azərbaycan mineralları. Bakı: Nafta-Press, 2004.
Xarici keçidlər
- THE MINERAL BARITE
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Barit agir spat Ba SO4 rombik sinqoniya Rast gelme tezliyi skalasi tez tez rast gelen Barit umumiyyetle ag ve ya rengsizdir ve barium elementinin esas menbeyidir Barit qrupu barit selestin stronsium sulfat bucaqsit qurgusun sulfat ve anhidritden kalsium sulfat ibaretdir Barit ve selestin berk mehlul emele getirir Ba Sr SO4 BaritUmumi melumatlarKateqoriya MineralFormul tekrarlanan vahid BaSO VI A 08XususiyyetleriKristalloqrafik sinqoniya rombik d ag Vikianbarda elaqeli mediafayllarBarit Ezgilli tezahuru Fuzuli rayonuNov muxteliflikleriSelestinobarit bezen 28 3 e qeder SrO xokutolit 17 22 PbO radiobarit Ra n 10 7 q t dek XasseleriReng rengsiz qar kimi ag sari cehrayi yasilimtil maviye calan az hallarda qehveyi qirmizi rengi cox vaxt zonal olur Mineralin cizgisinin rengi ag Parilti suse pariltisindan sedefiyedek Seffafliq su kimi seffafdan yarimseffafadek Sixliq 4 3 4 7 Sertlik 3 0 3 5 Kovrekdir Ayrilma 001 uzre mukemmel 210 uzre orta Siniqlar qeyri hamar Luminessensiya bezen fluoressensiya fosforessensiya termoluminessensiya Morfologiya kristallar yasti nazik ve qalinlovhevari Ikilesme nadir rast gelir adeten polisintetik Mineral aqreqatlari denever six lovhe yelpik iri vereq ve torpaqvari barit sepelenmesi kutleler kollomorf zonal emelegelmeler stalaktitler druzalar konkresiyalar jelvaklar qizil guller puruzlar viterit ve kalsit uzre psevdomorfozalar Menseyi ve yayilmasiMineralin yataqlarinin ekseriyyeti orta ve asagitemperaturlu hidrotermal emelegelmelere aid olub adeten barit polimetal barit fluorit barit kalsit qizil barit barit viterit bezen demek olar ki monomineral barit ve s damarlari ile temsil olunur Bezi esasi vulkanitlerin badamvari bosluqlarinda sualti eksqalyasion sulfid emelegelmelerinde termal bulaqlarin cokuntulerinde qeyd edilir Mineralin esasen qumlu ve gilli suxurlarda musahide edilen nisbeten kicik olculu cokme yiginlari qirintili ve xemogen cokme emelegelmelerle temsil olunmusdur Bezen cokme manqan ve demir filizi yataqlarinda qeyd edilir Sulfid yataqlarinin oksidlesme zonalarinin alt horizontlarinda ve bezi kukurd yataqlarinda da rast gelir Neft sulari ile bagli barit tapintilari Turkmenistanda Celeken yarimadasi esasen mineraloji baximdan maraqlidir Kimyevi cehetden dayaniqli mineral kimi sepintilerde toplanir bezen iri senaye ehemiyyetli yiginlar emele getirir Birlikde rast geldiyi minerallar kalsit kvars fluorit gips manqanit braunit sfalerit qalenit xalkopirit serbest qizil ve gumus ve s Mineralin tapildigi yerler Kaliforniya Corciya Tennesi Missuri Oklaxoma statlari ABS Nentershauzen Lauterberq Almaniya Kornuoll ve Nortumberlend qrafliqlari Boyuk Britaniya Rioni cayi hovzesi Kutaisi ve Bolnisi rayonlari Gurcustan Qazaxistan Haydarkan Orta Asiya ve b Azerbaycanda Kicik Qafqazda yerlesen iyirmiye yaxin barit ve barit polimetal yataq ve tezahurlerinden esas obyektler kimi Tonasen Covdar Basqislaq Caykend Azad Bayan Zeylik Quscu Sekerbey ve b gostermek olar Bundan basqa barit hemcinin bir sira kolcedan ve polimetal yataqlarinin ve filiz tezahurlerinin Gedebey Bittibulaq Mehmana Esrikcay Seferli ve s oksidlesme zonalarinda qeyd edilmisdir TetbiqiBa ve onun birlesmelerinin muhum menbeyidir Baritin baslica istehlakcisi neft senayesidir ondan qazima mehlullarinin agirlasdiricisi kimi neft quyularinin qazilmasinda istifade edilir Hemcinin kimya tikinti kagiz lak boya rezin keramika senayesinde metallurgiyada tebabetde barit siyigi ve basqa sahelerde tetbiq edilir IstinadlarStrunz K H Tennyson C Mineralogische Tabellen Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie 8 Leypsiq Akademische Verlagsgesellschaft 1982 mineralienatlas de ing UK English Dictionary Oxford University Press March 8 2020 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib MenbeAzerbaycan minerallari Baki Nafta Press 2004 Xarici kecidlerTHE MINERAL BARITE