Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III. Mehmed (osman. محمد ثالث — Mehmed-i sālis) (26 may 1566, Manisa – 22 dekabr 1603, Konstantinopol) — 13. Osmanlı padşahı və 92. İslam xəlifəsidir. Taxta çıxdığı 1595-ci ildən ölümünə qədər sultanlığını davam etmişdir.
| III Mehmed | |
|---|---|
| محمد ثالث | |
 | |
| 16 yanvar 1595 – 21 dekabr 1603 | |
| Əvvəlki | III Murad |
| Sonrakı | I Əhməd |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Manisa, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (37 yaşında) |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Dəfn yeri | Sultan Mehmed türbəsi |
| Fəaliyyəti | rəhbər[d] |
| Atası | III Murad |
| Anası | Safiyə Sultan |
| Həyat yoldaşları | Handan Sultan Həlimə Sultan |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | Sünni, İslam |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Şahzadəlik illəri
Atası Sultan III. Murad, anası isə əsl adı Sofia Baffo olan venesiyalı Safiyə Sultandır. Böyük babası Sultan Süleyman son səfəri olan Zigetvar səfərinə yenicə çıxmış, bu əsnada nəvəsi Şahzadə Muradın bir övladının olduğu xəbəri gəldi. Adı Fateh Sultan Mehmedə nəzərən böyük babası Sultan Süleyman tərəfindən qoyuldu. Şahzadəliyi dövründə İbrahim Cəfər Əfəndi və Pir Mehmed Əzmi Əfəndi kimi dövrün tanınmış alimlərindən dərs almışdır. 29 may 1582-ci ildə Osmanlı tarixində o günədək görülməmiş böyüklükdə bir mərasimlə Cərrah Mehmed Paşa tərəfindən sünnət edildi və bu mərasim 55 gün boyunca davam etdi. Bir il sonra isə , yəni 28 dekabr 1583-cü ildə təyin edildiyi Manisa sancağına doğru yola çıxdı. Hələ Manisa sarayına çatmadan dərhal sarayın qapı ağasının edamını istədi. Saraydan ayrılmadan əvvəl atasına bir kəniz hədiyyə etmiş, bu kənizdən sultanın bir qızı dünyaya gəlmişdir. Bu əsnada İstanbulda atası Sultan Muradın, Manisada isə vəliəhdin eyni anda övladları dünyaya gəldi — Sultan Muradın oğulları Şahzadə Süleyman və Cahangir, Mehmedin oğlu Şahzadə Səlim. Ancaq bu sevinc çox çəkmədi və qısa müddət sonra Sultan Muradın bacısı Əsmahan Sultan doğum əsnasında vəfat etdi (5 avqust).
16 yanvar 1595-ci ildə atası Sultan Murad anidən vəfat etdi. Anası Safiyə Sultan padşahın vəfatını dövlət adamlarından gizlədərək bostançıbaşı Fərhad ağayla oğluna gizli xəbər göndərdi. Cəld sürətlə yola düşən Mehmed 18 yanvarda İstanbula gəldi və yalnız ondan sonra Sultan Muradın vəfat xəbəri paytaxta duyuruldu.
Qardaş qətli məsələsi
Sultan Murad vəfat edəndə, dünyaya gələn 102 övladından 27 qızı və 20 oğlu həyatda idi. Sultan III. Mehmed taxta çıxdığı gecə Topqapı sarayından 19 tabutun çıxması dövrün bir çox tarixşünaslarının qeydlərində rast gəlinir. Bunlar yenicə taxta çıxan sultanın qardaşları idi. Bundan başqa bəzi təsdiqlənməyən qaynaqlarda Sultan III. Mehmedin edam edilən qardaşlarının bir neçə hamilə qadınını və 8 bacısını edam etdirdiyi də qeyd edilir. Bu hadisə Osmanlı tarixinin ən qanlı səhifələrindən biri idi, çünki öldürülənlərin yarıdan çoxu körpə uşaq idi. Bu hadisədən sonra xalqın gənc sultana qarşı nifrət bəsləməsi də rəvayət edilir.
Avstriya və Əflak səfərləri
Sultan III. Mehmed atası III. Murad dönəmində başlayan Osmanlı-Avstriya müharibəsi davam edən dövrdə taxta çıxmışdı. Taxta oturan kimi dərhal Avstriya və Əflak (indiki Valaxiya) məsələləri ilə məşğul olmağa başlamışdır. 1595 tarixində Avstriya ordusu Esterqon qalasını mühasirəyə almış, ancaq Mehmed Paşa yardım göndərməkdə gecikdiyinə görə qala təslim olmuşdur (2 sentyabr 1595).
Sinan Paşa kiçik bir dəstə ilə Əflak yaxınlarına hücum etmiş, Osmanlı qüvvələri Buxarest və Trqovişeni ələ keçirsə də, Hersoq Mixailin dəstələri ilə döyüşdə məğlub olaraq geri çəkilmişdir. Geri çəkilərkən bataqlığa düşən Osmanlı qüvvələrinin böyük bir qismi şəhid olmuşdur.
Esterqon qalasının itirilməsindən sonra Dunay sahilindəki Vişeqrad şəhəri də itirildi. Bir çox şəhər və qalanın itirilməsi xəbəri paytaxt şəhər İstanbulda əhalinin narazılığına gətirib çıxardı. Əhali və yeniçərilər sultanın da səfərə qatılmasını tələb etdilər.
Əyri qalasının fəthi
Vəziyyətin mənfiyə doğru getdiyini görən Sultan III. Mehmed dövlət adamlarını toplayıb "Cəddimiz, dövlətimizin qurucusu Osman Qazi həzrətlərindən, böyük babamız Qanuni Sultan Süleymana qədər bütün sultanlar əsgərlərinin önündə səfərə çıxmışdır. Babamız Sultan II. Səlimlə cənnət-i məkan atamız Sultan III. Murad bu ənənələri pozdular. Biz belə, ilk öncə səfəri paşalarımıza .tapşırmaqla xəta etdik. Əsgər övladlarımız bizi başlarında görmək istəyir. Qərarımız budur ki, səfərə çıxmaq vaxtıdır. Hazırlıqlar tamamlansın. Kafirlərə həddini bildirmək gərəkdir !" dediyi, ona qarşı çıxan anası Safiyə Sultana "Validə, biz sultan oğlu sultanıq, işlətməyəcəkdiksə, Əyyub Sultanda bu qılıncı niyə qurşandıq? Qərarımız qərardır, səfərə çıxacağıq. Taxt-tac uğruna dövləti fəda edə bilmərik" şəklində cavab verməsi və bundan sonra 20 iyun tarixində hərəkətə keçərək mühasirəyə alınan Əyri qalasını (almanca Eqer qalası) 12 oktyabr 1596 tarixində fəth etdiyi söylənilir.
Xaçova müharibəsi
Əyri qalasının fəthindən sonra Osmanlı birlikləri irəliləyərək 15 oktyabr 1596 günü Xaçovada böyük bir Avropa ordusu ilə qarşılaşdı. Bu ordu Avstriya, Almaniya, Ərdəl, Macarıstan, İtaliya, İspaniya, Fransa, Hollandiya, Belçika, Çexiya, Xorvat, Serb, Slovak və polyak hərbi dəstələrinin birləşməsindən ibarət idi. Bununla da 140 minlik Osmanlı qoşununun qarşısında 300 minlik bir xaçlı ordusu dayanmışdı. Bu xaçlı ordusuna Avstriya hersoqu III. Maksimilyan rəhbərlik edirdi.
Osmanlı cəbhəsində "ordunun mərkəzi ələ keçirilib və padşah qaçıb" dediqodusu yayıldı və buna görə də qorxuya düşən ordu dağılmağa başladı. Bunu görən xaçlı ordusu qalib gəldiyinə inanıb, döyüş meydanına səpələndlər. Bu vaxt Osmanlıların arxa cəbhəsində çalışan odunçular, çadırçılar, dəvəçilər və aşbazlar əllərinə aldıqları balta, odun parçaları, kürək, külüng, hətta qazan-qaşıqla xaçlı ordusunun üzərinə hücum çəkdilər. Gözlənilmədən edilən bu hücum əslində səpələnmiş xaçlı ordusunu zəiflətdi və bundan həvəslənən yeniçəri və sipahilər yenidən döyüşə qayıtdılar. Bu gözlənilməz zəfər tarixdə "Qazan-qaşıq Müharibəsi" olaraq qeydə alınır.
Xaçova müharibəsindən sonra Sultan III. Mehmed İstanbula geri qayıtdı və Avstriya cəbhəsinə Cərrah Mehmed Paşanı təyin etdi. Tata qalasını ələ keçirən Mehmed Paşa Budinin (indiki Budapeşt) şimalında yerləşən Vaç ərazisində düşmən ordusuna məğlub oldu. Bir müddət sonra Avstiya birlikləri 1594-cü ildə fəth olunan Yanıqqalanı (Raab qalası) ələ keçirdi. Avstriya elçiləri ilə sülh danışıqları aparılsa da, bu danışıqlar bir nəticə vermədi.
Kanija qalasının fəthi və Kanija müdafiəsi
Cərrah Mehmed Paşa artıq iki il idi ki, heç bir hərbi uğur qazana bilmirdi. Bu müddət ərzində Osmanlılar bir çox önəmli qalalarını itirmişdi. Cərrah Mehmed Paşanın edam edilməsindən sonra Sədrəzəm Kürəkən İbrahim Paşa ordunun başına keçdi və Belqrada gəldi. Bundan qorxuya düşən Avstriya tərəfi sülh danışıqlarına başladı. Şərtlərə görə Avstriyalılar Əyri və Hatvan qalalarını təslim etməli, qarşılığında isə Esterqon, Noviqrad, Filek və Yanıqqalanı Avstriyaya geri qaytarılmalı idi. Ancaq Osmanlı tərəfinin narazılığı ilə danışıqlar bir nəticə vermədi.
Belqradda qışı keçirdən Sədrəzəm İbrahim Paşa Kanija qalasını mühasirəyə almışdı. Mühasirə davam edərkən qalanın içərisində əsir tutulan Osmanlı əsgərləri canlarını fəda edərək barut anbarını partlatmış və qalanın müdafiəsini zəiflətmişdir. Ancaq yenə də təslim olmayan qalanın köməyinə Flippe Emanuel rəhbərliyində 20.000 nəfərlik bir ordu gəldi. 2 od arasında qalan Osmanlı ordusu qəhrəmanca vuruşdu, düşmən ordusunun geri çəkilməsi ilə 40 günlük mühasirəylə Kanija qalası fəth edildi.
Bəylərbəyliyin mərkəzi Kanija qalasına köçürüldü və Kanija Bəylərbəyi olaraq Tiryaki Həsən Paşa təyin edildi. Sultan III. Mehmed əldə etdiyi bu uğura görə Sədrəzəm İbrahim Paşaya sağ olduğu müddətcə sədrəzəmlikdə qalacağı barədə söz verdi (10 sentyabr 1601). Kanija qalasını geri almaq istəyən Hersoq Ferdinand qalanı böyük bir qoşunla mühasirəyə aldı. Tiryaki Həsən Paşa idarəsindəki kiçik bir dəstə qalanı 2 ay boyunca qəhrəmancasına müdafiə etdi. Qida ehtiyatı və cəbhəxanası azalan Osmanlılar gözlənilmədən hücum edərək özlərindən qatbaqat çox olan xaçlı ordusuna qalib gəldilər (18 noyabr 1601). Bu qalibiyyətdən sonra 1603 tarixində İstolni-Belqrad və Esterqon qalaları da geri alındı.
Səfəvilərlə münasibət
Səfəvilər 1590-cı ildə imzalanan və 13 il davam edən İstanbul sülh müqaviləsini pozmuşdular. Şah I. Abbas Osmanlıların Avstriyalılarla müharibədə olmasından istifadə edərək itirdiyi torpaqları geri qaytarmağa çalışdı. 25 avqust 1603 tarixində rəsmən müharibə elan edən Səfəvilər ilk öncə Təbriz və İrəvanı ələ keçirdi.
Memarlıq
Memarlıq işləri ilə maraqlanan Sultan III. Mehmed süd anası Həlimə Xatunun adına Gölmərmərə adlanan yerdə Həlimə Xatun Məscidi və külliyəsi, eləcə də anası Safiyə Validə Sultan adına Yeni Validə Məscidi və külliyəsi tikdirmişdir. Bundan başqa bir çox məscidi və tikilini təmir etdirən Sultan III. Mehmed Yeni Məscidin (Validə Sultan Məscidi) də təməlini atmışdır.
Vəfatı
Bir gün ovdan qayıdarkən qarşısına çıxan bir dərviş sultana "56 gün ömrün qalıb, qafil olma sultanım !" deməsi sultanı dərindən sarsmışdır. 37 yaşlı gənc sultan yeyib içməkdən kəsilmiş və 21 dekabr 1603 tarixində, yəni dərvişin dediyi gün ürək çatışmamazlığından (infarkt) vəfat etmişdir. Bəzi qaynaqlarda ölüm səbəbi olaraq oğlu şahzadə Mahmudu haqsız yerə edam etməsi və bu səbəbdən vicdan əzabı çəkməsi göstərilir.
Ailəsi
Hərəmxanası
- Həlimə Sultan
- Handan Sultan
- Hasəki Abuleyal Sultan (d. 1576 - ö. 1603) — Əslən çərkəzdir. Taun epidemiyası səbəbilə vəfat etmiş, cənazəsi Sultan Mehmed türbəsinə dəfn edilmişdir.
- Hasəki Gövhər Sultan (d. 1577 - ö. 1613-cü ildən sonra) — Əslən albandır.
- Hasəki Saliha Sultan (d. 1577 - ö. 1613-cü ildən sonra)
- Hasəki Ayşə Sultan (d. 1578 - ö. 1613-cü ildən sonra)
Oğlan uşaqları
- Şahzadə Səlim
- Şahzadə Süleyman (d. 1586 - ö. 1598) — Handan Sultandan doğulma.
- Şahzadə Mahmud
- I Əhməd
- Şahzadə Cahangir (d. 1599 - ö. 1602) — Hasəki Abuleyal Sultandan doğulma.
- Şahzadə Osman (d. 1597 - ö. 1601) — Hasəki Saliha Sultandan doğulma.
- I Mustafa
Qız uşaqları
- Dilrüba Sultan - serialın böyük təsirinə görə səhvən Dilruba adlandırılıb. Onun əsl adı Şah idi.
Şah Sultan (Manisa, 1590 - İstanbul, 1623-cü ildən sonra): Həlimənin qızı. 1604-cü ildə Qara Davud Paşa ilə evləndi (1606-cı ildə nikah bağlandı), ondan bir oğlu oldu. Onun həyat yoldaşı Davutla oğlunu taxt-taca oturtmağı planlaşdırdığı, Mustafanın əqli cəhətdən qüsurlu olduğu üçün şayiələr yayılıb. Davud paşa 1623-cü ilin yanvarında Sultan Osmanın qətlinə görə zindana salındıqda Sultan Şah öz mühafizəçiləri və ona sadiq ağama ilə birlikdə Davudla birlikdə azad olub qaçmağa çalışır. Yaxalananda Davud qaçmağa çalışdığı üçün edam edilib. Şah Sultan dul qalmışdı, gəlini isə hekayənin iki tərəfi var; bəzi inanclara görə IV Murat taxta çıxdıqdan sonra vətənə xəyanətə görə anası ilə birlikdə edam edilmiş, digərlərinə görə isə ya anası ilə birlikdə Köhnə sarayi göndərilmiş, ya da zorla yenidən evləndirilərək uzaqlara göndərilmişdir. - Humaşah Sultan
- Aişə Sultan
- Xəticə Sultan (Manisa, 1589 - İstanbul, 1613): Həlimənin qızı. 1604-cü ildə bəy Mustafa Paşa ilə evləndi (1610-cu ildə vəfat etdi). Ölümündən sonra 1612-ci il oktyabrın 10-da Sultana Ayşə Hümaşahın nəvəsi Çağaloğlu Mahmut bəylə evləndi. Xədicə gələn il doğuş zamanı dünyasını dəyişdi.
- Ümmügülsüm Sultan
- Beyhan Sultan (İstanbul, 1598 — İstanbul, 1670-ci ildən əvvəl): naməlum cariyənin qızı. 1642-ci ildə Dubrovnik poliksarlarının hədiyyəsindən 1648-ci ildə vəfat edən Biləcikli Mustafa Paşanın həyat yoldaşı kimi qeyd edilmişdir. Dubrovnik polislərinin 1670-ci ildən sonrakı məktublarında onun adı çəkilmədi.
QEYD. Hərəmində bundan başqa 10 adı bilinməyən qız övladı olduğu bilinir.
İstinadlar
- Mehmed III // https://pantheon.world/profile/person/Mehmed_III.
- Mehmet III // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- Bostanzade Yahya Efendi, Tuhfet ül-ahbâb, Milliyet Yayınları, s. 111
- Hamit Bozarslan, Türkiye Tarihi, İletişim Yayınları, s. 52.
- Reşad Ekrem Koçu, Tarihimizde Garip Vakalar, Varlık Yayınları, s. 142.
- Metin And, On Altıncı Yüzyılda İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, s. 101.
- Metin Hasırcı, Büyük Osmanlı tarihi Böl:1 Kıs.5
- Mustafa Müftüoğlu, Yalan söyleyen tarih utansın, 1. cilt Say. 64
- Midhat Sertoğlu, Osmanlı tarih lügatı, Say, 255
- Miović, Vesna. "Per favore della Soltana: moćne osmanske žene i dubrovački diplomati". Anali Zavoda Za Povijesne Znanosti Hrvatske Akademije Znanosti i Umjetnosti U Dubrovniku (xorvat). 56 (56/1). 2 May 2018: 147–197. doi:10.21857/mwo1vczp2y. ISSN 1330-0598. 12 November 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 23 August 2022.
- Dumas, 2013. səh. 467
Xarici keçidlər
III Mehmed Doğum: 1566 Vəfat: 1603 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri III Murad |  Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı 16 yanvar 1595- 1603 | Xələfləri I Əhməd |
| Sünni İslam titulları | ||
| Sələfləri III Murad |  İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية) | Xələfləri I Əhməd |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
III Mehmed osman محمد ثالث Mehmed i salis 26 may 1566 Manisa 22 dekabr 1603 Konstantinopol 13 Osmanli padsahi ve 92 Islam xelifesidir Taxta cixdigi 1595 ci ilden olumune qeder sultanligini davam etmisdir III Mehmedمحمد ثالث13 cu Osmanli Sultani Padsah 16 yanvar 1595 21 dekabr 1603EvvelkiIII MuradSonrakiI EhmedSexsi melumatlarDogum tarixi 26 may 1566Dogum yeri Manisa Osmanli imperiyasiVefat tarixi 21 dekabr 1603 37 yasinda Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiDefn yeri Sultan Mehmed turbesiFealiyyeti rehber d Atasi III MuradAnasi Safiye SultanHeyat yoldaslari Handan Sultan Helime SultanUsaqlari I Ehmed I Mustafa Sahzade Yehya Sahzade Mahmud Dilruba Sultan Sahzade Selim III Mehmedin oglu Aise Sultan III Mehmedin qizi Beyhan Sultan III Mehmedin qizi Ailesi Osmanli xanedaniDini Sunni Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSahzadelik illeri Atasi Sultan III Murad anasi ise esl adi Sofia Baffo olan venesiyali Safiye Sultandir Boyuk babasi Sultan Suleyman son seferi olan Zigetvar seferine yenice cixmis bu esnada nevesi Sahzade Muradin bir ovladinin oldugu xeberi geldi Adi Fateh Sultan Mehmede nezeren boyuk babasi Sultan Suleyman terefinden qoyuldu Sahzadeliyi dovrunde Ibrahim Cefer Efendi ve Pir Mehmed Ezmi Efendi kimi dovrun taninmis alimlerinden ders almisdir 29 may 1582 ci ilde Osmanli tarixinde o gunedek gorulmemis boyuklukde bir merasimle Cerrah Mehmed Pasa terefinden sunnet edildi ve bu merasim 55 gun boyunca davam etdi Bir il sonra ise yeni 28 dekabr 1583 cu ilde teyin edildiyi Manisa sancagina dogru yola cixdi Hele Manisa sarayina catmadan derhal sarayin qapi agasinin edamini istedi Saraydan ayrilmadan evvel atasina bir keniz hediyye etmis bu kenizden sultanin bir qizi dunyaya gelmisdir Bu esnada Istanbulda atasi Sultan Muradin Manisada ise veliehdin eyni anda ovladlari dunyaya geldi Sultan Muradin ogullari Sahzade Suleyman ve Cahangir Mehmedin oglu Sahzade Selim Ancaq bu sevinc cox cekmedi ve qisa muddet sonra Sultan Muradin bacisi Esmahan Sultan dogum esnasinda vefat etdi 5 avqust 16 yanvar 1595 ci ilde atasi Sultan Murad aniden vefat etdi Anasi Safiye Sultan padsahin vefatini dovlet adamlarindan gizlederek bostancibasi Ferhad agayla ogluna gizli xeber gonderdi Celd suretle yola dusen Mehmed 18 yanvarda Istanbula geldi ve yalniz ondan sonra Sultan Muradin vefat xeberi paytaxta duyuruldu Qardas qetli meselesi Sultan Murad vefat edende dunyaya gelen 102 ovladindan 27 qizi ve 20 oglu heyatda idi Sultan III Mehmed taxta cixdigi gece Topqapi sarayindan 19 tabutun cixmasi dovrun bir cox tarixsunaslarinin qeydlerinde rast gelinir Bunlar yenice taxta cixan sultanin qardaslari idi Bundan basqa bezi tesdiqlenmeyen qaynaqlarda Sultan III Mehmedin edam edilen qardaslarinin bir nece hamile qadinini ve 8 bacisini edam etdirdiyi de qeyd edilir Bu hadise Osmanli tarixinin en qanli sehifelerinden biri idi cunki oldurulenlerin yaridan coxu korpe usaq idi Bu hadiseden sonra xalqin genc sultana qarsi nifret beslemesi de revayet edilir Avstriya ve Eflak seferleri Sultan III Mehmed atasi III Murad doneminde baslayan Osmanli Avstriya muharibesi davam eden dovrde taxta cixmisdi Taxta oturan kimi derhal Avstriya ve Eflak indiki Valaxiya meseleleri ile mesgul olmaga baslamisdir 1595 tarixinde Avstriya ordusu Esterqon qalasini muhasireye almis ancaq Mehmed Pasa yardim gondermekde gecikdiyine gore qala teslim olmusdur 2 sentyabr 1595 Sinan Pasa kicik bir deste ile Eflak yaxinlarina hucum etmis Osmanli quvveleri Buxarest ve Trqoviseni ele kecirse de Hersoq Mixailin desteleri ile doyusde meglub olaraq geri cekilmisdir Geri cekilerken bataqliga dusen Osmanli quvvelerinin boyuk bir qismi sehid olmusdur Esterqon qalasinin itirilmesinden sonra Dunay sahilindeki Viseqrad seheri de itirildi Bir cox seher ve qalanin itirilmesi xeberi paytaxt seher Istanbulda ehalinin naraziligina getirib cixardi Ehali ve yeniceriler sultanin da sefere qatilmasini teleb etdiler Eyri qalasinin fethi Veziyyetin menfiye dogru getdiyini goren Sultan III Mehmed dovlet adamlarini toplayib Ceddimiz dovletimizin qurucusu Osman Qazi hezretlerinden boyuk babamiz Qanuni Sultan Suleymana qeder butun sultanlar esgerlerinin onunde sefere cixmisdir Babamiz Sultan II Selimle cennet i mekan atamiz Sultan III Murad bu eneneleri pozdular Biz bele ilk once seferi pasalarimiza tapsirmaqla xeta etdik Esger ovladlarimiz bizi baslarinda gormek isteyir Qerarimiz budur ki sefere cixmaq vaxtidir Hazirliqlar tamamlansin Kafirlere heddini bildirmek gerekdir dediyi ona qarsi cixan anasi Safiye Sultana Valide biz sultan oglu sultaniq isletmeyecekdikse Eyyub Sultanda bu qilinci niye qursandiq Qerarimiz qerardir sefere cixacagiq Taxt tac ugruna dovleti feda ede bilmerik seklinde cavab vermesi ve bundan sonra 20 iyun tarixinde herekete kecerek muhasireye alinan Eyri qalasini almanca Eqer qalasi 12 oktyabr 1596 tarixinde feth etdiyi soylenilir Xacova muharibesi Eyri qalasinin fethinden sonra Osmanli birlikleri irelileyerek 15 oktyabr 1596 gunu Xacovada boyuk bir Avropa ordusu ile qarsilasdi Bu ordu Avstriya Almaniya Erdel Macaristan Italiya Ispaniya Fransa Hollandiya Belcika Cexiya Xorvat Serb Slovak ve polyak herbi destelerinin birlesmesinden ibaret idi Bununla da 140 minlik Osmanli qosununun qarsisinda 300 minlik bir xacli ordusu dayanmisdi Bu xacli ordusuna Avstriya hersoqu III Maksimilyan rehberlik edirdi Osmanli cebhesinde ordunun merkezi ele kecirilib ve padsah qacib dediqodusu yayildi ve buna gore de qorxuya dusen ordu dagilmaga basladi Bunu goren xacli ordusu qalib geldiyine inanib doyus meydanina sepelendler Bu vaxt Osmanlilarin arxa cebhesinde calisan oduncular cadircilar deveciler ve asbazlar ellerine aldiqlari balta odun parcalari kurek kulung hetta qazan qasiqla xacli ordusunun uzerine hucum cekdiler Gozlenilmeden edilen bu hucum eslinde sepelenmis xacli ordusunu zeifletdi ve bundan heveslenen yeniceri ve sipahiler yeniden doyuse qayitdilar Bu gozlenilmez zefer tarixde Qazan qasiq Muharibesi olaraq qeyde alinir Xacova muharibesinden sonra Sultan III Mehmed Istanbula geri qayitdi ve Avstriya cebhesine Cerrah Mehmed Pasani teyin etdi Tata qalasini ele keciren Mehmed Pasa Budinin indiki Budapest simalinda yerlesen Vac erazisinde dusmen ordusuna meglub oldu Bir muddet sonra Avstiya birlikleri 1594 cu ilde feth olunan Yaniqqalani Raab qalasi ele kecirdi Avstriya elcileri ile sulh danisiqlari aparilsa da bu danisiqlar bir netice vermedi Kanija qalasinin fethi ve Kanija mudafiesi Cerrah Mehmed Pasa artiq iki il idi ki hec bir herbi ugur qazana bilmirdi Bu muddet erzinde Osmanlilar bir cox onemli qalalarini itirmisdi Cerrah Mehmed Pasanin edam edilmesinden sonra Sedrezem Kureken Ibrahim Pasa ordunun basina kecdi ve Belqrada geldi Bundan qorxuya dusen Avstriya terefi sulh danisiqlarina basladi Sertlere gore Avstriyalilar Eyri ve Hatvan qalalarini teslim etmeli qarsiliginda ise Esterqon Noviqrad Filek ve Yaniqqalani Avstriyaya geri qaytarilmali idi Ancaq Osmanli terefinin naraziligi ile danisiqlar bir netice vermedi Belqradda qisi kecirden Sedrezem Ibrahim Pasa Kanija qalasini muhasireye almisdi Muhasire davam ederken qalanin icerisinde esir tutulan Osmanli esgerleri canlarini feda ederek barut anbarini partlatmis ve qalanin mudafiesini zeifletmisdir Ancaq yene de teslim olmayan qalanin komeyine Flippe Emanuel rehberliyinde 20 000 neferlik bir ordu geldi 2 od arasinda qalan Osmanli ordusu qehremanca vurusdu dusmen ordusunun geri cekilmesi ile 40 gunluk muhasireyle Kanija qalasi feth edildi Beylerbeyliyin merkezi Kanija qalasina kocuruldu ve Kanija Beylerbeyi olaraq Tiryaki Hesen Pasa teyin edildi Sultan III Mehmed elde etdiyi bu ugura gore Sedrezem Ibrahim Pasaya sag oldugu muddetce sedrezemlikde qalacagi barede soz verdi 10 sentyabr 1601 Kanija qalasini geri almaq isteyen Hersoq Ferdinand qalani boyuk bir qosunla muhasireye aldi Tiryaki Hesen Pasa idaresindeki kicik bir deste qalani 2 ay boyunca qehremancasina mudafie etdi Qida ehtiyati ve cebhexanasi azalan Osmanlilar gozlenilmeden hucum ederek ozlerinden qatbaqat cox olan xacli ordusuna qalib geldiler 18 noyabr 1601 Bu qalibiyyetden sonra 1603 tarixinde Istolni Belqrad ve Esterqon qalalari da geri alindi Sefevilerle munasibetSefeviler 1590 ci ilde imzalanan ve 13 il davam eden Istanbul sulh muqavilesini pozmusdular Sah I Abbas Osmanlilarin Avstriyalilarla muharibede olmasindan istifade ederek itirdiyi torpaqlari geri qaytarmaga calisdi 25 avqust 1603 tarixinde resmen muharibe elan eden Sefeviler ilk once Tebriz ve Irevani ele kecirdi MemarliqMemarliq isleri ile maraqlanan Sultan III Mehmed sud anasi Helime Xatunun adina Golmermere adlanan yerde Helime Xatun Mescidi ve kulliyesi elece de anasi Safiye Valide Sultan adina Yeni Valide Mescidi ve kulliyesi tikdirmisdir Bundan basqa bir cox mescidi ve tikilini temir etdiren Sultan III Mehmed Yeni Mescidin Valide Sultan Mescidi de temelini atmisdir VefatiBir gun ovdan qayidarken qarsisina cixan bir dervis sultana 56 gun omrun qalib qafil olma sultanim demesi sultani derinden sarsmisdir 37 yasli genc sultan yeyib icmekden kesilmis ve 21 dekabr 1603 tarixinde yeni dervisin dediyi gun urek catismamazligindan infarkt vefat etmisdir Bezi qaynaqlarda olum sebebi olaraq oglu sahzade Mahmudu haqsiz yere edam etmesi ve bu sebebden vicdan ezabi cekmesi gosterilir AilesiHeremxanasi Helime Sultan Handan Sultan Haseki Abuleyal Sultan d 1576 o 1603 Eslen cerkezdir Taun epidemiyasi sebebile vefat etmis cenazesi Sultan Mehmed turbesine defn edilmisdir Haseki Govher Sultan d 1577 o 1613 cu ilden sonra Eslen albandir Haseki Saliha Sultan d 1577 o 1613 cu ilden sonra Haseki Ayse Sultan d 1578 o 1613 cu ilden sonra Oglan usaqlari Sahzade Selim Sahzade Suleyman d 1586 o 1598 Handan Sultandan dogulma Sahzade Mahmud I Ehmed Sahzade Cahangir d 1599 o 1602 Haseki Abuleyal Sultandan dogulma Sahzade Osman d 1597 o 1601 Haseki Saliha Sultandan dogulma I MustafaQiz usaqlari Dilruba Sultan serialin boyuk tesirine gore sehven Dilruba adlandirilib Onun esl adi Sah idi Sah Sultan Manisa 1590 Istanbul 1623 cu ilden sonra Helimenin qizi 1604 cu ilde Qara Davud Pasa ile evlendi 1606 ci ilde nikah baglandi ondan bir oglu oldu Onun heyat yoldasi Davutla oglunu taxt taca oturtmagi planlasdirdigi Mustafanin eqli cehetden qusurlu oldugu ucun sayieler yayilib Davud pasa 1623 cu ilin yanvarinda Sultan Osmanin qetline gore zindana salindiqda Sultan Sah oz muhafizecileri ve ona sadiq agama ile birlikde Davudla birlikde azad olub qacmaga calisir Yaxalananda Davud qacmaga calisdigi ucun edam edilib Sah Sultan dul qalmisdi gelini ise hekayenin iki terefi var bezi inanclara gore IV Murat taxta cixdiqdan sonra vetene xeyanete gore anasi ile birlikde edam edilmis digerlerine gore ise ya anasi ile birlikde Kohne sarayi gonderilmis ya da zorla yeniden evlendirilerek uzaqlara gonderilmisdir Humasah Sultan Aise Sultan Xetice Sultan Manisa 1589 Istanbul 1613 Helimenin qizi 1604 cu ilde bey Mustafa Pasa ile evlendi 1610 cu ilde vefat etdi Olumunden sonra 1612 ci il oktyabrin 10 da Sultana Ayse Humasahin nevesi Cagaloglu Mahmut beyle evlendi Xedice gelen il dogus zamani dunyasini deyisdi Ummugulsum Sultan Beyhan Sultan Istanbul 1598 Istanbul 1670 ci ilden evvel namelum cariyenin qizi 1642 ci ilde Dubrovnik poliksarlarinin hediyyesinden 1648 ci ilde vefat eden Bilecikli Mustafa Pasanin heyat yoldasi kimi qeyd edilmisdir Dubrovnik polislerinin 1670 ci ilden sonraki mektublarinda onun adi cekilmedi QEYD Hereminde bundan basqa 10 adi bilinmeyen qiz ovladi oldugu bilinir IstinadlarMehmed III https pantheon world profile person Mehmed III Mehmet III Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia 1968 Bostanzade Yahya Efendi Tuhfet ul ahbab Milliyet Yayinlari s 111 Hamit Bozarslan Turkiye Tarihi Iletisim Yayinlari s 52 Resad Ekrem Kocu Tarihimizde Garip Vakalar Varlik Yayinlari s 142 Metin And On Altinci Yuzyilda Istanbul Yapi Kredi Yayinlari s 101 Metin Hasirci Buyuk Osmanli tarihi Bol 1 Kis 5 Mustafa Muftuoglu Yalan soyleyen tarih utansin 1 cilt Say 64 Midhat Sertoglu Osmanli tarih lugati Say 255 Miovic Vesna Per favore della Soltana mocne osmanske zene i dubrovacki diplomati Anali Zavoda Za Povijesne Znanosti Hrvatske Akademije Znanosti i Umjetnosti U Dubrovniku xorvat 56 56 1 2 May 2018 147 197 doi 10 21857 mwo1vczp2y ISSN 1330 0598 12 November 2021 tarixinde Istifade tarixi 23 August 2022 Dumas 2013 seh 467Xarici kecidlerIII MehmedOsmanli sulalesiDogum 1566 Vefat 1603Hakimiyyet titullariSelefleri III Murad Osmanli Imperiyasi دولت عالیه عثمانی Sultani 16 yanvar 1595 1603 Xelefleri I EhmedSunni Islam titullariSelefleri III Murad Islam Xelifesi خلافة إسلامية Xelefleri I Ehmed