Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
E vitamini — Sutkalıq norması 10–15 mqdır. Yaraların sağalmasında, əzələllərin və cinsiyyət orqanlarının işinin tənzimlənməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Yaşıl bitkilərdə, ətdə, kərə yağında, süddə çox olur. E vitamini kimyəvi quruluşuna görə bir tokoldur və antisterillik vitamini kimi də tanınır. Vitamin E mühüm yağda həll olunan antioksidantdır və xüsusilə hüceyrə membranlarında və lipoproteinlərdə mühüm antioksidant funksiyalara malikdir. Epidemioloji və məhdud aralıq tədqiqatlar müəyyən edir ki, E vitamini ürək-damar xəstəlikləri, bəzi xərçənglər və digər xroniki xəstəliklər riskini azaldır. Bəzi böyük klinik sınaqlar E vitamininin sağlamlıq faydalarını daha dərindən qiymətləndirir. Tokolların müxtəlif birləşmələri (tokoferol və tokotrienol) E vitamini aktivliyini göstərir. Ən aktiv alfa-tokoferoldur. Əvvəllər o, əsasən α-tokoferola yönəldildiyi halda, bu gün digər tokoferollar və tokotrienollar daha çox diqqəti cəlb edir. İlkin nəticələrə görə, onların antioksidant və α-tokoferoldan fərqli digər funksiyaları var.
Tarixi
E vitamini 1922-ci ildə qidalanma və məhsuldarlıq arasındakı əlaqəni araşdıran və Bishop tərəfindən kəşf edilmişdir. Aylar ərzində E vitamini çatışmazlığı ilə qidalanan dişi siçanlar dölün sorulması səbəbindən məhsuldarlıq itkisinə məruz qalıb. Onların pəhrizinə az miqdarda təzə xiyar, ağ toxum və ya quru yonca yarpaqları əlavə etməklə bunun qarşısını almaq olar. Əvvəlcə E vitamini termini məhsuldarlığı qorumaq üçün vacib olan bitkilərdən alınan lipid ekstraktını təsvir edirdi. Daha sonra 4 tokoferol və 4 tokotrienoldan ibarət E vitamini aktivliyi olan 8 birləşmə aşkar edilmişdir. Tokoferollar təcrid olunmuş və ilk dəfə 1930-cu illərin sonlarında təsvir edilmişdir; Tokotrienollar da təxminən 25 il sonra müəyyən edildi. Tokoferollar və tokotrienollar eyni xrom halqasına malikdirlər, lakin tokotrienolların fitil zəncirində üç qoşa bağ var. α-Tokoferol E vitamini ilə sinonimləşmiş və insan və heyvan toxumalarında üstünlük təşkil etdiyi üçün əsas tədqiqat mövzusu olmuşdur. Bununla belə, digər tokoferollar və tokotrienollar da qidalanmada mühüm və spesifik antioksidant və bioloji təsirə malikdir və indi daha çox diqqəti cəlb edir.
Funksiyaları
Vitamin E sinir sisteminin, əzələlərin, hipofiz və adrenal bezlər kimi endokrin bezlərin və reproduktiv orqanların funksiyaları üçün vacibdir. Vitamin E bioloji antioksidantdır və damar xəstəliklərinin və xərçəngin qarşısının alınması üçün lazımdır.
O, həmçinin nuklein turşusu mübadiləsində, askorbin turşusunun sintezində və kükürd amin turşularının mübadiləsində rol oynayır. Mitoxondriyada lipidlərin oksidləşdirici parçalanmasının qarşısını alan E vitamini keratin fosfat və adenozin trifosfat kimi yüksək enerjili fosfat birləşmələrinin fosforlaşma funksiyasını tənzimləyir.
O, səkkiz fərqli, lakin əlaqəli molekul ailəsindən ibarətdir. Qan dövranını və normal qanın laxtalanmasını gücləndirir. Bəzi yaraların ətrafında çapıq əmələ gəlməsi ehtimalını azaldan toxumaların təmiri üçün lazımdır. Yüksək qan təzyiqini azaldır, kataraktanın qarşısını alır, performansı yaxşılaşdırır, ayaq kramplarını aradan qaldırır, sağlam sinir və əzələlər qurarkən kapilyar divarları gücləndirir. Sağlam dəri və dəri üçün də lazımdır. Orqanizmi qan azlığından və vaxtından əvvəl (vaxtından əvvəl doğulmuş) körpələrin göz xəstəliklərindən qoruyur, qocalmanı gecikdirir və qocalma ləkələrinin qarşısını alır. Yaşlanma ilə bağlı yaddaş itkisinin qarşısını almaqda da təsirlidir.
Bir çox əlaqəli birləşmələr E vitamininin təsirini göstərir. Demək olar ki, bütün vitaminlər kimi, E vitamini çatışmazlığı normal böyüməni maneə törədir və bəzən böyrək hüceyrələrinin pisləşməsinə səbəb olur. E vitamini olmadıqda, hüceyrələrdə doymamış yağ turşuları azalır və mitoxondrilərdə, lizosomlarda və hətta hüceyrə membranı kimi orqanoidlərdə anormal struktur və funksional dəyişikliklər müşahidə olunur.
Antioksidant funksiyaları
İnsanlarda E vitamininin əsas antioksidant funksiyası əsasən α-tokoferollarla birlikdə öyrənilir və bu, lipidlərin peroksidləşməsinin qarşısını alır. Lipid peroksidləşməsi xüsusilə hüceyrə və orqanel membranlarında, lipoproteinlərdə, toxumasında, beyində və PUFA-nın (poli doymamış yağ turşuları) bol olduğu digər toxumalarda geniş yayılmışdır.
α-Tokoferol membranlarda təxminən 1 molekula 1000 lipid molekuluna nisbətdə mövcuddur. Fitil quyruğu sayəsində səthə yaxın aktiv xroman halqası ilə membran substratında yerləşmək üçün unikal qabiliyyətə malikdir. Bu, onun həm lipid antioksidantı kimi fəaliyyət göstərməsinə, həm də digər antioksidantlarla qarşılıqlı əlaqəyə girərək oksidləşmiş vəziyyətdən geri çevrilməsinə imkan verir. Digər antioksidantlarla, xüsusən də suda həll olunanlarla sinerji antioksidant sistemin mühüm xüsusiyyətidir.
Vitamin E də lipoproteinlərdə lipid oksidləşməsinin qarşısının alınmasında həlledici rol oynayır. α-Tokoferol LDL-yə bu təsirdən məsul olan E vitamininin əsas formasıdır, çünki o, peroksil radikallarının ən çox yayılmış və ən yaxşı təmizləyicisidir. Bununla belə, chylomicrons digər tokoferolları və tokotrienolları da pəhrizdən asılı olaraq α-tokoferola oxşar və ya daha yüksək konsentrasiyalarda daxil edə bilər və lipid antioksidantları kimi mühüm rol oynayır. Onlar həmçinin yağ toxumasında və qaraciyərdə mühüm lipid antioksidant kimi çıxış edə bilərlər. Bəzi invitro tədqiqatlar göstərir ki, tokotrienollar LDL oksidləşməsini maneə törətməkdə tokoferollardan daha effektivdir; digər tərəfdən, tokotrienolla zəngin pəhrizlə qidalanan siçanların plazması ilə aparılan tədqiqatlar göstərir ki, α-tokoferol və α-tokotrienol təxminən eyni dərəcədə inhibitordur; γ-tokoferol və γ-tokotrienol eyni təsirə malik olsa da, α formalarında bu daha azdır. Bu tapıntılar əsasında insanlar haqqında birbaşa proqnozlar vermək çətindir, çünki dinamik mühit fərqlidir.
Tokoferollar və tokotrienollar təkli oksigeni və digər reaktiv növləri və sərbəst radikalları, eləcə də peroksi radikallarını tutur. E vitamininin azotlu reaktiv növlərə antioksidant təsiri getdikcə daha çox diqqət çəkir. Bioloji sistemlərdə azot dioksidi (NO2) azot oksidinin (NO) oksigenlə reaksiyasından əldə edilir. α-tokoferol NO2 ilə reaksiya verir, γ-tokoferol ilə reaksiya vermir. Bunun əksinə olaraq, γ-tokoferol NO-nu NO-ya çevirir.
Tibbdə və sənayedə istifadə
Erkən doğulmuş körpələrdə görülən hemolitik anemiyanın korreksiyası ən çox istifadə edilən sahədir. Oraq hüceyrəli anemiyada E vitamininin oraqlaşma dərəcəsini azaltdığı və xəstəliyin proqnozunu əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırdığı sübut edilmişdir. Kistik pankreas fibrozu olan uşaqlara E vitamini vermək faydalıdır. Yenidoğulmuşların tənəffüs çətinliyini aradan qaldırmaq üçün istifadə olunur. Aralıq dənizi tipli qlükoza-6-fosfat dehidrogenaz çatışmazlığı Aralıq dənizi ilə həmsərhəd ölkələrdə çox yaygındır. Qəti şəkildə sübut edilmişdir ki, bu xəstələrə gündə 800 IU E vitamini verildikdə, hemoliz azalır və üç ay ərzində eritrositlərin yaşama müddəti uzanır. Bir illik müalicə bu xəstələrin anemiyasını xeyli yüngülləşdirdi və böhranları yüngül şəkildə aradan qaldırmağa imkan verdi. Bəzi mənbələr E vitamininin bədəndə sərbəst radikalların yığılmasının qarşısını aldığını və beləliklə də qocalmanı gecikdirdiyini iddia edir. Ancaq dəmir və C vitamini bu sərbəst kökləri meydana gətirərək iltihaba qarşı mübarizəni asanlaşdırır.
Vitamin E şəkərli diabetdə degenerativ dəyişikliklərin qarşısını almaq, daimi abortları müalicə etmək, idmançıları gücləndirmək, kişi sonsuzluğunu düzəltmək, prostat böyüməsini nəzarət etmək, kataraktın qarşısını almaq və bəzi dəri xəstəliklərini müalicə etmək üçün istifadə edilmişdir. Kosmetika sənayesində krem və losyonların hazırlanmasında istifadə olunur. E vitamini məhsullarda da istifadə edilə bilər.
Fiziki və kimyəvi xassələri
E vitamini yağda həll olunan vitaminlərdən biridir. Buna görə də hüceyrə membranında çox olur. E vitamininin təsirini göstərən 8 tokoferol və tokotrienol var. α-tokoferol digər tokoferollardan ən təsirlisidir. α-tokoferol və daha çox α-tokoferil asetat; Onlar bir az sarı, qoxusuz, yağlı şəffaf və çox yapışqan maddələrdir. Təbiətdə tapılan dekstro forması fizioloji cəhətdən ən təsirli izomerdir. Süni rasemik α-tokoferol (DL-α-tokoferol) və onun efiri müvafiq dekstro izomerinin 70-75% potensialına malikdir. β və γ tokoferollar α izomerindən yarısı qədər effektivdir və δ izomerinin yalnız 1%-i. Tokoferollar kristal şəklində əldə edilə bilməz. Oksigensiz mühitdə 200 °C-ə qədər davam edir. 100 °C-ə qədər üzvi turşulardan təsirlənmir. Qələvilər edir. Oksidləşmə ilə bioloji təsirini sürətlə itirir. Yağda E vitamini yoxdur. İşığa və xüsusilə ultrabənövşəyi şüalara davamlıdır. Ona görə də tərkibində E vitamini olan qidalar günəşə məruz qalmamalıdır. E vitamininin bəzi oksidləşmə məhsulları K vitamininin təsirini göstərir. Qızartma zamanı E vitamininin 50-90%-i itirilir. Süni şəkildə ağardılmış unlarda E vitamininin bir hissəsi məhv olur. E vitamini antioksidant olduğu üçün yağın davamlılığını artırmaq üçün yağlara əlavə edilir.
Bioloji təsirlər
α-Tokoferol, siqnal ötürülməsində mühüm izoenzim olan Protein Kinase C-ni (PKC) inhibə etməkdə β, γ və δ-tokoferolları olan α-tokotrienoldan daha güclüdür. Trombositlərin yapışması. Bu, həll olunan fibrinogenin həll olunmayan fibrinə çevrildiyi və qanın laxtalandığı axındakı ilk hadisədir. Trombositlərin yapışması və aqreqasiyası qanaxmadan ölümün qarşısını almaq üçün tamamilə vacibdir. 3-hidroksi-3-metilqlutaril-koenzim A (HMG-CoA) reduktazasının transkripsiyadan sonrakı bastırılması. Bu ferment xolesterol sintezi üçün vacibdir. Hüceyrədənkənar mayelərə nəzarət.
Vitamin E və insan sağlamlığı
Vitamin E qəbulu üçün ənənəvi tövsiyələr vitaminin bədən funksiyalarına verdiyi töhfə və xroniki xəstəliklərin qarşısının alınmasında mümkün rolları nəzərə alınmadan müəyyən edilmişdir. Klinik və biokimyəvi məlumatlar normal insanlarda E vitamini çatışmazlığının sübutunu göstərmir və çatışmazlıq yalnız uzun müddətli yağ qəbul etməyən xəstələrdə müşahidə edilə bilər. E vitamini fəaliyyətinin normal qidalanmada kifayət olduğu düşünülür. Müavinətlər ABŞ-nin ənənəvi yeməklərinə əsaslanır. Yetkin kişilər üçün 10 mq α-tokoferola, yetkin qadınlar üçün isə 8 mq-a bərabərdir. Araşdırmalara görə, bu gün insanlar bu tövsiyə olunan miqdardan çox qəbul edirlər ki, bu da insan sağlamlığına bir çox cəhətdən müsbət təsir göstərir. E vitamininin sağlamlıq faydaları:
- Hüceyrələrin oksidləşdirici məhvindən qorunması
- LDL-nin oksidləşmədən qorunması
- İmmunitet sisteminin gücləndirilməsi
- Gözün lensi, sinir toxuması, qan damarları, qığırdaq və s. xüsusi toxumaların oksidləşdirici məhvinin azaldılması
- HMG-CoA reduktaza fermentini inhibə edərək xolesterol sintezinin azalması
Avitaminoz
Qidanın tərkibində zəruri vitaminlərdən bir neçəsinin və hətta birinin çatışmazlığı avitaminoz adlanan xəstəliyə səbəb olur. Vitaminlərin çoxluğu da müəyyən funksiyaların dəyişilməsinə səbəb olur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- . Archived from the original on 2024-05-08.
- . Archived from the original on 2023-05-03.
- . Archived from the original on 2022-01-21.
- . Archived from the original on 2023-02-02.
Xarici keçidlər
- E vitamini
- E vitaminin faydaları
- E vitaminin üzə faydaları
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
E vitamini Sutkaliq normasi 10 15 mqdir Yaralarin sagalmasinda ezelellerin ve cinsiyyet orqanlarinin isinin tenzimlenmesinde muhum ehemiyyet kesb edir Yasil bitkilerde etde kere yaginda sudde cox olur E vitamini kimyevi qurulusuna gore bir tokoldur ve antisterillik vitamini kimi de taninir Vitamin E muhum yagda hell olunan antioksidantdir ve xususile huceyre membranlarinda ve lipoproteinlerde muhum antioksidant funksiyalara malikdir Epidemioloji ve mehdud araliq tedqiqatlar mueyyen edir ki E vitamini urek damar xestelikleri bezi xercengler ve diger xroniki xestelikler riskini azaldir Bezi boyuk klinik sinaqlar E vitamininin saglamliq faydalarini daha derinden qiymetlendirir Tokollarin muxtelif birlesmeleri tokoferol ve tokotrienol E vitamini aktivliyini gosterir En aktiv alfa tokoferoldur Evveller o esasen a tokoferola yoneldildiyi halda bu gun diger tokoferollar ve tokotrienollar daha cox diqqeti celb edir Ilkin neticelere gore onlarin antioksidant ve a tokoferoldan ferqli diger funksiyalari var TarixiE vitamini 1922 ci ilde qidalanma ve mehsuldarliq arasindaki elaqeni arasdiran ve Bishop terefinden kesf edilmisdir Aylar erzinde E vitamini catismazligi ile qidalanan disi sicanlar dolun sorulmasi sebebinden mehsuldarliq itkisine meruz qalib Onlarin pehrizine az miqdarda teze xiyar ag toxum ve ya quru yonca yarpaqlari elave etmekle bunun qarsisini almaq olar Evvelce E vitamini termini mehsuldarligi qorumaq ucun vacib olan bitkilerden alinan lipid ekstraktini tesvir edirdi Daha sonra 4 tokoferol ve 4 tokotrienoldan ibaret E vitamini aktivliyi olan 8 birlesme askar edilmisdir Tokoferollar tecrid olunmus ve ilk defe 1930 cu illerin sonlarinda tesvir edilmisdir Tokotrienollar da texminen 25 il sonra mueyyen edildi Tokoferollar ve tokotrienollar eyni xrom halqasina malikdirler lakin tokotrienollarin fitil zencirinde uc qosa bag var a Tokoferol E vitamini ile sinonimlesmis ve insan ve heyvan toxumalarinda ustunluk teskil etdiyi ucun esas tedqiqat movzusu olmusdur Bununla bele diger tokoferollar ve tokotrienollar da qidalanmada muhum ve spesifik antioksidant ve bioloji tesire malikdir ve indi daha cox diqqeti celb edir FunksiyalariVitamin E sinir sisteminin ezelelerin hipofiz ve adrenal bezler kimi endokrin bezlerin ve reproduktiv orqanlarin funksiyalari ucun vacibdir Vitamin E bioloji antioksidantdir ve damar xesteliklerinin ve xercengin qarsisinin alinmasi ucun lazimdir O hemcinin nuklein tursusu mubadilesinde askorbin tursusunun sintezinde ve kukurd amin tursularinin mubadilesinde rol oynayir Mitoxondriyada lipidlerin oksidlesdirici parcalanmasinin qarsisini alan E vitamini keratin fosfat ve adenozin trifosfat kimi yuksek enerjili fosfat birlesmelerinin fosforlasma funksiyasini tenzimleyir O sekkiz ferqli lakin elaqeli molekul ailesinden ibaretdir Qan dovranini ve normal qanin laxtalanmasini guclendirir Bezi yaralarin etrafinda capiq emele gelmesi ehtimalini azaldan toxumalarin temiri ucun lazimdir Yuksek qan tezyiqini azaldir kataraktanin qarsisini alir performansi yaxsilasdirir ayaq kramplarini aradan qaldirir saglam sinir ve ezeleler qurarken kapilyar divarlari guclendirir Saglam deri ve deri ucun de lazimdir Orqanizmi qan azligindan ve vaxtindan evvel vaxtindan evvel dogulmus korpelerin goz xesteliklerinden qoruyur qocalmani gecikdirir ve qocalma lekelerinin qarsisini alir Yaslanma ile bagli yaddas itkisinin qarsisini almaqda da tesirlidir Bir cox elaqeli birlesmeler E vitamininin tesirini gosterir Demek olar ki butun vitaminler kimi E vitamini catismazligi normal boyumeni manee toredir ve bezen boyrek huceyrelerinin pislesmesine sebeb olur E vitamini olmadiqda huceyrelerde doymamis yag tursulari azalir ve mitoxondrilerde lizosomlarda ve hetta huceyre membrani kimi orqanoidlerde anormal struktur ve funksional deyisiklikler musahide olunur Antioksidant funksiyalari Insanlarda E vitamininin esas antioksidant funksiyasi esasen a tokoferollarla birlikde oyrenilir ve bu lipidlerin peroksidlesmesinin qarsisini alir Lipid peroksidlesmesi xususile huceyre ve orqanel membranlarinda lipoproteinlerde toxumasinda beyinde ve PUFA nin poli doymamis yag tursulari bol oldugu diger toxumalarda genis yayilmisdir a Tokoferol membranlarda texminen 1 molekula 1000 lipid molekuluna nisbetde movcuddur Fitil quyrugu sayesinde sethe yaxin aktiv xroman halqasi ile membran substratinda yerlesmek ucun unikal qabiliyyete malikdir Bu onun hem lipid antioksidanti kimi fealiyyet gostermesine hem de diger antioksidantlarla qarsiliqli elaqeye girerek oksidlesmis veziyyetden geri cevrilmesine imkan verir Diger antioksidantlarla xususen de suda hell olunanlarla sinerji antioksidant sistemin muhum xususiyyetidir Vitamin E de lipoproteinlerde lipid oksidlesmesinin qarsisinin alinmasinda helledici rol oynayir a Tokoferol LDL ye bu tesirden mesul olan E vitamininin esas formasidir cunki o peroksil radikallarinin en cox yayilmis ve en yaxsi temizleyicisidir Bununla bele chylomicrons diger tokoferollari ve tokotrienollari da pehrizden asili olaraq a tokoferola oxsar ve ya daha yuksek konsentrasiyalarda daxil ede biler ve lipid antioksidantlari kimi muhum rol oynayir Onlar hemcinin yag toxumasinda ve qaraciyerde muhum lipid antioksidant kimi cixis ede bilerler Bezi invitro tedqiqatlar gosterir ki tokotrienollar LDL oksidlesmesini manee toretmekde tokoferollardan daha effektivdir diger terefden tokotrienolla zengin pehrizle qidalanan sicanlarin plazmasi ile aparilan tedqiqatlar gosterir ki a tokoferol ve a tokotrienol texminen eyni derecede inhibitordur g tokoferol ve g tokotrienol eyni tesire malik olsa da a formalarinda bu daha azdir Bu tapintilar esasinda insanlar haqqinda birbasa proqnozlar vermek cetindir cunki dinamik muhit ferqlidir Tokoferollar ve tokotrienollar tekli oksigeni ve diger reaktiv novleri ve serbest radikallari elece de peroksi radikallarini tutur E vitamininin azotlu reaktiv novlere antioksidant tesiri getdikce daha cox diqqet cekir Bioloji sistemlerde azot dioksidi NO2 azot oksidinin NO oksigenle reaksiyasindan elde edilir a tokoferol NO2 ile reaksiya verir g tokoferol ile reaksiya vermir Bunun eksine olaraq g tokoferol NO nu NO ya cevirir Tibbde ve senayede istifadeErken dogulmus korpelerde gorulen hemolitik anemiyanin korreksiyasi en cox istifade edilen sahedir Oraq huceyreli anemiyada E vitamininin oraqlasma derecesini azaltdigi ve xesteliyin proqnozunu ehemiyyetli derecede yaxsilasdirdigi subut edilmisdir Kistik pankreas fibrozu olan usaqlara E vitamini vermek faydalidir Yenidogulmuslarin teneffus cetinliyini aradan qaldirmaq ucun istifade olunur Araliq denizi tipli qlukoza 6 fosfat dehidrogenaz catismazligi Araliq denizi ile hemserhed olkelerde cox yaygindir Qeti sekilde subut edilmisdir ki bu xestelere gunde 800 IU E vitamini verildikde hemoliz azalir ve uc ay erzinde eritrositlerin yasama muddeti uzanir Bir illik mualice bu xestelerin anemiyasini xeyli yungullesdirdi ve bohranlari yungul sekilde aradan qaldirmaga imkan verdi Bezi menbeler E vitamininin bedende serbest radikallarin yigilmasinin qarsisini aldigini ve belelikle de qocalmani gecikdirdiyini iddia edir Ancaq demir ve C vitamini bu serbest kokleri meydana getirerek iltihaba qarsi mubarizeni asanlasdirir Vitamin E sekerli diabetde degenerativ deyisikliklerin qarsisini almaq daimi abortlari mualice etmek idmancilari guclendirmek kisi sonsuzlugunu duzeltmek prostat boyumesini nezaret etmek kataraktin qarsisini almaq ve bezi deri xesteliklerini mualice etmek ucun istifade edilmisdir Kosmetika senayesinde krem ve losyonlarin hazirlanmasinda istifade olunur E vitamini mehsullarda da istifade edile biler Fiziki ve kimyevi xasseleriE vitamini yagda hell olunan vitaminlerden biridir Buna gore de huceyre membraninda cox olur E vitamininin tesirini gosteren 8 tokoferol ve tokotrienol var a tokoferol diger tokoferollardan en tesirlisidir a tokoferol ve daha cox a tokoferil asetat Onlar bir az sari qoxusuz yagli seffaf ve cox yapisqan maddelerdir Tebietde tapilan dekstro formasi fizioloji cehetden en tesirli izomerdir Suni rasemik a tokoferol DL a tokoferol ve onun efiri muvafiq dekstro izomerinin 70 75 potensialina malikdir b ve g tokoferollar a izomerinden yarisi qeder effektivdir ve d izomerinin yalniz 1 i Tokoferollar kristal seklinde elde edile bilmez Oksigensiz muhitde 200 C e qeder davam edir 100 C e qeder uzvi tursulardan tesirlenmir Qeleviler edir Oksidlesme ile bioloji tesirini suretle itirir Yagda E vitamini yoxdur Isiga ve xususile ultrabenovseyi sualara davamlidir Ona gore de terkibinde E vitamini olan qidalar gunese meruz qalmamalidir E vitamininin bezi oksidlesme mehsullari K vitamininin tesirini gosterir Qizartma zamani E vitamininin 50 90 i itirilir Suni sekilde agardilmis unlarda E vitamininin bir hissesi mehv olur E vitamini antioksidant oldugu ucun yagin davamliligini artirmaq ucun yaglara elave edilir Bioloji tesirlera Tokoferol siqnal oturulmesinde muhum izoenzim olan Protein Kinase C ni PKC inhibe etmekde b g ve d tokoferollari olan a tokotrienoldan daha gucludur Trombositlerin yapismasi Bu hell olunan fibrinogenin hell olunmayan fibrine cevrildiyi ve qanin laxtalandigi axindaki ilk hadisedir Trombositlerin yapismasi ve aqreqasiyasi qanaxmadan olumun qarsisini almaq ucun tamamile vacibdir 3 hidroksi 3 metilqlutaril koenzim A HMG CoA reduktazasinin transkripsiyadan sonraki bastirilmasi Bu ferment xolesterol sintezi ucun vacibdir Huceyredenkenar mayelere nezaret Vitamin E ve insan saglamligiVitamin E qebulu ucun enenevi tovsiyeler vitaminin beden funksiyalarina verdiyi tohfe ve xroniki xesteliklerin qarsisinin alinmasinda mumkun rollari nezere alinmadan mueyyen edilmisdir Klinik ve biokimyevi melumatlar normal insanlarda E vitamini catismazliginin subutunu gostermir ve catismazliq yalniz uzun muddetli yag qebul etmeyen xestelerde musahide edile biler E vitamini fealiyyetinin normal qidalanmada kifayet oldugu dusunulur Muavinetler ABS nin enenevi yemeklerine esaslanir Yetkin kisiler ucun 10 mq a tokoferola yetkin qadinlar ucun ise 8 mq a beraberdir Arasdirmalara gore bu gun insanlar bu tovsiye olunan miqdardan cox qebul edirler ki bu da insan saglamligina bir cox cehetden musbet tesir gosterir E vitamininin saglamliq faydalari Huceyrelerin oksidlesdirici mehvinden qorunmasi LDL nin oksidlesmeden qorunmasi Immunitet sisteminin guclendirilmesi Gozun lensi sinir toxumasi qan damarlari qigirdaq ve s xususi toxumalarin oksidlesdirici mehvinin azaldilmasi HMG CoA reduktaza fermentini inhibe ederek xolesterol sintezinin azalmasiAvitaminozQidanin terkibinde zeruri vitaminlerden bir necesinin ve hetta birinin catismazligi avitaminoz adlanan xesteliye sebeb olur Vitaminlerin coxlugu da mueyyen funksiyalarin deyisilmesine sebeb olur Hemcinin baxVitaminlerIstinadlar Archived from the original on 2024 05 08 Archived from the original on 2023 05 03 Archived from the original on 2022 01 21 Archived from the original on 2023 02 02 Xarici kecidlerE vitamini E vitaminin faydalari E vitaminin uze faydalari