Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tələb (ing. demand) — istehlakçıların müəyyən bir qiymətə və müddətdə məhsulu hansı miqdarda almağa hazır və imkanı olduğunu göstərir. Qrafikdə tələb əyri kimi ifadə olunur, və əsasən qiymətdən mənfi və ya tərs şəkildə asılıdır. Bu asılılıq tələbin qanununa müvafiqdir: bütün digər şərtlər dəyişməyən halda, qiymətin artımı tələbin düşməsinə səbəb olur. Bu qanun istehlakçıların seçimi üzrə müşahidələrə və sağlam və rasional düşüncələrə uyğun gəlir.
Yüksək qiymət nə isə almağa niyyətini azaldır, və pərakəndə ticarətdə baş verən güzəştlər və satışlar müştəriləri cəlb etmək məqsədini daşıyırlar. Bundan başqa, hər bir yeni məhsul istehlakçıya azalan əlavə fayda gətirir. Misal üçün, ikinci yeyilən dönər daha az fayda gətirir, nəinki birinci. Ona görə əlavə məhsulu almağa daha aşağı qiymət səbəb ola bilər.
Qiymətin dəyişməsi həm də sərvət və əvəz etmə effektlərinə yol verə bilər. Məsələn, qiymətin düşməsi istehlakçı üçün sərvətin alıcılıq qabiliyyətinin artımına bərabərdir. Bu sərvət effektidir. Əvəz etmə effekti isə bildirir ki, istehlakçı alternativlərindən daha ucuz məhsula keçəcək. Misal üçün bir birini əvəz edə bilən alma və portağal şirələri. Əgər alma şirəsinin qiyməti aşağı düşərsə, istehlakçi portağaldan daha çox alma şirəsini alacaq, yəni ki ona tələb artacaq. Mikroiqtisadi təhlildə sərvət və əvəz etmə effektləri riyazi şəkildə Slutski düsturu ilə ifadə olunur.
İnsanların almaq istədikləri və almağa qadir olduqları əmtəə və ya xidmətlərin miqdarına tələbin həcmi deyilir.
Tələbə təsir edən amillər
Tələbə təsir edən qiymət və qeyri-qiymət amilləri vardir.
Qiymət amilinin təsiri tələb əyrisi üzərində hərəkətə səbəb olur. Qiymət yüksəldikcə tələb miqdarı azalır, qiymət aşağı düşdükcə tələb miqdarı artır. Qeyri-qiymət amilləri isə tələb əyrisinin artımına (tələb əyrisinin sağa sürüşməsinə) və azalmasına (tələb əyrisinin sola sürüşməsinə) səbəb olur. Bunlar aşağıdakılardır:
- Gəlir. Alıclarnın tələblərini ödəmə səviyyəsi onun gəliri ilə düz mütənasibdir. Belə ki, gəlir nə qədər çox olarsa, alıcı bir o qədər çox tələbini ödəyə bilər. Alıcının gəlirinin bəzi əmtəələrin tələbini artırır, bəzi əmtəələrin isə tələbini artırır. Əgər alıcının gəliri artdıqda əmtəəyə olan tələb artırsa bu əmtəə normal əmtəədir. Alıcının gəliri artdıqca əmtəəyə olan tələbi azalırsa bu əmtəə isə keyfiyyətsiz əmtəədir. Nəticə olaraq normal əmtəələrin tələbi alıcının gəliri ilə düz, keyfiyyətsiz əmtəələrin tələbi isə alıcının gəliri ilə tərs mütənasibdir.
- Alıcıların sayı. Bazara yeni alıcıların daxil olması və ya alıcıların sayının artması tələbin artmasına səbəb olur və əksinə alıcıların sayının azalması tələbin azalmasına səbəb olur.
- Əvəzləyici əmtəələrin qiyməti. Əvəzləyici əmtəələr adında göründüyü kimi bir-birini qarşılıqlı əvəz edəbilən əmtəələrdir. Məsələn hamburger və dönər. Bu əmtəələrdən birinin məsələn hamburgerin qiymətinin artması dönər tələbinin artmasına səbəb olar. Çünki alıcı qiymət artımından qaçmaq üçün hamburgeri dönər ilə əvəz etmək istəyər. Nəticə olaraq əvəzləyici əmtəənin qiymətinin artması digər əmtəənin tələbini artırar və ya əksinə.
- Tamamlayıcı əmtəələrin qiyməti. Tamamlayıcı əmtəələrdə bir-birinin qarşılıqlı olaraq tamamlayan əmtəələrdir. Məsələn benzin və avtomobil. Bu əmtəələrdən birinin qiymətinin məsələn benzinin artması avtomobil tələbinin azalmasına səbəb olar. Çünki avtomobil alan satıcı onun tamamlayıcısının qiymətinin artması səbəbindən daha çox xərc çəkəcəyini bilir. Nəticə olaraq tamamlayıcı əmtəənin qiymətinin artması digər əmtəənin tələbini azaldar və ya əksinə.
- Zövq.Tələbə təsir edən ən aşkar amil zövq amilidir. Əgər siz dondurma xoşlayırsınızsa təbii ki ondan daha çox miqdarda alacaqsınız.
- Gözləmələr. Sizin gələcəklə bağlı təxminləriniz müəyyən əmtəəyə və ya xidmətə olan bugünkü tələbinizə təsir edə bilər. Əgər, sabah dondurmanın qiymətinin aşağı düşəcəyini təxmin edirsinizsə, o zaman yəqinki, dondurmanı bugünkü qiymətə almaqdan imtina edərsiniz. Bu zaman tələb əyrisi sola doğru sürüşər.
İstinadlar
- Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue, (2007) "Economics: principles, problems, and policies"
- "Arxivlənmiş surət". 2017-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-23.
- Werner Hilderbrand, (1983) "On the law of demand", Econometrica, vol. 51, No. 4
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Teleb ing demand istehlakcilarin mueyyen bir qiymete ve muddetde mehsulu hansi miqdarda almaga hazir ve imkani oldugunu gosterir Qrafikde teleb eyri kimi ifade olunur ve esasen qiymetden menfi ve ya ters sekilde asilidir Bu asililiq telebin qanununa muvafiqdir butun diger sertler deyismeyen halda qiymetin artimi telebin dusmesine sebeb olur Bu qanun istehlakcilarin secimi uzre musahidelere ve saglam ve rasional dusuncelere uygun gelir Teleb ve teklif qanunu Yuksek qiymet ne ise almaga niyyetini azaldir ve perakende ticaretde bas veren guzestler ve satislar musterileri celb etmek meqsedini dasiyirlar Bundan basqa her bir yeni mehsul istehlakciya azalan elave fayda getirir Misal ucun ikinci yeyilen doner daha az fayda getirir neinki birinci Ona gore elave mehsulu almaga daha asagi qiymet sebeb ola biler Qiymetin deyismesi hem de servet ve evez etme effektlerine yol vere biler Meselen qiymetin dusmesi istehlakci ucun servetin aliciliq qabiliyyetinin artimina beraberdir Bu servet effektidir Evez etme effekti ise bildirir ki istehlakci alternativlerinden daha ucuz mehsula kececek Misal ucun bir birini evez ede bilen alma ve portagal sireleri Eger alma siresinin qiymeti asagi duserse istehlakci portagaldan daha cox alma siresini alacaq yeni ki ona teleb artacaq Mikroiqtisadi tehlilde servet ve evez etme effektleri riyazi sekilde Slutski dusturu ile ifade olunur Insanlarin almaq istedikleri ve almaga qadir olduqlari emtee ve ya xidmetlerin miqdarina telebin hecmi deyilir Telebe tesir eden amillerTelebe tesir eden qiymet ve qeyri qiymet amilleri vardir Qiymet amilinin tesiri teleb eyrisi uzerinde herekete sebeb olur Qiymet yukseldikce teleb miqdari azalir qiymet asagi dusdukce teleb miqdari artir Qeyri qiymet amilleri ise teleb eyrisinin artimina teleb eyrisinin saga surusmesine ve azalmasina teleb eyrisinin sola surusmesine sebeb olur Bunlar asagidakilardir Gelir Aliclarnin teleblerini odeme seviyyesi onun geliri ile duz mutenasibdir Bele ki gelir ne qeder cox olarsa alici bir o qeder cox telebini odeye biler Alicinin gelirinin bezi emteelerin telebini artirir bezi emteelerin ise telebini artirir Eger alicinin geliri artdiqda emteeye olan teleb artirsa bu emtee normal emteedir Alicinin geliri artdiqca emteeye olan telebi azalirsa bu emtee ise keyfiyyetsiz emteedir Netice olaraq normal emteelerin telebi alicinin geliri ile duz keyfiyyetsiz emteelerin telebi ise alicinin geliri ile ters mutenasibdir Alicilarin sayi Bazara yeni alicilarin daxil olmasi ve ya alicilarin sayinin artmasi telebin artmasina sebeb olur ve eksine alicilarin sayinin azalmasi telebin azalmasina sebeb olur Evezleyici emteelerin qiymeti Evezleyici emteeler adinda gorunduyu kimi bir birini qarsiliqli evez edebilen emteelerdir Meselen hamburger ve doner Bu emteelerden birinin meselen hamburgerin qiymetinin artmasi doner telebinin artmasina sebeb olar Cunki alici qiymet artimindan qacmaq ucun hamburgeri doner ile evez etmek isteyer Netice olaraq evezleyici emteenin qiymetinin artmasi diger emteenin telebini artirar ve ya eksine Tamamlayici emteelerin qiymeti Tamamlayici emteelerde bir birinin qarsiliqli olaraq tamamlayan emteelerdir Meselen benzin ve avtomobil Bu emteelerden birinin qiymetinin meselen benzinin artmasi avtomobil telebinin azalmasina sebeb olar Cunki avtomobil alan satici onun tamamlayicisinin qiymetinin artmasi sebebinden daha cox xerc cekeceyini bilir Netice olaraq tamamlayici emteenin qiymetinin artmasi diger emteenin telebini azaldar ve ya eksine Zovq Telebe tesir eden en askar amil zovq amilidir Eger siz dondurma xoslayirsinizsa tebii ki ondan daha cox miqdarda alacaqsiniz Gozlemeler Sizin gelecekle bagli texminleriniz mueyyen emteeye ve ya xidmete olan bugunku telebinize tesir ede biler Eger sabah dondurmanin qiymetinin asagi duseceyini texmin edirsinizse o zaman yeqinki dondurmani bugunku qiymete almaqdan imtina edersiniz Bu zaman teleb eyrisi sola dogru suruser IstinadlarCampbell R McConnell Stanley L Brue 2007 Economics principles problems and policies Arxivlenmis suret 2017 02 15 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 23 Werner Hilderbrand 1983 On the law of demand Econometrica vol 51 No 4