Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xoca Sadəttin Əfəndi (1536[…], Konstantinopol – 1599[…], Konstantinopol) — Osmanlı tarixçisi, müdərrisi və şeyxülislamı.
| Xoca Sadəttin Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Bostanzadə Mehmed Əfəndi |
| Sonrakı | Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1536/1537 |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı İmperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı İmperiyası |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | tarixçi, hakim, Şeyxülislam, Qazəsgər |
| Atası | Həsən Can |
| Uşaqları | Çələbi Mehmed Əfəndi Mehmed Əsad Əfəndi Əbdüləziz Əfəndi Saleh Əfəndi |
| Dini | islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Hicri 943-cü ildə (1536/37) İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Babası Şah İsmayılın müridlərindən olan, ancaq Çaldıran döyüşündən sonra Sultan Səlim tərəfindən İstanbula aparılan İsfahanlı Hafiz Məhəmməd, atası isə Sultan Səlimin ən yaxın adamlarından Həsən Can Çələbidir. Atasının saraya yaxınlığı səbəbilə kiçik yaşlarında mükəmməl saray təhsili aldı. Sahn-ı səman müdərrisi Qaramani Mehmed Əfəndidən və dövrün digər məşhur alimlərindən dərslər aldı. Daha sonra şeyxülislam Əbussuud Əfəndi tərəfindən məzun oldu və 1556-cı ildə İstanbuldakı Murad Paşa mədrəsəsinə müdərris təyin edildi. 1564-cü ilin mayında Bursadakı İldırım Bəyazid mədrəsəsinə, 1571-ci ildə isə Sahn-ı səman mədrəsəsinə nəql edilmişdir. 1573-cü ilin mayında Şahzadə Muradın müəllimi İbrahim Əfəndinin vəfatı ilə şahzadə müəllimi təyin edildi və Manisaya göndərildi.
Bu vəzifə Sadəttin Əfəndinin həyatında dönüm nöqtəsi oldu və elm sahəsində olduğu qədər dövlət idarəsində nüfuzu artdı. Bundan sonra Xoca və ya Xoca Əfəndi olaraq məşhurlaşdı. Manisada tələbəsi üzərində nüfuzunu artırdı. 8 ay sonra isə Sultan Murad taxta çıxmaq üçün İstanbula çağırıldı və Sadəttin Əfəndi də onunla birlikdə İstanbula gəldi. 22 dekabr 1574 tarixində baş tutan cülus mərasiminin ardından xacə-yi sultani ünvanı aldı. Həm padşahın müəllimi, həm də ən yaxın adamı olan Sadəttin Əfəndi sarayda nüfuzlu şəxslərdən birinə çevrildi. Tutduğu mövqeyi gücləndirmək üçün Sokollu Mehmed Paşanın müxalifləriylə ittifaq quran Sadəttin Əfəndi İngiltərə ilə qurulan diplomatik əlaqələrdə önəmli rol oynadı.
Sadəttin Əfəndinin sarayda və dövlət idarəsindəki nüfuzu Sultan Muradın ölümündən sonra da dəyişmədi. Sultan Mehmedin taxta çıxışından sonra ona ilk tabe olan da Sadəttin Əfəndi oldu. Ən önəmlisi isə, gənc padşahın şahzadəlik dövründəki müəllimi olan Molla Nasuh cülus mərasimindən iki gün əvvəl vəfat etmiş, bu səbəblə Sadəttin Əfəndi xacəyi-sultani ünvanını daşımağa davam etmişdi. Bu əsnada Validə Safiyə Sultanın dəstəyini alaraq əzəldən bəri düşmən olduğu şeyxülislam Bostanzadə Mehmed Əfəndini gözdən saldı. Çox keçmədən Sultan Mehmed, vəzirliyə və elmi rütbələrə təyinatlarda Sadəttin Əfəndi ilə məşvərət edilməsi əmrini verdi və beləliklə, onun sarayda və dövlət idarəsindəki rolu artdı. Bununla da Qoca Sənan Paşa və Kürəkən İbrahim Paşa kimi ard-arda vəzifəyə gətirilən sədrəzəmlər də onunla yaxşı münasibətlər qurmağa məcbur oldular. Gələ biləcəyi ən yüksək rütbəyə gələn Sadəttin Əfəndi Sultan Mehmedin Avstriya üzərinə şəxsən səfərə qatılması üçün padşahı təşviq etmiş, Xaçoba müharibəsindəki qələbədə önəmli rol oynamışdır. Ordunun müharibədəki nizamına da qarışan Sadəttin Əfəndi padşahla birlikdə ordunun mərkəzində yer aldı və 3 gün davam edən müharibəni padşah və sədrəzəmlə birlikdə idarə etdi. Müharibənin ikinci günü (26 oktyabr 1596) Osmanlı cəbhəsi məğlub olmuş, Habsburq qüvvələri xəzinə sandıqlarının olduğu yerə qədər irəliləyərək burada öz bayraqlarını dalğalandırmışdı. Padşahın bu qədər yaxınına gələn düşmən qüvvələrindən çəkinən sədrəzəm Kürəkən İbrahim Paşa sultanın döyüş meydanından qaçması üçün hazırlıq görmüş, buna baxmayaraq Sadəttin Əfəndi Sultan Mehmedə hırka-ı səadəti geyindirərək müharibəni davam etdirməsi üçün tələbəsini təşviq etmişdir.
Xaçoba müharibəsindəki qələbə Sadəttin Əfəndinin nüfuzunu və təsirini daha da artırdı. Ancaq bu vəziyyət çox çəkmədi. Cığalızadə Sənan Paşanın Kürəkən İbrahim Paşanın yerinə sədarətə gətirilməsini istədiyi üçün Validə Safiyə Sultanla münasibətləri pisləşdi. Sultan Mehmed anasının təlkinləriylə Kürəkən İbrahim Paşanı yenidən sədarətə gətirdi və Sadəttin Əfəndini xacə-yi sultanlıqdan alaraq təyinatlara qarışmamasını buyurdu (28 yanvar 1597). Bu əsnada aralarında şeyxülislam Bostanzadə Mehmed Əfəndi və keçmişdə dost olduğu şair Bakinin də olduğu düşmənləri onun Məkkə qazısı olaraq mərkəzdən uzaqlaşdırılmasını təklif etsələr də, yaşlı olması səbəbilə bu təklif qəbul edilməmişdir.
Ancaq 10 ay sonra Kürəkən İbrahim Paşanın sədarətdən alınması (3 noyabr 1597) və Bostanzadə Mehmed Əfəndinin ölümü Sadəttin Əfəndini heç gözləmədiyi vaxtda şeyxülislam elədi. Yeni sədrəzəm Xədim Həsən Paşa şeyxülislamlığa namizəd olaraq şair Baki və Qaraçələbizadə Hüsaməddin Əfəndini göstərsə də, Sultan Mehmed Sadəttin Əfəndini seçdi və 1 aprel 1598-ci ildə xacə-yi sultani ünvanı sabit qalmaqla Xoca Sadəttin Əfəndi şeyxülislamlığa gətirildi.
Beləliklə, yenidən dövlət idarəsinin mərkəzində yer alan Sadəttin Əfəndi rəqiblərindən intiqam almağa başladı və yenə dövlət ilərinə müdaxilə etməyə başladı. Xədim Həsən Paşanı vəzifədən alaraq yerinə Cərrah Mehmed Paşanı sədarətə gətirtdi, ardından sədarətə gətirilən Kürəkən İbrahim Paşanı özünə tabe etdirdi. Hər cümə günü Ayasofya məscidində ona verilən suallarla bağlı türkcə, ərəbcə və farsca fətvalar yazmışdır. Ancaq şeyxülislamlığı çox çəkmədi və 2 oktyabr 1599 tarixində Sultan Murad üçün Ayasofya məscidində veilən mərasimə hazırlaşmaq üçün qüsl alarkən vəziyyəti pisləşdi. Buna baxmayaraq məscidə getdi və elə oradaca vəfat etdi. Şeyxülislamlığı 18 ay 2 gün davam edən Sadəttin Əfəndinin cənazə namazı yerinə gətirilən Sunullah Əfəndi tərəfindən Fateh məscidində qılındı və Əyyubsultanda öz adına inşa etdirdiyi darülkurranın həyətinə dəfn edildi.
Xoca Sadəttin Əfəndi 30 ilə yaxın elmi sahəyə xidmət etmiş, bununla yanaşı dövlət idarəsində və siyasi hadisələrdə söz sahibi olmuşdur. Hələ sağlığında oğullarını Anadolu və Rumeli başqazılığına gətirtmiş, beləliklə, Xocasadəttinzadə ailəsi üləma zümrəsində nüfuz qazanmışdır. Belə ki, Sadəttin Əfəndinin 5 oğlu atası kimi elmi sahəyə mənsub olmuş, ilk ikisi Mehmed və Əsad Əfəndi şeyxülislam, Əbdüləziz və Saleh Əfəndilər isə başqazılığa yüksəlmişdir. Nəvələrindən Əbusəid Mehmed, Bahai Mehmed və Əbusəidin oğlu Feyzullah Əfəndilər də şeyxülislam olmuşdur.
İstinadlar
- https://islamansiklopedisi.org.tr/hasan-can-celebi.
- Swartz A. Hoca Sadeddin // Open Library (ing.). 2007.
- Hoca Sadeddin // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Hoca Sadeddin // Faceted Application of Subject Terminology.
Mənbə
- Fâtih’in Teşkilât Kanunnâmesi (nşr. Abdülkadir Özcan, TD, sy. 33 [1982] içinde), s. 31–32;
- Âlî Mustafa, Künhü’l-ahbâr, DTCF Ktp., İsmail Saib Sencer, nr. I/1783, vr. 338b;
- Selânikî, Târih (İpşirli), bk. İndeks;
- Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 429–431;
- Peçuylu İbrâhim, Târih, II, 451;
- Kâtib Çelebi, Fezleke, I, 44, 83;
- a.mlf., Keşfü’ž-žunûn, I, 269, 284;
- Rızâ, Tezkire, İstanbul 1316, s. 46;
- Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 272 vd.;
- Cemâleddin, Osmanlı Târih ve Müverrihleri: Âyîne-i Zurefa, İstanbul 1314, s. 20 vd.;
- Hammer (Atâ Bey), VI–VII, tür.yer.;
- a.mlf., GOD, III, 98 vd.;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 36–38;
- Sicill-i Osmânî, III, 18–19;
- Osmanlı Müellifleri, III, 67;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 417–421;
- Gibb, HOP, I, 164, 205;
- Ahmed Refik [Altınay], Âlimler ve Sanatkârlar, İstanbul 1924, s. 93–128;
- a.mlf., Hoca Sadeddin, İstanbul 1933;
- a.mlf., On Altıncı Asırda İstanbul Hayatı: 1533–1591, İstanbul 1935, s. 31–32;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/2, s. 457–458, ayrıca bk. tür.yer.;
- Danişmend, Kronoloji, III, 525–526;
- Akdes Nimet Kurat, Türk-İngiliz Münâsebetlerinin Başlangıcı ve Gelişmesi: 1553–1610, Ankara 1953, tür.yer.;
- a.mlf., "Hoca Sadeddin Efendi’nin Türk-İngiliz Münâsebetlerinin Tesisi ve Gelişmesindeki Rolü", Fuad Köprülü Armağanı, İstanbul 1953, s. 305–316;
- Babinger (Üçok), s. 137–141;
- K. Schwarz — G. Winkelhane, Hoga Sadeddin, Staatsmann und Gelehrter (gest 1599), und seine Stiftung aus dem Jahre 1614, Bamberg 1986;
- Münir Aktepe, "Hoca Sadeddin Efendi’nin Tâcü’t-tevârih’i ve Bunun Zeyli Hakkında", TM, XIII (1958), s. 101–116;
- Aurel Decei, "Violenta disputa asupra Lui Mihai Viteazul şi a Tarii Romaneşti intre Hogea Sadeddin şi Muftiul Bostanzade, la 6 aprilie 1596", Apulum, XIII (1975), s. 299–313;
- Şefâettin Severcan, "Hoca Sadeddin Efendi ve Tarihçiliğimizdeki Yeri", EÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 8, Kayseri 1992, s. 73–78;
- Şerâfeddin Turan, "Sa’d-eddin", İA, X, 27–32;
- B. Flemming, "Khodja Efendi", EI² (İng.), V, 27–28;
- Mustafa Uzun, "Gazi Giray II: Edebî Yönü", DİA, XIII, 453.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xoca Sadettin Efendi 1536 Konstantinopol 1599 Konstantinopol Osmanli tarixcisi muderrisi ve seyxulislami Xoca Sadettin Efendi23 Osmanli seyxulislamiEvvelkiBostanzade Mehmed EfendiSonrakiHaci Mustafa Sunullah EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1536 1537Dogum yeri Istanbul Osmanli ImperiyasiVefat tarixi 2 oktyabr 1599Vefat yeri Istanbul Osmanli ImperiyasiDefn yeri Eyyubsultan qebiristanligiFealiyyeti tarixci hakim Seyxulislam QazesgerAtasi Hesen CanUsaqlari Celebi Mehmed Efendi Mehmed Esad Efendi Ebduleziz Efendi Saleh EfendiDini islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHicri 943 cu ilde 1536 37 Istanbulda dunyaya gelmisdir Babasi Sah Ismayilin muridlerinden olan ancaq Caldiran doyusunden sonra Sultan Selim terefinden Istanbula aparilan Isfahanli Hafiz Mehemmed atasi ise Sultan Selimin en yaxin adamlarindan Hesen Can Celebidir Atasinin saraya yaxinligi sebebile kicik yaslarinda mukemmel saray tehsili aldi Sahn i seman muderrisi Qaramani Mehmed Efendiden ve dovrun diger meshur alimlerinden dersler aldi Daha sonra seyxulislam Ebussuud Efendi terefinden mezun oldu ve 1556 ci ilde Istanbuldaki Murad Pasa medresesine muderris teyin edildi 1564 cu ilin mayinda Bursadaki Ildirim Beyazid medresesine 1571 ci ilde ise Sahn i seman medresesine neql edilmisdir 1573 cu ilin mayinda Sahzade Muradin muellimi Ibrahim Efendinin vefati ile sahzade muellimi teyin edildi ve Manisaya gonderildi Bu vezife Sadettin Efendinin heyatinda donum noqtesi oldu ve elm sahesinde oldugu qeder dovlet idaresinde nufuzu artdi Bundan sonra Xoca ve ya Xoca Efendi olaraq meshurlasdi Manisada telebesi uzerinde nufuzunu artirdi 8 ay sonra ise Sultan Murad taxta cixmaq ucun Istanbula cagirildi ve Sadettin Efendi de onunla birlikde Istanbula geldi 22 dekabr 1574 tarixinde bas tutan culus merasiminin ardindan xace yi sultani unvani aldi Hem padsahin muellimi hem de en yaxin adami olan Sadettin Efendi sarayda nufuzlu sexslerden birine cevrildi Tutdugu movqeyi guclendirmek ucun Sokollu Mehmed Pasanin muxalifleriyle ittifaq quran Sadettin Efendi Ingiltere ile qurulan diplomatik elaqelerde onemli rol oynadi Sadettin Efendinin sarayda ve dovlet idaresindeki nufuzu Sultan Muradin olumunden sonra da deyismedi Sultan Mehmedin taxta cixisindan sonra ona ilk tabe olan da Sadettin Efendi oldu En onemlisi ise genc padsahin sahzadelik dovrundeki muellimi olan Molla Nasuh culus merasiminden iki gun evvel vefat etmis bu sebeble Sadettin Efendi xaceyi sultani unvanini dasimaga davam etmisdi Bu esnada Valide Safiye Sultanin desteyini alaraq ezelden beri dusmen oldugu seyxulislam Bostanzade Mehmed Efendini gozden saldi Cox kecmeden Sultan Mehmed vezirliye ve elmi rutbelere teyinatlarda Sadettin Efendi ile mesveret edilmesi emrini verdi ve belelikle onun sarayda ve dovlet idaresindeki rolu artdi Bununla da Qoca Senan Pasa ve Kureken Ibrahim Pasa kimi ard arda vezifeye getirilen sedrezemler de onunla yaxsi munasibetler qurmaga mecbur oldular Gele bileceyi en yuksek rutbeye gelen Sadettin Efendi Sultan Mehmedin Avstriya uzerine sexsen sefere qatilmasi ucun padsahi tesviq etmis Xacoba muharibesindeki qelebede onemli rol oynamisdir Ordunun muharibedeki nizamina da qarisan Sadettin Efendi padsahla birlikde ordunun merkezinde yer aldi ve 3 gun davam eden muharibeni padsah ve sedrezemle birlikde idare etdi Muharibenin ikinci gunu 26 oktyabr 1596 Osmanli cebhesi meglub olmus Habsburq quvveleri xezine sandiqlarinin oldugu yere qeder irelileyerek burada oz bayraqlarini dalgalandirmisdi Padsahin bu qeder yaxinina gelen dusmen quvvelerinden cekinen sedrezem Kureken Ibrahim Pasa sultanin doyus meydanindan qacmasi ucun hazirliq gormus buna baxmayaraq Sadettin Efendi Sultan Mehmede hirka i seadeti geyindirerek muharibeni davam etdirmesi ucun telebesini tesviq etmisdir Xacoba muharibesindeki qelebe Sadettin Efendinin nufuzunu ve tesirini daha da artirdi Ancaq bu veziyyet cox cekmedi Cigalizade Senan Pasanin Kureken Ibrahim Pasanin yerine sedarete getirilmesini istediyi ucun Valide Safiye Sultanla munasibetleri pislesdi Sultan Mehmed anasinin telkinleriyle Kureken Ibrahim Pasani yeniden sedarete getirdi ve Sadettin Efendini xace yi sultanliqdan alaraq teyinatlara qarismamasini buyurdu 28 yanvar 1597 Bu esnada aralarinda seyxulislam Bostanzade Mehmed Efendi ve kecmisde dost oldugu sair Bakinin de oldugu dusmenleri onun Mekke qazisi olaraq merkezden uzaqlasdirilmasini teklif etseler de yasli olmasi sebebile bu teklif qebul edilmemisdir Ancaq 10 ay sonra Kureken Ibrahim Pasanin sedaretden alinmasi 3 noyabr 1597 ve Bostanzade Mehmed Efendinin olumu Sadettin Efendini hec gozlemediyi vaxtda seyxulislam eledi Yeni sedrezem Xedim Hesen Pasa seyxulislamliga namized olaraq sair Baki ve Qaracelebizade Husameddin Efendini gosterse de Sultan Mehmed Sadettin Efendini secdi ve 1 aprel 1598 ci ilde xace yi sultani unvani sabit qalmaqla Xoca Sadettin Efendi seyxulislamliga getirildi Belelikle yeniden dovlet idaresinin merkezinde yer alan Sadettin Efendi reqiblerinden intiqam almaga basladi ve yene dovlet ilerine mudaxile etmeye basladi Xedim Hesen Pasani vezifeden alaraq yerine Cerrah Mehmed Pasani sedarete getirtdi ardindan sedarete getirilen Kureken Ibrahim Pasani ozune tabe etdirdi Her cume gunu Ayasofya mescidinde ona verilen suallarla bagli turkce erebce ve farsca fetvalar yazmisdir Ancaq seyxulislamligi cox cekmedi ve 2 oktyabr 1599 tarixinde Sultan Murad ucun Ayasofya mescidinde veilen merasime hazirlasmaq ucun qusl alarken veziyyeti pislesdi Buna baxmayaraq mescide getdi ve ele oradaca vefat etdi Seyxulislamligi 18 ay 2 gun davam eden Sadettin Efendinin cenaze namazi yerine getirilen Sunullah Efendi terefinden Fateh mescidinde qilindi ve Eyyubsultanda oz adina insa etdirdiyi darulkurranin heyetine defn edildi Xoca Sadettin Efendi 30 ile yaxin elmi saheye xidmet etmis bununla yanasi dovlet idaresinde ve siyasi hadiselerde soz sahibi olmusdur Hele sagliginda ogullarini Anadolu ve Rumeli basqaziligina getirtmis belelikle Xocasadettinzade ailesi ulema zumresinde nufuz qazanmisdir Bele ki Sadettin Efendinin 5 oglu atasi kimi elmi saheye mensub olmus ilk ikisi Mehmed ve Esad Efendi seyxulislam Ebduleziz ve Saleh Efendiler ise basqaziliga yukselmisdir Nevelerinden Ebuseid Mehmed Bahai Mehmed ve Ebuseidin oglu Feyzullah Efendiler de seyxulislam olmusdur Istinadlarhttps islamansiklopedisi org tr hasan can celebi Swartz A Hoca Sadeddin Open Library ing 2007 Hoca Sadeddin Encyclopaedia Britannica ing Hoca Sadeddin Faceted Application of Subject Terminology MenbeFatih in Teskilat Kanunnamesi nsr Abdulkadir Ozcan TD sy 33 1982 icinde s 31 32 Ali Mustafa Kunhu l ahbar DTCF Ktp Ismail Saib Sencer nr I 1783 vr 338b Selaniki Tarih Ipsirli bk Indeks Atai Zeyl i Sekaik s 429 431 Pecuylu Ibrahim Tarih II 451 Katib Celebi Fezleke I 44 83 a mlf Kesfu z zunun I 269 284 Riza Tezkire Istanbul 1316 s 46 Ayvansarayi Hadikatu l cevami I 272 vd Cemaleddin Osmanli Tarih ve Muverrihleri Ayine i Zurefa Istanbul 1314 s 20 vd Hammer Ata Bey VI VII tur yer a mlf GOD III 98 vd Devhatu l mesayih s 36 38 Sicill i Osmani III 18 19 Osmanli Muellifleri III 67 Ilmiyye Salnamesi s 417 421 Gibb HOP I 164 205 Ahmed Refik Altinay Alimler ve Sanatkarlar Istanbul 1924 s 93 128 a mlf Hoca Sadeddin Istanbul 1933 a mlf On Altinci Asirda Istanbul Hayati 1533 1591 Istanbul 1935 s 31 32 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 2 s 457 458 ayrica bk tur yer Danismend Kronoloji III 525 526 Akdes Nimet Kurat Turk Ingiliz Munasebetlerinin Baslangici ve Gelismesi 1553 1610 Ankara 1953 tur yer a mlf Hoca Sadeddin Efendi nin Turk Ingiliz Munasebetlerinin Tesisi ve Gelismesindeki Rolu Fuad Koprulu Armagani Istanbul 1953 s 305 316 Babinger Ucok s 137 141 K Schwarz G Winkelhane Hoga Sadeddin Staatsmann und Gelehrter gest 1599 und seine Stiftung aus dem Jahre 1614 Bamberg 1986 Munir Aktepe Hoca Sadeddin Efendi nin Tacu t tevarih i ve Bunun Zeyli Hakkinda TM XIII 1958 s 101 116 Aurel Decei Violenta disputa asupra Lui Mihai Viteazul si a Tarii Romanesti intre Hogea Sadeddin si Muftiul Bostanzade la 6 aprilie 1596 Apulum XIII 1975 s 299 313 Sefaettin Severcan Hoca Sadeddin Efendi ve Tarihciligimizdeki Yeri EU Ilahiyat Fakultesi Dergisi sy 8 Kayseri 1992 s 73 78 Serafeddin Turan Sa d eddin IA X 27 32 B Flemming Khodja Efendi EI Ing V 27 28 Mustafa Uzun Gazi Giray II Edebi Yonu DIA XIII 453