Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Qadın — yetkin dişi cinsiyyətindən olan insan. Digər əks cins kişi adlanır. Rəsmi sənədlərdə bu bioloji növ yaşından asılı olmayaraq qadın adlanır.
Qadın tarixi
İnsanlıq tarixində qadınların yerinin araşdırılması İngilis sözü olan History anlayışına oxşar olaraq Herstory deyə başa düşülən araşdırma sahəsi, tarix elminin və cinsiyyət araşdırmalarının bir qoludur. Qadın tarixi araşdırması feminist bir anlayış ola bilər, lakin bu məcburi deyildir.
2009-cu ilin yanvar ayından etibarən dünya əhalisinin sayı 6,8 milyard olmuşdur. Bunun 49,7%-ni qadınlar təşkil edir. Qadın əhali 3 milyarddan daha çoxdur. Dünyada qocaların çoxu qadınlardır.
Siyasət
Səudiyyə Ərəbistanında qadınlara səsvermə hüququ 2011-ci ildə verilmişdir. Qadınlara maşın sürmək hüququ hələ də verilməyib.
Hüquq
- Bir çox dövlətlərin hüquqi tənzimləmələrində qadın-kişi ayrıseçkiliyi və xüsusilə də vərəsəlik hüququnda qadınlara qarşı ayrıseçkilik göstərilir.
- Dünyanın bir çox yerində qadınlara həyat yoldaşı seçmək, evlilik, boşanma və digər əsas hüquqlar verilməyib.
Şiddət
- Dünyada ən çox Afrika qitəsində 135 milyondan çox qadın sünnət olunur.
- Dünyanın 54 ölkəsində qadınlara qarşı qeyri-bərabər hüquqlar olduğu halda, "namus müdafiəsi" Peru, Banqladeş, Argentina, Ekvador, Misir, Qvatemala, İran, İsrail, Suriya, Livan və Venesuelanın cəza hüququnda yer alır.
Dünya qadınların 1/3-i həyatı boyu ən azı bir dəfə şiddətə məruz qalıb.
Qadın hərəkatları
Qadın haqlarının ilk addımları Maarifçilik dövründə mülki azadlıq hərəkatlarının başlanğıcı ilə eyni vaxtda atılmışdır. Əsas məqsəd Fransız inqilabı zamanı elan edildiyi kimi bütün insanların bərabərliyi olmuşdur. Cinsiyyətlər arası münasibətə gəldikdə isə təməldə fərqli, fərqləri vurğulayan ikinci və bərabərçi ümumi baxış müəyyənləşdirilmişdir. "Bərabərçi" anlayışı isə Maarifçiliyin təməl fikrinə dayanır. Bu anlayışı qəbul edən insanlar "təbiət qarşısında eyni" olduqlarından cəmiyyətin bütün qollarında cinsiyyət baxımından bərabərlik tələb edirdilər. 1960-cı illərdən günümüzə qədər Qadın Hərəkatı üzvləri üçün "feminizm" ifadəsi işlədildi. Qadın cinsinin böyük tarixi məğlubiyyəti insan həyatına xüsusi mülkiyyətin girişi ilə başlamışdır. Qadın bu ərəfədə bütün ictimai vəzifələrindən məhrum olunub, digər hər şey kimi kişinin mülkiyyəti sayıldı, ondan doğulacaq uşaqların anası, evin və bu uşaqların baxıcısı olaraq görüldü. Bununla da qadın cinsi insanlığın tanıdığı ilk kölə oldu. Quldar, feodal, dindar və kapitalist cəmiyyətlərində vəzifələri dəyişsə də əsas etibarilə qadın kişi qarşısında bu statusunu qorudu. XX əsrə öz damğasını vuran Oktyabr İnqilabı təkcə proletariat və digər əzilənlər üçün deyil, qadınlar üçün də tarixin tanıdığı ilk və ən böyük ictimai, iqtisadi və siyası bir inqilab oldu. XX əsrin əvvəllərində Klara Setkin Engels və Bebedən sonra problemi ələ almışdır. Setkin qadın problemini qadının tarixi əzilmişliyi ilə bağlarını qoparmasa belə kapitalizmə xas bir problem olaraq ifadə etmişdir: "Qadın problemi daha çox, müasir işçi problemi kimi, mexaniki alətlərin, buxar gücünün, elektrikin işlədilməsi ilə həyata keçən sənaye inqilabının, böyük istehsalın uşağıdır."
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Qadin yetkin disi cinsiyyetinden olan insan Diger eks cins kisi adlanir Resmi senedlerde bu bioloji nov yasindan asili olmayaraq qadin adlanir Qadin tarixiInsanliq tarixinde qadinlarin yerinin arasdirilmasi Ingilis sozu olan History anlayisina oxsar olaraq Herstory deye basa dusulen arasdirma sahesi tarix elminin ve cinsiyyet arasdirmalarinin bir qoludur Qadin tarixi arasdirmasi feminist bir anlayis ola biler lakin bu mecburi deyildir 2009 cu ilin yanvar ayindan etibaren dunya ehalisinin sayi 6 8 milyard olmusdur Bunun 49 7 ni qadinlar teskil edir Qadin ehali 3 milyarddan daha coxdur Dunyada qocalarin coxu qadinlardir Siyaset Seudiyye Erebistaninda qadinlara sesverme huququ 2011 ci ilde verilmisdir Qadinlara masin surmek huququ hele de verilmeyib Huquq Bir cox dovletlerin huquqi tenzimlemelerinde qadin kisi ayriseckiliyi ve xususile de vereselik huququnda qadinlara qarsi ayriseckilik gosterilir Dunyanin bir cox yerinde qadinlara heyat yoldasi secmek evlilik bosanma ve diger esas huquqlar verilmeyib Siddet Dunyada en cox Afrika qitesinde 135 milyondan cox qadin sunnet olunur Dunyanin 54 olkesinde qadinlara qarsi qeyri beraber huquqlar oldugu halda namus mudafiesi Peru Banqlades Argentina Ekvador Misir Qvatemala Iran Israil Suriya Livan ve Venesuelanin ceza huququnda yer alir Dunya qadinlarin 1 3 i heyati boyu en azi bir defe siddete meruz qalib Qadin herekatlariQadin haqlarinin ilk addimlari Maarifcilik dovrunde mulki azadliq herekatlarinin baslangici ile eyni vaxtda atilmisdir Esas meqsed Fransiz inqilabi zamani elan edildiyi kimi butun insanlarin beraberliyi olmusdur Cinsiyyetler arasi munasibete geldikde ise temelde ferqli ferqleri vurgulayan ikinci ve beraberci umumi baxis mueyyenlesdirilmisdir Beraberci anlayisi ise Maarifciliyin temel fikrine dayanir Bu anlayisi qebul eden insanlar tebiet qarsisinda eyni olduqlarindan cemiyyetin butun qollarinda cinsiyyet baximindan beraberlik teleb edirdiler 1960 ci illerden gunumuze qeder Qadin Herekati uzvleri ucun feminizm ifadesi isledildi Qadin cinsinin boyuk tarixi meglubiyyeti insan heyatina xususi mulkiyyetin girisi ile baslamisdir Qadin bu erefede butun ictimai vezifelerinden mehrum olunub diger her sey kimi kisinin mulkiyyeti sayildi ondan dogulacaq usaqlarin anasi evin ve bu usaqlarin baxicisi olaraq goruldu Bununla da qadin cinsi insanligin tanidigi ilk kole oldu Quldar feodal dindar ve kapitalist cemiyyetlerinde vezifeleri deyisse de esas etibarile qadin kisi qarsisinda bu statusunu qorudu XX esre oz damgasini vuran Oktyabr Inqilabi tekce proletariat ve diger ezilenler ucun deyil qadinlar ucun de tarixin tanidigi ilk ve en boyuk ictimai iqtisadi ve siyasi bir inqilab oldu XX esrin evvellerinde Klara Setkin Engels ve Bebeden sonra problemi ele almisdir Setkin qadin problemini qadinin tarixi ezilmisliyi ile baglarini qoparmasa bele kapitalizme xas bir problem olaraq ifade etmisdir Qadin problemi daha cox muasir isci problemi kimi mexaniki aletlerin buxar gucunun elektrikin isledilmesi ile heyata kecen senaye inqilabinin boyuk istehsalin usagidir Hemcinin baxKisi Klara Setkin