Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fateh məscidi — İstanbulun Fateh ilçəsində Fateh Sultan Mehmet tərəfindən inşa edilmiş olan məscid və külliyyədir. Külliyyədə 16 ədəd mədrəsə, xəstəxana, Qonaq evi, imarətxana, kitabxana, hamam yerləşir. Şəhərin yeddi təpəsindən birində inşa edilmişdir. Məscid 1766-cı il zəlzələsində uçduqdan sonra təmir edilərək 1771-ci ildə bugünkü halını Almışdır. 1999-cu ildə Gölcük zəlzələsi zamanı bünövrəsində çatlar təspit edilən məsciddə 2008-ci ildə Vakıflar Genel Müdürlüyü tərəfindən yenidənqurma işləri başladılmış və 2012-ci ildə ibadətə açılmışdır.
| Fateh məscidi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | İstanbul |
| Yerləşir | İstanbul |
| Aidiyyatı | Osmanlı imperiyası |
| Memar | Atik Sinan, Mehmet Tahir |
| Əsas tarixlər | 1771 - Zəlzələdən sonra bərpa edilib. |
| Tikilmə tarixi | 1463 |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
| Material | qranit |
| Vəziyyəti | stabil |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Bizans dövründə məscidin yerləşdiyi təpədə I Konstantinin dönəmində inşa edilən Havariyyun kilsəsi vardı. Bizans imparatorlarının bu təpədə basdırıldığına inanılır. Constantinusun o zamanlar şəhərin kənarında qalan bu təpədə basdırıldığı bilinməkdədir. İstanbulun fəthindən sonra bu bina Patrikxana kilsəsi olaraq istifadə edilmişdir. Fateh Sultan Mehmet buraya məscid və külliyyə insa etmək istəyincə patrikxana Pammakaristos manastırına köçürülmüşdür.
Tikintisinə 1462-ci ildə başlanıb, 1470-ci ildə tamamlanmışdır. Memarı Sinaüddin Yusuf bin Abdullahdır (Atik Sinan). Məscidə 1509-cu ildə İstanbul zəlzələsində böyük ziyan dəymiş və II Bəyazid dönəmində yenidən təmir edilmişdir. 1766-ci ildə baş verən bir zəlzələ ilə xaraba halına gəldiyi üçün Sultan III Mustafa 1767–1771-ci illər arasında məscidi memar Mehmed Tahir Ağaya təmir etdirmişdir. Buna görə də məscid orijinal görünüşünü itirmişdir. 29 yanvar 1932-ci ildə Türkcə azan bu məsciddə oxunmuşdur.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Məscidin ilk inşasından bu gün sadəcə şadırvan avlusunun üç divarı, şadırvan, tac qapı, mehrap, birinci şərəfiyəyə qədər minarələr və çevrə divarının bir qismi qalmışdır. Şadırvan avlusunda, qiblə divarına paralel olan Revak diğər üç yöndən daha yüksəkdir. Qübbələrin xarici hissəsi səggiz köşəli olub kəmərlərə oturdulub. Kəmərlər əsasən qırmızı daş və bəyaz mərmərlərlə işlənmiş, yalnız məhvərdəkilərə yaşıl daş istifadə edilmişdir. Alt və üst pəncərələrin ətrafı geniş silmələrlə əhatələnmişdir. Sövmələr mərmərdəndir və geniş, qüvvətli silmələrlə bağlanılmışdır.
Dəmir barmaqlıqlar, qalın dəmirdəndi və toppuzludur. Revak sütunlarının səggizi yaşıl eğriboz, ikisi pəmbə, ikisi qara qranitdən, son camaat yerindəkilərin bəziləri isə Misir qranitindəndir. Başlıqlar tamamən mərmərdəndir. Kaidələr də mərmərdir. Avlunun biri qiblədə, ikisi yanda üç qapısı vardır. Şadırvan səggiz köşəlidir. Mehrabın yaşmağı istalaktitlidir. Hücrə köşələri yaşıl dirəkli, qum saatlari ilə süslü və üstü zərif bir tacla tamamlanır. Yaşmağın üzərində bir sətrlik bir ayə vardır. İki dilimli olan minarə də cami ilə böyük bir ahəng təşkil edir. Çinili lövhələr son camaat divarının sağ ve solundakı pəncərə hissəsindədir.
Fateh məscidinin ilk tikilişində, məscidin ətrafını genişləndirmək üçün divarlar və iki ayaq üstündə bir qübbə oturdulmuş və bunun da önünə bir yarım qübbə əlavə edilmişdir. Beləlliklə 26 mt çapındaki qübbə bir yüz il boyunca ən böyük qübbə qədimliyi qorumuşdur. Məscid ikinci dəfə tikilişində payandalı məscid planı uyğunlaşdırlaraq kiçik qübbəli sivri bir bina meydana gətirilmişdir. İndiki durumda mərkəzi qübbə dörd fil yağına oturmaqla dörd yarım qübbə ilə əhatə edilmişdir.
Minarələrin daş külahları 19-cu əsrin sonunda inşa edilmişdir. Memar Mehmed Tahir Ağa məscidi təmir etdiyi zaman köhnə məsciddən qalan klassik parçalarla yenidən tikdiyi barok parçaları yaxşı bir şəkildə birləşdirdi. Məscidin gips pəncərələri son dövrlərdə xarab olduğundan adi çərçivələrlə dəyişdirildi. Həyət qapısının yanındakı yanğın hovuzu Sultan II Mahmud tərəfindən 1825-ci ildə inşa etdirildi. Məscidin geniş bir xarici həyəti vardı.
Türbələr və məzarlıq
Başda Fateh Sultan Mehmetin türbəsi olmaqla, Osmanlı tarixinin bir çox əhəmiyyətli adamlarının məzarı buradadır. Fatehin həyat yoldaşı və II Bəyazidin anası I Gülbahar Xatunun, "Türkiyənin qəhrəmanı" Qazi Osman Paşanın və məsnəvi Abidin Paşanın türbələri məscid məzarlığındadır. Sədrəzəmlər, şeyxülislamlar, müşiri və bir çox elm adamının məzarlarının burada olması, Osmanlı protokolunun sanki toplantıdaymış kimi bir arada görülməsinə imkan verir. Məzarları burada olan bəzi dövlət adamları və elm mənsublarından bir neçəsi bunlardır:
- Sədrəzəm Mustafa Naili Paşa
- Sədrəzəm Abdurrahman Nurəddin Paşa
- Sədrəzəm Qazi Ahmed Muhtar Paşa
- Şeyxülislam Amasyevi Seyyid Xəlil Əfendi
- Şeyxülislam Mehmed Refik Əfendi
- Ahmet Cevdet Paşa
- Emrullah Efendi]]. Maarif Nazırı.
- Yesari Mehmed Esad Efendi]]. Hattat.
- Yesarizade Mustafa İzzet Efendi]]. Hattat.
- Sami Efendi -xəttat.
- Amiş Efendi Mutasavvıf ve Fatih türbedarı.
- Maraşlı Ahmed Tahir Efendi — Amiş Efendinin tələbəsi.
- Kazasker Mardini — Yusuf Sıdkı Efendi.
- Manastırlı İsmail Hakkı Efendi — Selatin məscidləri vaizi.
- Şehbenderzade Ahmed Hilmi Bəy — Darülfünun Felsefe müdiri və ədib.
- Bolahenk Mehmed Nuri Bəy — Musıqişünas, xoca ve bəstəkar.
- Ahmed Midhat Efendi
- Köse Raif Paşa
- Akif Paşa
- Sultanzadə Mahmud Cəlaləddin Bəyəfəndi
- Xariciyyə Naziri Vəliyüddin Paşa
- Xariciyyə Naziri Mehmed Raşid Paşa
- Hacə İshak Əfendi
- Ferik Yanyalı Mustafa Paşa
- İbrahim Subaşı (Tokatlı)
- General Pertev Demirxan
Xarici keçidlər
- . 2011-04-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-05.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Fateh mescidi Fateh mescidi Istanbulun Fateh ilcesinde Fateh Sultan Mehmet terefinden insa edilmis olan mescid ve kulliyyedir Kulliyyede 16 eded medrese xestexana Qonaq evi imaretxana kitabxana hamam yerlesir Seherin yeddi tepesinden birinde insa edilmisdir Mescid 1766 ci il zelzelesinde ucduqdan sonra temir edilerek 1771 ci ilde bugunku halini Almisdir 1999 cu ilde Golcuk zelzelesi zamani bunovresinde catlar tespit edilen mescidde 2008 ci ilde Vakiflar Genel Mudurluyu terefinden yenidenqurma isleri basladilmis ve 2012 ci ilde ibadete acilmisdir Fateh mescidi41 01 10 sm e 28 56 58 s u Olke TurkiyeSeher IstanbulYerlesir IstanbulAidiyyati Osmanli imperiyasiMemar Atik Sinan Mehmet TahirEsas tarixler 1771 Zelzeleden sonra berpa edilib Tikilme tarixi 1463Uslubu Osmanli memarligiMaterial qranitVeziyyeti stabilFateh mescidi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiFateh mescidi 1888 1910 cu iller Fateh mescidi 1880 1893 cu iller Bizans dovrunde mescidin yerlesdiyi tepede I Konstantinin doneminde insa edilen Havariyyun kilsesi vardi Bizans imparatorlarinin bu tepede basdirildigina inanilir Constantinusun o zamanlar seherin kenarinda qalan bu tepede basdirildigi bilinmekdedir Istanbulun fethinden sonra bu bina Patrikxana kilsesi olaraq istifade edilmisdir Fateh Sultan Mehmet buraya mescid ve kulliyye insa etmek isteyince patrikxana Pammakaristos manastirina kocurulmusdur Tikintisine 1462 ci ilde baslanib 1470 ci ilde tamamlanmisdir Memari Sinauddin Yusuf bin Abdullahdir Atik Sinan Mescide 1509 cu ilde Istanbul zelzelesinde boyuk ziyan deymis ve II Beyazid doneminde yeniden temir edilmisdir 1766 ci ilde bas veren bir zelzele ile xaraba halina geldiyi ucun Sultan III Mustafa 1767 1771 ci iller arasinda mescidi memar Mehmed Tahir Agaya temir etdirmisdir Buna gore de mescid orijinal gorunusunu itirmisdir 29 yanvar 1932 ci ilde Turkce azan bu mescidde oxunmusdur Memarliq xususiyyetleriMescidin ilk insasindan bu gun sadece sadirvan avlusunun uc divari sadirvan tac qapi mehrap birinci serefiyeye qeder minareler ve cevre divarinin bir qismi qalmisdir Sadirvan avlusunda qible divarina paralel olan Revak diger uc yonden daha yuksekdir Qubbelerin xarici hissesi seggiz koseli olub kemerlere oturdulub Kemerler esasen qirmizi das ve beyaz mermerlerle islenmis yalniz mehverdekilere yasil das istifade edilmisdir Alt ve ust pencerelerin etrafi genis silmelerle ehatelenmisdir Sovmeler mermerdendir ve genis quvvetli silmelerle baglanilmisdir Demir barmaqliqlar qalin demirdendi ve toppuzludur Revak sutunlarinin seggizi yasil egriboz ikisi pembe ikisi qara qranitden son camaat yerindekilerin bezileri ise Misir qranitindendir Basliqlar tamamen mermerdendir Kaideler de mermerdir Avlunun biri qiblede ikisi yanda uc qapisi vardir Sadirvan seggiz koselidir Mehrabin yasmagi istalaktitlidir Hucre koseleri yasil direkli qum saatlari ile suslu ve ustu zerif bir tacla tamamlanir Yasmagin uzerinde bir setrlik bir aye vardir Iki dilimli olan minare de cami ile boyuk bir aheng teskil edir Cinili lovheler son camaat divarinin sag ve solundaki pencere hissesindedir Fateh mescidinin ilk tikilisinde mescidin etrafini genislendirmek ucun divarlar ve iki ayaq ustunde bir qubbe oturdulmus ve bunun da onune bir yarim qubbe elave edilmisdir Belellikle 26 mt capindaki qubbe bir yuz il boyunca en boyuk qubbe qedimliyi qorumusdur Mescid ikinci defe tikilisinde payandali mescid plani uygunlasdirlaraq kicik qubbeli sivri bir bina meydana getirilmisdir Indiki durumda merkezi qubbe dord fil yagina oturmaqla dord yarim qubbe ile ehate edilmisdir Minarelerin das kulahlari 19 cu esrin sonunda insa edilmisdir Memar Mehmed Tahir Aga mescidi temir etdiyi zaman kohne mescidden qalan klassik parcalarla yeniden tikdiyi barok parcalari yaxsi bir sekilde birlesdirdi Mescidin gips pencereleri son dovrlerde xarab oldugundan adi cercivelerle deyisdirildi Heyet qapisinin yanindaki yangin hovuzu Sultan II Mahmud terefinden 1825 ci ilde insa etdirildi Mescidin genis bir xarici heyeti vardi Turbeler ve mezarliqBasda Fateh Sultan Mehmetin turbesi olmaqla Osmanli tarixinin bir cox ehemiyyetli adamlarinin mezari buradadir Fatehin heyat yoldasi ve II Beyazidin anasi I Gulbahar Xatunun Turkiyenin qehremani Qazi Osman Pasanin ve mesnevi Abidin Pasanin turbeleri mescid mezarligindadir Sedrezemler seyxulislamlar musiri ve bir cox elm adaminin mezarlarinin burada olmasi Osmanli protokolunun sanki toplantidaymis kimi bir arada gorulmesine imkan verir Mezarlari burada olan bezi dovlet adamlari ve elm mensublarindan bir necesi bunlardir Sedrezem Mustafa Naili Pasa Sedrezem Abdurrahman Nureddin Pasa Sedrezem Qazi Ahmed Muhtar Pasa Seyxulislam Amasyevi Seyyid Xelil Efendi Seyxulislam Mehmed Refik Efendi Ahmet Cevdet Pasa Emrullah Efendi Maarif Naziri Yesari Mehmed Esad Efendi Hattat Yesarizade Mustafa Izzet Efendi Hattat Sami Efendi xettat Amis Efendi Mutasavvif ve Fatih turbedari Marasli Ahmed Tahir Efendi Amis Efendinin telebesi Kazasker Mardini Yusuf Sidki Efendi Manastirli Ismail Hakki Efendi Selatin mescidleri vaizi Sehbenderzade Ahmed Hilmi Bey Darulfunun Felsefe mudiri ve edib Bolahenk Mehmed Nuri Bey Musiqisunas xoca ve bestekar Ahmed Midhat Efendi Kose Raif Pasa Akif Pasa Sultanzade Mahmud Celaleddin Beyefendi Xariciyye Naziri Veliyuddin Pasa Xariciyye Naziri Mehmed Rasid Pasa Hace Ishak Efendi Ferik Yanyali Mustafa Pasa Ibrahim Subasi Tokatli General Pertev DemirxanXarici kecidler 2011 04 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 09 05