Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaraciyər (yun. hepar, lat. jecur) — insanda uzunsov dördbucaq şəklində, yastı və tutqun qırmızı rəngdə və 1500 qram ağırlığında olan vacib orqan. Qaraciyər asan kəsilir və didilir; ona görə çox vaxt yüngül bir təzyiqdən və ya zədədən tez parçalanır. Bədəndən çıxarılmış qaraciyər yumuşaq olduğu üçün öz şəklini itirir.
| Qaraciyər | |
|---|---|
 Qaraciyər preparatı (qoyun):(1) sağ pay, (2) sol pay, (3) quyruqlu pay, (4) kvadrat paz, (5) qaraciyər arteriyası və qapı venası, (6) Qaraciyər limfa düyünləri, (7) öd kisəsi. | |
 İnsanda qaraciyərin ön tərəfdən yerləşmə proyeksiyası | |
| Latınca | Jecur |
| Yunanca | Hepar |
| İltihabı | Hepatitis |
| Qrey | subyekt 250 1188 |
| Sistem | Həzm |
| Arteriya | Qaraciyərin xüsusi arteriyası – lat. art. hepatica propria |
| Vena | Qapı venası – lat. vena portae |
| Sinir | Sol azan siniri – lat. n vagus sinister, Günəş kələfindən (lat. plexus celiacus) ayrılan qaraciyər kələfi – lat. plexus hepaticus |
| Limfa | lat. nodi lymphatici mediastinales posteriores et phrenici, lat. nodi lymphatici hepatici et celiaci, lat. nodi lymphatici gastrici dextri |
| Embrional | Proenteron |
| MeSH | Liver |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qaraciyərin iki səthi: yuxarı çıxıq diafraqma səthi – lat. facies diaphragmatica (facies superior – BNA) və aşağı basıq visseral səthi – lat. facies visceralis (facies inferior – BNA). Yuxarı səthi peritondan əmələ gəlmiş lat. lig. falciforma hepatis vasitəsilə iki paya bölünür: sağ pay – lat. lobus hepatis dexter və sol pay – lat. lobus hepatis sinister; sağ pay sol paydan böyük və qalındır. Diafraqma səthində yuxarı hissə – lat. pars superior, ön hissə – lat. pars anterior, sağ hissə – lat. pars dextra və dal hissə – lat. pars posterior (facies posterior – BNA) ayırd edilir. Aşağı səthi bir az arxaya çevrilmişdir və üzərində üç şırım vardı: biri kındələn – qaraciyər qapısı – lat. porta hepatis və ikisi boylamadır (sağ və sol). Bu şırımlar hamısı bir yerdə "H" hərfinə bənzəyir. Sağ boylama şırımın ön hissəsində ödlük və arxa hissəsində aşağı boş vena yerləşmişdir, ona görə ın hissəyə ödlük çuxuru – lat. fossa vesica felleae, arxa hissəyə – lat. sulcus (fossa – BNA) venae cavae deyilir.
Daxili quruluşu
Qaraciyər mürəkkəb borulu vəzilərdən olub, bir çox paycıqlardan – lat. lobuli hepatis ibarətdir. Paycıqları təşkil edən atmalar qaraciyər epitel hüceyrələrindən əmələ gəlmişdir. Qaraciyər paycıqları şəkilcə çoxbucaqlı olub, bir-biri ilə birləşdirici toxuma vasitəsilə birləşmişdir. Paycıqların daxilində retikulyar liflərdən təşkil olunmuş tor vardır; bu liflər, ehtimal ki, qaraciyər kapillyarları endotelinin törəmələridir. Həmin endotel faqositoz vəzifəsinə malik ulduzabənzər (Kupfer adlanan) hüceyrələrdən ibarətdir.
Qaraciyər kifayət qədər həcmli orqan olub əsas hissəsi sağ tərəfdə olmaqla qarının yuxarı mərtəbəsində yerləşir. Qaraciyər bədəndə olan zərərli maddələrin parçalanması və xaric edilməsi, glycogen adlanan maddənin toplanması və lazım gəldikdə onu glükozaya parçalayaraq bədənin energetik ehtiyaclarının ödənilməsi, qida vasitəsilə daxil olmuş yağ və zülalların həzm edilməsi, qanın laxtalanması üçün vacib olan zülalların sintezi, dərman maddələrinin parçalanması, bağırsaqlarda yağların parçalanması üçün vacib olan ödün yaradılaraq 12 barmaq bağırsağa ötürülməsi kimi vacib funksiyaları həyata keçirir.
Seqmentar quruluşu
Son zamanlar qaraciyərdə paylardan başqa seqment adlanan daha kiçicik hissələr ayırd edilir. Seqment (embrioloji yox) həndəsi bir anlayış olub qaraciyərin qapı venasının böyük bir şaxəsinə və bunu müşayiət edən qaraciyər arteriyası şaxələrinə və öd axacaqlarına müvafiq bir hissəsinə deyilir. Qaraciyər seqmentlərinin miqdarı çox müxtəlif olur, odur ki, başqa-başqa müəlliflər müxtəlif rəqəmlər göstərir. Əgər müəlliflər qaraciyərdə dörd – ön, dal, içəri və bayır seqment – lat. segmentum anterius, posterius, mediale et laterale qeyd edirlər. Ön seqment qaraciyərin sağ payının diafraqma səthinin ön və yuxarı hissələrini, dal seqment – həmin səthin dal hissəsini və sağ payın visseral səthini, içəri seqment – kvadrat və quyruqlu payları və bayır seqment- bütün sol payı tutur.
Qaraciyərin damar və sinirləri
Qaraciyərə qan iki damar ilə gəlir: qaraciyərin xüsusi arteriyası – lat. art. hepatica propria və qapı venası – lat. vena portea. Art. hepatica propria qaraciyərin ümumi arteriyasından başlayaraq iki şaxəyə bölünür: lat. ramus dexter et sinister. Sağ şaxədən ödlüyə məxsus lat. art cystica gedir. Qaraciyərin xüsusi arteriyasının sağ və sol şaxələri sağ və sol paylara daxil olaraq, orada bir çox şaxələrə – lat. art-ae interlobulares (rami arteriosi interlobulares – BNA) bölünür; bu şaxələr qaraciyər parenximasını, birləşdirici toxumanı və seroz qişanı qidalandırır.
Seroz qişası və fiksasiya aparatı
Qaraciyərin xarici, arxa kənarından və üzərində olan şırımlardan başqa seroz qişa – lat. tunica seroza ilə örtülüdür. Bu qişa lat. tunica fibrosa (capsula fibrosa Glissoni – BNA) adlanan sərt birləşdirici toxuma qatı vasitəsilə qaraciyərə bitişmişdir. Seroz qişa olmayan nahiyyələrdə lifli qişa çox qalındır. Və qaraciyər qapısından qapı venasının şaxələri ilə bərabər qaraciyərə daxil olub onları müşayiət edir. Qaraciyərin seroz qişası diafraqmaya və qonşu üzvlərə keçdikdə bir neçə bağ əmələ gətirir:
- Qaraciyərin orağabənzər bağı – lat. ligamentum falciforme hepatis,
- Sağ və sol tac bağlar – lat. lig. coronarium hepatis dextrum et sinistrum,
- Sağ və sol üçbucaq bağlar – lat. lig. triangulare dextrum et sinistrum,
- Qaraciyər – böyrək bağı – lat. lig. hepatorenalis,
- Qaraciyər – mədə bağı – lat. lig. hepatogastricum,
- Qaraciyər – onikibarmaq bağırsaq bağı – lat. lig. hepatoduodenale,
- Qaraciyər – çənbər bağırsaq bağı – lat. lig. hepatocolicum.
Bunlardan üç əvvəlinciləri qaraciyəri diafraqmaya və yerdə qalanı mədəyə, onikibarmaq bağırsağa, sağ böyrəyə, çənbərbağırsağa təsbit edir. Tac bağlar ilə qaraciyər-böyrək bağı bir qatdan, başqaları isə iki qatdan əmələ gəlmişdir.
Qaraciyərin fiksasiya olunması: arxa kənarını diafraqmanın aşağı səthinə bitişdirən birləşdirici toxumadan, sıx surətdə öz şaxələri ilə qaraciyərin parenximasına birləşmiş aşağı boş venadan, qaraciyərin tac bağından, qarın basması təzyiqindən asılıdır.
Topoqrafiyası
Qaraciyər qarın boşluğunda yerləşmişdir. Sağ payı sağ qabırğaaltı nahiyəsini (lat. regio hypochondrica dextra) və qarınüstü nahiyəsini (lat. regio epigastrica) və sol payı sol qabırğaaltı nahiyəsini (lat. regio hypochondrica sinistra) tutur. Qaraciyərin yuxarı hüdudu sağ tərəfdə – lat. linea mamillaris et parosternalis üzərində – V qabırğa qığırdağının bərabərində, orta xətdə – lat. processus xiphoideus əsasında və sol tərəfdə – lat. linea parasternalis üzərində – VI qabırğa qığırdağı bərabərində olur. Beləliklə, qaraciyərin paylarının vəziyyəti diafraqma künbəzlərinə uyğundur və sağ pay sol paydan yuxarıdadır. Qaraciyərin yuxarı hüdudu arxada IX döş fəqərəsi bərabərinə, lat. linea paravertebralis dextra üzərində – IX qabırğaarası sahəyə və lat. linea axillaris media üzərində – VII qabırğaarası sahəyə uyğundur. Aşağı hüdudu arxada XI döş fəqərəsi bərabərindən başlayaraq, qabırğa qövsünün aşağı kənarı ilə VIII vä VII qabırğa qığırdaqları bir-biri ilə birləşən yerədək gedir; buradan yuxarı və sola qalxaraq, sol tərəfdə VIII vä VII qabırğa qığırdaqları bir-biri ilə birləşdiyi yerdə yuxarı hüduda keçir. Qadınlarda qaraciyər, ümumiyyətlə, bir az aşağı olur; qocalarda da bir qabırğa aşağı enir. tənəffüs və orqanizmin vəziyyəti qaraciyərin topoqrafiyasını dəyişdirir. Nəfəs alıb-verən zaman qaraciyər diafraqmanın hərəkətini təqib edir, belə ki, nəfəs aldıqda 2–3 sm aşağı enir və nəfəs verdikdə bir o qədər yuxarı qalxır. İnsan ayaq üstə durduğu və oturduğu zaman qaraciyər aşağı enir; uzandığı vəziyyətdə isə öz yerini tutur.
Sintopiyası
Qaraciyər bir çox qonşu üzvlərlə rabitədədir. Onun konsinstensiyası yumuşaq olduğu üçün hansı üzvə söykənirsə, o üzvün izi onun üzərində qalır və nəticədə aşağıdakı basıqlar əmələ gəlir:
- ürək basığı – lat. impressio cardiaca qaraciyərin sol payının diafraqma səthində;
- mədə basığı – lat. impressio gastrica sol payın visseral səthində olur və mədənin kiçik əyriliyi ilə ön səthinə məxsusdur;
- qida borusu basığı – lat. impressio esophagea sol boylama şırımın arxa ucunda yerləşir və qida borusunun qarın hissəsinə məxsusdur;
- mədə çıxacağı basığı – lat. impressio pylorica kvadrat payda olur;
- onikibarmaq bağırsaq basığı – lat. impressio duodenalis quyruqlu pay üzərində yerləşmişdir və onikibarmaq bağırsağın yuxarı ucuna məxsusdur;
- basığı – lat. impressio colica sağ payın visseral səthinin ön hissəsindədir və özü də çəmbər bağırsağın sağ əyriliyinə və köndələn çəmbər bağırsağın sağ ucuna məxsusdur;
- böyrək basığı – lat. impressio renalis çənbər bağırsaq basığından arxaya və sağ tərəfdə olur və sağ böyrəyə məxsusdur;
- böyrəküstü basıq – lat. impressio suprarenalis sağ payın visseral səthinin arxasında olur və sağ uyğundur.
Ödlük və öd axacaqları
Bax:Öd kisəsi
Qaraciyərin vəzifəsi
Qaraciyərin vəzifəsi çox müxtəlifdir. Birinci növbədə o, vəzi olduğu üçün məhsul – öd və ifraz edir. Məlum olduğu kimi öd onikibarmaq bağırsağa tökülüb həzm prosesi zamanı sərf olunur. Sidik cövhəri əvvəlcə qana keçir və sonra buradan böyrəklər vasitəsilə sidiyin tərkibində xaric olur. Qapı venası qanı ilə qaraciyərə gələn karbohidratlar burada nişasta halında ehtiyat bir məhsul kimi saxlanılır və sonra bədənə lazım olduqca üzüm şəkəri halında qana buraxılır. Bundan əlavə qaraciyərdə rüşeym dövründə qırmızı qan kürəcikləri hasil olur, beləliklə o, qanyaradıcı vəzifə ifa edir. Qaraciyər mühafizə vəzifəsini də daşıyır – kapillyarlarının endotel hüceyrələri (Kupfer hüceyrələri) aid olub faqositoz vəzifəsini görür (bağırsaqlardan qana süzülmüş və maddələr mübadiləsindən sonra hasil olmuş zəhərli maddələri zərərsiz hala keçirir.) Qaraciyərin endokrin (daxili sekresiya) vəzifəsi də qeyd olunur. Qaraciyəri toksinlərdən təmizləyən qidalar. Toksinlərdən xilas olan qaraciyər ümumi sağlamlığı və zahiri görünüşü yaxşılaşdırır. NKPI. AZ AZƏRTAC-a istinadla qaraciyərin toksinlərdən təmizlənməsi prosesini sürətləndirən ərzaqların siyahısını təqdim edir. Su Təmiz içməli su qaraciyər üçün ən yaxşı köməkçilərdən biridir. Həkimlər günə bir stəkan su içməklə başlamağı və onu eyni tərzdə — su içməklə başa vurmağı məsləhət görürlər. Kifayət miqdarda su orqanizmi kimyəvi maddələrdən və toksinlərdən – onun əsas filtri olan qaraciyərdən keçən bütün komponentlərdən xilas olmağa şərait yaradır. Onların bədəninizdə uzun müddət qalmasının istəmirsinizsə, o zaman su için. Sarımsaq : Sarımsağın tərkibindəki kükürd birləşmələri qaraciyər fermentlərini aktivləşdirməyə kömək edir, bununla da onun süzgəcdən keçirmə qabiliyyətini gücləndirir. Bundan başqa, sarımsaq allisin və selenlə zəngindir ki, bu maddələr də qaraciyəri zədələnmələrdən qoruyurlar. Sarıkök Bu ədviyyatdan istifadə qaraciyər hüceyrələrinin regenerasiyasını stimullaşdırır, həmçinin ödün təbii ifrazını artırır. Bu da toksinlərin bədəndən xaric edilməsi prosesini sürətləndirir. Limon: İlıq su və limondan ibarət içki – qaraciyəri təmizləmək üçün əla vasitədir. Belə bir məlumat var ki, qaraciyər limonlu suya cavabında daha çox ferment ifraz edir. Alma : Almanın tərkibində çox güclü flavonoidlər var ki, bunlar da orqanizmdə baş verən iltihab proseslərinə qarşı mübarizə aparmağa qadirdir. Bununla yanaşı, meyvənin tərkibinə orqanizmi arzuolunmaz maddələrin toplanmasından təmizləməyə kömək edən pektin kimi sellüloz daxildir. Çuğundur: Az qulluq tələb edən bu tərəvəz öd yollarını toksik zədələnmələrdən əla müdafiə edir.
Qaraciyəri sağlam saxlamaq istəyirsinizsə, tez-tez bişmiş çuğundur yeyin. Çuğundurun qaraciyərə olan faydalı təsirini artırmaq üçün onu dilimləyib bir az sarıkök və istiot əlavə edin. Sarıkökdə olan kurkumin maddəsi qaraciyərdə iltihabı azaldır, istiot isə sarıkökün təsirini daha da artırır.
Bu məqalə . |
Avokado : Avokadonun tərkibindəki birləşmələr orqanizmi qaraciyər zədələnmələrindən yaxşı müdafiə edir. Xüsusən onlar orqanı zəhərli maddə olan qalaktozaminlə zədələnməkdən müdafiə edirlər. Keşniş : Bu göyərti orqanizmdən ağır metalları kənarlaşdırmaq xassəsinə malikdir. Ağır metalların təsirindən qaraciyərdə ciddi zədələr əmələ gəlir.
Bu məqalə . |
Öd
Bax: Öd
Qaraciyərin və ödlüyün inkişafı və variantları
Qaraciyər onikibarmaq bağırsağın ön divarından : entodermal epiteldən inkişaf edir. Onun mayası onikibarmaq bağırsağın ventral çözünün (müsariqəsinin) (lat. mesoduodenum ventrale) səfhələri arasına daxil olur. Qaraciyər inkişaf etdikcə onikibarmaq bağırsaqdan uzaqlaşır və onunla yalnız ümumi öd axacağı lat. ductus choledochus vasitəsilə rabitədə qalır. İlk dəfə qaraciyərin mayası onikibarmaq bağırsaq ilə qarnın ön divarı arasında intraperitoneal – periton daxili vəziyyətdə yerləşir. Sonradan mədənin hərlənməsilə əlaqədar olaraq qaraciyər sağa və yuxarıya doğru yerini dəyişir. Arxa kənarında olan seroz qişasını itirərək mezoperitoneal vəziyyət alır. Öd kisəsi və onun axacağı ümumi öd axacağı divarından inkişaf edir.
Anamaliya variantları
- Qaraciyərin paylara bölünməsi və ya "əlavə qaraciyər";
- Qaraciyərin sağ qabırğa altında yerləşməsi;
- Öd kisəsinin zəif inkişaf etməsi;
- Qoşa öd kisəsinin olması;
- Öd kisəsinin arakəsmə fasitəsilə bölünməsi;
- Öd kisəsinin qaraciyərin sol payının visseral səthində yerləşməsi (bəzən öd kisəsiin dərində qaraciyər kütləsində ya da ön kənarından xeyli arxada yerləşməsi);
- Öd axacaqlarının miqdarının artması;
Yaş və fərdi xüsusiyyətləri
Yaş xüsusiyyətləri
Yenidoğulmuşlarda qaraciyər yetişmiş şəxslərə nisbətən çox böyük, nisbi çəkisi isə 3–4 dəfə artıq olur. Yetişmiş şəxslərdə bədən çəkisinin 1/50-ə bərabər olduğu halda yenidoğulmuşda bu nisbət 1/20 olur. Yeni doğulmuşun qaraciyərinin çəkisi 150 q-dır. Xüsusən sol pay artıq inkişaf etmiş olur. Rüçeym həyatının iki aylığında hər iki pay bərabər olur. Topoqrafik cəhətcə ön kənarı lat. linea mamillaris dextra – sağ məmə xətti üzərində qabırğa qövsündən 2.6–3,8 sm aşağı çıxır, deləki qarın boşluğunun çox hissəsini tutmuş olur. Yenidoğuluşda qaraciyər xeyli mütəhərrik olur; kütləsi yumuşaq və damarlarla zəngindir, quruluşunun paylı olması bir o qədər də nəzərə çarpmır.
Qocalarda qaraciyərin kütləsi sərtləşir, çəkisi azalır və topoqrafik cəhətcə bir qabırğa aşağı enir. Yeni doğulmuşda öd kisəsi iyə bənzəyir, sanki uzununa dartılmış olur; sonralar armud şəklini alır. 80% hallarda dibi qaraciyərinön kənarından xaricə çıxır.
Fərdi xüsusiyyətləri
Qaraciyər paylarının ölçülərinin bir-birinə olan nisbətinə görə iki növə bölünür:
- Hipolobar qaraciyər: bu zaman sol pay sağdan kiçik olur.
- Hiperlobar qaraciyər: bu zaman sol pay sağ paya bərabər ya da ondan böyük olur.
Qaraciyərin peritondan azad olan arxa kənarı ya çox enli, bağlar qısa, qaraciyər qarın boşluğunun arxa divarına möhkəm bitişmiş ya da əksinə ensiz zolaq şəkində, bağlaq uzun və nəticədə qaraciyər zəif fiksasiya olunmuş olur. Melinikova görə qaraciyər iki cür yüksək və alşaq vəziyyətdə olur. Döş qəfəsinin aşağı dəliyi geniş və çanağı dar olan şəxslərdə qaraciyər yüksək vəziyyətdə, əksinə döş qəfəsi dəliyi dar və çanağı geniş olan şəxslərdə isə alçaq vəziyyətdə yerləşir. qaraciyər önə olan mailliyi dərəcəsinə görə iki: dorzopetal və ventropetal vəziyyətdə olur. Dorzopetal vəziyyətdə qaraciyərin aşağı kənarı qabırğa gövsündən yuxarı yerləşir və üzv dala çəkilmiş kimi görsənir. Ventropetal vəziyyətdə qaraciyərin aşağı kənarı aşağı sallanaraq qabırğa qövsündən xaricə çıxır və üzv önə çox mailli olur. Öd kisəsinin fprması Oqnevə görə silindrəbənzər, konusabənzər və ovalabənzər olur.
Xəstəlikləri
Həmçinin bax
İstinadlar
Mənbə
- Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı – 1979
- Р. Д. Синельников. Атлас анатомии человека (4 тома)
- Anatomy: Embryologie [ölü keçid]
 | Anatomiya ilə əlaqədar bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qaraciyer yun hepar lat jecur insanda uzunsov dordbucaq seklinde yasti ve tutqun qirmizi rengde ve 1500 qram agirliginda olan vacib orqan Qaraciyer asan kesilir ve didilir ona gore cox vaxt yungul bir tezyiqden ve ya zededen tez parcalanir Bedenden cixarilmis qaraciyer yumusaq oldugu ucun oz seklini itirir QaraciyerQaraciyer preparati qoyun 1 sag pay 2 sol pay 3 quyruqlu pay 4 kvadrat paz 5 qaraciyer arteriyasi ve qapi venasi 6 Qaraciyer limfa duyunleri 7 od kisesi Insanda qaraciyerin on terefden yerlesme proyeksiyasiLatinca JecurYunanca HeparIltihabi HepatitisQrey subyekt 250 1188Sistem HezmArteriya Qaraciyerin xususi arteriyasi lat art hepatica propriaVena Qapi venasi lat vena portaeSinir Sol azan siniri lat n vagus sinister Gunes kelefinden lat plexus celiacus ayrilan qaraciyer kelefi lat plexus hepaticusLimfa lat nodi lymphatici mediastinales posteriores et phrenici lat nodi lymphatici hepatici et celiaci lat nodi lymphatici gastrici dextriEmbrional ProenteronMeSH Liver Vikianbarda elaqeli mediafayllarQaraciyer toxumasiPayciqlarCoxguseli ulduz sekilli Kupfer huceyreleriPortal triada Qlisson ucluyu Qaraciyerin iki sethi yuxari cixiq diafraqma sethi lat facies diaphragmatica facies superior BNA ve asagi basiq visseral sethi lat facies visceralis facies inferior BNA Yuxari sethi peritondan emele gelmis lat lig falciforma hepatis vasitesile iki paya bolunur sag pay lat lobus hepatis dexter ve sol pay lat lobus hepatis sinister sag pay sol paydan boyuk ve qalindir Diafraqma sethinde yuxari hisse lat pars superior on hisse lat pars anterior sag hisse lat pars dextra ve dal hisse lat pars posterior facies posterior BNA ayird edilir Asagi sethi bir az arxaya cevrilmisdir ve uzerinde uc sirim vardi biri kindelen qaraciyer qapisi lat porta hepatis ve ikisi boylamadir sag ve sol Bu sirimlar hamisi bir yerde H herfine benzeyir Sag boylama sirimin on hissesinde odluk ve arxa hissesinde asagi bos vena yerlesmisdir ona gore in hisseye odluk cuxuru lat fossa vesica felleae arxa hisseye lat sulcus fossa BNA venae cavae deyilir Daxili qurulusuQaraciyer murekkeb borulu vezilerden olub bir cox payciqlardan lat lobuli hepatis ibaretdir Payciqlari teskil eden atmalar qaraciyer epitel huceyrelerinden emele gelmisdir Qaraciyer payciqlari sekilce coxbucaqli olub bir biri ile birlesdirici toxuma vasitesile birlesmisdir Payciqlarin daxilinde retikulyar liflerden teskil olunmus tor vardir bu lifler ehtimal ki qaraciyer kapillyarlari endotelinin toremeleridir Hemin endotel faqositoz vezifesine malik ulduzabenzer Kupfer adlanan huceyrelerden ibaretdir Qaraciyer kifayet qeder hecmli orqan olub esas hissesi sag terefde olmaqla qarinin yuxari mertebesinde yerlesir Qaraciyer bedende olan zererli maddelerin parcalanmasi ve xaric edilmesi glycogen adlanan maddenin toplanmasi ve lazim geldikde onu glukozaya parcalayaraq bedenin energetik ehtiyaclarinin odenilmesi qida vasitesile daxil olmus yag ve zulallarin hezm edilmesi qanin laxtalanmasi ucun vacib olan zulallarin sintezi derman maddelerinin parcalanmasi bagirsaqlarda yaglarin parcalanmasi ucun vacib olan odun yaradilaraq 12 barmaq bagirsaga oturulmesi kimi vacib funksiyalari heyata kecirir Seqmentar qurulusu Son zamanlar qaraciyerde paylardan basqa seqment adlanan daha kicicik hisseler ayird edilir Seqment embrioloji yox hendesi bir anlayis olub qaraciyerin qapi venasinin boyuk bir saxesine ve bunu musayiet eden qaraciyer arteriyasi saxelerine ve od axacaqlarina muvafiq bir hissesine deyilir Qaraciyer seqmentlerinin miqdari cox muxtelif olur odur ki basqa basqa muellifler muxtelif reqemler gosterir Eger muellifler qaraciyerde dord on dal iceri ve bayir seqment lat segmentum anterius posterius mediale et laterale qeyd edirler On seqment qaraciyerin sag payinin diafraqma sethinin on ve yuxari hisselerini dal seqment hemin sethin dal hissesini ve sag payin visseral sethini iceri seqment kvadrat ve quyruqlu paylari ve bayir seqment butun sol payi tutur Qaraciyerin damar ve sinirleri Qaraciyere qan iki damar ile gelir qaraciyerin xususi arteriyasi lat art hepatica propria ve qapi venasi lat vena portea Art hepatica propria qaraciyerin umumi arteriyasindan baslayaraq iki saxeye bolunur lat ramus dexter et sinister Sag saxeden odluye mexsus lat art cystica gedir Qaraciyerin xususi arteriyasinin sag ve sol saxeleri sag ve sol paylara daxil olaraq orada bir cox saxelere lat art ae interlobulares rami arteriosi interlobulares BNA bolunur bu saxeler qaraciyer parenximasini birlesdirici toxumani ve seroz qisani qidalandirir Seroz qisasi ve fiksasiya aparatiQaraciyerin xarici arxa kenarindan ve uzerinde olan sirimlardan basqa seroz qisa lat tunica seroza ile ortuludur Bu qisa lat tunica fibrosa capsula fibrosa Glissoni BNA adlanan sert birlesdirici toxuma qati vasitesile qaraciyere bitismisdir Seroz qisa olmayan nahiyyelerde lifli qisa cox qalindir Ve qaraciyer qapisindan qapi venasinin saxeleri ile beraber qaraciyere daxil olub onlari musayiet edir Qaraciyerin seroz qisasi diafraqmaya ve qonsu uzvlere kecdikde bir nece bag emele getirir Qaraciyerin oragabenzer bagi lat ligamentum falciforme hepatis Sag ve sol tac baglar lat lig coronarium hepatis dextrum et sinistrum Sag ve sol ucbucaq baglar lat lig triangulare dextrum et sinistrum Qaraciyer boyrek bagi lat lig hepatorenalis Qaraciyer mede bagi lat lig hepatogastricum Qaraciyer onikibarmaq bagirsaq bagi lat lig hepatoduodenale Qaraciyer cenber bagirsaq bagi lat lig hepatocolicum Bunlardan uc evvelincileri qaraciyeri diafraqmaya ve yerde qalani medeye onikibarmaq bagirsaga sag boyreye cenberbagirsaga tesbit edir Tac baglar ile qaraciyer boyrek bagi bir qatdan basqalari ise iki qatdan emele gelmisdir Qaraciyerin fiksasiya olunmasi arxa kenarini diafraqmanin asagi sethine bitisdiren birlesdirici toxumadan six suretde oz saxeleri ile qaraciyerin parenximasina birlesmis asagi bos venadan qaraciyerin tac bagindan qarin basmasi tezyiqinden asilidir TopoqrafiyasiQaraciyer qarin boslugunda yerlesmisdir Sag payi sag qabirgaalti nahiyesini lat regio hypochondrica dextra ve qarinustu nahiyesini lat regio epigastrica ve sol payi sol qabirgaalti nahiyesini lat regio hypochondrica sinistra tutur Qaraciyerin yuxari hududu sag terefde lat linea mamillaris et parosternalis uzerinde V qabirga qigirdaginin beraberinde orta xetde lat processus xiphoideus esasinda ve sol terefde lat linea parasternalis uzerinde VI qabirga qigirdagi beraberinde olur Belelikle qaraciyerin paylarinin veziyyeti diafraqma kunbezlerine uygundur ve sag pay sol paydan yuxaridadir Qaraciyerin yuxari hududu arxada IX dos feqeresi beraberine lat linea paravertebralis dextra uzerinde IX qabirgaarasi saheye ve lat linea axillaris media uzerinde VII qabirgaarasi saheye uygundur Asagi hududu arxada XI dos feqeresi beraberinden baslayaraq qabirga qovsunun asagi kenari ile VIII va VII qabirga qigirdaqlari bir biri ile birlesen yeredek gedir buradan yuxari ve sola qalxaraq sol terefde VIII va VII qabirga qigirdaqlari bir biri ile birlesdiyi yerde yuxari hududa kecir Qadinlarda qaraciyer umumiyyetle bir az asagi olur qocalarda da bir qabirga asagi enir teneffus ve orqanizmin veziyyeti qaraciyerin topoqrafiyasini deyisdirir Nefes alib veren zaman qaraciyer diafraqmanin hereketini teqib edir bele ki nefes aldiqda 2 3 sm asagi enir ve nefes verdikde bir o qeder yuxari qalxir Insan ayaq uste durdugu ve oturdugu zaman qaraciyer asagi enir uzandigi veziyyetde ise oz yerini tutur SintopiyasiQaraciyer bir cox qonsu uzvlerle rabitededir Onun konsinstensiyasi yumusaq oldugu ucun hansi uzve soykenirse o uzvun izi onun uzerinde qalir ve neticede asagidaki basiqlar emele gelir urek basigi lat impressio cardiaca qaraciyerin sol payinin diafraqma sethinde mede basigi lat impressio gastrica sol payin visseral sethinde olur ve medenin kicik eyriliyi ile on sethine mexsusdur qida borusu basigi lat impressio esophagea sol boylama sirimin arxa ucunda yerlesir ve qida borusunun qarin hissesine mexsusdur mede cixacagi basigi lat impressio pylorica kvadrat payda olur onikibarmaq bagirsaq basigi lat impressio duodenalis quyruqlu pay uzerinde yerlesmisdir ve onikibarmaq bagirsagin yuxari ucuna mexsusdur basigi lat impressio colica sag payin visseral sethinin on hissesindedir ve ozu de cember bagirsagin sag eyriliyine ve kondelen cember bagirsagin sag ucuna mexsusdur boyrek basigi lat impressio renalis cenber bagirsaq basigindan arxaya ve sag terefde olur ve sag boyreye mexsusdur boyrekustu basiq lat impressio suprarenalis sag payin visseral sethinin arxasinda olur ve sag uygundur Odluk ve od axacaqlariBax Od kisesiQaraciyerin vezifesiQaraciyerin vezifesi cox muxtelifdir Birinci novbede o vezi oldugu ucun mehsul od ve ifraz edir Melum oldugu kimi od onikibarmaq bagirsaga tokulub hezm prosesi zamani serf olunur Sidik covheri evvelce qana kecir ve sonra buradan boyrekler vasitesile sidiyin terkibinde xaric olur Qapi venasi qani ile qaraciyere gelen karbohidratlar burada nisasta halinda ehtiyat bir mehsul kimi saxlanilir ve sonra bedene lazim olduqca uzum sekeri halinda qana buraxilir Bundan elave qaraciyerde ruseym dovrunde qirmizi qan kurecikleri hasil olur belelikle o qanyaradici vezife ifa edir Qaraciyer muhafize vezifesini de dasiyir kapillyarlarinin endotel huceyreleri Kupfer huceyreleri aid olub faqositoz vezifesini gorur bagirsaqlardan qana suzulmus ve maddeler mubadilesinden sonra hasil olmus zeherli maddeleri zerersiz hala kecirir Qaraciyerin endokrin daxili sekresiya vezifesi de qeyd olunur Qaraciyeri toksinlerden temizleyen qidalar Toksinlerden xilas olan qaraciyer umumi saglamligi ve zahiri gorunusu yaxsilasdirir NKPI AZ AZERTAC a istinadla qaraciyerin toksinlerden temizlenmesi prosesini suretlendiren erzaqlarin siyahisini teqdim edir Su Temiz icmeli su qaraciyer ucun en yaxsi komekcilerden biridir Hekimler gune bir stekan su icmekle baslamagi ve onu eyni terzde su icmekle basa vurmagi meslehet gorurler Kifayet miqdarda su orqanizmi kimyevi maddelerden ve toksinlerden onun esas filtri olan qaraciyerden kecen butun komponentlerden xilas olmaga serait yaradir Onlarin bedeninizde uzun muddet qalmasinin istemirsinizse o zaman su icin Sarimsaq Sarimsagin terkibindeki kukurd birlesmeleri qaraciyer fermentlerini aktivlesdirmeye komek edir bununla da onun suzgecden kecirme qabiliyyetini guclendirir Bundan basqa sarimsaq allisin ve selenle zengindir ki bu maddeler de qaraciyeri zedelenmelerden qoruyurlar Sarikok Bu edviyyatdan istifade qaraciyer huceyrelerinin regenerasiyasini stimullasdirir hemcinin odun tebii ifrazini artirir Bu da toksinlerin bedenden xaric edilmesi prosesini suretlendirir Limon Iliq su ve limondan ibaret icki qaraciyeri temizlemek ucun ela vasitedir Bele bir melumat var ki qaraciyer limonlu suya cavabinda daha cox ferment ifraz edir Alma Almanin terkibinde cox guclu flavonoidler var ki bunlar da orqanizmde bas veren iltihab proseslerine qarsi mubarize aparmaga qadirdir Bununla yanasi meyvenin terkibine orqanizmi arzuolunmaz maddelerin toplanmasindan temizlemeye komek eden pektin kimi selluloz daxildir Cugundur Az qulluq teleb eden bu terevez od yollarini toksik zedelenmelerden ela mudafie edir Qaraciyeri saglam saxlamaq isteyirsinizse tez tez bismis cugundur yeyin Cugundurun qaraciyere olan faydali tesirini artirmaq ucun onu dilimleyib bir az sarikok ve istiot elave edin Sarikokde olan kurkumin maddesi qaraciyerde iltihabi azaldir istiot ise sarikokun tesirini daha da artirir Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Avokado Avokadonun terkibindeki birlesmeler orqanizmi qaraciyer zedelenmelerinden yaxsi mudafie edir Xususen onlar orqani zeherli madde olan qalaktozaminle zedelenmekden mudafie edirler Kesnis Bu goyerti orqanizmden agir metallari kenarlasdirmaq xassesine malikdir Agir metallarin tesirinden qaraciyerde ciddi zedeler emele gelir Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin OdBax OdQaraciyerin ve odluyun inkisafi ve variantlariQaraciyer onikibarmaq bagirsagin on divarindan entodermal epitelden inkisaf edir Onun mayasi onikibarmaq bagirsagin ventral cozunun musariqesinin lat mesoduodenum ventrale sefheleri arasina daxil olur Qaraciyer inkisaf etdikce onikibarmaq bagirsaqdan uzaqlasir ve onunla yalniz umumi od axacagi lat ductus choledochus vasitesile rabitede qalir Ilk defe qaraciyerin mayasi onikibarmaq bagirsaq ile qarnin on divari arasinda intraperitoneal periton daxili veziyyetde yerlesir Sonradan medenin herlenmesile elaqedar olaraq qaraciyer saga ve yuxariya dogru yerini deyisir Arxa kenarinda olan seroz qisasini itirerek mezoperitoneal veziyyet alir Od kisesi ve onun axacagi umumi od axacagi divarindan inkisaf edir Anamaliya variantlari Qaraciyerin paylara bolunmesi ve ya elave qaraciyer Qaraciyerin sag qabirga altinda yerlesmesi Od kisesinin zeif inkisaf etmesi Qosa od kisesinin olmasi Od kisesinin arakesme fasitesile bolunmesi Od kisesinin qaraciyerin sol payinin visseral sethinde yerlesmesi bezen od kisesiin derinde qaraciyer kutlesinde ya da on kenarindan xeyli arxada yerlesmesi Od axacaqlarinin miqdarinin artmasi Yas ve ferdi xususiyyetleriYas xususiyyetleri Yenidogulmuslarda qaraciyer yetismis sexslere nisbeten cox boyuk nisbi cekisi ise 3 4 defe artiq olur Yetismis sexslerde beden cekisinin 1 50 e beraber oldugu halda yenidogulmusda bu nisbet 1 20 olur Yeni dogulmusun qaraciyerinin cekisi 150 q dir Xususen sol pay artiq inkisaf etmis olur Ruceym heyatinin iki ayliginda her iki pay beraber olur Topoqrafik cehetce on kenari lat linea mamillaris dextra sag meme xetti uzerinde qabirga qovsunden 2 6 3 8 sm asagi cixir deleki qarin boslugunun cox hissesini tutmus olur Yenidogulusda qaraciyer xeyli muteherrik olur kutlesi yumusaq ve damarlarla zengindir qurulusunun payli olmasi bir o qeder de nezere carpmir Qocalarda qaraciyerin kutlesi sertlesir cekisi azalir ve topoqrafik cehetce bir qabirga asagi enir Yeni dogulmusda od kisesi iye benzeyir sanki uzununa dartilmis olur sonralar armud seklini alir 80 hallarda dibi qaraciyerinon kenarindan xarice cixir Ferdi xususiyyetleri Qaraciyer paylarinin olculerinin bir birine olan nisbetine gore iki nove bolunur Hipolobar qaraciyer bu zaman sol pay sagdan kicik olur Hiperlobar qaraciyer bu zaman sol pay sag paya beraber ya da ondan boyuk olur Qaraciyerin peritondan azad olan arxa kenari ya cox enli baglar qisa qaraciyer qarin boslugunun arxa divarina mohkem bitismis ya da eksine ensiz zolaq sekinde baglaq uzun ve neticede qaraciyer zeif fiksasiya olunmus olur Melinikova gore qaraciyer iki cur yuksek ve alsaq veziyyetde olur Dos qefesinin asagi deliyi genis ve canagi dar olan sexslerde qaraciyer yuksek veziyyetde eksine dos qefesi deliyi dar ve canagi genis olan sexslerde ise alcaq veziyyetde yerlesir qaraciyer one olan mailliyi derecesine gore iki dorzopetal ve ventropetal veziyyetde olur Dorzopetal veziyyetde qaraciyerin asagi kenari qabirga govsunden yuxari yerlesir ve uzv dala cekilmis kimi gorsenir Ventropetal veziyyetde qaraciyerin asagi kenari asagi sallanaraq qabirga qovsunden xarice cixir ve uzv one cox mailli olur Od kisesinin fprmasi Oqneve gore silindrebenzer konusabenzer ve ovalabenzer olur XestelikleriHepatitlerHepatit A Hepatit B Hepatit C Qaraciyer serozu Qaraciyer xercengi Od kisesinin iltihabi Od dasi xesteliyiHemcinin baxOd kisesi Od dasi xesteliyi Od kisesinin iltihabi Qaraciyer transplantasiyasi Dubin Conson sindromuIstinadlarMenbeProf Kamil Ebdulsalam oglu Balakisiyevin Insanin Normal Anatomiyasi II cild MAARIF Nesriyyati Baki 1979 R D Sinelnikov Atlas anatomii cheloveka 4 toma Anatomy Embryologie olu kecid Anatomiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin