Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Tokoferol sözü yunancadan tokos – döl, phero – daşıyan sözlərinin birləşməsindən ibarət olub döldaşıyan mənasını verir.
Tokoferolların əsas mənbəyi bitki mənşəli: zeytun, günəbaxan, qarğıdalı, pambıq yağıdır. Qeyd etmək lazımdır ki,vitamin E ilə ən zəngin buğdanın rüşeymidir. İnsanın E vitamininə olan gündəlik təlabatı 15 mq-dır. Tokoferollar canlı hüceyrədə baş verən sərbəst radikal reaksiyanın sürətini azaldır. Bununla da bioloji membranlardakı doymamış lipidlərdə baş verən oksidləşmə reaksiyasına mane olur. Vitamin E əsasən sonsuzluğun, vaxtından əvvəl hamiləliyin pozulması,qaraciyər xəstəliklərində istifadə olunur. Yaxın zamanlarda aparılan araşdırmalar nəticəsində bəlli olmuşdur ki, E vitamini insan orqanizmində maddələr mübadiləsinin normada saxlanıması, dəri və toxumaların adi metobolik prosseslərin səbəb olduğu zədələnmələrdən qorumasında vacib rol oynayr. Dəri — insanı ətraf mühitin daimi zədələrindən qoruyan vacib orqandır. Müxtəli kimyəvi və mexaniki təsirlər insan orqanizmi və xaric görünüşünə mənfi təsir etdiyindən,onun daimi olaraq qorumaya ehtiyacı var.Bu qoruma isə daxildən olmalıdır ki, daim zədəyə məruz qalan toxumalar, zəifləməyib, öz funksiyasını normal icra edə bilsinlər. Ümumi fenomen olan — fotoqocalma, günəş təsirindən yaranır. Ultrabənövşəyi və infraqırmızı şüalanma qocalma prosesini gücləndiri. Ultrabənövşəyi şüalar — sərbəst radikalların əmələ gəlməsinə səbəb olur. E və C vitamini kimi antioksidant maddələri də, ultrabənövşəyi şüaların təsirindəm məhv ola bilirlər. Sərbəst radikallar — yüksək reaksiyalı qabiliyyətə malikdirlər. Onların məhv edici potensialı yalnız dəri antioksidantları olan, yağda həll olunan E vitamini və suda həll olunan C vitamini tərəfindən neytrallaşdırıla bilir. Bu maddələri yerli və ya qida ilə qəbul etdikdə onlar sərbəst radikalların DNK, zülal və digər vacib molekulları zədələməmiş qarşısını ala bilirlər. Lakin ultrabənövşəyi şüalanmanını dozası artdıqca antioksidant qoruma zəifləyir və bu antioksidant qoruma sistemi daha az sərbəst radikalı bağlama gücünə malik olur. Bu sərbəst radikallar isə — toxumaların müxtəlif zədələnməsiə, DNK və zülalların modifikasiyasına gətirə bilərlər. Bu tip zədələnmə vaxtından əvvəl qocalmaya və hətta daha ciddi dəri problemlərinə səbəb ola bilir(dəri xərçəngi). Məhz bu səbəbdən bir çox insanların seçdiyi səhv qida rasionu, müxtəlif pəhrizlər və qeyri stabil qidalanma, gələcəkdə bir çox xəstəlikk və zədələnmələrə səbəb olur. Buna görə, hər bir insan ən əsası normal qidalanma, günəşin çox qızmar vaxtında günəş altında olmamaq və sağlamlığının qorunması üçün bir çox digər qaydalara əməl etməlidir. E vitamin həmçinin iltihabəleyhi effektinə malikdir. Bu səbəbdən bir çox kosmetik vasitələrin tərkibində bu maddə istifadə olunur. Bu vitaminə olan ehtiyacı qida məhsullarından əldə etmək daha məsləhətli olduğundan, sizə E vitamini ilə zəngin olan məhsulları bir neçəsinin adını təqdim edirik: Buğda, buğda yağı, taxıl, rafinə olunmamış bitki yağı, qoz, tum, yumurta, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, balıq və ümumilikdə bütün dəniz məhsulları.
E Vitamininin əhəmiyyəti
E vitamini qorunmaq və xüsusilə damar sərtləşməsini önləmək baxımından əhəmiyyətlidir. Bu səbəbdən kafi miqdarda E vitamini almaq sinə ağrılarını yüngülləşdirər, ürək böhranı, iflic riskini azaldır, tıxanan damarlar səbəbiylə görülən qıç ağrılarını azaldır və yüksək təzyiqin salınmasına köməkçi olar. E vitamini həmçinin şəkər xəstəliyi müalicəsində və bu xəstəliyə bağlı ağırlaşmaların azaldılmasında tövsiyə edilən vitaminlər arasındadır. Ağciyər və ağız xərçəngi başda olmaq üzrə polip, prostat və pankreas xərçənginə qarşı bədənin müqavimətini artıra bilİr. Həmçinin, bədəndə antioksidan rolunu oynayır və hüceyrələri sərbəst radikalların yaratdığı zərərlərdən qorumağa kömək edir. Alzheymer xəstələrində və ağlını itirmə, yaddaş zəifliyinin digər növləri üçün tövsiyə olunur. Narahat qıç sindromu və epilepsiya müalicəsində digər dərmanlarla birlikdə E vitamini möhkəmlətməsi tövsiyə edilir. Geçikmiş hamiləlikdə təzyiqi nəzarət altında tutmaq üçün istifadə edilə bilinir. Aybaşı əvvəli sindromu, sancılı aybaşı, menopoz sindromunun şiddətini azaltmaq üçün tövsiyə edilir. Diyaliz və radiasiya müalicəsinin bədəndə yaratdığı mənfi təsirləri azaltmaq üçün istifadə edilə bilinir. E vitaminin əhəmiyyəti katarakt, astma, tənəffüs yolu infeksiyaları, dəri xəstəlikləri, günəş yanığı müalicəsi, sonsuzluq, iqtidarsızlıq, xroniki yorğunluq, peptik xora və allergiya müalicəsində arta bilər və bu xəstəliklərin müalicəsində E vitamini möhkəmlətməsi təklif olunur.Vitamin E bədənin immunitet sistemini artırmaq, zərərli bakteriya və viruslarla mübarizə aparması üçün önəmlidir.
Mütəxəsislər E vitamini möhkəmlətməsi istifadə yerinə qida dəyəri yüksək olan, digər vitamin və minerallar baxımından da zəngin olan və E vitamini ehtiva edən təbii yağların, tərəvəz və meyvələrin, tam taxıllı qidalar istehlak səhiyyə baxımından daha faydalı olduğunun vurğulayırlar.
E vitaminin təsiri
E vitamini aşağıdakı xəstəliklərdən qorunmaq və bu xəstəliklərin müalicəsi əsnasında istifadə edilə bilər. Alzheimer xəstəliyi, sancılı aybaşı, aybaşı əvvəli sindromu, kemoterapi, qaraciyər xəstəlikləri, hamiləlikdə yüksək təzyiq, uşaqlarda böyrək problemləri, parkinson xəstəliyi, günəş yanığı, göz əməliyyatı sonrası, yarımçıq körpələrdə beyin və ürək qanaması riskinin azaldılması, fiziki performans, yaşlılarda enerji əskikliyi.
Nə qədər E vitamini alınmalı
Sağlam insanlar üçün gündəlik olaraq alınması tövsiyə olunan E vitamini miqdarları bu şəkildədir.
- 0–6 aylıq körpələr 4 mq,
- 7–12 aylıq körpələr 5 mq,
- 1–3 yaş arası uşaq 6 mq,
- 4–8 yaş arası uşaq 7 mq,
- 9–13 yaş arası uşaq 11 mq
- 14 yaşından böyüklər üçün isə gündəlik tövsiyə edilən E vitamini miqdarı 15 mq, əmizdirmə dövründə isə gündəlik ehtiyac 19 mq-a qədər yüksələ bilir.
E vitamininin zərəri varmı?
E vitaminini yalnız istehlak etdiyiniz qidalardan əldə edirsinizsə, bu mövzuyla əlaqədar hər hansı bir yan təsir və ya zəhərlənmə ehtimalı məlumatı yoxdu. Ancaq çox miqdarda E vitamini möhkəmlətməsi istifadə edirsinizsə, bunun bəzi yan təsirlərə yol aça biləcəyini unutmayın. Həddindən artıq miqdarda E vitamini almaq qanama riskini artırar və mövcud qanamanın (aybaşı dövrü kimi) daha uzun sürməsinə səbəb ola bilər. Bəzi kəslərdə qanın laxtalanmasını gecikdirdiyi təsbit edilmişdir. Çox E vitamini üçün üst sərhəd olaraq 1000 mq göstərilməkdədir və bu normal olaraq alınması lazım olan E vitaminin (böyüklər üçün) təxminən 60 dəfə çoxdur.
E Vitamini və dəriyə qulluq
E vitamininin antioksidant təsiri kosmetik dəri baxım məhsullarında tez seçim edilən bir komponent olmasını təmin etməkdədir. Antioksidanlar bədənimizdə olan və sərbəst radikal adı verilən molekulların dəriyə verdiyi ziyanı minimuma endirir. Bu sayədə kollagen istehsalı davam edərək dərinin həddindən artıq quruması önlənər və qırış əmələ gəlməsi yavaşlayar. E vitaminin dəriyə digər bir faydası isə günəşin zərərli UV şüalarına məruz qalaraq həddindən artıq yanan dərinin özünü toparlama müddətini qısaltmasıdır. Dərinizi yaz aylarında günəşə qarşı qorumaq üçün mütləq yanmağı gözləməniz lazım deyil. Günəşin sıx olduğu aylarda E vitamini başda olmaq üzrə digər vitaminləri nizamlı olaraq almaq günəşin dəridə yaratdığı ziyanı minimuma endirəcəkdir. Ən güclü antioksidanlardan biri olan E vitamini bədən tərəfindən yetişdirilmədiyindən dərinin görünüşünü qorumaq üçün mütləq qidalar yoluyla kafi miqdarda alınmalıdır. Bununla bəarabər E vitamini ehtiva edən dəri baxım kremlərini və təbii yağları dəri səthində istifadə edib dərini qorumaq üçün təklif edilir.
Mənbə
- http://elibrary.bsu.az 2017-07-21 at the Wayback Machine
- http://saglamolun.az
- http://qadın.net 2019-08-05 at the Wayback Machine
- "Vitamin E" (ingilis). ods.od.nih.gov. 2021-05-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-12.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Tokoferol sozu yunancadan tokos dol phero dasiyan sozlerinin birlesmesinden ibaret olub doldasiyan menasini verir vitamin E Tokoferol Tokoferollarin esas menbeyi bitki menseli zeytun gunebaxan qargidali pambiq yagidir Qeyd etmek lazimdir ki vitamin E ile en zengin bugdanin ruseymidir Insanin E vitaminine olan gundelik telabati 15 mq dir Tokoferollar canli huceyrede bas veren serbest radikal reaksiyanin suretini azaldir Bununla da bioloji membranlardaki doymamis lipidlerde bas veren oksidlesme reaksiyasina mane olur Vitamin E esasen sonsuzlugun vaxtindan evvel hamileliyin pozulmasi qaraciyer xesteliklerinde istifade olunur Yaxin zamanlarda aparilan arasdirmalar neticesinde belli olmusdur ki E vitamini insan orqanizminde maddeler mubadilesinin normada saxlanimasi deri ve toxumalarin adi metobolik prosseslerin sebeb oldugu zedelenmelerden qorumasinda vacib rol oynayr Deri insani etraf muhitin daimi zedelerinden qoruyan vacib orqandir Muxteli kimyevi ve mexaniki tesirler insan orqanizmi ve xaric gorunusune menfi tesir etdiyinden onun daimi olaraq qorumaya ehtiyaci var Bu qoruma ise daxilden olmalidir ki daim zedeye meruz qalan toxumalar zeiflemeyib oz funksiyasini normal icra ede bilsinler Umumi fenomen olan fotoqocalma gunes tesirinden yaranir Ultrabenovseyi ve infraqirmizi sualanma qocalma prosesini guclendiri Ultrabenovseyi sualar serbest radikallarin emele gelmesine sebeb olur E ve C vitamini kimi antioksidant maddeleri de ultrabenovseyi sualarin tesirindem mehv ola bilirler Serbest radikallar yuksek reaksiyali qabiliyyete malikdirler Onlarin mehv edici potensiali yalniz deri antioksidantlari olan yagda hell olunan E vitamini ve suda hell olunan C vitamini terefinden neytrallasdirila bilir Bu maddeleri yerli ve ya qida ile qebul etdikde onlar serbest radikallarin DNK zulal ve diger vacib molekullari zedelememis qarsisini ala bilirler Lakin ultrabenovseyi sualanmanini dozasi artdiqca antioksidant qoruma zeifleyir ve bu antioksidant qoruma sistemi daha az serbest radikali baglama gucune malik olur Bu serbest radikallar ise toxumalarin muxtelif zedelenmesie DNK ve zulallarin modifikasiyasina getire bilerler Bu tip zedelenme vaxtindan evvel qocalmaya ve hetta daha ciddi deri problemlerine sebeb ola bilir deri xercengi Mehz bu sebebden bir cox insanlarin secdiyi sehv qida rasionu muxtelif pehrizler ve qeyri stabil qidalanma gelecekde bir cox xestelikk ve zedelenmelere sebeb olur Buna gore her bir insan en esasi normal qidalanma gunesin cox qizmar vaxtinda gunes altinda olmamaq ve saglamliginin qorunmasi ucun bir cox diger qaydalara emel etmelidir E vitamin hemcinin iltihabeleyhi effektine malikdir Bu sebebden bir cox kosmetik vasitelerin terkibinde bu madde istifade olunur Bu vitamine olan ehtiyaci qida mehsullarindan elde etmek daha meslehetli oldugundan size E vitamini ile zengin olan mehsullari bir necesinin adini teqdim edirik Bugda bugda yagi taxil rafine olunmamis bitki yagi qoz tum yumurta yasil yarpaqli terevezler baliq ve umumilikde butun deniz mehsullari E Vitamininin ehemiyyetiE vitamini qorunmaq ve xususile damar sertlesmesini onlemek baximindan ehemiyyetlidir Bu sebebden kafi miqdarda E vitamini almaq sine agrilarini yungullesdirer urek bohrani iflic riskini azaldir tixanan damarlar sebebiyle gorulen qic agrilarini azaldir ve yuksek tezyiqin salinmasina komekci olar E vitamini hemcinin seker xesteliyi mualicesinde ve bu xesteliye bagli agirlasmalarin azaldilmasinda tovsiye edilen vitaminler arasindadir Agciyer ve agiz xercengi basda olmaq uzre polip prostat ve pankreas xercengine qarsi bedenin muqavimetini artira bilIr Hemcinin bedende antioksidan rolunu oynayir ve huceyreleri serbest radikallarin yaratdigi zererlerden qorumaga komek edir Alzheymer xestelerinde ve aglini itirme yaddas zeifliyinin diger novleri ucun tovsiye olunur Narahat qic sindromu ve epilepsiya mualicesinde diger dermanlarla birlikde E vitamini mohkemletmesi tovsiye edilir Gecikmis hamilelikde tezyiqi nezaret altinda tutmaq ucun istifade edile bilinir Aybasi evveli sindromu sancili aybasi menopoz sindromunun siddetini azaltmaq ucun tovsiye edilir Diyaliz ve radiasiya mualicesinin bedende yaratdigi menfi tesirleri azaltmaq ucun istifade edile bilinir E vitaminin ehemiyyeti katarakt astma teneffus yolu infeksiyalari deri xestelikleri gunes yanigi mualicesi sonsuzluq iqtidarsizliq xroniki yorgunluq peptik xora ve allergiya mualicesinde arta biler ve bu xesteliklerin mualicesinde E vitamini mohkemletmesi teklif olunur Vitamin E bedenin immunitet sistemini artirmaq zererli bakteriya ve viruslarla mubarize aparmasi ucun onemlidir Mutexesisler E vitamini mohkemletmesi istifade yerine qida deyeri yuksek olan diger vitamin ve minerallar baximindan da zengin olan ve E vitamini ehtiva eden tebii yaglarin terevez ve meyvelerin tam taxilli qidalar istehlak sehiyye baximindan daha faydali oldugunun vurgulayirlar E vitaminin tesiriE vitamini asagidaki xesteliklerden qorunmaq ve bu xesteliklerin mualicesi esnasinda istifade edile biler Alzheimer xesteliyi sancili aybasi aybasi evveli sindromu kemoterapi qaraciyer xestelikleri hamilelikde yuksek tezyiq usaqlarda boyrek problemleri parkinson xesteliyi gunes yanigi goz emeliyyati sonrasi yarimciq korpelerde beyin ve urek qanamasi riskinin azaldilmasi fiziki performans yaslilarda enerji eskikliyi Ne qeder E vitamini alinmaliSaglam insanlar ucun gundelik olaraq alinmasi tovsiye olunan E vitamini miqdarlari bu sekildedir 0 6 ayliq korpeler 4 mq 7 12 ayliq korpeler 5 mq 1 3 yas arasi usaq 6 mq 4 8 yas arasi usaq 7 mq 9 13 yas arasi usaq 11 mq 14 yasindan boyukler ucun ise gundelik tovsiye edilen E vitamini miqdari 15 mq emizdirme dovrunde ise gundelik ehtiyac 19 mq a qeder yuksele bilir E vitamininin zereri varmi E vitaminini yalniz istehlak etdiyiniz qidalardan elde edirsinizse bu movzuyla elaqedar her hansi bir yan tesir ve ya zeherlenme ehtimali melumati yoxdu Ancaq cox miqdarda E vitamini mohkemletmesi istifade edirsinizse bunun bezi yan tesirlere yol aca bileceyini unutmayin Heddinden artiq miqdarda E vitamini almaq qanama riskini artirar ve movcud qanamanin aybasi dovru kimi daha uzun surmesine sebeb ola biler Bezi keslerde qanin laxtalanmasini gecikdirdiyi tesbit edilmisdir Cox E vitamini ucun ust serhed olaraq 1000 mq gosterilmekdedir ve bu normal olaraq alinmasi lazim olan E vitaminin boyukler ucun texminen 60 defe coxdur E Vitamini ve deriye qulluqE vitamininin antioksidant tesiri kosmetik deri baxim mehsullarinda tez secim edilen bir komponent olmasini temin etmekdedir Antioksidanlar bedenimizde olan ve serbest radikal adi verilen molekullarin deriye verdiyi ziyani minimuma endirir Bu sayede kollagen istehsali davam ederek derinin heddinden artiq qurumasi onlener ve qiris emele gelmesi yavaslayar E vitaminin deriye diger bir faydasi ise gunesin zererli UV sualarina meruz qalaraq heddinden artiq yanan derinin ozunu toparlama muddetini qisaltmasidir Derinizi yaz aylarinda gunese qarsi qorumaq ucun mutleq yanmagi gozlemeniz lazim deyil Gunesin six oldugu aylarda E vitamini basda olmaq uzre diger vitaminleri nizamli olaraq almaq gunesin deride yaratdigi ziyani minimuma endirecekdir En guclu antioksidanlardan biri olan E vitamini beden terefinden yetisdirilmediyinden derinin gorunusunu qorumaq ucun mutleq qidalar yoluyla kafi miqdarda alinmalidir Bununla bearaber E vitamini ehtiva eden deri baxim kremlerini ve tebii yaglari deri sethinde istifade edib derini qorumaq ucun teklif edilir Menbehttp elibrary bsu az 2017 07 21 at the Wayback Machine http saglamolun az http qadin net 2019 08 05 at the Wayback Machine Vitamin E ingilis ods od nih gov 2021 05 02 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 12