Antropoloji linqvistika — dilin və mədəniyyətin qarşılıqlı əlaqələrini araşdıran bir dilçilik sahəsi. Bu sahə dilin insan cəmiyyətlərindəki sosial, mədəni və tarixi rolunu öyrənir və dilin müxtəlif mədəniyyətlərdə necə işlədiyini, necə qurulduğunu və mədəniyyətin bir ifadəsi olduğunu anlamağa çalışır. Antropoloji linqvistika mədəniyyətin dildən, dilin isə mədəniyyətdən necə təsirləndiyini göstərir.
Dilçilik |
Fonologiya Generativ linqvistika |
Deskriptiv linqvistika |
Antropoloji linqvistika Təkamül linqvistikası (, etimologiya) Sosiolinqvistika |
Tətbiqi dilçilik |
Kompüter dilçiliyi
|
Digərləri |
Ədəbiyyat
|
Antropoloji Linqvistikanın əsas cəhətləri
Antropoloji linqvistika dilin və mədəniyyətin qarşılıqlı təsirini araşdırır. Dil yalnız bir ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də mədəni dəyərlərin, inancların, biliklərin və dünyagörüşünün daşıyıcısıdır. Fərqli mədəniyyətlərdə insanlar dünyanı və özlərini fərqli şəkildə təsvir edirlər və bu, onların dillərində də əks olunur. Antropoloji linqvistika dil müxtəlifliyi ilə insanların dünya görüşləri arasında əlaqə olduğunu irəli sürür. Bu yanaşma dilin bir mədəniyyəti formalaşdırdığını və müəyyən mədəniyyətin dili vasitəsilə dünya haqqında məlumatların necə təmsil olunduğunu göstərir. Bu nəzəriyyəyə görə, dil insanların reallığı necə gördüyünü müəyyən edir və dilə əsasən insanların dünyanı fərqli cür qavrayacaqları iddia edilir. Antropoloji linqvistlər dili mədəni sosiallaşmanın və insanların müəyyən sosial vəzifələri yerinə yetirməsinin bir aləti kimi görürlər. Dil yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də insanlar arasında münasibətləri və rolları müəyyənləşdirən bir mexanizmdir. Bu sahədə, dilin insanların statusunu, cinsiyyətini, etnik mənsubiyyətini və sosial qrupları necə əks etdirdiyi araşdırılır. Bir çox mədəniyyətlərdə dil, inancların və ritual fəaliyyətlərin təməlini təşkil edir. Antropoloji linqvistlər dini mərasimlərdə, dualarda və müqəddəs mətnlərdə dilin necə işlədiyini araşdırır. Dil bu kimi hallarda yalnız ünsiyyət deyil, həm də ruhani və ya ritual məqsədlər üçün güclü bir vasitə olur. Antropoloji linqvistika dili bir qrupun və ya cəmiyyətin kimliyinin formalaşdırılması üçün mühüm bir vasitə kimi qəbul edir. Dil, etnik, regional, dini və ya sosial qrupların özlərini ifadə etməsinin və bir-birindən fərqlənməsinin əsas yollarından biridir. İnsanlar dil vasitəsilə öz mədəni identikliyini qoruyur və bir qrupda mənsubiyyət hissi yaradırlar. Antropoloji linqvistika dillərin tarixi inkişafını da öyrənir. Dillər zamanla necə dəyişir, müxtəlif mədəni qruplarla əlaqədə necə yenidən formalaşır, ya da əksinə olaraq necə yoxa çıxır, antropoloji linqvistikanın tədqiqat sahəsinə daxildir. Dil təkamülünün tarixi aspekti insan cəmiyyətlərinin inkişafı haqqında dərin məlumatlar verir. Antropoloji linqvistlər tez-tez dil ölümünü və yoxa çıxmaqda olan dilləri də tədqiq edirlər. Dünya miqyasında bir çox kiçik dillər ya məhv olmaq üzrədir, ya da artıq ölüb. Bu dillər mədəni irsin əhəmiyyətli bir hissəsi olduğundan, onları sənədləşdirmək və yenidən canlandırmaq antropoloji linqvistikanın vacib məqsədlərindən biridir.
Antropoloji Linqvistikanın Əsas Prinsipləri
Antropoloji linqvistika dilin və mədəniyyətin qarşılıqlı təsirli bir əlaqə içində olduğunu vurğulayır. Mədəniyyətlər dilləri formalaşdırır və dillər mədəniyyətlərin təmsilçisidir. Hər bir cəmiyyətdə dil mədəniyyətin quruluşuna və dəyərlərinə uyğun olaraq işləyir. Dillər zamanla dəyişir və cəmiyyətin sosial və mədəni dəyişiklikləri ilə birlikdə formalaşır. Antropoloji linqvistlər bu dəyişikliklərin səbəblərini və nəticələrini araşdırır. Bir dilin tərkibində olan sözlər və qrammatik qaydalar cəmiyyətin mədəniyyətini, inanclarını və dəyərlərini əks etdirir. Məsələn, müəyyən dillərdə rənglər, ailə münasibətləri və ya təbiət hadisələri ilə bağlı çoxlu xüsusi sözlərin olması həmin mədəniyyətin həmin sahələrə verdiyi əhəmiyyətin göstəricisidir.
Antropoloji Linqvistikanın Tətbiqi
Antropoloji linqvistika insan cəmiyyətlərindəki münasibətləri dil vasitəsilə başa düşməyə çalışır. Bu tədqiqatlar fərqli dillər və mədəniyyətlər arasındakı əlaqələr, sosial davranış və ünsiyyət qaydalarının təhlilinə əsaslanır. Kiçik dillərin və ya az bilinən dillərin sənədləşdirilməsi antropoloji linqvistikanın mühüm vəzifələrindən biridir. Bu dilləri sənədləşdirmək onların yox olmadan əvvəl gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün vacibdir. Antropoloji linqvistika dil vasitəsilə insanların ideologiyalarını, inanclarını və dəyərlərini necə ifadə etdiyini araşdırır. Bu, həm də dilin güc strukturlarında necə istifadə olunduğunu göstərir. Antropoloji linqvistika dilin insan cəmiyyətlərində mədəniyyətin ifadə vasitəsi kimi oynadığı rolu və təsirini araşdırır. Bu sahə dili yalnız ünsiyyət vasitəsi kimi deyil, həm də insan düşüncəsini, sosial strukturları və mədəni irsi formalaşdıran güclü bir vasitə kimi görür. Antropoloji linqvistika dil və mədəniyyət arasındakı əlaqələri öyrənərək, fərqli cəmiyyətlərdə dillərin necə işlədiyini və inkişaf etdiyini anlamağa kömək edir.
İstinadlar
- Foley, Uiliam A. Antropoloji dilçilik // Tətbiqi Dilçilik Ensiklopediyası (ingilis). Bləkvell nəşriyyatı Ltd. 2012-01-01. doi:10.1002/9781405198431.wbeal0031. ISBN .
- Blount, Ben. Praqmatika kitabçası. Gürcüstan Universiteti. 2009. 37–44.
- Teeter, Karl V. "Antropoloji dilçilik və linqvistik antropologiya". Amerikalı antropoloq. 66 (4). 1964: 878–879. doi:10.1525/aa.1964.66.4.02a00120.
- Duranti, Alessandro. Linqvistik Antropologiya: Oxucu (ingilis). Con Viley & ogulları. 2009-05-04. ISBN .
- "Mədəniyyətlər arasında dilin sosiallaşması - Cambridge University Press". www.cambridge.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2017-04-17.
- Sczegielniak, Adam. "Phonology: The Sound Pattern of Language" (PDF). İstifadə tarixi: October 4, 2020.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Antropoloji linqvistika dilin ve medeniyyetin qarsiliqli elaqelerini arasdiran bir dilcilik sahesi Bu sahe dilin insan cemiyyetlerindeki sosial medeni ve tarixi rolunu oyrenir ve dilin muxtelif medeniyyetlerde nece islediyini nece quruldugunu ve medeniyyetin bir ifadesi oldugunu anlamaga calisir Antropoloji linqvistika medeniyyetin dilden dilin ise medeniyyetden nece tesirlendiyini gosterir DilcilikDunya dilleriFonologiya Morfologiya Sintaksis Semantika Praqmatika Koqnitiv dilcilik Generativ linqvistikaDeskriptiv linqvistikaAntropoloji linqvistika Tekamul linqvistikasi etimologiya Fonetika SosiolinqvistikaTetbiqi dilcilikKomputer dilciliyi Kriminalistika Dilin menimsenilmesi Dil qiymetlendirmesi Dil inkisafi Antropoloji linqvistika PsixolinqvistikaDigerleriEdebiyyat Dunya dilleribrAntropoloji Linqvistikanin esas cehetleriAntropoloji linqvistika dilin ve medeniyyetin qarsiliqli tesirini arasdirir Dil yalniz bir unsiyyet vasitesi deyil hem de medeni deyerlerin inanclarin biliklerin ve dunyagorusunun dasiyicisidir Ferqli medeniyyetlerde insanlar dunyani ve ozlerini ferqli sekilde tesvir edirler ve bu onlarin dillerinde de eks olunur Antropoloji linqvistika dil muxtelifliyi ile insanlarin dunya gorusleri arasinda elaqe oldugunu ireli surur Bu yanasma dilin bir medeniyyeti formalasdirdigini ve mueyyen medeniyyetin dili vasitesile dunya haqqinda melumatlarin nece temsil olundugunu gosterir Bu nezeriyyeye gore dil insanlarin realligi nece gorduyunu mueyyen edir ve dile esasen insanlarin dunyani ferqli cur qavrayacaqlari iddia edilir Antropoloji linqvistler dili medeni sosiallasmanin ve insanlarin mueyyen sosial vezifeleri yerine yetirmesinin bir aleti kimi gorurler Dil yalniz unsiyyet vasitesi deyil hem de insanlar arasinda munasibetleri ve rollari mueyyenlesdiren bir mexanizmdir Bu sahede dilin insanlarin statusunu cinsiyyetini etnik mensubiyyetini ve sosial qruplari nece eks etdirdiyi arasdirilir Bir cox medeniyyetlerde dil inanclarin ve ritual fealiyyetlerin temelini teskil edir Antropoloji linqvistler dini merasimlerde dualarda ve muqeddes metnlerde dilin nece islediyini arasdirir Dil bu kimi hallarda yalniz unsiyyet deyil hem de ruhani ve ya ritual meqsedler ucun guclu bir vasite olur Antropoloji linqvistika dili bir qrupun ve ya cemiyyetin kimliyinin formalasdirilmasi ucun muhum bir vasite kimi qebul edir Dil etnik regional dini ve ya sosial qruplarin ozlerini ifade etmesinin ve bir birinden ferqlenmesinin esas yollarindan biridir Insanlar dil vasitesile oz medeni identikliyini qoruyur ve bir qrupda mensubiyyet hissi yaradirlar Antropoloji linqvistika dillerin tarixi inkisafini da oyrenir Diller zamanla nece deyisir muxtelif medeni qruplarla elaqede nece yeniden formalasir ya da eksine olaraq nece yoxa cixir antropoloji linqvistikanin tedqiqat sahesine daxildir Dil tekamulunun tarixi aspekti insan cemiyyetlerinin inkisafi haqqinda derin melumatlar verir Antropoloji linqvistler tez tez dil olumunu ve yoxa cixmaqda olan dilleri de tedqiq edirler Dunya miqyasinda bir cox kicik diller ya mehv olmaq uzredir ya da artiq olub Bu diller medeni irsin ehemiyyetli bir hissesi oldugundan onlari senedlesdirmek ve yeniden canlandirmaq antropoloji linqvistikanin vacib meqsedlerinden biridir Antropoloji Linqvistikanin Esas PrinsipleriAntropoloji linqvistika dilin ve medeniyyetin qarsiliqli tesirli bir elaqe icinde oldugunu vurgulayir Medeniyyetler dilleri formalasdirir ve diller medeniyyetlerin temsilcisidir Her bir cemiyyetde dil medeniyyetin qurulusuna ve deyerlerine uygun olaraq isleyir Diller zamanla deyisir ve cemiyyetin sosial ve medeni deyisiklikleri ile birlikde formalasir Antropoloji linqvistler bu deyisikliklerin sebeblerini ve neticelerini arasdirir Bir dilin terkibinde olan sozler ve qrammatik qaydalar cemiyyetin medeniyyetini inanclarini ve deyerlerini eks etdirir Meselen mueyyen dillerde rengler aile munasibetleri ve ya tebiet hadiseleri ile bagli coxlu xususi sozlerin olmasi hemin medeniyyetin hemin sahelere verdiyi ehemiyyetin gostericisidir Antropoloji Linqvistikanin TetbiqiAntropoloji linqvistika insan cemiyyetlerindeki munasibetleri dil vasitesile basa dusmeye calisir Bu tedqiqatlar ferqli diller ve medeniyyetler arasindaki elaqeler sosial davranis ve unsiyyet qaydalarinin tehliline esaslanir Kicik dillerin ve ya az bilinen dillerin senedlesdirilmesi antropoloji linqvistikanin muhum vezifelerinden biridir Bu dilleri senedlesdirmek onlarin yox olmadan evvel gelecek nesillere oturulmesi ucun vacibdir Antropoloji linqvistika dil vasitesile insanlarin ideologiyalarini inanclarini ve deyerlerini nece ifade etdiyini arasdirir Bu hem de dilin guc strukturlarinda nece istifade olundugunu gosterir Antropoloji linqvistika dilin insan cemiyyetlerinde medeniyyetin ifade vasitesi kimi oynadigi rolu ve tesirini arasdirir Bu sahe dili yalniz unsiyyet vasitesi kimi deyil hem de insan dusuncesini sosial strukturlari ve medeni irsi formalasdiran guclu bir vasite kimi gorur Antropoloji linqvistika dil ve medeniyyet arasindaki elaqeleri oyrenerek ferqli cemiyyetlerde dillerin nece islediyini ve inkisaf etdiyini anlamaga komek edir IstinadlarFoley Uiliam A Antropoloji dilcilik Tetbiqi Dilcilik Ensiklopediyasi ingilis Blekvell nesriyyati Ltd 2012 01 01 doi 10 1002 9781405198431 wbeal0031 ISBN 9781405198431 Blount Ben Praqmatika kitabcasi Gurcustan Universiteti 2009 37 44 Teeter Karl V Antropoloji dilcilik ve linqvistik antropologiya Amerikali antropoloq 66 4 1964 878 879 doi 10 1525 aa 1964 66 4 02a00120 Duranti Alessandro Linqvistik Antropologiya Oxucu ingilis Con Viley amp ogullari 2009 05 04 ISBN 9781405126335 Medeniyyetler arasinda dilin sosiallasmasi Cambridge University Press www cambridge org ingilis Istifade tarixi 2017 04 17 Sczegielniak Adam Phonology The Sound Pattern of Language PDF Istifade tarixi October 4 2020