Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mir Bağır Mir Heydər oğlu Mirheydərzadə (1877, Nürgüt, Ordubad rayonu – 10 yanvar 1956, Naxçıvan) – diyаrşünаs, еtnоqrаf-аrхеоlоq.
| Mirbağır Mirheydərzadə | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1877 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 10 yanvar 1956 |
| Vəfat yeri | |
Təhsili
1887-1896-cı illərdə Naxçıvan şəhər mədrəsəsində təhsil alan bu gənc 1899-cu ildə Təbriz ruhani məktəbində təhsilini başa vurur.
İctimai-siyasi fəaliyyəti
Naxçıvanda münasib iş tapa bilmədiyindən Tiflisə gedən gənc Mirbağır burada inqilabi əhvali-ruhiyyəli adamlarla tanış olur və onlarla tez-tez görüşür. 1917-1921-ci illərdə Naxçıvanda Mir Bağır Mirheydərzadə Eynalı bəy Sultanov, Bəhram xan və Əziz xan Naxçıvanskilər, Hüseyn Cavid, Əziz Şərif, Əli Səbri Qasımov, Behbud Şahtaxtinski, S.Əsgərxanov, Bağır Rzayev, Səməd bəy Cəmilinski, Kəlbalı xan, Kərim xan və digər görkəmli şəxsiyyətlərlə birlikdə fəaliyyət göstərirdi və onların hamısı bilavasitə vətən uğrunda mübarizənin iştirakçılarına çevrilmişdilər.
1918-ci ilin ortalarında quldur Andronikin dəstələri İrəvan-Naxçıvan-Culfa dəmir yolu və şose boyunca İrana tərəf hərəkət eməkdə idi. Həmin anda Tiflis Erməni İttifaqı Xorazyantsı Naxçıvana ezam edir. Məqsəd Culfa cəbbəxanasının silahlarını ələ keçirib, silahlı dəstələr yaradıb Andronikin hücumlarına dəstək vermək idi. Onu da qeyd edək ki, hələ 1917-ci ilin noyabrında Xorazyantsın sədrliyi ilə Naxçıvanda Erməni Milli Komitəsi yaranmışdı. Onun əsas vəzifəsi terror aktları ilə Naxçıvan əhalisi arasında vahimə və xof yaratmaq və yerli idarəçiliyi ələ keçirməkdən ibarət idi.
Belə bir mürəkkəb vəziyyətdə Mir Bağır Mirheydərzadə naxçıvanlı mübarizə dostları ilə hərbiləşdirilmiş dağınıq qüvvələri ümumi düşmənə qarşı mübarizəyə səfərbər edirdi. Bu səylər baş tutmasaydı, Naxçıvanın vəziyyəti daha da ağır və faciəli ola bilərdi. Həmin dövrdə Naxçıvanda "Mücəddin" siyasi dərnəyinə (rəhbəri M. B. Mirheydərzadə) Eynalı Sultanov, Ömər Faiq Nemanzadə, Əziz Şərif kimi görkəmli ziyalılar xüsusi rəğbət bəsləyirdilər, çünki bu siyasi təşkilat xalqın xilasını Rusiya yox, Türkiyə ilə birlikdə görürdü.
Elmi və elmi təşkilati fəaliyyəti
İnqilabi dünyagörüşlü ziyalı kimi yetişmiş Mir Bağır Mirheydərzadə maarif və mədəniyyət sahəsində Naxçıvanın demokratik ruhlu vətənpərvər oğullarına qarışıb ömrünün axırına kimi biliyini və bacarığını tariximizin aydınlanmasına yönəltmişdir.
Mir Bağır Mirheydərzadə Nахçıvаnın tаriхinin, diyаrın tаriхi аbidələrinin və yеr аdlаrının öyrənilməsi, аrхеоlоji mаtеriаllаrın və fоlklоr nümunələrinin tоplаnıb tədqiq еdilməsi ilə məşğul idi. Аzərbаycаnı Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyəti Nахçıvаn şöbəsinin еlmi kаtibi оlmuş, аkаdеmik İ.İ.Mеşşаninоvun (1926); prоf. А.Müllеrin (1927), Ə.Ələkbərоv və О.Həbibullаyеvin (1951) Nахçıvаn ərаzisində аpаrdıqlаrı аrхеоlоji qаzıntılаrdа fəаl iştirаk еtmişdir. Əlyаzmаlаrı АMЕА-nın Əlyаzmаlаr İnstitutundа sахlаnılır.
Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi 1924-cü ildə təşkil edilib. 1925-ci ildə yaradılan "Naxçıvan Tədqiq və Tətəbbö" cəmiyyətinin muzeyin zənginləşməsində xüsusi rolu olub. Cəmiyyətin sədri Mir Bağır Mirheydərzadə muzeyin inkişafı üçün böyük əmək sərf edib. Muzeyə eksponat toplanmasında və onun zənginləşdirilməsində bu cəmiyyətin üzvlərindən M.Mirheydərzadə, Ağa Məhəmməd (Ərbab), L.Hüseynzadə, Z.Seyidov (Seyid Səbri), Ə.Mirzəyev, məşhur şair və dramaturq H.Cavidin böyük qardaşı M.Rasizadə, Q.İmanov və digərləri fəal iştirak etmişlər. Muzeyin 1926-1930-cu illərdəki fəaliyyəti, əsasən, eksponat toplanmasından ibarət olmuşdur. 1930-cu ildə muzey rəhbərliyində kadr dəyişikliyi olmuş, B.Əlibəyovdan sonra “Tədqiq və Tətəbbö” Cəmiyyətində elmi katib vəzifəsində işləmiş Mir Bağır Mirheydərzadə Naxçıvan MSSR Xalq Maarif Komissarlığının 27 avqust 1930-cu il tarixli əmri ilə muzeyə direktor təyin edilmişdir. Həmin dövrdə Naxçıvan Tarix-Etnoqrafiya Muzeyinin adı da dəyişdirilərək “Naxçıvan Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi” adlandırılmışdır. Mir Bağır Mirheydərzadə 1944-cü ilədək muzeydə çalışmışdı.
Mir Bağır Mirheydərzadənin ən qiymətli və dəyərli işlərindən biri də epiqrafik mətnlərin ortaya çıxarmasıdır. O, Naxçıvanın orta əsrlər epiqrafik abidələrini tədqiq edirdi. 1928-ci ildə "Naxçıvan Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyəti"nin elmi katibi kimi Qarabağlar türbəsində qoşa minarəli baştağın kitabəsində ərəb dilində bu sözlərin yazıldığını müəyyən etmişdi: "Allahın bu nişanəsi türkman Quti xatındır". Onun müsəlman kitabələri haqqında xeyli tədqiqatları var.
Mir Bağır Mirheydərzadənin Şərq ədəbiyyatı məsələləri, sufizm, təsəvvüf, hürufilik, eləcə də çeşidli ədəbi cərəyən və metod haqqındakı araşdırma və axtarışları da maraqlıdır. Milli folklorumuzu ilk toplayıb öyrənənlərdən biri də elə Mir Bağır Mirheydərzadədir. Onun çağdaş həyata, elm və dil məsələlərinə aid yazıları da ayrıca maraq doğurur. Mir Bağır Mirheydərzadə muzey direktoru işləyə-işləyə mətbuatda ictimai quruluşa, milli münasibətlərə, qadın azadlığına və s. problemlərə həsr olunmuş elmi, elmi-publisistik məqalələr çap etdirmişdir.
Mir Bağır Mirheydərzadə muzeyə rəhbərlik etdiyi dövrdə tarix, ədəbiyyat və mədəniyyət sahələrində bir sıra mühüm respublika əhəmiyyətli tədbirlərin təşkilatçısı olmuşdur.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Mir Bağır Mirheydərzadə, "Soy" еlmi-kütləvi dərgi, 2012, №2, səh.33-35
- Rəhimov N. Naxçıvanda ilk dövlət muzeyinin qurucularından biri – Mirbağır Mirheydərzadə. "Şərq qapısı" qəzeti, 17.07.2017
Xarici keçidlər
- Folklorşünas, epiqrafçı alim[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mir Bagir Mir Heyder oglu Mirheyderzade 1877 Nurgut Ordubad rayonu 10 yanvar 1956 Naxcivan diyarsunas etnoqraf arheoloq Mirbagir MirheyderzadeDogum tarixi 1877Dogum yeri Nurgut Ordubad rayonu Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 10 yanvar 1956 1956 01 10 Vefat yeri Naxcivan Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR SSRITehsili1887 1896 ci illerde Naxcivan seher medresesinde tehsil alan bu genc 1899 cu ilde Tebriz ruhani mektebinde tehsilini basa vurur Ictimai siyasi fealiyyetiNaxcivanda munasib is tapa bilmediyinden Tiflise geden genc Mirbagir burada inqilabi ehvali ruhiyyeli adamlarla tanis olur ve onlarla tez tez gorusur 1917 1921 ci illerde Naxcivanda Mir Bagir Mirheyderzade Eynali bey Sultanov Behram xan ve Eziz xan Naxcivanskiler Huseyn Cavid Eziz Serif Eli Sebri Qasimov Behbud Sahtaxtinski S Esgerxanov Bagir Rzayev Semed bey Cemilinski Kelbali xan Kerim xan ve diger gorkemli sexsiyyetlerle birlikde fealiyyet gosterirdi ve onlarin hamisi bilavasite veten ugrunda mubarizenin istirakcilarina cevrilmisdiler 1918 ci ilin ortalarinda quldur Andronikin desteleri Irevan Naxcivan Culfa demir yolu ve sose boyunca Irana teref hereket emekde idi Hemin anda Tiflis Ermeni Ittifaqi Xorazyantsi Naxcivana ezam edir Meqsed Culfa cebbexanasinin silahlarini ele kecirib silahli desteler yaradib Andronikin hucumlarina destek vermek idi Onu da qeyd edek ki hele 1917 ci ilin noyabrinda Xorazyantsin sedrliyi ile Naxcivanda Ermeni Milli Komitesi yaranmisdi Onun esas vezifesi terror aktlari ile Naxcivan ehalisi arasinda vahime ve xof yaratmaq ve yerli idareciliyi ele kecirmekden ibaret idi Bele bir murekkeb veziyyetde Mir Bagir Mirheyderzade naxcivanli mubarize dostlari ile herbilesdirilmis daginiq quvveleri umumi dusmene qarsi mubarizeye seferber edirdi Bu seyler bas tutmasaydi Naxcivanin veziyyeti daha da agir ve facieli ola bilerdi Hemin dovrde Naxcivanda Muceddin siyasi derneyine rehberi M B Mirheyderzade Eynali Sultanov Omer Faiq Nemanzade Eziz Serif kimi gorkemli ziyalilar xususi regbet besleyirdiler cunki bu siyasi teskilat xalqin xilasini Rusiya yox Turkiye ile birlikde gorurdu Elmi ve elmi teskilati fealiyyetiInqilabi dunyagoruslu ziyali kimi yetismis Mir Bagir Mirheyderzade maarif ve medeniyyet sahesinde Naxcivanin demokratik ruhlu vetenperver ogullarina qarisib omrunun axirina kimi biliyini ve bacarigini tariximizin aydinlanmasina yoneltmisdir Mir Bagir Mirheyderzade Nahcivanin tarihinin diyarin tarihi abidelerinin ve yer adlarinin oyrenilmesi arheoloji materiallarin ve folklor numunelerinin toplanib tedqiq edilmesi ile mesgul idi Azerbaycani Tedqiq ve Tetebbo Cemiyyeti Nahcivan sobesinin elmi katibi olmus akademik I I Messaninovun 1926 prof A Mullerin 1927 E Elekberov ve O Hebibullayevin 1951 Nahcivan erazisinde apardiqlari arheoloji qazintilarda feal istirak etmisdir Elyazmalari AMEA nin Elyazmalar Institutunda sahlanilir Naxcivan Dovlet Tarix Muzeyi 1924 cu ilde teskil edilib 1925 ci ilde yaradilan Naxcivan Tedqiq ve Tetebbo cemiyyetinin muzeyin zenginlesmesinde xususi rolu olub Cemiyyetin sedri Mir Bagir Mirheyderzade muzeyin inkisafi ucun boyuk emek serf edib Muzeye eksponat toplanmasinda ve onun zenginlesdirilmesinde bu cemiyyetin uzvlerinden M Mirheyderzade Aga Mehemmed Erbab L Huseynzade Z Seyidov Seyid Sebri E Mirzeyev meshur sair ve dramaturq H Cavidin boyuk qardasi M Rasizade Q Imanov ve digerleri feal istirak etmisler Muzeyin 1926 1930 cu illerdeki fealiyyeti esasen eksponat toplanmasindan ibaret olmusdur 1930 cu ilde muzey rehberliyinde kadr deyisikliyi olmus B Elibeyovdan sonra Tedqiq ve Tetebbo Cemiyyetinde elmi katib vezifesinde islemis Mir Bagir Mirheyderzade Naxcivan MSSR Xalq Maarif Komissarliginin 27 avqust 1930 cu il tarixli emri ile muzeye direktor teyin edilmisdir Hemin dovrde Naxcivan Tarix Etnoqrafiya Muzeyinin adi da deyisdirilerek Naxcivan Tarix Diyarsunasliq Muzeyi adlandirilmisdir Mir Bagir Mirheyderzade 1944 cu iledek muzeyde calismisdi Mir Bagir Mirheyderzadenin en qiymetli ve deyerli islerinden biri de epiqrafik metnlerin ortaya cixarmasidir O Naxcivanin orta esrler epiqrafik abidelerini tedqiq edirdi 1928 ci ilde Naxcivan Tedqiq ve Tetebbo Cemiyyeti nin elmi katibi kimi Qarabaglar turbesinde qosa minareli bastagin kitabesinde ereb dilinde bu sozlerin yazildigini mueyyen etmisdi Allahin bu nisanesi turkman Quti xatindir Onun muselman kitabeleri haqqinda xeyli tedqiqatlari var Mir Bagir Mirheyderzadenin Serq edebiyyati meseleleri sufizm tesevvuf hurufilik elece de cesidli edebi cereyen ve metod haqqindaki arasdirma ve axtarislari da maraqlidir Milli folklorumuzu ilk toplayib oyrenenlerden biri de ele Mir Bagir Mirheyderzadedir Onun cagdas heyata elm ve dil meselelerine aid yazilari da ayrica maraq dogurur Mir Bagir Mirheyderzade muzey direktoru isleye isleye metbuatda ictimai qurulusa milli munasibetlere qadin azadligina ve s problemlere hesr olunmus elmi elmi publisistik meqaleler cap etdirmisdir Mir Bagir Mirheyderzade muzeye rehberlik etdiyi dovrde tarix edebiyyat ve medeniyyet sahelerinde bir sira muhum respublika ehemiyyetli tedbirlerin teskilatcisi olmusdur MenbeEnver Cingizoglu Mir Bagir Mirheyderzade Soy elmi kutlevi dergi 2012 2 seh 33 35 Rehimov N Naxcivanda ilk dovlet muzeyinin qurucularindan biri Mirbagir Mirheyderzade Serq qapisi qezeti 17 07 2017Xarici kecidlerFolklorsunas epiqrafci alim olu kecid