Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bahai Mehmed Əfəndi (1595, Konstantinopol – 3 yanvar 1654 və ya 2 yanvar 1654) — Osmanlı alimi, şair və şeyxülislamı. Babası Şeyxülislam Xoca Sadəttin Əfəndi, əmiləri Şeyxülislam Mehmed Əsad və Mehmed Çələbi Əfəndilər, əmisi oğlu isə Şeyxülislam Əbu Səid Mehmed Əfəndidir.
| Bahai Mehmed Əfəndi | |
|---|---|
| türk. شیخالاسلام بهايي محمد افندي | |
| Əvvəlki | Əbdürrəhim Əfəndi |
| Sonrakı | Qaraçələbizadə Əbdüləziz Əfəndi |
| 16 avqust 1652 – 2 yanvar 1654 | |
| Əvvəlki | Əbu Səid Mehmed Əfəndi |
| Sonrakı | Əbu Səid Mehmed Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Fəaliyyəti | şair |
Həyatı
1595-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Atası Şeyxülislam Xoca Sadəttin Əfəndinin oğlu Qazı Əbdüləziz Əfəndidir. Anası isə I Süleyman dönəminin şeyxülislamı Əbu Suud Əfəndini ailəsinə mənsubdur. İlk təhsilini atasından və tanınmış alimlər alan Mehmed Əfəndi 1617-ci ildə atası ilə birlikdə Hicaza getdi. Geri döndükdən sonra ailənin nüfuzundan istifadə edərək bəzi mədrəsələrdə müdərris olaraq xidmət göstərdi. Ardından 1631-ci ildə Saloniki, 1633-cü ildə isə Hələb qazısı təyin olundu. Bu əsnada Hələb hakimi Əhməd Paşa ilə münasibətləri pisləşdi. Əhməd Paşa Mehmed Əfəndini tiryək istifadə etməklə, bu səbəblə də vəzifəsini layiqincə yerinə yetirməməklə günahlandırıb, paytaxta şikayət etdi. Bunun ardından sərt tədbirlər görən IV Murad Mehmed Əfəndini Kipr adasına sürgün elədi. Ancaq 1636-cı ildə bağışlandı və İstanbula geri döndü.
1638-ci ildə Dəməşq, 1644-cü ildə Ədirnə, 1645-ci ildə İstanbul, 1646-cı ildə Anadolu, ardından isə Rumeli başqazısı seçildi. 18 iyul 1649-cu ildə Əbdürrəhim Əfəndinin vəzifədən alınmasının ardından şeyxülislamlığa gətirildi.
Bu əsnada IV Mehmed hələ uşaq yaşlarında idi və dövlət idarəsi Validə Kösəm Sultan və yeniçəri ağalarının əlində cəmləşmişdi. Sərt xasiyyəti olan Bahai Mehmed Əfəndi yeniçəri ağalarının tələb etdiyi fətvaları təsdiq etməmiş, bu səbəblə münasibətləri korlanmışdır. Nəticədə Validə Kösəm Sultana bir neçə dəfə məktub yazaraq, vəzifədən azad edilməsini xahiş etmişsə də, bu təklifi qəbul edilməmişdir. Ancaq bu əsnada baş verən bir hadisə onun sərt bir şəkildə vəzifədən azad edilməsinə səbəb oldu.
İngiltərənin İzmirdəki konsulu haqqında gəzən şayələr şeyxülislamın qulağına çatmış, o isə bu məsələni sədrəzəmə bildirmişdir. Ancaq münasibətləri çox da yaxşı olmayan sədrəzəm bu məsələni öz məsuliyyətinə götürməmiş və şeyxülislamın həll etməsini bildirmişdir. Nəhayət, şeyxülislam köşkünə dəvət ediyi İngiltərə elçisinə məsələni danışmış və İzmir]] konsulunun dərhal vəzifədən alınmasını demişdir. Bu görüş əsnasında elçinin sərt davranışı və İngiltərə kralının təyin etdiyi bir dövlət işçisini vəzifədən ala bilməyəcəyini bildirməsi nəticəsində, şeyxülislam İngiltərə elçisinə qəzəblənərək köşkünün zindanına həbs etdirmişdir. Yeniçəri ağalarının təkidlərinə fikir verməyən Şeyxülislam Bahai Mehmed Əfəndi bu dəfə üsyançı dəstələrin hədəfinə çevrildi və 2 may 1651-ci ildə vəzifədən alındı. Əvvəlcə Anadolu hisarı yaxınlığındakı köşkünə çəkilən Mehmed Əfəndi ardından Midilli adasına sürgün edilsə də, daha sonra bağışlandı və Çanaqqalada qalmasına icazə verildi. Yaxın dostu olan Siyavuş Paşanın sədrəzəm seçilməsinin ardından bağışlanaraq İstanbula geri qayıtmışdır. Ardından 16 avqust 1652-ci ildə ikinci dəfə şeyxülislam seçilmişdir.
Bu dəfə də vəzifə təyinatları və dövlətin siyasi hadisələrinə adı qarışan Şeyxülislam Bahai Mehmed Əfəndi 2 yanvar 1654-cü ildə göy öskürək xəstəliyindən vəfat etmişdir. Məzarı Fateh məscidi yaxınlığında yerləşir.
Həmçinin bax
- "Arxivlənmiş surət". 2017-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bahai Mehmed Efendi 1595 Konstantinopol 3 yanvar 1654 ve ya 2 yanvar 1654 Osmanli alimi sair ve seyxulislami Babasi Seyxulislam Xoca Sadettin Efendi emileri Seyxulislam Mehmed Esad ve Mehmed Celebi Efendiler emisi oglu ise Seyxulislam Ebu Seid Mehmed Efendidir Bahai Mehmed Efenditurk شیخ الاسلام بهايي محمد افندي 41 Osmanli seyxulislamiEvvelkiEbdurrehim EfendiSonrakiQaracelebizade Ebduleziz Efendi16 avqust 1652 2 yanvar 1654EvvelkiEbu Seid Mehmed EfendiSonrakiEbu Seid Mehmed EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1595Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 2 yanvar 1654Fealiyyeti sairHeyati1595 ci ilde Istanbulda dunyaya gelmisdir Atasi Seyxulislam Xoca Sadettin Efendinin oglu Qazi Ebduleziz Efendidir Anasi ise I Suleyman doneminin seyxulislami Ebu Suud Efendini ailesine mensubdur Ilk tehsilini atasindan ve taninmis alimler alan Mehmed Efendi 1617 ci ilde atasi ile birlikde Hicaza getdi Geri dondukden sonra ailenin nufuzundan istifade ederek bezi medreselerde muderris olaraq xidmet gosterdi Ardindan 1631 ci ilde Saloniki 1633 cu ilde ise Heleb qazisi teyin olundu Bu esnada Heleb hakimi Ehmed Pasa ile munasibetleri pislesdi Ehmed Pasa Mehmed Efendini tiryek istifade etmekle bu sebeble de vezifesini layiqince yerine yetirmemekle gunahlandirib paytaxta sikayet etdi Bunun ardindan sert tedbirler goren IV Murad Mehmed Efendini Kipr adasina surgun eledi Ancaq 1636 ci ilde bagislandi ve Istanbula geri dondu 1638 ci ilde Demesq 1644 cu ilde Edirne 1645 ci ilde Istanbul 1646 ci ilde Anadolu ardindan ise Rumeli basqazisi secildi 18 iyul 1649 cu ilde Ebdurrehim Efendinin vezifeden alinmasinin ardindan seyxulislamliga getirildi Bu esnada IV Mehmed hele usaq yaslarinda idi ve dovlet idaresi Valide Kosem Sultan ve yeniceri agalarinin elinde cemlesmisdi Sert xasiyyeti olan Bahai Mehmed Efendi yeniceri agalarinin teleb etdiyi fetvalari tesdiq etmemis bu sebeble munasibetleri korlanmisdir Neticede Valide Kosem Sultana bir nece defe mektub yazaraq vezifeden azad edilmesini xahis etmisse de bu teklifi qebul edilmemisdir Ancaq bu esnada bas veren bir hadise onun sert bir sekilde vezifeden azad edilmesine sebeb oldu Ingilterenin Izmirdeki konsulu haqqinda gezen sayeler seyxulislamin qulagina catmis o ise bu meseleni sedrezeme bildirmisdir Ancaq munasibetleri cox da yaxsi olmayan sedrezem bu meseleni oz mesuliyyetine goturmemis ve seyxulislamin hell etmesini bildirmisdir Nehayet seyxulislam koskune devet ediyi Ingiltere elcisine meseleni danismis ve Izmir konsulunun derhal vezifeden alinmasini demisdir Bu gorus esnasinda elcinin sert davranisi ve Ingiltere kralinin teyin etdiyi bir dovlet iscisini vezifeden ala bilmeyeceyini bildirmesi neticesinde seyxulislam Ingiltere elcisine qezeblenerek koskunun zindanina hebs etdirmisdir Yeniceri agalarinin tekidlerine fikir vermeyen Seyxulislam Bahai Mehmed Efendi bu defe usyanci destelerin hedefine cevrildi ve 2 may 1651 ci ilde vezifeden alindi Evvelce Anadolu hisari yaxinligindaki koskune cekilen Mehmed Efendi ardindan Midilli adasina surgun edilse de daha sonra bagislandi ve Canaqqalada qalmasina icaze verildi Yaxin dostu olan Siyavus Pasanin sedrezem secilmesinin ardindan bagislanaraq Istanbula geri qayitmisdir Ardindan 16 avqust 1652 ci ilde ikinci defe seyxulislam secilmisdir Bu defe de vezife teyinatlari ve dovletin siyasi hadiselerine adi qarisan Seyxulislam Bahai Mehmed Efendi 2 yanvar 1654 cu ilde goy oskurek xesteliyinden vefat etmisdir Mezari Fateh mescidi yaxinliginda yerlesir Hemcinin bax Arxivlenmis suret 2017 07 12 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 15