Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Göygöl rayonu haqqındadır. Göygöl şəhəri üçün Göygöl (şəhər) səhifəsinə baxın. |
Göygöl rayonu (əvvəlki adı: Xanlar rayonu) — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Göygöl şəhəridir. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 25 aprel 2008-ci il tarixli Qərarı ilə rayon Göygöl rayonu adlandırılmışdır.
| Rayon | |
| Göygöl rayonu | |
|---|---|
 | |
|
| |
| Ölkə | |
| Daxildir | Gəncə-Daşkəsən |
| İnzibati mərkəz | Göygöl |
| İcra başçısı | Elvin Paşayev |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 8 avqust 1930 |
| Sahəsi |
|
| Hündürlük | 1.358 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| ISO kodu | AZ-GYG |
| Telefon kodu | 230 |
| Poçt indeksi | AZ2500 |
| Avtomobil nömrəsi | 25 |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Göygöl şəhəri 1819-cu il aprelin 22-də alman kolonistləri tərəfindən Yelenendorf (alm. Helenendorf) adı altında salınıb. İlk dəfə Helenendorfda 56 ailə yaşamışdır. Mənzərəli təbiəti olan Helenendorfda alman memarlığı üslubunda evlər tikilərək 6 küçə salınmışdır, ümumtəhsil məktəbi, uşaq bağçası, musiqi məktəbi fəaliyyət göstərmişdir. Bu icma Azərbaycan ərazisində o dövr üçün ilk böyük yerli olmayan milli icma idi. Tarixi mənbələrlərdən məlumdur ki, burada 1821-ci ildə ilk dəfə olaraq İsveçrə missionerlərinin köməyi ilə Sinod çağırılmış və bütün alman icmaları üçün Zaqafqaziyanın birinci Ümümkilsə nizamnəməsi qəbul edilmişdir.
1836-cı ildə Yelenendorfda yaşayan sakinlər sırasında 8 nəfər pinəçi, 8 dənizçi, 4 dülgər, 4 dərzi, 7 furqon ustası və s. var idi. Bu dövrün keyfiyyət və əmək mədəniyyəti göstəricilərinə əsasən maraqlı təsərrüfatlardan da bəlli etmək mümkündür. Belə ki, Yelendorfda kolonist Qotlob Koxun rəngsaz emalatxanası yarandıqdan 20 il sonra o, artıq bütün Yelizavetpolun quberniya mərkəzində şöhrət qazanmışdır. Bundan əlavə, Qafqazın bütün sənətkarları icmanın furqon ustalarının yanına axışırdılar. 1869-cu il aprelin 22-də koloniya özünün yaradılmasının 50 illiyini təntənə ilə qeyd etdi. Bu illər ərzində kənd çox sürətlə inkişaf edib dəyişmişdir. 1821-ci ildə köçkünlərin dini xadimi Yahhan Yakob Krans ilk dini ibadətxana açmağa cəhd göstərdi və 1834-cü ildə buna nail oldu. 1842-ci ildə ilk məktəb də tikildi. Bir neçə il sonra 1854-cü il aprelin 24-də Müqəddəs təməl daşı qoyuldu. Eyni zamanda, uşaq bağçası və 1890-cı il noyabrın 22–də Yelenendorf peşə məktəbi yaradıldı. 1893-cü ildən etibarən Yelenendorfda ictimai yığıncaqlar keçirilməyə başlamışdır. Bu yığıncaqlarda koloniyanın problemlərinə toxunulur və onların həlli yolları axtarılırdı. 1890-cı illərin üstün cəhətlərindən biri də icmanın iqtisadiyyatında yüksəlişin qeydiyyata alınması idi. Öz üstünlüyü ilə fərqlənən başlıca məşğuliyyət sahələri: şərabçılıq, iri sənaye və texnika yenilikləri idi. 1911-ci ildə Yelenendorfda 1054 bina vardır ki, bunun da 415–i yaşayış evi idi. Bu isə onu göstərirdi ki, Yelenendorfda tikinti sənayesi də yüksək sürətlə inkişaf edirdi. Artıq koloniyada ağac evlərin qalmaması da buna əyani sübut idi. Tikintinin tempinə gəlincə, 2 il ərzində (1911–1913-cü illər) burada daha 15 xüsusi mülk tikilmişdir ki, bu da kəndin həyatını mədəni şəhər qəsəbəsi üslubuna daha çox bənzədirdi. 1900-cü illərin əvvəllərində burada şərab istehsalı və xarici ticarət çox güclü inkişaf etməyə başlamışdır. Artıq 70-ci illərdə hər bir ailə ildə 1000–1500 vedrə şərab istehsal edirdi və hər bir evin altında, zirzəmidə böyük şərab çəlləkləri yerləşirdi. 1914-cü ildə Forer və Hummel qardaşlarının Şərab firmalarının bir illik gəliri bir milyon manat təşkil edirdi. 1912-ci ildə Yelenendorfda Forer qardaşları dəyirman da tikdirmişdirlər. Şərabçılıqdan sonra burada ikinci əsas rol faytonçuluğa məxsus idi. 1877–1878-ci illərdə Türkiyə ilə başlanan müharibə faytonçuluğun sürətlə inkişafına təkan vermişdir. Bütün bu sadalananlar Yelenendorfun XIX əsr həyatını əks etdirən məqamlardır.
1896-cı ildən etibarən isə ermənilər Göygöl ərazisində məskunlaşmağa başlayıblar. Qarabağ münaqişəsi başlayan kimi isə dərhal buradakı ermənilər Göygölün qədim erməni torpağı olduğunu iddia edərək bu ərazilərin Qarabağ ilə birlikdə Ermənistana verilməsini tələb ediblər. 1989-cu ildən etibarən burada yaşayan ermənilər qonşu azərbaycanlı kəndlərinə qarşı quldur hücumları etməyə başladılar. Belə vəziyyət 2 il davam etdi. 1991-ci ilin aprel-may aylarında keçirilən Çaykənd əməliyyatı nəticəsində buradakı bütün qeyri-qanuni silahlı birləşmələr ləğv olundu.
Rayon kimi Göygöl 1930-cu ildə yaradılıb. 1938-ci ilə qədər Nərimanov rayonu olub. 1938-ci ildə rayon Xanlar Səfərəliyevin şərəfinə Xanlar rayonu, Yelenendorf qəsəbəsi isə rayonun mərkəzi Xanlar şəhəri adlandırılmışdır. 2008-ci il aprel ayının 25-də Milli Məclis rayonun Göygöl adlandırılması haqda qərar qəbul etmişdir.
Coğrafi mövqeyi
Relyefi
Göygöl rayonu Azərbaycan Respublikasının qərbində dağlıq və dağətəyi zonada yerləşir, ən yüksək nöqtəsi dəniz səviyyəsindən 3724 metr hündürlükdədir. Rayon şimalda Gəncə şəhəri və Samux rayonu ilə, şərqdə Goranboy rayonu ilə, cənubda Kəlbəcər rayonu ilə, cənubu-qərbdə Daşkəsən rayonu ilə, qərbdə Şəmkir rayonu ilə həmsərhəddir. Rayon ərazisi şimaldan cənuba 55 km, qərbdən şərqə 36 km uzanır. Göstərilən sərhədlər daxilində Göygöl rayonunun sahəsi 916,7 km², əhalisi isə 62 minə yaxındır.
Rayonun ümumi ərazisi: 91675 hektar
Məhsuldar torpaqların ümumi sahəsi: 58652 hektar
Heyvandarlıq üçün otlaqların sahəsi: 40978 hektar
Əkilmiş torpaqların ümumi sahəsi: 13362,5 hektar
Meyvə bağlarının ümumi sahəsi:
İqlimi
Respublikamızın digər dağətəyi rayonlarında olduğu kimi, Göygöl rayonunun da iqlim göstəriciləri yüksəklik üzrə dəyişir. Dağətəyi ərazilərdə və alçaq dağlıqda qışı quraq keçən mülayim-isti, orta dağlıqda qışı quraq keçən soyuq, yüksək dağlıqda isə dağ tundra iqlimi hakimdir. Havanın orta illik temperaturu rayon ərazisində müsbət 10 dərəcədən yüksək olduğu halda bəzi yüksək dağlıq zonada 0 dərəcədir. İllik yağıntıların miqdarı mümkün buxarlanma kəmiyyətinin 50–100 %-ni təşkil edir. Havanın temperaturu 10 dərəcədən artıq olan temperaturların cəmi 3000–4000 dərəcə arasındadır. Orta illik 12–14 dərəcə, yanvar 1 dərəcə şaxta, iyul 24–25 dərəcə isti, yağıntılar 500–900 mm-dir. Yağıntılı dövr yaz və payızın əvvəli, quraq dövrü isə qışdır. Qışı əsasən mülayim keçir və qar örtüyü o qədər də davamlı deyil.
Əhalisi
AzStat-ın 1 yanvar 2014-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən rayonda 60.890 nəfər əhali yaşayır.
Etnik tərkibi
| Etnik qrup | 27 yanvar-3 fevral, 1999-cu il sa. | 13–22 aprel, 2009-cu yıl sa. | ||
|---|---|---|---|---|
| Sayı | % | Sayı | % | |
| cəmi | 53 266 | 100.00% | 57 191 | 100.00% |
| azərbaycanlı | 51 950 | 97.53% | 57 071 | 99.79% |
| kürd | 123 | 0.23% | 34 | 0.06% |
| rus | 95 | 0.18% | 33 | 0.06% |
| talış | 1 | 0.00% | 5 | 0.01% |
| ləzgi | 2 | 0.00% | 5 | 0.01% |
| erməni | 8 | 0.02% | 5 | 0.01% |
| türk | 999 | 1.88% | … | … |
| ukraynalı | 34 | 0.06% | … | … |
| tatar | 10 | 0.02% | … | … |
| digər | 44 | 0.08% | 38 | 0.07% |
İri yaşayış məntəqələri
Göygöl şəhəri, Xanlar qəsəbəsi, Əzizbəyov qəsəbəsi, Gəncə qəsəbəsi, Murovdağ qəsəbəsi, Ağsu, Almədətli, Aşıqlı, Balçılı, Bəhrambəy, Cümşüdlü, Çaykənd, Çaylı, Çiçəkli, Danayer, Dərələyəz, Dozular, Əzgili, Firuzabad, Göyçəkənd, Gürzalılar, Haçaqaya, Xasabağ, Xəqani, Kərəmli, Köşkü, Qarabulaq, Qırıxlı, Qızılca, Qızılca stansiyası, Quşqara, Mollacəlilli, Mixaylovka, Nadel, Sarısu, Səhriyar, Pənahlılar, Sərkarlı, Səmədli, Tülallar, Topalhəsənli, Toğana, Üçtəpə, Yalqışlaq, Yeni Qızılca, Yeni Zod, Zurqes
İdman
Rayonda sərbəst güləş, futbol, voleybol, basketbol, aşihara karate-kaykan, taekvondo, kikboksinq, cüdo, universal döyüş, budo, üzgüçülük, boks idman növləri üzrə qruplar mövcuddur. 2022-ci il tarixində rayonda: Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olan təşkilatların sayı – 63 O cümlədən ümumtəhsil məktəblərinin sayı – 50 – 1 İdman məktəbi - 1 İdman klubları - 12 Həmin təşkilatlarda 87 nəfər ali və orta ixtisas təhsilli məşqçi müəllimlər məşğələ keçirlər. İdmanla məşğul olanların sayı – 850 nəfər Bədən tərbiyəsi dərslərində məşğul olanların sayı – 10393 nəfər Rayonda İdman qurğularının sayı – 96 Həmçinin 1300 yerlik Olimpiya İdman Kompleksinin stadionu, 600 yerlik Göygöl Mərkəzi Şəhər Stadionu, 34 ümumtəhsil məktəbinin idman zalları, 1 atıcılıq tiri, 50 sadə idman qurğuları fəaliyyət göstərir.
Gənclər
2022-ci ildə rayonda gənclərin sayı – 14733 nəfərdir və onlardan kişilər – 7909, qadınlar – 6824 nəfərdir. Göygöl rayon Gənclər və İdman İdarəsi rayon ərazisində gənclər və idman siyasətini həyata keçirən orqandır. Gənclər siyasəti Azərbaycan Respublikasının Qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Milli Məclisin qərar və qanunlarını, Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını, Gənclər və İdman Nazirliyinin qərar və sərəncamlarını və digər normativ sənədlərini rəhbər tutaraq həyata keçirilir. Gənclər və İdman İdarəsi yeniyetmə və gənclərin asudə vaxtlarının səmərəli təşkili, istedadlı gənclərin ortaya çıxarılması, onların istedadlarının inkişaf etdirilməsi, gənclərin idmana cəlb olunması, elmə, təhsilə olan maraqlarının artırılması, vətənpərvərlik və vətəndaşlıq hisslərinin artırılması və həmçinin yeniyetmə və gənclərin zərərli vərdişlərdən uzaqlaşdırılması və maarifləndirilməsi məqsədilə davamlı şəkildə bu istiqamətdə tədbirlər həyata keçirir. Keçirilən bu tədbirlər yeniyetmə və gənclərdə vətənə və xalqa, tariximizə və milli ideologiyaya hörmət və məhəbbət hisslərini artırır, onların elmə, təhsilə və idmana marağını artırır. Göygöl şəhərində 2014-cü ildən Gənclər Mərkəzi gənclərin istifadəsinə verilmişdir ki, bu da rayon gənclərinin asudə vaxtlarının səmərəli təşkil olunmasına, mədəni kütləvi tədbirlərin sayının və keyfiyyətinin artırılmasına gətirib çıxarmışdır. Gənclər Mərkəzində 200 nəfərlik akt zalı, kafe, linqafon otağı, rəqs otağı, karaoke-əyləncə zalı vardır. Rayonda artıq 2020-ci ildən Gənclərin İnkişaf və Karyera Mərkəzinin Göygöl nümayəndəliyi də fəaliyyət göstərir. Bu da rayon gənclərinin inkişafına, gənclər siyasətinin rayonda həyata keçirilməsinə yeni bir addımdır. Göygöl rayonu 2021-ci il üçün Gənclər Paytaxtı seçilmişdir. Hər il rayonda rayon İcra Hakimiyyəti, Təhsil şöbəsi, Mədəniyyət şöbəsi, Səhiyyə şöbəsi, hüquq-mühafizə orqanları, GİKM-in Göygöl nümayəndəliyi, Gənclər Evi SXM və digər təşkilatlarla birgə müxtəlif idman yarışları, bilik yarışları, intellektual oyunlar, inşa, şeir, rəsm müsabiqələri, gənclərin zərərli vərdişlərdən uzaqlaşdırılması istiqamətində profilaktik görüşlər təşkil olunur.
Qalereya
İqtisadi xarakteristikası
Rayonun əsas təsərrüfat fəaliyyətini taxılçılıq, kartofçuluq, maldarlıq, qoyunçuluq, meyvəçilik, tərəvəzçilik, arıçılıq, quşçuluq və üzümçülük təşkil edir. Orta hesabla ildə 18249 ton taxıl, 8983 ton kartof, 4981 ton tərəvəz, 1558 ton meyvə və gilə meyvə, 2474 ton ət, 20324 ton süd, 277 ton yun, 9521000 ədəd yumurta istehsal olunur. Rayonun iqtisadiyyatında üzümçülük və heyvandarlıq mühüm yer tutur. Mədən sənayesi, çınqıl zavodları, istehsalat və məişət xidməti kombinatları, şərab zavodu və başqa sənaye müəssisələri var.
Rayonda 264 şəxsi müəssisə, bundan 14 kooperativ, 63 MMC, 131 kiçik müəssisə, 56 kəndli fermer təsərrüfatı, 16 dövlət müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Dövlət müəssisələri:
- Çaykənd qızılbalıq artırma zavodu – qızılbalıq körpəsi yetişdirilir.
- Camışçılıq üzrə Dövlət Damazlıq Kənd Təsərrüfatı İstehsalı Müəssisəsi – damazlıq camış saxlanılır.
- Ətlik maldarlıq üzrə Dövlət Damazlıq Kənd Təsərrüfatı İstehsalı Müəssisəsi – Hallavey və Zebu cinsindən olan iri buynuzlu mal qara saxlanılır.
- Taxıl toxumçuluğu üzrə Bağmanlar Dövlət Kənd Təsərrüfatı İstehsalı Müəssisəsi – taxıl toxumu istehsal olunur.
- Qızılca qırma daş zavodu – qırma daş istehsal olunur
Şəxsi müəssisə və Səhmdar Cəmiyyətlər.
- "Göygöl Şərab Zavodu" ASC İstehsal gücü saatda 6000 ədəd butulka olan araq süzmə, istehsal gücü saatda 3000 ədəd butulka olan şərab süzmə, istehsal gücü sutkada 500 dekalitr olan konyak spirti, şampan şərabı sexləri, ümumi sahəsi 3000 m² olan zirzəmiləri vardır. Xammal mənbəyi olan 352 hektar üzüm bağı salınmışdır.
- "Azəraqroinvest" MMC – 295 hektar üzüm bağı vardır.
- Səmədoğlu şirkəti – 300 baş damazlıq üçün iribuynuzlu mal qara saxlanılır.
- ASR şirkəti – Makoron, toyuq əti, yumurta, mineral su, limanad və lambrin istehsal olunur.
- Fəhralı sahibkar müəssisəsi – mineral süfrə suyu və limonad istehsal olunur.
Bitki örtüyü
Rayon ərazisində əsasən də göl ətrafında yamacları örtən meşələr, şərq fıstığı, Qafqaz vələsi, Qafqaz palıdı və şərq palıdı ağaclarından ibarətdir. Rayon ərazisinin 17,3 % meşələr əhatə edir. Parçalanmış dağlıq relyefin müxtəlif səmtli yamaclarında ayrı-ayrılıqda, yaxud qarışıq meşələr əmələ gətirir. Cənub yamaclarında vələs, şimal yamaclarında fıstıq, fıstıq-vələs, yuxarı meşə zonasında və quru yamaclarda şərq və Qafqaz palıdı, palıd-vələs meşələri inkişaf etmişdir. Şam ağacları massiv əhəngdaşı kəsəkləri üzərində, torpaqdan tamamilə mərhum olan yerlərdə bitir. Meşənin yuxarı sərhədində tozağacı, aşağıda isə itburnu, doqquzdon, quşarmudu, moruq, yemişan, alça, gərməşov, və başqa ağac və kollar yayılmışlar
Göllər
Göy-göl Kəpəz dağının ətəyində, səfalı bir guşədə yerləşir. Onun ətrafında daha 7 eyni mənşəli göl vardır. Uçqunların əmələ gətirdiyi bənd nəticəsində Göy-göl, Maral-göl, Zəli-göl, Ağ-göl, Şamlı-göl, Ördək-göl, Ceyran-göl, Qara-göl gölləri yaranmışdır. Göygöl dəniz səviyyəsindən 1556 metr yüksəklikdə yerləşir. Su aynasının sahəsi 80 hektara yaxındır. Gölün uzunluğu 2450 m, eni 595 m, ən dərin yeri 95 m-dir. Buradakı təmiz, şəffaf suyun həcmi 24 mln kub m-ə çatır.
Maral-göl dəniz səviyyəsindən 1902 m yüksəklikdə yerləşir, sahəsi 23 hektardır, ən dərin yeri 60 m-dir. Göy-göldən fərqli olaraq, onun ətrafını subalp çəmənlikləri əhatə edir.
Çaylar
Çaylardan əsasən suvarmada istifadə olunur. Çaylarda suyun səviyyəsi yaz aylarında artır. Əsas çaylar: Kürəkçay, Gəncəçay və Qoşqarçaydır. Bu çaylardan ən uzunu Kürəkçaydır. Onun uzunluğu 108 km, su toplayıcı sahəsi 2080 kv.km-dir. Mənbəyinin hündürlüyü 3100 m, mənsəbi isə 18 m-dir. Kür çayına tökülür və Kürün sağ qoludur.
Uzunluğuna görə ikinci çay Gəncəçayıdır. Uzunluğu 98 km-dir, su toplayıcı sahəsi 752 kv.km-dir, orta illik su sərfi 4,2 kv m-dir. Gəncəçay çayı da Kürün sağ qoludur, Yenikənd körfəzinə tökülür.
Maddi-mədəni irsi
Göygöl rayonu füsunkar təbiəti ilə yanaşı, tarix və mədəniyyət abidələri ilə də zəngindir. Rayon ərazisində XII, XIV, XVI və XIX əsrlərə aid 31 yerli əhəmiyyətli tarixi və memarlıq incəsənət abidələri mövcuddur, bunlardan 8-i kurqan, nekropol və açıq düşərgə, digərləri isə bina və körpülərdir. Xanlar şəhərində 1854-cü ildə tikilmiş "Lüteran" adlanan alman kilsəsi, XVI əsrə aid iki gözlü körpü, 1896-cı ildə tikilmiş üç gözlü körpü, XII əsrə aid Ağ körpü, XIX əsrdə almanlar tərəfindən tikilmiş 9 memarlıq incəsənət abidələri, Zurnabad kəndində XII əsrə aid Qala, keçmiş Sarıqaya kəndində XVI əsrə aid Türbə, Dozular kəndində XVI əsrə aid bir gözlü körpü, Topalhəsənli kəndində taixi məlum olmayan iki tağlı daş körpü, Şəhriyar kəndində 1674-cü ildə tikilmiş Qabriyel kilsəsi, Çaykənd kəndində taixi məlum olmayan Anahid məbədi və Müqəddəs Məryəm kilsəsi, Yeni-Zod kəndindən 300 m məsafədə Alban kilsəsi, 3 km məsafədə Alban məbədi, Balçılı və Üçbulaq kəndlərinin ərazisində taixi məlum olmayan "Qız-qalası", Köşkü kəndində dəmir dövrünə aid kurqan, Balçılı və Quşqara kəndlərinin ərazisində Tunc dövrünün axırı, Dəmir dövrünün əvvəlinə aid qəbrlər vardır.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Azərbaycan Respublikasının Xanlar rayonunun Göygöl rayonu adlandırılması haqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 25 aprel 2008-ci il tarixli Qərarı". 2022-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-15.
- TTV. "Göygöldə alman izləri – REPORTAJ" (az.). Youtube.com. 17.09.2016. 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-09-22.
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi 2014-07-02 at the Wayback Machine: Göygöl rayonu 2020-10-10 at the Wayback Machine (yenilənmə: 1 yanvar, 2014-cü il) — yoxlanılıb: 1. yanvar 2015
- Population statistics of Eastern Europe 2017-11-16 at the Wayback Machine: Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census 2013-07-29 at the Wayback Machine
- Population statistics of Eastern Europe 2017-11-16 at the Wayback Machine: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census 2012-02-07 at the Wayback Machine
- Azərbaycan Respublikası Göygöl Rayon İcra Hakimiyyəti. "Göygöl rayonunun 2022-ci ilin Gənclər və İdman sahəsi üzrə məlumatları". goygol-ih.gov.az (az.). 23 iyun 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 9 dekabr 2023.
- . 2012-10-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-04-04.
- AzərTAc. "Azərbaycan almanları: Helenendorf bu gün" (az.). Youtube.com. 24.09.2016. 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-09-27.
 | Göygöl rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rayonda yerlesen eyniadli gol ucun Goygol gol sehifesine baxin Diger istifade formalari ucun Goygol deqiqlesdirme sehifesine baxin Xanlar rayonu bura istiqametlendirir Diger menalar ucun Xanlar deqiqlesdirme sehifesine baxin Bu meqale Goygol rayonu haqqindadir Goygol seheri ucun Goygol seher sehifesine baxin Goygol rayonu evvelki adi Xanlar rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Goygol seheridir Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 25 aprel 2008 ci il tarixli Qerari ile rayon Goygol rayonu adlandirilmisdir RayonGoygol rayonu40 35 sm e 46 18 s u Olke AzerbaycanDaxildir Gence DaskesenInzibati merkez GoygolIcra bascisi Elvin PasayevTarixi ve cografiyasiYaradilib 8 avqust 1930Sahesi 1 183 km Hundurluk 1 358 mEhalisiEhalisi 60 890 nef 2014 Reqemsal identifikatorlarISO kodu AZ GYGTelefon kodu 230Poct indeksi AZ2500Avtomobil nomresi 25Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiGoygol rayonu Goygol seheri 1819 cu il aprelin 22 de alman kolonistleri terefinden Yelenendorf alm Helenendorf adi altinda salinib Ilk defe Helenendorfda 56 aile yasamisdir Menzereli tebieti olan Helenendorfda alman memarligi uslubunda evler tikilerek 6 kuce salinmisdir umumtehsil mektebi usaq bagcasi musiqi mektebi fealiyyet gostermisdir Bu icma Azerbaycan erazisinde o dovr ucun ilk boyuk yerli olmayan milli icma idi Tarixi menbelerlerden melumdur ki burada 1821 ci ilde ilk defe olaraq Isvecre missionerlerinin komeyi ile Sinod cagirilmis ve butun alman icmalari ucun Zaqafqaziyanin birinci Umumkilse nizamnemesi qebul edilmisdir 1836 ci ilde Yelenendorfda yasayan sakinler sirasinda 8 nefer pineci 8 denizci 4 dulger 4 derzi 7 furqon ustasi ve s var idi Bu dovrun keyfiyyet ve emek medeniyyeti gostericilerine esasen maraqli teserrufatlardan da belli etmek mumkundur Bele ki Yelendorfda kolonist Qotlob Koxun rengsaz emalatxanasi yarandiqdan 20 il sonra o artiq butun Yelizavetpolun quberniya merkezinde sohret qazanmisdir Bundan elave Qafqazin butun senetkarlari icmanin furqon ustalarinin yanina axisirdilar 1869 cu il aprelin 22 de koloniya ozunun yaradilmasinin 50 illiyini tentene ile qeyd etdi Bu iller erzinde kend cox suretle inkisaf edib deyismisdir 1821 ci ilde kockunlerin dini xadimi Yahhan Yakob Krans ilk dini ibadetxana acmaga cehd gosterdi ve 1834 cu ilde buna nail oldu 1842 ci ilde ilk mekteb de tikildi Bir nece il sonra 1854 cu il aprelin 24 de Muqeddes temel dasi qoyuldu Eyni zamanda usaq bagcasi ve 1890 ci il noyabrin 22 de Yelenendorf pese mektebi yaradildi 1893 cu ilden etibaren Yelenendorfda ictimai yigincaqlar kecirilmeye baslamisdir Bu yigincaqlarda koloniyanin problemlerine toxunulur ve onlarin helli yollari axtarilirdi 1890 ci illerin ustun cehetlerinden biri de icmanin iqtisadiyyatinda yukselisin qeydiyyata alinmasi idi Oz ustunluyu ile ferqlenen baslica mesguliyyet saheleri serabciliq iri senaye ve texnika yenilikleri idi 1911 ci ilde Yelenendorfda 1054 bina vardir ki bunun da 415 i yasayis evi idi Bu ise onu gosterirdi ki Yelenendorfda tikinti senayesi de yuksek suretle inkisaf edirdi Artiq koloniyada agac evlerin qalmamasi da buna eyani subut idi Tikintinin tempine gelince 2 il erzinde 1911 1913 cu iller burada daha 15 xususi mulk tikilmisdir ki bu da kendin heyatini medeni seher qesebesi uslubuna daha cox benzedirdi 1900 cu illerin evvellerinde burada serab istehsali ve xarici ticaret cox guclu inkisaf etmeye baslamisdir Artiq 70 ci illerde her bir aile ilde 1000 1500 vedre serab istehsal edirdi ve her bir evin altinda zirzemide boyuk serab cellekleri yerlesirdi 1914 cu ilde Forer ve Hummel qardaslarinin Serab firmalarinin bir illik geliri bir milyon manat teskil edirdi 1912 ci ilde Yelenendorfda Forer qardaslari deyirman da tikdirmisdirler Serabciliqdan sonra burada ikinci esas rol faytonculuga mexsus idi 1877 1878 ci illerde Turkiye ile baslanan muharibe faytonculugun suretle inkisafina tekan vermisdir Butun bu sadalananlar Yelenendorfun XIX esr heyatini eks etdiren meqamlardir 1896 ci ilden etibaren ise ermeniler Goygol erazisinde meskunlasmaga baslayiblar Qarabag munaqisesi baslayan kimi ise derhal buradaki ermeniler Goygolun qedim ermeni torpagi oldugunu iddia ederek bu erazilerin Qarabag ile birlikde Ermenistana verilmesini teleb edibler 1989 cu ilden etibaren burada yasayan ermeniler qonsu azerbaycanli kendlerine qarsi quldur hucumlari etmeye basladilar Bele veziyyet 2 il davam etdi 1991 ci ilin aprel may aylarinda kecirilen Caykend emeliyyati neticesinde buradaki butun qeyri qanuni silahli birlesmeler legv olundu Rayon kimi Goygol 1930 cu ilde yaradilib 1938 ci ile qeder Nerimanov rayonu olub 1938 ci ilde rayon Xanlar Sefereliyevin serefine Xanlar rayonu Yelenendorf qesebesi ise rayonun merkezi Xanlar seheri adlandirilmisdir 2008 ci il aprel ayinin 25 de Milli Meclis rayonun Goygol adlandirilmasi haqda qerar qebul etmisdir Cografi movqeyiRelyefi Maralgol Goygol rayonu Azerbaycan Respublikasinin qerbinde dagliq ve dageteyi zonada yerlesir en yuksek noqtesi deniz seviyyesinden 3724 metr hundurlukdedir Rayon simalda Gence seheri ve Samux rayonu ile serqde Goranboy rayonu ile cenubda Kelbecer rayonu ile cenubu qerbde Daskesen rayonu ile qerbde Semkir rayonu ile hemserheddir Rayon erazisi simaldan cenuba 55 km qerbden serqe 36 km uzanir Gosterilen serhedler daxilinde Goygol rayonunun sahesi 916 7 km ehalisi ise 62 mine yaxindir Rayonun umumi erazisi 91675 hektar Mehsuldar torpaqlarin umumi sahesi 58652 hektar Heyvandarliq ucun otlaqlarin sahesi 40978 hektar Ekilmis torpaqlarin umumi sahesi 13362 5 hektar Meyve baglarinin umumi sahesi IqlimiRayonun daglari Respublikamizin diger dageteyi rayonlarinda oldugu kimi Goygol rayonunun da iqlim gostericileri yukseklik uzre deyisir Dageteyi erazilerde ve alcaq dagliqda qisi quraq kecen mulayim isti orta dagliqda qisi quraq kecen soyuq yuksek dagliqda ise dag tundra iqlimi hakimdir Havanin orta illik temperaturu rayon erazisinde musbet 10 dereceden yuksek oldugu halda bezi yuksek dagliq zonada 0 derecedir Illik yagintilarin miqdari mumkun buxarlanma kemiyyetinin 50 100 ni teskil edir Havanin temperaturu 10 dereceden artiq olan temperaturlarin cemi 3000 4000 derece arasindadir Orta illik 12 14 derece yanvar 1 derece saxta iyul 24 25 derece isti yagintilar 500 900 mm dir Yagintili dovr yaz ve payizin evveli quraq dovru ise qisdir Qisi esasen mulayim kecir ve qar ortuyu o qeder de davamli deyil EhalisiEsas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 AzStat in 1 yanvar 2014 cu il tarixine olan resmi melumata esasen rayonda 60 890 nefer ehali yasayir Etnik terkibi Etnik qrup 27 yanvar 3 fevral 1999 cu il sa 13 22 aprel 2009 cu yil sa Sayi Sayi cemi 53 266 100 00 57 191 100 00 azerbaycanli 51 950 97 53 57 071 99 79 kurd 123 0 23 34 0 06 rus 95 0 18 33 0 06 talis 1 0 00 5 0 01 lezgi 2 0 00 5 0 01 ermeni 8 0 02 5 0 01 turk 999 1 88 ukraynali 34 0 06 tatar 10 0 02 diger 44 0 08 38 0 07 Iri yasayis menteqeleriGoygol seheri Xanlar qesebesi Ezizbeyov qesebesi Gence qesebesi Murovdag qesebesi Agsu Almedetli Asiqli Balcili Behrambey Cumsudlu Caykend Cayli Cicekli Danayer Dereleyez Dozular Ezgili Firuzabad Goycekend Gurzalilar Hacaqaya Xasabag Xeqani Keremli Kosku Qarabulaq Qirixli Qizilca Qizilca stansiyasi Qusqara Mollacelilli Mixaylovka Nadel Sarisu Sehriyar Penahlilar Serkarli Semedli Tulallar Topalhesenli Togana Uctepe Yalqislaq Yeni Qizilca Yeni Zod ZurqesIdmanRayonda serbest gules futbol voleybol basketbol asihara karate kaykan taekvondo kikboksinq cudo universal doyus budo uzguculuk boks idman novleri uzre qruplar movcuddur 2022 ci il tarixinde rayonda Beden terbiyesi ve idmanla mesgul olan teskilatlarin sayi 63 O cumleden umumtehsil mekteblerinin sayi 50 1 Idman mektebi 1 Idman klublari 12 Hemin teskilatlarda 87 nefer ali ve orta ixtisas tehsilli mesqci muellimler mesgele kecirler Idmanla mesgul olanlarin sayi 850 nefer Beden terbiyesi derslerinde mesgul olanlarin sayi 10393 nefer Rayonda Idman qurgularinin sayi 96 Hemcinin 1300 yerlik Olimpiya Idman Kompleksinin stadionu 600 yerlik Goygol Merkezi Seher Stadionu 34 umumtehsil mektebinin idman zallari 1 aticiliq tiri 50 sade idman qurgulari fealiyyet gosterir Gencler2022 ci ilde rayonda genclerin sayi 14733 neferdir ve onlardan kisiler 7909 qadinlar 6824 neferdir Goygol rayon Gencler ve Idman Idaresi rayon erazisinde gencler ve idman siyasetini heyata keciren orqandir Gencler siyaseti Azerbaycan Respublikasinin Qanunlarini Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin ferman ve serencamlarini Milli Meclisin qerar ve qanunlarini Nazirler Kabinetinin qerar ve serencamlarini Gencler ve Idman Nazirliyinin qerar ve serencamlarini ve diger normativ senedlerini rehber tutaraq heyata kecirilir Gencler ve Idman Idaresi yeniyetme ve genclerin asude vaxtlarinin semereli teskili istedadli genclerin ortaya cixarilmasi onlarin istedadlarinin inkisaf etdirilmesi genclerin idmana celb olunmasi elme tehsile olan maraqlarinin artirilmasi vetenperverlik ve vetendasliq hisslerinin artirilmasi ve hemcinin yeniyetme ve genclerin zererli verdislerden uzaqlasdirilmasi ve maariflendirilmesi meqsedile davamli sekilde bu istiqametde tedbirler heyata kecirir Kecirilen bu tedbirler yeniyetme ve genclerde vetene ve xalqa tariximize ve milli ideologiyaya hormet ve mehebbet hisslerini artirir onlarin elme tehsile ve idmana maragini artirir Goygol seherinde 2014 cu ilden Gencler Merkezi genclerin istifadesine verilmisdir ki bu da rayon genclerinin asude vaxtlarinin semereli teskil olunmasina medeni kutlevi tedbirlerin sayinin ve keyfiyyetinin artirilmasina getirib cixarmisdir Gencler Merkezinde 200 neferlik akt zali kafe linqafon otagi reqs otagi karaoke eylence zali vardir Rayonda artiq 2020 ci ilden Genclerin Inkisaf ve Karyera Merkezinin Goygol numayendeliyi de fealiyyet gosterir Bu da rayon genclerinin inkisafina gencler siyasetinin rayonda heyata kecirilmesine yeni bir addimdir Goygol rayonu 2021 ci il ucun Gencler Paytaxti secilmisdir Her il rayonda rayon Icra Hakimiyyeti Tehsil sobesi Medeniyyet sobesi Sehiyye sobesi huquq muhafize orqanlari GIKM in Goygol numayendeliyi Gencler Evi SXM ve diger teskilatlarla birge muxtelif idman yarislari bilik yarislari intellektual oyunlar insa seir resm musabiqeleri genclerin zererli verdislerden uzaqlasdirilmasi istiqametinde profilaktik gorusler teskil olunur QalereyaIqtisadi xarakteristikasiRayonun esas teserrufat fealiyyetini taxilciliq kartofculuq maldarliq qoyunculuq meyvecilik terevezcilik ariciliq qusculuq ve uzumculuk teskil edir Orta hesabla ilde 18249 ton taxil 8983 ton kartof 4981 ton terevez 1558 ton meyve ve gile meyve 2474 ton et 20324 ton sud 277 ton yun 9521000 eded yumurta istehsal olunur Rayonun iqtisadiyyatinda uzumculuk ve heyvandarliq muhum yer tutur Meden senayesi cinqil zavodlari istehsalat ve meiset xidmeti kombinatlari serab zavodu ve basqa senaye muessiseleri var Rayonda 264 sexsi muessise bundan 14 kooperativ 63 MMC 131 kicik muessise 56 kendli fermer teserrufati 16 dovlet muessisesi fealiyyet gosterir Dovlet muessiseleri Caykend qizilbaliq artirma zavodu qizilbaliq korpesi yetisdirilir Camisciliq uzre Dovlet Damazliq Kend Teserrufati Istehsali Muessisesi damazliq camis saxlanilir Etlik maldarliq uzre Dovlet Damazliq Kend Teserrufati Istehsali Muessisesi Hallavey ve Zebu cinsinden olan iri buynuzlu mal qara saxlanilir Taxil toxumculugu uzre Bagmanlar Dovlet Kend Teserrufati Istehsali Muessisesi taxil toxumu istehsal olunur Qizilca qirma das zavodu qirma das istehsal olunur Sexsi muessise ve Sehmdar Cemiyyetler Goygol Serab Zavodu ASC Istehsal gucu saatda 6000 eded butulka olan araq suzme istehsal gucu saatda 3000 eded butulka olan serab suzme istehsal gucu sutkada 500 dekalitr olan konyak spirti sampan serabi sexleri umumi sahesi 3000 m olan zirzemileri vardir Xammal menbeyi olan 352 hektar uzum bagi salinmisdir Azeraqroinvest MMC 295 hektar uzum bagi vardir Semedoglu sirketi 300 bas damazliq ucun iribuynuzlu mal qara saxlanilir ASR sirketi Makoron toyuq eti yumurta mineral su limanad ve lambrin istehsal olunur Fehrali sahibkar muessisesi mineral sufre suyu ve limonad istehsal olunur Bitki ortuyu Rayon erazisinde esasen de gol etrafinda yamaclari orten meseler serq fistigi Qafqaz velesi Qafqaz palidi ve serq palidi agaclarindan ibaretdir Rayon erazisinin 17 3 meseler ehate edir Parcalanmis dagliq relyefin muxtelif semtli yamaclarinda ayri ayriliqda yaxud qarisiq meseler emele getirir Cenub yamaclarinda veles simal yamaclarinda fistiq fistiq veles yuxari mese zonasinda ve quru yamaclarda serq ve Qafqaz palidi palid veles meseleri inkisaf etmisdir Sam agaclari massiv ehengdasi kesekleri uzerinde torpaqdan tamamile merhum olan yerlerde bitir Mesenin yuxari serhedinde tozagaci asagida ise itburnu doqquzdon qusarmudu moruq yemisan alca germesov ve basqa agac ve kollar yayilmislar Goller Goy gol Kepez daginin eteyinde sefali bir gusede yerlesir Onun etrafinda daha 7 eyni menseli gol vardir Ucqunlarin emele getirdiyi bend neticesinde Goy gol Maral gol Zeli gol Ag gol Samli gol Ordek gol Ceyran gol Qara gol golleri yaranmisdir Goygol deniz seviyyesinden 1556 metr yukseklikde yerlesir Su aynasinin sahesi 80 hektara yaxindir Golun uzunlugu 2450 m eni 595 m en derin yeri 95 m dir Buradaki temiz seffaf suyun hecmi 24 mln kub m e catir Maral gol deniz seviyyesinden 1902 m yukseklikde yerlesir sahesi 23 hektardir en derin yeri 60 m dir Goy golden ferqli olaraq onun etrafini subalp cemenlikleri ehate edir Caylar Caylardan esasen suvarmada istifade olunur Caylarda suyun seviyyesi yaz aylarinda artir Esas caylar Kurekcay Gencecay ve Qosqarcaydir Bu caylardan en uzunu Kurekcaydir Onun uzunlugu 108 km su toplayici sahesi 2080 kv km dir Menbeyinin hundurluyu 3100 m mensebi ise 18 m dir Kur cayina tokulur ve Kurun sag qoludur Uzunluguna gore ikinci cay Gencecayidir Uzunlugu 98 km dir su toplayici sahesi 752 kv km dir orta illik su serfi 4 2 kv m dir Gencecay cayi da Kurun sag qoludur Yenikend korfezine tokulur Maddi medeni irsi Goygol rayonu fusunkar tebieti ile yanasi tarix ve medeniyyet abideleri ile de zengindir Rayon erazisinde XII XIV XVI ve XIX esrlere aid 31 yerli ehemiyyetli tarixi ve memarliq incesenet abideleri movcuddur bunlardan 8 i kurqan nekropol ve aciq duserge digerleri ise bina ve korpulerdir Xanlar seherinde 1854 cu ilde tikilmis Luteran adlanan alman kilsesi XVI esre aid iki gozlu korpu 1896 ci ilde tikilmis uc gozlu korpu XII esre aid Ag korpu XIX esrde almanlar terefinden tikilmis 9 memarliq incesenet abideleri Zurnabad kendinde XII esre aid Qala kecmis Sariqaya kendinde XVI esre aid Turbe Dozular kendinde XVI esre aid bir gozlu korpu Topalhesenli kendinde taixi melum olmayan iki tagli das korpu Sehriyar kendinde 1674 cu ilde tikilmis Qabriyel kilsesi Caykend kendinde taixi melum olmayan Anahid mebedi ve Muqeddes Meryem kilsesi Yeni Zod kendinden 300 m mesafede Alban kilsesi 3 km mesafede Alban mebedi Balcili ve Ucbulaq kendlerinin erazisinde taixi melum olmayan Qiz qalasi Kosku kendinde demir dovrune aid kurqan Balcili ve Qusqara kendlerinin erazisinde Tunc dovrunun axiri Demir dovrunun evveline aid qebrler vardir IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Azerbaycan Respublikasinin Xanlar rayonunun Goygol rayonu adlandirilmasi haqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 25 aprel 2008 ci il tarixli Qerari 2022 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2022 06 15 TTV Goygolde alman izleri REPORTAJ az Youtube com 17 09 2016 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 2016 09 22 Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi 2014 07 02 at the Wayback Machine Goygol rayonu 2020 10 10 at the Wayback Machine yenilenme 1 yanvar 2014 cu il yoxlanilib 1 yanvar 2015 Population statistics of Eastern Europe 2017 11 16 at the Wayback Machine Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census 2013 07 29 at the Wayback Machine Population statistics of Eastern Europe 2017 11 16 at the Wayback Machine Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census 2012 02 07 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasi Goygol Rayon Icra Hakimiyyeti Goygol rayonunun 2022 ci ilin Gencler ve Idman sahesi uzre melumatlari goygol ih gov az az 23 iyun 2022 tarixinde Istifade tarixi 9 dekabr 2023 2012 10 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 04 04 AzerTAc Azerbaycan almanlari Helenendorf bu gun az Youtube com 24 09 2016 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 2016 09 27 Vikianbarda Goygol rayonu ile elaqeli mediafayllar var Goygol rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin