Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Povest — danışıq, təhkiyə deməkdir. Povest rus dilində danışıq, təhkiyə, nağıl etmək mənasında işlənən "povestvovanie" sözündəndir.
Haqqında
Povestə bəzən böyük hekayə deyilir. Çünki povestlə hekayə bir-birinə yaxın janrlardır. Hekayədən fərqli olaraq, povestdə bir yox, bir neçə əhvalatdan bəhs olunur və təsvir olunan surətlərin sayı da hekayədəki surətlərin sayından bir neçə dəfə çox olur. Cəlil Məmmədquluzadənin “Danabaş kəndinin əhvalatları”, Ə. Vəliyevin “Gülşən”, M. Hüseynin “Kin”, Mir Cəlalın “Dağlar dilə gəldi” və başqa əsərləri Azərbaycan ədəbiyyatında povest janrının gözəl nümunələri hesab olunur.
Povestdə obrazların sayı hekayədə iştirak edənlərin sayından xeyli artıq, həyat hadisələrinin əhatə dairəsi geniş, surətlərin təsviri daha dolğun olur. Məsələn, Cəlil Məmmədquluzadənin "Poçt qutusu" hekayəsini "Danabaş kəndinin əhvalatları" əsəri ilə müqayisə etdikdə birincidə obrazların (Novruzəli, xan, poçt işçisi) sayının ikincidəki obrazlardan (Məhəmmədhəsən əmi, onun oğlu, Xudayar bəy, Zeynəb, onun oğlu Vəliqulu, qızları Fizzə və Ziba, Kərbəlayi Cəfər, Axund və s.) qat-qat az olduğu aydın görünür. Azərbaycan ədəbiyyatında ilk povest Mirzə Fətəli Axundovun "Aldanmış kəvakib" əsəri sayılır.
Hekауə ilə rоmаn arasında оrtа mövqe tutan, hekауədən böyük, rоmаndan kiçik epik əsərlər povest adlandırılır. M.Rəfili öz nəzəriyyə kitabında çox yığcam şəkildə "Böyük hekауə-роvest" deyə daxil edir. (s.22a) Оnu fərqləndirən xüsusiyyət kimi, burаdа bir deyil bir пеçə hadisənin verilməsi, epizodlаrın qаhrəmanların həyatı ilə sıx bağlı olması, fövqəlаdə qəhrəmаnlаrın deyil, həyatın adi mənzərələrinin təsvir edilməsi göstərilir və C.Məmmədquluzadənin "Dаnabaş kəndinin əhvаlаtlаrı" nümunə verilir. Əlbəttə, tam doğru olsa belə bu xüsusiyyətlər bir janr kimi povesti izah etmir. Məsələ burasındadır ki, nə rus alimləri, nə də bizim nəzəriyyəçilər bu jаnrı təуin etmək üçün həсm kriteriyasından başqa bir poetik meyar təklif etmirlər. Məsələn, görkəmli nəsrşünаs V.Kojinov onu "epik nəsrin оrtа forması" adlandırıb yazır: "Bu halda əsərin həсmi sırf zahiri və fоrmаl хаrаkter daşımır... qeyd etmək lazımdır ki, novella, povest və rоmаnı həсminə görə fərqləndirmək çох hаllаrdа prоblemlər yarаdır".
Povest mənası nəqletmə, əhvalat danışma оlаn povestvovanie-rus sözündəndir. Mir Сəlаl və P.Xəlilоvun kitabında deyilir ki, "Mahiyyət etibarilə rоman ilə povest arasında ciddi fərq yoxdur.
...Hekayə və rоmаn klassik yazıçıların yaratdıqları parlаq nümünələr əsasında Кifауət qədər müəyyənləşdiуi halda, povest jаrı bir sırа gözəl nümunələrinə baxmayarаq hələ yaranmа va kаmilləşmə prosesi keçirir". (s.l54-155) Вu fikir XX əsrin 70-ci illərinə aiddir. Belə görünür Кi, роvestin bir janrı kimi poetik təyinatı hələ tapılmayıb. Əslində Аzərbaycan ədəbiyyatında povest jаnrının iki əsrə уaxın yaşı var. İsmayıl bəy Qutqaşınlının "Rəşid bəy və Səadət xanım" (1835) povest janrının ilk və kamil nümunələrindən biridir. Eləcə də A.Bakıxanovun "Kitabi əsgəriyyə", Mirzə Fətəli Axundzadənin "Aldanmış Кəvakib" (l857) əsərləri misal göstərilə bilər.
Pоvestdən bəhs edən cavan nəzəriyyəçilər də köhnə fikirləri təkrаrlаmаqdan uzaq gedə bilmirlər. Məsələn, R.Yusifoğlu yazır: "keyfiyyət, daxili struktur təsvir baxışından rоmanlа hekayə ilə povestin аrаsınа elə bir prinsipial fərq yoxdur. Məsələ yalnız həcmdədir". (s.l43) Bu məlum fikri söylərkən о, V.Belinskinin povesti "Kiçik həcmli rоman" аdlandırmаsınа istinad edir. N.Qəhrəmanlı "Povestdə çeviklik, dinamika, oynaqlıq bilavasitə mövzu ilə bağlıdır" (s.34) deyə Mir Cəlаl və P.Xəlilоvun fikrini təkrаrlаmаqdan (Bax: s.154) uzağa gedə bilmir.
Ədəbiyyatşünas Ə.Mirəhmədov öz "Ensiklopedik lüğət"ində bu janr haqqında müəyyən təsəvvür yaratmağa çalışır: "povestdə, adətən, bir hadisə yox, əhvalаtlаrın əsas iştirakçısı (qəhrəmаnı) olan şəxsin həyatının bütöv bir dövrü, bir çox hаdisələri verilir.
Povestdə baş qəhrəmanın ətrаfindа cəmlənən yaxud оnа zidd cəhədə duran bir sıra şəxslər оlur; həуat hekаyəyə nisbətən daha geniş bir şəkildə, rоmana nisbətən az хаrаkter və hаdisələr dаirəsində əks etdirilir" (s.l69).
Povest janrının ən çox yayıldığı rus ədəbiyyatınа da onun gəlişi asan olmayıb. Vахtilə tarixi hаdisələri və qəhrəmanlаrın fəaliyyətini povest (məsələn, "Çarqradın alınması haqqında povest") deyə təhkiyə edən ruslаr onu heç XIX əsrdə də ədəbiyyatа burахmаq istəmirdilər. Lakin onu rus ədəbiyyatına hər hansı istedadlı dahi yox, "zəmanənin ruhu və ... ümumdünya hаdisələrinin сərəyanı" (V.Belinski) gətirir. "Rus povesti və Cənub Qoqolun povestləri" adlı məşhur məqаləsində bu janrın ədəbi-tаrixi taleyini və bədii imkanlarının təhlil edən V.Belinski yazır "İndi bütün ədəbiyyatımız rоman və povestə çevrilmişdir... Rоman hər şeyi öldürdü, hər şeyi uddu, onunlа birlikdə gəlmiş povest isə həttа bütün bunlаrın (pafoslu, bəlaqətli poetik vа dramatik janrlаrın-N.Ş.) izini belə hаmаrlауıb itirdi və rоman özü hörmətlə kənara çəkilərək povestlə özündən qabağa keçmək üçün yol verdi". (s.67)
Povestin bir jаnr kimi ədəbi xidməti bunda idi ki, о, ədəbiyyatı həyatа yaxınlaşdırdı, oxucu ilə həyat аrаsındа maneəsiz, səmimi bir ünsiyyət yaratdı. V.Belinski az qala hiddətlə yazırdı: "İndi özünəməxsus və müstəbid bir hökmranlıq qazanmış, heç bir rəqabətə dözməyən bu povestin mənası və sirri nədən ibarətdir? Axı bu povest nə olan şeydir və nəyə lazımdır?... Кim isə bir zaman çox gözəl demişdir ki, "povest bəşər taleyinin nəhayətsiz poemasından alınmış bir epizoddur". Bu çox düzgündür. Bəli, povest-hissələrə, minlərcə hissələrə parçаlanmış rоmandır. Povest rоmandan alınmış bir fəsildir.
... Povestin forması elədir ki, о, istədiyimiz hər bir şeyi yüngül оçerkdə insana və cəmiyyətə qarşı çevrilmiş istehzalı və tikanlı gülüşü də, insan qəlbinin dərin sözlərini də, ehtirasların amansız oyununu da özündə əks etdirə bilir. Povest qəti və sürətli, уüngül va dərin fоrmаdır: о sürətlə bir şeуdən digərinə keçir, həyаtı ən xırda hissələrə bölür və böyük həyat kitabının ayrl-ayrı vərəqlərini qoparır". (s.82)
Bununlа belə V.Belinski "Rus ədəbiyyatında povest hələ bir qonaqdır" qənaətinə gəlir. N.V.Qoqola qədər ki, rus povestlərini təhlil edib, "bizdə hələ sözün əsl mənasındа povest yoxdur" (s.99) nəticəsini çıxаrır. Beləliklə, bir janr kimi роvestə müпаsiЬət heç vaxt birmənalı olmayıb. Elə povestin özü, də bir yandan hekayənin sərt fərdiyyətinə, digər tərəfdən də rоmаnın bədii həşəmətinə qarşı mübarizə aparmаlı, ən azı опlаrа müqavimət göstərməli оlub. Povest həyatdan alınıb bədiiləşmiş bir parçadır. V.Belinski yazır: "Cənab Qoqolun povestlərindəki tam həyat həqiqəti onun mövzulаrının sadəliyi ilə birləşir. О həyatа yaltaqlanmır, lakin опа böhtan da atmtr: о, həyatda mövcud olan bütün gözəl və bəşəri şeyləri üzə çıxarıb göstərməklə sevinir, eyni zamanda həyatdаkı eybəcər-likləri az da olsa gizlətmir. Hər iki halın ikisində də о həyatа son dərəcə sadiqdir. Həyat опun əsərlərində həqiqi bir роrtretdir" (s.113).
Dünya ədəbiyyatındа bu həyat və səmimiyyət jаnrının mаrаqlı nümunələri yaranıb. Məsələn, rus ədəbiyyatından A.S.Puşkinin "Kapitan qızı", N.V.Qoqolun "Şinel", "Роrtert"-Реterburq povestləri, L.Tolstoyun "Hacı Murаd", M.Şоlохovun "İnsanın taleyi" əsərləri buпа parlаq misaldır.
Romanla povestin fərqi
Azərbaycan ədəbiyyatında nəsr əsərinin hansı janra aid olması çox vaxt mübahisə doğurur. Romana povest deyirik, povestə hekayə, ya da əksinə. Yazıçı bir nəsr əsəri qələmə alır, həcmi böyük olanda adını roman qoyur, səhifəsi az olanda povest. Ən çox da bu iki janr səhv salınır. Bəs janrları necə müəyyən etmək lazımdır? Povestlə romanın fərqi: Roman və povestin həcmi demək olar ki, eyni olur. Çox vaxt yanlış bir təsəvvür var: deyirlər ki, povest kiçik romandır. Bu bölgü dünya ədəbiyyatında aparılır, ancaq povest rus ədəbiyyatının janrı hesab olunur. “Povestvovanine” sözündədir, yəni “nəql etmə”. Rus mənbələrinin yazdığına inansaq, povest qəhrəmanın xarakter cizgilərini, onun taleyindəki ən əhəmiyyətli epizodu təsvir edir. Povestin hadisəsi məhdud bir zamanda baş verir və baxış bucağı yalnız bir nöqtəyə tuşlanır. Qəhrəmanın taleyi və şəxsiyyəti bir və yaxud bir neçə epizodla təsvir olunur: onun həyatının dəyişən vaxtlarını göstərir. Povestin süjetində romandakı kimi paralellər aparılmır. Ancaq gözlənilməz, mürəkkəb və dəyişik situasiyalar baş verə bilir. Süjet bir qəhrəmanın üzərində cəmləşir, daim müəllifin diqqətində olan personajın iç dünyası təsvir olunur. Povest içindəki hadisə ilə sosial-mədəni, yaxud tarixi proeksiyanı özündə ifadə edir. Povest də roman kimi xarakterin daxili dünyasını göstərir və onun da növləri var: satirik povest, nağıl povest. Roman isə daha geniş maştablı nəsr əsəridir. Dramatik taleyi təsvir edir, eyni zamanda həm tarixi dövrü özündə əks etdirir. Romanın əsasında ideya durur. Roman janrını qlobal problemlər, yaxud aktual sosial mövzular maraqlandırır. Roman hadisənin təsvir miqyasına görə böyük olur: müxtəlif, fərqli, qarışıq süjetlər, böyük zaman kəsimi və s. Romanın əsasında bir süjet dayanır və bir neçə süjet xətti onunla birləşir. Bu sujetlər bir-birinə bağlı olur və əsərin vahid kompozisiyasını yaradır. Romanın ideyasında fərqli dəyərlər qarşı-qarşıya gəlir, sosial mənzərə canlandırılır. Bütün bunların fonunda qəhrəmanların tipik xarakteri verilir və əsas konflikt göstərilir. Roman dövrün ab-havasını, tarixini özündə daşıyır və qəhrəmanların psixologiyası, əxlaqı, dünyagörüşü problemi geniş planda təqdim olunur. Roman janrı konkret növlərə ayrılır: sosial, psixoloji, tarixi, macəra, fantastik və detektiv romanlar.
Romanla povestin fərqləri
- Roman özündə tarixi, sosial mənalar əks etdirir. Povest isə bunu yalnız fonda göstərir.
- Romanda qəhrəmanın taleyi tarixi, sosial kontekstdə təsvir olunur. Povestdə isə əsas qəhrəmanın şəxsiyyəti konkret situasiya və hadisənin içində üzə çıxır.
- Roman süjeti qollu-budaqlı, çoxşaxəli olur, vahid bir süjetin ətrafında hadisələr inkişaf edir. Povestin süjeti isə daha asandır: parallellər, bir-birinə bağlı əlavə süjetlər yoxdur.
- Romandakı hadisə mühüm zaman intervalını ifadə edir. Povestdə isə hadisə bir zamanda baş verir və təsvir olunur.
- Romanın problematikası böyük suallar yaradır. Povest isə bu sualların yalnız bir hissəsindən ibarətdir.
- Romanın qəhrəmanları fəlsəfi ideya daşıya bilər, dünya görüşündən çıxış edə bilər. Povestdə isə mühüm olan qəhrəmanın fərdi və şəxsi xarakter cizgiləridir.
Azərbaycan ədəbiyyatındа
Аzərbaycan ədəbiyyatındа M.F.Axundzаdənin "Aldanmış Kəvakib", C.Məmmədquluzadənin "Danabaş kəndinin əhvalatları", S.Rəhimovun "Mehman", İ.Əfəndiyevin "Körpüsаlanlar" əsəri bu janrın klassik nümunələridir. 60-cı illər nəsri ədəbiyyata povestlə gəldi va bu janr sürətlə ön plana çıxarаq "yeni nəsr"in bədii-estetik mərаmnаməsinə çevrildi. İ.Hüseynovun "Теleqrаm", S. Əhmədlinin "Yamacda nişanə", Ə. Əylislinin "Аdаmlаr və аğасlar" trilogiyaır, Аnarın "Аğ liman", Elçinin "Dolça", M.Süleymanlının "Dəyirman", İ.Məlikzadənin "Quyu", .... janrın poetikasında yenililəri ilə seçildi. XX əsrin 70-ci illərində miniatür povest və опun tipik nümunəsi Ə. Əylislinin "Кür qırağının meşələri" povesti yarandı. Akademik В.Nəbiyev miniatür povesti bir janr kimi təhlil edərək yazırdı: " Ümumiyyətlə povest bir janr kimi ədəbiyyatımızda yeni olmasa da miniatür роvest son illərin ədəbi həyatındа bir hadisə kimi yeni və mаraqlıdır. Belə düşünmək yanlış olardı ki, miniatür povest yalnız həcminin xırdalığına görə geniş yayılır. Hərçənd bu özü də az əhəmiyyətli fakt deyil. Yəni iti sürət, məlumat bolluğu və elmi-texniki möсüzələr əsrinin qayğısı çox, həvəs və mаrаq dаirəsi geniş olan oxucusu az vaxt sərf etməklə daha çox və rəngаrəng bədii аləmlərə qovuşmağa, əlbəttə, biganə deyildir. Lakin miniatür povestin vətəndaşlıq hüququ qazanmasının şərtləndirən iki mühüm əlаməti də var ki, bunları mütləq qeyd etmək lazımdır. Birincisi о, həyat hаdisələrinə vaxtında, cəsаrətli müdaxilə edir, müasir mövzulаrа qətiyyətlə girişir. İkincisi isə hər сür uzunçuluq, sözçülük və təsvir xatirinə təsvirçilik bu janrın ən yaxşı nümunələrinin təbiətinə yaddır" (Tənqid və ədəbi prоses. В., 1976, s.97). Вütövlükdə isə ədəbi tanqid vərdiş etmədiyi bu yeni əsərləri-"Ağ liman"ı, "Dəуirman"ı, "Кür qırağının meşələri"ni süngü ilə qarşıladı. Вu əsərlər sovet ideologiyasının, onun sənət sаhəsində ifadəsi olan sosializm realizminin ehkаmlarını dağıdan istedadla yazılmış povestlər idi. Həyatdan vaxtsız getmiş İ. Məlikzаdə bu jаnrın iyirmidən artıq dəyərli nümunəsini yarаtdı. ("Кüçələrə su səpmişəm", "Quyu", "Dədə palıd..."). Povest müasir janrdır. O tаrixdən çox müasir həyatlа nəfəs alır. О, hekayənin gücü çatmayan, rоmanın isə yanından lovğa-lovğa ötüb keçdiyi həqiqətləri hörmət və ehtiramla ədəbiyyata gətirir. Povestdə хаrаkterlər daha səmimidir, çünki оnlar təxminən eyni psixoloji ovqat və səviyyədə olur. Rоman zаdəganlаrın, роvest isə оrtа təbəqələrin janrıdır. Опlаrın taleyi povestdə daha çox yer аlır. Böyük tənqidçi Ə.Nazim Mirzə Cəlilin "Danabaş kəndinin əhvalаtlаrı" haqında demişdir: "Cəlil Məmmədquluzаdə öz əsərləri ilə о zamana qədər yüksək, mümtaz siniflərin zövqünə xidmət üdən müqəddəs ədəbiyyat "kəbəsinə" öz çаrıqları ilə girdi və həttа özü ilə bərabər bir çox Məhəmməd Həsən əmi kimi çağırılmamış qonaqları da gətirdi. C. Məmmədquluzаdə və опun çаğırılmаmış qonaqları özlərinə vətəndaşlıq haqqını, öz ana, loru kəndli dillərinin, səslərinin dinlənilməsini tələb edirdilər." (Ə.Nazim. Cəlil Məmmədquluzаdə (Molla Nəsrəddin) В.,1936, S.l4).
H.Mirələmоvun "Xəcalət və Cəza" əsərləri müasir роvestin ən yaxşı nümunələridir. Povest XX əsr Аzərbaycan ədəbiyyatının ən doğma janrlarından biridir.
İstinadlar
- "Povest haqqında". 2022-08-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-28.
- "Ədəbi növlər və janrlar". 2022-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-18.
- "Romanla povestin fərqi". 2021-07-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-18.
Ədəbiyyat
- Nizaməddin Şəmsizadə, Ədəbiyyat nəzəriyyəsi, "Proqres" nəşriyyatı, Bakı-2012, səh.236-242
 | Ədəbiyyat ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Povest danisiq tehkiye demekdir Povest rus dilinde danisiq tehkiye nagil etmek menasinda islenen povestvovanie sozundendir HaqqindaPoveste bezen boyuk hekaye deyilir Cunki povestle hekaye bir birine yaxin janrlardir Hekayeden ferqli olaraq povestde bir yox bir nece ehvalatdan behs olunur ve tesvir olunan suretlerin sayi da hekayedeki suretlerin sayindan bir nece defe cox olur Celil Memmedquluzadenin Danabas kendinin ehvalatlari E Veliyevin Gulsen M Huseynin Kin Mir Celalin Daglar dile geldi ve basqa eserleri Azerbaycan edebiyyatinda povest janrinin gozel numuneleri hesab olunur Povestde obrazlarin sayi hekayede istirak edenlerin sayindan xeyli artiq heyat hadiselerinin ehate dairesi genis suretlerin tesviri daha dolgun olur Meselen Celil Memmedquluzadenin Poct qutusu hekayesini Danabas kendinin ehvalatlari eseri ile muqayise etdikde birincide obrazlarin Novruzeli xan poct iscisi sayinin ikincideki obrazlardan Mehemmedhesen emi onun oglu Xudayar bey Zeyneb onun oglu Veliqulu qizlari Fizze ve Ziba Kerbelayi Cefer Axund ve s qat qat az oldugu aydin gorunur Azerbaycan edebiyyatinda ilk povest Mirze Feteli Axundovun Aldanmis kevakib eseri sayilir Hekaue ile roman arasinda orta movqe tutan hekaueden boyuk romandan kicik epik eserler povest adlandirilir M Refili oz nezeriyye kitabinda cox yigcam sekilde Boyuk hekaue rovest deye daxil edir s 22a Onu ferqlendiren xususiyyet kimi burada bir deyil bir pece hadisenin verilmesi epizodlarin qahremanlarin heyati ile six bagli olmasi fovqelade qehremanlarin deyil heyatin adi menzerelerinin tesvir edilmesi gosterilir ve C Memmedquluzadenin Danabas kendinin ehvalatlari numune verilir Elbette tam dogru olsa bele bu xususiyyetler bir janr kimi povesti izah etmir Mesele burasindadir ki ne rus alimleri ne de bizim nezeriyyeciler bu janri teuin etmek ucun hesm kriteriyasindan basqa bir poetik meyar teklif etmirler Meselen gorkemli nesrsunas V Kojinov onu epik nesrin orta formasi adlandirib yazir Bu halda eserin hesmi sirf zahiri ve formal harakter dasimir qeyd etmek lazimdir ki novella povest ve romani hesmine gore ferqlendirmek coh hallarda problemler yaradir Povest menasi neqletme ehvalat danisma olan povestvovanie rus sozundendir Mir Selal ve P Xelilovun kitabinda deyilir ki Mahiyyet etibarile roman ile povest arasinda ciddi ferq yoxdur Hekaye ve roman klassik yazicilarin yaratdiqlari parlaq numuneler esasinda Kifauet qeder mueyyenlesdiui halda povest jari bir sira gozel numunelerine baxmayaraq hele yaranma va kamillesme prosesi kecirir s l54 155 Vu fikir XX esrin 70 ci illerine aiddir Bele gorunur Ki rovestin bir janri kimi poetik teyinati hele tapilmayib Eslinde Azerbaycan edebiyyatinda povest janrinin iki esre uaxin yasi var Ismayil bey Qutqasinlinin Resid bey ve Seadet xanim 1835 povest janrinin ilk ve kamil numunelerinden biridir Elece de A Bakixanovun Kitabi esgeriyye Mirze Feteli Axundzadenin Aldanmis Kevakib l857 eserleri misal gosterile biler Povestden behs eden cavan nezeriyyeciler de kohne fikirleri tekrarlamaqdan uzaq gede bilmirler Meselen R Yusifoglu yazir keyfiyyet daxili struktur tesvir baxisindan romanla hekaye ile povestin arasina ele bir prinsipial ferq yoxdur Mesele yalniz hecmdedir s l43 Bu melum fikri soylerken o V Belinskinin povesti Kicik hecmli roman adlandirmasina istinad edir N Qehremanli Povestde ceviklik dinamika oynaqliq bilavasite movzu ile baglidir s 34 deye Mir Celal ve P Xelilovun fikrini tekrarlamaqdan Bax s 154 uzaga gede bilmir Edebiyyatsunas E Mirehmedov oz Ensiklopedik luget inde bu janr haqqinda mueyyen tesevvur yaratmaga calisir povestde adeten bir hadise yox ehvalatlarin esas istirakcisi qehremani olan sexsin heyatinin butov bir dovru bir cox hadiseleri verilir Povestde bas qehremanin etrafinda cemlenen yaxud ona zidd cehede duran bir sira sexsler olur heuat hekayeye nisbeten daha genis bir sekilde romana nisbeten az harakter ve hadiseler dairesinde eks etdirilir s l69 Povest janrinin en cox yayildigi rus edebiyyatina da onun gelisi asan olmayib Vahtile tarixi hadiseleri ve qehremanlarin fealiyyetini povest meselen Carqradin alinmasi haqqinda povest deye tehkiye eden ruslar onu hec XIX esrde de edebiyyata burahmaq istemirdiler Lakin onu rus edebiyyatina her hansi istedadli dahi yox zemanenin ruhu ve umumdunya hadiselerinin sereyani V Belinski getirir Rus povesti ve Cenub Qoqolun povestleri adli meshur meqalesinde bu janrin edebi tarixi taleyini ve bedii imkanlarinin tehlil eden V Belinski yazir Indi butun edebiyyatimiz roman ve poveste cevrilmisdir Roman her seyi oldurdu her seyi uddu onunla birlikde gelmis povest ise hetta butun bunlarin pafoslu belaqetli poetik va dramatik janrlarin N S izini bele hamarlauib itirdi ve roman ozu hormetle kenara cekilerek povestle ozunden qabaga kecmek ucun yol verdi s 67 Povestin bir janr kimi edebi xidmeti bunda idi ki o edebiyyati heyata yaxinlasdirdi oxucu ile heyat arasinda maneesiz semimi bir unsiyyet yaratdi V Belinski az qala hiddetle yazirdi Indi ozunemexsus ve mustebid bir hokmranliq qazanmis hec bir reqabete dozmeyen bu povestin menasi ve sirri neden ibaretdir Axi bu povest ne olan seydir ve neye lazimdir Kim ise bir zaman cox gozel demisdir ki povest beser taleyinin nehayetsiz poemasindan alinmis bir epizoddur Bu cox duzgundur Beli povest hisselere minlerce hisselere parcalanmis romandir Povest romandan alinmis bir fesildir Povestin formasi eledir ki o istediyimiz her bir seyi yungul ocerkde insana ve cemiyyete qarsi cevrilmis istehzali ve tikanli gulusu de insan qelbinin derin sozlerini de ehtiraslarin amansiz oyununu da ozunde eks etdire bilir Povest qeti ve suretli uungul va derin formadir o suretle bir seuden digerine kecir heyati en xirda hisselere bolur ve boyuk heyat kitabinin ayrl ayri vereqlerini qoparir s 82 Bununla bele V Belinski Rus edebiyyatinda povest hele bir qonaqdir qenaetine gelir N V Qoqola qeder ki rus povestlerini tehlil edib bizde hele sozun esl menasinda povest yoxdur s 99 neticesini cixarir Belelikle bir janr kimi roveste mupasiet hec vaxt birmenali olmayib Ele povestin ozu de bir yandan hekayenin sert ferdiyyetine diger terefden de romanin bedii hesemetine qarsi mubarize aparmali en azi oplara muqavimet gostermeli olub Povest heyatdan alinib bediilesmis bir parcadir V Belinski yazir Cenab Qoqolun povestlerindeki tam heyat heqiqeti onun movzularinin sadeliyi ile birlesir O heyata yaltaqlanmir lakin opa bohtan da atmtr o heyatda movcud olan butun gozel ve beseri seyleri uze cixarib gostermekle sevinir eyni zamanda heyatdaki eybecer likleri az da olsa gizletmir Her iki halin ikisinde de o heyata son derece sadiqdir Heyat opun eserlerinde heqiqi bir rortretdir s 113 Dunya edebiyyatinda bu heyat ve semimiyyet janrinin maraqli numuneleri yaranib Meselen rus edebiyyatindan A S Puskinin Kapitan qizi N V Qoqolun Sinel Rortert Reterburq povestleri L Tolstoyun Haci Murad M Solohovun Insanin taleyi eserleri bupa parlaq misaldir Romanla povestin ferqi Azerbaycan edebiyyatinda nesr eserinin hansi janra aid olmasi cox vaxt mubahise dogurur Romana povest deyirik poveste hekaye ya da eksine Yazici bir nesr eseri qeleme alir hecmi boyuk olanda adini roman qoyur sehifesi az olanda povest En cox da bu iki janr sehv salinir Bes janrlari nece mueyyen etmek lazimdir Povestle romanin ferqi Roman ve povestin hecmi demek olar ki eyni olur Cox vaxt yanlis bir tesevvur var deyirler ki povest kicik romandir Bu bolgu dunya edebiyyatinda aparilir ancaq povest rus edebiyyatinin janri hesab olunur Povestvovanine sozundedir yeni neql etme Rus menbelerinin yazdigina inansaq povest qehremanin xarakter cizgilerini onun taleyindeki en ehemiyyetli epizodu tesvir edir Povestin hadisesi mehdud bir zamanda bas verir ve baxis bucagi yalniz bir noqteye tuslanir Qehremanin taleyi ve sexsiyyeti bir ve yaxud bir nece epizodla tesvir olunur onun heyatinin deyisen vaxtlarini gosterir Povestin sujetinde romandaki kimi paraleller aparilmir Ancaq gozlenilmez murekkeb ve deyisik situasiyalar bas vere bilir Sujet bir qehremanin uzerinde cemlesir daim muellifin diqqetinde olan personajin ic dunyasi tesvir olunur Povest icindeki hadise ile sosial medeni yaxud tarixi proeksiyani ozunde ifade edir Povest de roman kimi xarakterin daxili dunyasini gosterir ve onun da novleri var satirik povest nagil povest Roman ise daha genis mastabli nesr eseridir Dramatik taleyi tesvir edir eyni zamanda hem tarixi dovru ozunde eks etdirir Romanin esasinda ideya durur Roman janrini qlobal problemler yaxud aktual sosial movzular maraqlandirir Roman hadisenin tesvir miqyasina gore boyuk olur muxtelif ferqli qarisiq sujetler boyuk zaman kesimi ve s Romanin esasinda bir sujet dayanir ve bir nece sujet xetti onunla birlesir Bu sujetler bir birine bagli olur ve eserin vahid kompozisiyasini yaradir Romanin ideyasinda ferqli deyerler qarsi qarsiya gelir sosial menzere canlandirilir Butun bunlarin fonunda qehremanlarin tipik xarakteri verilir ve esas konflikt gosterilir Roman dovrun ab havasini tarixini ozunde dasiyir ve qehremanlarin psixologiyasi exlaqi dunyagorusu problemi genis planda teqdim olunur Roman janri konkret novlere ayrilir sosial psixoloji tarixi macera fantastik ve detektiv romanlar Romanla povestin ferqleri Roman ozunde tarixi sosial menalar eks etdirir Povest ise bunu yalniz fonda gosterir Romanda qehremanin taleyi tarixi sosial kontekstde tesvir olunur Povestde ise esas qehremanin sexsiyyeti konkret situasiya ve hadisenin icinde uze cixir Roman sujeti qollu budaqli coxsaxeli olur vahid bir sujetin etrafinda hadiseler inkisaf edir Povestin sujeti ise daha asandir paralleller bir birine bagli elave sujetler yoxdur Romandaki hadise muhum zaman intervalini ifade edir Povestde ise hadise bir zamanda bas verir ve tesvir olunur Romanin problematikasi boyuk suallar yaradir Povest ise bu suallarin yalniz bir hissesinden ibaretdir Romanin qehremanlari felsefi ideya dasiya biler dunya gorusunden cixis ede biler Povestde ise muhum olan qehremanin ferdi ve sexsi xarakter cizgileridir Azerbaycan edebiyyatinda Azerbaycan edebiyyatinda M F Axundzadenin Aldanmis Kevakib C Memmedquluzadenin Danabas kendinin ehvalatlari S Rehimovun Mehman I Efendiyevin Korpusalanlar eseri bu janrin klassik numuneleridir 60 ci iller nesri edebiyyata povestle geldi va bu janr suretle on plana cixaraq yeni nesr in bedii estetik meramnamesine cevrildi I Huseynovun Teleqram S Ehmedlinin Yamacda nisane E Eylislinin Adamlar ve agaslar trilogiyair Anarin Ag liman Elcinin Dolca M Suleymanlinin Deyirman I Melikzadenin Quyu janrin poetikasinda yenilileri ile secildi XX esrin 70 ci illerinde miniatur povest ve opun tipik numunesi E Eylislinin Kur qiraginin meseleri povesti yarandi Akademik V Nebiyev miniatur povesti bir janr kimi tehlil ederek yazirdi Umumiyyetle povest bir janr kimi edebiyyatimizda yeni olmasa da miniatur rovest son illerin edebi heyatinda bir hadise kimi yeni ve maraqlidir Bele dusunmek yanlis olardi ki miniatur povest yalniz hecminin xirdaligina gore genis yayilir Hercend bu ozu de az ehemiyyetli fakt deyil Yeni iti suret melumat bollugu ve elmi texniki mosuzeler esrinin qaygisi cox heves ve maraq dairesi genis olan oxucusu az vaxt serf etmekle daha cox ve rengareng bedii alemlere qovusmaga elbette bigane deyildir Lakin miniatur povestin vetendasliq huququ qazanmasinin sertlendiren iki muhum elameti de var ki bunlari mutleq qeyd etmek lazimdir Birincisi o heyat hadiselerine vaxtinda cesaretli mudaxile edir muasir movzulara qetiyyetle girisir Ikincisi ise her sur uzunculuq sozculuk ve tesvir xatirine tesvircilik bu janrin en yaxsi numunelerinin tebietine yaddir Tenqid ve edebi proses V 1976 s 97 Vutovlukde ise edebi tanqid verdis etmediyi bu yeni eserleri Ag liman i Deuirman i Kur qiraginin meseleri ni sungu ile qarsiladi Vu eserler sovet ideologiyasinin onun senet sahesinde ifadesi olan sosializm realizminin ehkamlarini dagidan istedadla yazilmis povestler idi Heyatdan vaxtsiz getmis I Melikzade bu janrin iyirmiden artiq deyerli numunesini yaratdi Kucelere su sepmisem Quyu Dede palid Povest muasir janrdir O tarixden cox muasir heyatla nefes alir O hekayenin gucu catmayan romanin ise yanindan lovga lovga otub kecdiyi heqiqetleri hormet ve ehtiramla edebiyyata getirir Povestde harakterler daha semimidir cunki onlar texminen eyni psixoloji ovqat ve seviyyede olur Roman zadeganlarin rovest ise orta tebeqelerin janridir Oplarin taleyi povestde daha cox yer alir Boyuk tenqidci E Nazim Mirze Celilin Danabas kendinin ehvalatlari haqinda demisdir Celil Memmedquluzade oz eserleri ile o zamana qeder yuksek mumtaz siniflerin zovqune xidmet uden muqeddes edebiyyat kebesine oz cariqlari ile girdi ve hetta ozu ile beraber bir cox Mehemmed Hesen emi kimi cagirilmamis qonaqlari da getirdi C Memmedquluzade ve opun cagirilmamis qonaqlari ozlerine vetendasliq haqqini oz ana loru kendli dillerinin seslerinin dinlenilmesini teleb edirdiler E Nazim Celil Memmedquluzade Molla Nesreddin V 1936 S l4 H Mirelemovun Xecalet ve Ceza eserleri muasir rovestin en yaxsi numuneleridir Povest XX esr Azerbaycan edebiyyatinin en dogma janrlarindan biridir Istinadlar Povest haqqinda 2022 08 30 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 28 Edebi novler ve janrlar 2022 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 18 Romanla povestin ferqi 2021 07 30 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 18 EdebiyyatNizameddin Semsizade Edebiyyat nezeriyyesi Proqres nesriyyati Baki 2012 seh 236 242 Edebiyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin