Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əli Camal oğlu Qasımov (15 aprel 1892, Nehrəm – 19 fevral 1983, Bakı) — Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasının məzunu, pedaqoq, yazıçı, jurnalist, tərcüməçi.
| Əli Səbri Qasımov | |
|---|---|
| Əli Camal oğlu Qasımov | |
 | |
| Təxəllüsü | Əli Səbri |
| Doğum tarixi | 15 aprel 1892 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 19 fevral 1983 (90 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Atası | Camal Qasımov |
| Təhsili | Bakı Dövlət Universiteti (1925-30) |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
Həyatı
Əli Qasımov 1892-ci ilin aprelin 15-də Babək rayonu, Nehrəm kəndindində anadan olmuşdur. 1913-cü ildə Qori Müəllimlər Seminariyasını, 1925-30-cu illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini bitirmişdir. Bir müddət Bakıda müəllimlik etdikdən sonra Naxçıvana qayıdaraq, həmyerlilərinin erməni-daşnak təcavüzünə qarşı mübarizəsinə qoşulmuş, könüllü xalq dəstələrinin yaradılmasında təşəbbüskarlıq göstərmişdir.
1919-cu ilin yayında ingilis-daşnak hərbi hökuməti Şərur-Naxçıvan ərazisində repressiyaya başlamış və apardığı kütləvi həbslər zamanı demokratik fikirli adamlar içərisində Əli Səbri də həbs olunaraq, Aleksandropola (Gümrü) sürgün edilmişdir.
Əli Qasımov 1983-cü ilin fevralın 19-da Bakıda vəfat etmişdir.
Lev Tostoyla görüşü
Qori seminariyasında təhsilini uğurla başa vurduqdan sonra, Əlibəy Qasımov Azərbaycana qayıtdı və müəllimlik fəaliyyətinə başladı. O, Azərbaycanda ən savadlı insanlardan biri, dünya ədəbiyyatı klassikasının, o cümlədən Cek Londonun əsərləri və Covanyolinin "Spartak" romanının Azərbaycan dilinə ilk tərcüməçisi idi.
"Hacı Murat" povestini oxuyandan sonra Qasımov Lev Tolstoyun islamın əsas prinsiplərini tam dəqiqliklə izah etmədiyini aşkar etdi. Əlibəy Tolstoy dühasına vurğun idi. Lakin həqiqət daha qiymətli idi. Qasımov qrafa mükəmməl rus dilində məktub yazdı. Məktub hörmətlə və nəzakətlə yazılmışdı. Burada "Hacı Murat" əsəri müfəssəl şəkildə araşdırılırdı.
Bu müraciət Lev Nikolayeviçə elə təsir etdi ki, o, cavab verdi. Və Əlibəyi Yasnaya Polyanaya söhbət etməyə dəvət etdi. 1900-cü il idi. Qasımov özü ilə Quran, tar və nərd. götürərək iki aylıq görkəmli rus yazıçısının yanına qonaq getdi. Onlar din, həyat və ədəbiyyat haqqında çox söhbət etdilər. Və Əlibəyin 23, Tolstoyun isə 72 yaşı olmasına baxmayaraq dostlaşdılar. Sonra Qasımov bir dəfə də, 1907-ci ildə gəldi.
Siyasi fəaliyyəti
- 1917-ci ilin noyabrında Xorazyantsın sədrliyi ilə Naxçıvanda Erməni Milli Komitəsi yaranmışdı. Onun əsas vəzifəsi terror aktları ilə Naxçıvan əhalisi arasında vahimə və xof yaratmaq və yerli idarəçiliyi ələ keçirməkdən ibarət idi.
- 1917–1921-ci illərdə Naxçıvanda Eynəli bəy Sultanov, Bəhram Xan və Əziz Xan Naxçıvanskilər, Hüseyn Cavid, Əziz Hərif, Əli Səbri Qasımov, Behbud Şahtaxtinski, Mir Bağır Mirheydərzadə, S.Əsgərxanov, Bağır Rzayev, S.Cəmilinski, Kəlbalı xan, Kərim xan və digər görkəmli şəxsiyyətlər fəaliyyət göstərmiş və hamısı bilavasitə vətən uğrunda mübarizənin iştirakçılarına çevrilmişdilər. Onlar siyasi dəllallıq edən, əslində erməni ideoloqlarının dəyirmanını hərəkətə gətirən Qərb diplomatları ilə mürəkkəb danışıqlarda qələbə əldə etmiş, yerli əhalinin mübarizə ruhunu, dəyanətini artırmışdılar.
- 1917-ci ilin sonu, 1918-ci ilin əvvəllərində Naxçıvan ictimaiyyətinin əsas vəzifəsi güclənən erməni vəhşiliklərinin qarşısını almaq idi. Bu məqsədlə Türkiyə silahlı qüvvələrinin Şərqi Anadoludakı komandanlığına müraciət edilmişdir.
- 1918-ci il mayın 16-da Nuru paşa kiçik heyətlə Naxçıvana gəlmiş, Kazım Qarabəkir paşa isə avqustun 7-də Naxçıvanda öz qərargahını qurmuşdur. Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin səyi ilə Andronikin Şuşaya hücumu müvəffəqiyyətsizliyə uğramışdır.
- 1918-ci il oktyabrın 12-də Orconikidze Leninə vurduğu teleqramda Andronikin Qarabağda öldürülməsi və ermənilərin kütləvi qırğınlara məruz qalmaları barədə böhtan dolu məlumatlar vermiş və Rusiyanı köməyə çağırmışdır.
- 1918-ci ilin ortalarında quldur Andronikin dəstələri İrəvan-Naxçıvan-Culfa dəmir yolu və şose boyunca İrana hərəkət etmiş, həmin anda Tiflis Erməni İttifaqı Xorazyantsı Naxçıvana ezam edilmişdir. Məqsəd Culfa cəbbəxanasının silahlarını ələ keçirib, silahlı dəstələr yaratmaq və Andronikin hücumlarına dəstək vermək idi.
- 1919-cu il sentyabrın 9-da Əli Qasımov nümayəndə heyətinin tərkibində Naxçıvan əhalisinin 17 maddədən ibarət tələblərini Naxçıvan və Şərur-Dərələyəz qəzalarının neytral zona elan olunaraq, onların ərazisində Naxçıvan general-qubernatorluğu yaradılmasıını nəzərdə tutan "Haskel layihəsi"nin müəllifi, Antanta dövlətlərinin Ermənistandakı ali komissarı, amerikalı polkovnik V.Haskelə təqdim etmiş və bildirmişdir ki, "əgər bu tələblər qəbul olunmasa, naxçıvanlılar öz istiqlaliyyətini əldə silah qoruyacaqlar".
- 1919-cu il sentyabrın 9-da Naxçıvan, Ordubad, Şərur, Sürməli, Vedibasar mahallarının əhalisi adından Əli Səbri Qasımovun iştirakı ilə imzalanıb Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin başçılarına göndərilən sənəddə Naxçıvanın Azərbaycanın tərkibində saxlanılması, Zəngəzura gedən yolun açılması, zəiflik və qətiyyətsizlik göstərən İrəvandakı diplomatik nümayəndə Məmməd bəy Təkinskinin yerinə yeni diplomatın göndərilməsini tələb edirdilər. Həmin illərdə Naxçıvanın siyasi həyatından bəhs edən mətbu orqanlarda, arxivlərdə kifayət qədər məlumat var.
- 1919-cu il oktyabrın 1-də Rəhim xanın mənzilində keçirilən müşavirədə, habelə, həmin ilin oktyabrın 25-də Müsəlman Milli Şurasının qərarında Haskel, Robinson, Devi və digər yüksək rütbəli diplomatlara Naxçıvan qəti sözünü bildirmişdir: "Naxçıvan Azərbaycanın ayrılmaz və bölünməz hissəsidir".
- 1920-ci ilin yanvarında məhz bu mübarizənin nəticəsi kimi bütün amerikalı zabitlər Naxçıvanı birdəfəlik tərk etmişlər..
Yaradıcılığı
- 1914-cü ildən ədəbi yaradıcılığa başlamış Əli Qasımov, "Molla Nəsrəddin" jurnalında "Taqiyanuszadə" imzası ilə çıxış etmişdir. Səbri onun təxəllüsüdür.
- 1914-cü ildə "Solğun çiçək" adlı ilk kitabı nəşr olunmuşdur.
- 1956-cı ildə bəraət qazandıqdan sonra jurnal və nəşriyyatlarda çalışmışdır. Əli Qasımov "Maarif işçisi" jurnalının redaktoru, "Azərnəşr"in bədii ədəbiyyat şöbəsində redaktor, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı ədəbi fondunun sədri olmuşdur. Povest, hekayə və xatirələr müəllifidir. Rus və dünya ədəbiyyatından: V. Şekspirdən, R. Toqardan, P. Verşiqoradan Azərbaycan dilinə, həmçinin Azərbaycan ədəbiyyatından rus dilinə tərcümələr etmişdir.
Nehrəmdə əzilən Andronik Naxçıvan üzərinə hücuma keçmiş və Turşsudan türk toplarından atılan atəş erməni quldurlarını tələm-tələsik Zəngəzura çəkilməyə məcbur etmişdir. 1918-ci ilin iyul ayında türk əsgərləri Naxçıvan şəhərinə daxil olmuş və yerli əhali kütləvi qırğından xilas edilmişdir.
Əsərləri
- Povest və hekayələr, B., 1978;
- Ömürdən yarpaq düşür, B., 1983
Haqqında elmi ədəbiyyat
- Kəlbizadə E., Hacıyev İ. Naxçıvanlı diplomatlar. Naxçıvan:Əcəmi, 2017, 128 s.[ölü keçid]
- Hüseyn Həşimli. Əli Səbri, Bakı, Nurlan, 2007
İstinadlar
- "Azərbaycan" qəzeti, 1919. № 193
- Əli Qasımov// Naxçıvan Ensiklopediyası / V.Y. Talıbov. — Təkminləşdirilmiş və yenidən işlənmiş ikinci nəşr. — Naxçıvan, 2005. — 2 cilddə. — I cild. — Səhifələrin sayı: 361. — Səh.: 159. — .
Xarici keçidlər
- Əli Səbri Qasımov – unudulmaqda olan diplomat, döyüşçü, yazıçı
- Naxçıvanın "təyini-müqəddəratı" uğrunda Əli Səbri Qasımovun diplomatik fəaliyyəti
- Cəlil Məmmədquluzadə ensiklopediyası
- "Bir kəndin məşhurları" – Cəlil Məmmədquluzadənin kəndinin tanınmışları
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Eli Qasimov Eli Camal oglu Qasimov 15 aprel 1892 Nehrem 19 fevral 1983 Baki Zaqafqaziya Qori Muellimler Seminariyasinin mezunu pedaqoq yazici jurnalist tercumeci Eli Sebri QasimovEli Camal oglu QasimovTexellusu Eli SebriDogum tarixi 15 aprel 1892 1892 04 15 Dogum yeri Nehrem AzerbaycanVefat tarixi 19 fevral 1983 1983 02 19 90 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIMilliyyeti azerbaycanliAtasi Camal QasimovTehsili Baki Dovlet Universiteti 1925 30 Fealiyyeti yaziciHeyatiEli Qasimov 1892 ci ilin aprelin 15 de Babek rayonu Nehrem kendindinde anadan olmusdur 1913 cu ilde Qori Muellimler Seminariyasini 1925 30 cu illerde Baki Dovlet Universitetinin Filologiya fakultesini bitirmisdir Bir muddet Bakida muellimlik etdikden sonra Naxcivana qayidaraq hemyerlilerinin ermeni dasnak tecavuzune qarsi mubarizesine qosulmus konullu xalq destelerinin yaradilmasinda tesebbuskarliq gostermisdir 1919 cu ilin yayinda ingilis dasnak herbi hokumeti Serur Naxcivan erazisinde repressiyaya baslamis ve apardigi kutlevi hebsler zamani demokratik fikirli adamlar icerisinde Eli Sebri de hebs olunaraq Aleksandropola Gumru surgun edilmisdir Eli Qasimov 1983 cu ilin fevralin 19 da Bakida vefat etmisdir Lev Tostoyla gorusuQori seminariyasinda tehsilini ugurla basa vurduqdan sonra Elibey Qasimov Azerbaycana qayitdi ve muellimlik fealiyyetine basladi O Azerbaycanda en savadli insanlardan biri dunya edebiyyati klassikasinin o cumleden Cek Londonun eserleri ve Covanyolinin Spartak romaninin Azerbaycan diline ilk tercumecisi idi Haci Murat povestini oxuyandan sonra Qasimov Lev Tolstoyun islamin esas prinsiplerini tam deqiqlikle izah etmediyini askar etdi Elibey Tolstoy duhasina vurgun idi Lakin heqiqet daha qiymetli idi Qasimov qrafa mukemmel rus dilinde mektub yazdi Mektub hormetle ve nezaketle yazilmisdi Burada Haci Murat eseri mufessel sekilde arasdirilirdi Bu muraciet Lev Nikolayevice ele tesir etdi ki o cavab verdi Ve Elibeyi Yasnaya Polyanaya sohbet etmeye devet etdi 1900 cu il idi Qasimov ozu ile Quran tar ve nerd goturerek iki ayliq gorkemli rus yazicisinin yanina qonaq getdi Onlar din heyat ve edebiyyat haqqinda cox sohbet etdiler Ve Elibeyin 23 Tolstoyun ise 72 yasi olmasina baxmayaraq dostlasdilar Sonra Qasimov bir defe de 1907 ci ilde geldi Siyasi fealiyyeti1917 ci ilin noyabrinda Xorazyantsin sedrliyi ile Naxcivanda Ermeni Milli Komitesi yaranmisdi Onun esas vezifesi terror aktlari ile Naxcivan ehalisi arasinda vahime ve xof yaratmaq ve yerli idareciliyi ele kecirmekden ibaret idi 1917 1921 ci illerde Naxcivanda Eyneli bey Sultanov Behram Xan ve Eziz Xan Naxcivanskiler Huseyn Cavid Eziz Herif Eli Sebri Qasimov Behbud Sahtaxtinski Mir Bagir Mirheyderzade S Esgerxanov Bagir Rzayev S Cemilinski Kelbali xan Kerim xan ve diger gorkemli sexsiyyetler fealiyyet gostermis ve hamisi bilavasite veten ugrunda mubarizenin istirakcilarina cevrilmisdiler Onlar siyasi dellalliq eden eslinde ermeni ideoloqlarinin deyirmanini herekete getiren Qerb diplomatlari ile murekkeb danisiqlarda qelebe elde etmis yerli ehalinin mubarize ruhunu deyanetini artirmisdilar 1917 ci ilin sonu 1918 ci ilin evvellerinde Naxcivan ictimaiyyetinin esas vezifesi guclenen ermeni vehsiliklerinin qarsisini almaq idi Bu meqsedle Turkiye silahli quvvelerinin Serqi Anadoludaki komandanligina muraciet edilmisdir 1918 ci il mayin 16 da Nuru pasa kicik heyetle Naxcivana gelmis Kazim Qarabekir pasa ise avqustun 7 de Naxcivanda oz qerargahini qurmusdur Turkiye Silahli Quvvelerinin seyi ile Andronikin Susaya hucumu muveffeqiyyetsizliye ugramisdir 1918 ci il oktyabrin 12 de Orconikidze Lenine vurdugu teleqramda Andronikin Qarabagda oldurulmesi ve ermenilerin kutlevi qirginlara meruz qalmalari barede bohtan dolu melumatlar vermis ve Rusiyani komeye cagirmisdir 1918 ci ilin ortalarinda quldur Andronikin desteleri Irevan Naxcivan Culfa demir yolu ve sose boyunca Irana hereket etmis hemin anda Tiflis Ermeni Ittifaqi Xorazyantsi Naxcivana ezam edilmisdir Meqsed Culfa cebbexanasinin silahlarini ele kecirib silahli desteler yaratmaq ve Andronikin hucumlarina destek vermek idi 1919 cu il sentyabrin 9 da Eli Qasimov numayende heyetinin terkibinde Naxcivan ehalisinin 17 maddeden ibaret teleblerini Naxcivan ve Serur Dereleyez qezalarinin neytral zona elan olunaraq onlarin erazisinde Naxcivan general qubernatorlugu yaradilmasiini nezerde tutan Haskel layihesi nin muellifi Antanta dovletlerinin Ermenistandaki ali komissari amerikali polkovnik V Haskele teqdim etmis ve bildirmisdir ki eger bu telebler qebul olunmasa naxcivanlilar oz istiqlaliyyetini elde silah qoruyacaqlar 1919 cu il sentyabrin 9 da Naxcivan Ordubad Serur Surmeli Vedibasar mahallarinin ehalisi adindan Eli Sebri Qasimovun istiraki ile imzalanib Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin bascilarina gonderilen senedde Naxcivanin Azerbaycanin terkibinde saxlanilmasi Zengezura geden yolun acilmasi zeiflik ve qetiyyetsizlik gosteren Irevandaki diplomatik numayende Memmed bey Tekinskinin yerine yeni diplomatin gonderilmesini teleb edirdiler Hemin illerde Naxcivanin siyasi heyatindan behs eden metbu orqanlarda arxivlerde kifayet qeder melumat var 1919 cu il oktyabrin 1 de Rehim xanin menzilinde kecirilen musavirede habele hemin ilin oktyabrin 25 de Muselman Milli Surasinin qerarinda Haskel Robinson Devi ve diger yuksek rutbeli diplomatlara Naxcivan qeti sozunu bildirmisdir Naxcivan Azerbaycanin ayrilmaz ve bolunmez hissesidir 1920 ci ilin yanvarinda mehz bu mubarizenin neticesi kimi butun amerikali zabitler Naxcivani birdefelik terk etmisler Yaradiciligi1914 cu ilden edebi yaradiciliga baslamis Eli Qasimov Molla Nesreddin jurnalinda Taqiyanuszade imzasi ile cixis etmisdir Sebri onun texellusudur 1914 cu ilde Solgun cicek adli ilk kitabi nesr olunmusdur 1956 ci ilde beraet qazandiqdan sonra jurnal ve nesriyyatlarda calismisdir Eli Qasimov Maarif iscisi jurnalinin redaktoru Azernesr in bedii edebiyyat sobesinde redaktor Azerbaycan Yazicilar Ittifaqi edebi fondunun sedri olmusdur Povest hekaye ve xatireler muellifidir Rus ve dunya edebiyyatindan V Sekspirden R Toqardan P Versiqoradan Azerbaycan diline hemcinin Azerbaycan edebiyyatindan rus diline tercumeler etmisdir Nehremde ezilen Andronik Naxcivan uzerine hucuma kecmis ve Turssudan turk toplarindan atilan ates ermeni quldurlarini telem telesik Zengezura cekilmeye mecbur etmisdir 1918 ci ilin iyul ayinda turk esgerleri Naxcivan seherine daxil olmus ve yerli ehali kutlevi qirgindan xilas edilmisdir EserleriPovest ve hekayeler B 1978 Omurden yarpaq dusur B 1983Haqqinda elmi edebiyyatKelbizade E Haciyev I Naxcivanli diplomatlar Naxcivan Ecemi 2017 128 s olu kecid Huseyn Hesimli Eli Sebri Baki Nurlan 2007Istinadlar Azerbaycan qezeti 1919 193 Eli Qasimov Naxcivan Ensiklopediyasi V Y Talibov Tekminlesdirilmis ve yeniden islenmis ikinci nesr Naxcivan 2005 2 cildde I cild Sehifelerin sayi 361 Seh 159 ISBN 5 8066 1468 9 Xarici kecidlerEli Sebri Qasimov unudulmaqda olan diplomat doyuscu yazici Naxcivanin teyini muqedderati ugrunda Eli Sebri Qasimovun diplomatik fealiyyeti Celil Memmedquluzade ensiklopediyasi Bir kendin meshurlari Celil Memmedquluzadenin kendinin taninmislari