Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəri xərçəngi (ing. Skin cancer) — dəri xəstəliklərindən biri.
| Dəri xərçəngi | |
|---|---|
 Bazalioma | |
| XBT-10 | C-C |
| XBT-10-KM | C43.C44 |
| XBT-9 | , |
| XBT-9-KM | 173.8, 173.9 |
| XBT-O | 8010-8720 |
| MedlinePlus | 001442 |
| MeSH | D012878 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dəri hüceyrələrinin anormal böyüməsi olan dəri xərçəngi ən çox günəşə məruz qalan dəridə meydana gəlir. Ancaq, xərçəngin bu həddən artıq çox görülən növü normal şəraitdə günəş şüasına məruz qalmayan dəri nahiyələrində də meydana gələ bilməkdədir.
Dəri xərçənginin bazal hüceyrəli karsinoma, skuamoz hüceyrəli karsinoma və melanoma olmaq üzrə üç əsas növü mövcuddur.
Ultrabənövşəyi şüalara (UV-infra qırmızı) məruz qalmağı məhdudlaşdıraraq və ya məruz qalmaqdan imtina edərək dəri xərçəngi riskini azalda bilərsiniz. Dərinizin şübhəli dəyişikliklər cəhətindən araşdırılması xərçəngin ilkin mərhələlərdə müəyyən edilməsinə kömək edə bilər. Xərçəngin ilkin mərhələdə aşkar edilməsi sizə ən yüksək uğurlu müalicə imkanını verir.
İnkişaf etdiyi nahiyələr
Dəri xərçəngi əvvəlcə saçlı dəri, üz, dodaqlar, qulaqlar, boyun, sinə, qollar və əllər və qadınlarda ayaqlar daxil olmaqla dərinin günəşə məruz qalan sahələrində ortaya çıxır. Ancaq ovuc, əl və ayaq dırnaqlarının altı və genital nahiyə kimi günəş şüasını nadir hallarda görən nahiyələrdə də meydana gələ bilər.
Dəri xərçəngi, dəri rəngi tünd olan insanlar daxil olmaqla dəri rəngi fərq etmədən bütün insanlara təsir edə bilməkdədir. Melanoma, dəri rəngi tünd olan insanlarda ortaya çıxarkən əlin içi və ayaq dabanı kimi normalda günəşə məruz qalmayan sahələrdə görülməsi daha güman ediləndir.
Növləri
Bazal hüceyrəli karsinomanın simptomları və əlamətləri:
Bazal hüceyrəli karsinoma, ümumiyyətlə boyun və ya üz kimi bədənin günəşə məruz qalmayan nahiyələrində meydana gəlir.
Bazal hüceyrəli karsinoma aşağıda açıqlanan şəkildə görülə bilər:
Mirvariyə oxşar, sədəf kimi və ya şam kimi suluqlarDüz, ət rəngində və ya qəhvəyi yaraya oxşar zədə
Əlamətləri
Skuamoz hüceyrəli karsinomanın simptomları və əlamətləri
Skuamoz hüceyrəli karsinoma ən çox üz, qulaqlar və əllər kimi bədəninizin günəşə məruz qalan nahiyələrində ortaya çıxar. Dəri rəngi tünd olan insanlarda, skuamoz hüceyrəli karsinomanın günəşə çox məruz qalmayan dəri nahiyələrində inkişaf etməsi daha güman ediləndir.
Skuamoz hüceyrəli karsinoma aşağıda açıqlanan şəkildə görülə bilər:
Bərk, qırmızı nodulSəthi qabıqlı və ya səpkili düz ləkə
Melanomanın simptomları və əlamətləri
Melanoma ən təhlükəli xərçəng növündən biri sayılır. Xəstəlik tez inkişaf edir və metastazlar verir.
Bəzən bu xəstəliyin səbəbi insanın bədənində uzun illər ərzində olan "zərərsiz" xal olur. Təbii ki, bütün xallar xərçəngə çevrilmir. Lakin insanın bədənində çoxlu sayda xallar (və xüsisilə iri "həcmli" xallar) olduqda insan çox diqqətli olmalıdır.
Melanoma, bədəninizin hər hansı bir yerində, başqa bir əlamət müşahidə edilməyən dəridə və ya xərçəngə çevrilən bir dəri xalında otaya çıxa bilər. Melanoma, ən çox təsirlənən kişilərin üzündə və ya bədənində görülür. Qadınlarda, bu xərçəng növü ən çox baldırlarda meydana gələr. Melanoma həm kişilərdə, həm də qadınlarda günəşə məruz qalmamış cilddə meydana gələ bilməkdədir.
Melanoma, dəri rəngi nəzərə alınmadan bütün insanlarda görülə bilər. Dəri rəngi tünd olan insanlarda, melanoma əlin içi və ya ayaq dabanı və ya əl və ayaq dırnaqlarının altında meydana çıxmağa mailidir.
Melanomanın əlamətləri aşağıdakıları əhatə edir:
Tünd ləkələrin müşahidə edildiyi böyük qəhvəyi ləkəRəng, böyüklük və ya hiss dəyişikliyi göstərən və ya qanaxmanın müşahidə eildiyi dəri xalıNizamsız məhdudlaşmış və qırmızı, ağ, mavi və ya mavi-qara görünən nahiyələrin yerləşdiyi kiçik ləkəƏlin içi, ayaq dabanı, barmaq ucları və ya ayaq barmaqlarında və ya ağız, burun, vagena və ya anusu əhatə edən mukoza pərdələrində tünd rəngli ləkələr
Daha az aralıqlarla rastlanan dəri xərçənglərinin simptomları və əlamətləri:
Daha az aralıqlarla rastlanan digər dəri xərçənglərinin növləri aşağıdakıları əhatə edir:
- xalın asimmetrik olması. Bunun üçün xalı sanki gözlərinizlə tən ortadan bölün və xalın "hissələrinə" diqqətlə baxın. Əgər hissələr bir birindən fərqlənirsə (asimmetrikdir), bu təhlükəli simptomdur.
- xalın kənarları nahamar - dalğavari və ya "dişli" şəkil aldıqda.
- xalın rəngi normada dəyişilməməlidir. Əgər xalın rəngi əvvəl açıq-qəhvəyi olubsa, sonra isə dəyişilibsə (boz və ya qara), bu təhlükəli simptom sayılır.
- xalın ölçüləri böyük olduqda (6 mm və daha artıq) bu onun melanomaya çevrilməsi riskini artırır. Xal birdən böyüməyə başladıqda bu xərçəngin simptomu ola bilər.
- xalın üzərində çatlar, qabıqlar əmələ gəldiqdə, xal qanamağa, qabıq verməyə başladıqda, xalın teksturası dəyişildikdə, bu narahatlıq üçün ciddi səbəb yaradır.
Kaposi sarkoması
Bu nadir görülən dəri xərçəngi növü, dərinin qan damarlarında ortaya çıxır və dəridə və ya sümük toxumasının pərdələrində qırmızı və ya bənövşəyi rəngli yamaq ləkələrinə səbəb olur.
Kaposi sarkoması əsas olaraq, SPİD xəstələri və orqan transplantasiyası edilən xəstələr kimi, öz immunitet sisteminə təzyiq göstərən dərmanları qəbul edən şəxslər nümunə olmaq üzrə, immunitet sistemi zəifləmiş insanlarda ortaya çıxmaqdadır.
Kaposi sarkoması riski artmış digər şəxslərin arasında Afrikada yaşayan cavan kişilər və ya İtaliyan və ya Şərqi Avropalı Yəhudi genlərinə malik yaşlı kişilər yer alır.
Merkel hüceyrəli karsinoma. Merkel hüceyrəli karsinoma dəri üzərində və ya dərinin düz altında və saç köklərində əmələ gələn bərk, parlaq nodullara səbəb olur. Merkel hüceyrəli karsinoma ən çox baş, boyun və bədəndə olur.
Yağ vəzisi karsinoması. Bu nadir və aqressiv xərçəng, dəridəki yağ vəzilərindən meydana gəlir. Əksəriyyətlə bərk, ağrısız nodul şəklində görünən yağ vəzisi karsinoması hər hansı bir yerdə ortaya çıxa bilər, ancaq əksəriyyətlə göz qapağında əmələ gəlir və tez-tez digər göz qapağı problemləri ilə qarışıq salınır.
Nə vaxt doktora görünmək lazımdır?
Dərinizdə narahat olmağınıza səbəb olacaq hər hansı bir dəyişiklik fərq etsəniz həkiminizlə bir görüşmə tarixi alın. Bütün dəri dəyişiklikləri xərçəngə səbəb olmazlar. Həkiminiz altında yerləşən səbəbi müəyyənləşdirmək üçün dəri dəyişikliklərini araşdıracaqdır.
Səbəbləri
Dəri xərçəngi, dəri hüceyrələrinin DNA-sında bir səhv (mutasiya) meydana gələndə ortaya çıxır. Bu mutasiyalar hüceyrələrin nəzarət edilə bilməz şəkildə böyümələrinə səbəb olurlar və xərçəng xəstəlikli hüceyrələrdən meydana gələn bir kütlə əmələ gətirirlər.
Dəri xərçəngi xəstəliyində görülən hüceyrələr:
Dəri xərçəngi, dərinizin ən üstdəki qatı olan epidermisdə başlayır. Epidermis, orqanizmdən davamlı tökülən dəri hüceyrələrindən ibarət qoruyucu örtüyü təmin edən incə bir təbəqədir. Epidermis üç əsas hüceyrə növünü öz tərkibində saxlayır:
Skuamoz hüceyrələr ən üstdəki səthin düz altında yer alırlar və dərinin daxili hüceyrə döşəməsi vəzifəsini yerinə yetirirlər. Bazal hüceyrələr yeni dəri hüceyrələrini istehsal edirlər və skuamoz hüceyrələrin düz altında yerləşirlər. Melanositlər dəriyə normal rəngini verən piqment olan melanini istehsal edirlər və epidermanın ən alt hissəsində yerləşirlər. Melanositlər dərinin dərin qatlarının qorunmasına kömək etmək üçün günəşə məruz qaldıqda daha çox melanin istehsal edirlər.
Xərçəng xəstəliyinizin başladığı yerin bilinməsi, xərçəng növünün və müalicə variantlarının müəyyənləşdirilməsinə imkan verir.
Ultrabənövşəyi (infraqırmızı) işıq və digər potensial səbəblər:
Dəri hüceyrələrində DNA zədələnməsinin böyük hissəsi günəş şüasında və solariumdan istifadə olunan işıqlarda mövcud olan ultrabənövşəyi (UV-ultrabənövşəyi) şüadan meydana gəlir. Ancaq, günəşə məruz qalmaq normal hallarda günəş şüalarına məruz qalmayan cilddə ortaya çıxan dəri xərçəng xəstəliklərini açıqlaya bilməməkdədir.
Risk faktorları
Dəri xərçəngi riskinizi artdıran faktorlar aşağıdakıları ehtiva edir:
Açıq dəri rəngi. Dəri rəngi nə olursa olsun, hamı dəri xərçəngi ola bilər. Bununla birgə, dərinizdə piqment (melanin) miqdarının az olması zərərli ultrabənövşəyi radiasiyasının qarşısında daha az müdafiə təmin edir. Əgər sarı və ya qırmızı rəngli saçlara və rəngli gözlərə maliksinizsə və asanlıqla çil və ya günəş yanığı meydana gəlirə, daha tünd dəri rənginə malik birinə görə sizdə dəri xərçənginin inkişaf etmə ehtimalı daha çoxdur. Günəş yanığı keçmişi. Uşaqlıq və ya cavanlıq dövrlərində bir və ya birdən çox dəfə dəridə suluqların da yer aldığı günəş yanığı keçirmiş olmağınız irəli yaşlarda xərçəngi inkişaf etdirmək riskini artdırır. Yeniyetmə ikən baş verən günəş yanıqları da bir risk faktorudur. Həddindən artıq günəş məruz qalmaq. Xüsusilə dəri günəş kremi ya da losyon və ya bir paltar ilə qorunmursa, günəş altında bir xeyli vaxt keçirən hamıda dəri xərçəngi yarana bilər. Solarium cihazlarına məruz qalmaq daxil olmaq üzrə, qaralmaq da sizi riskə ata bilər. Bürünc dəri, dərinizin həddən artıq UV şüalarına qarşı verdiyi yaralanmanın cavabıdır.Günəşli və ya yüksək yer iqlimləri. Günəşli, isti iqlimli bölgələrdə yaşayan insanlar daha soyuq iqlimlərdə yaşayan insanlara görə daha çox günəş şüasına məruz qalırlar. Günəş şüasının ən güclü olduğu yüksək yerdə yaşamaq da sizi daha çox radiasiyaya məruz qoyur.
Dəri xalları. Çox sayda dəri xalı və ya displastik nevus deyə adlandırılan anormal dəri xalına malik olan insanlarda xərçəng riski artır. Nizamsız görünüşə malik olan və ümumiyyətlə normal dəri xallarına görə daha böyük olan bu anormal dəri xallarının xərçəngə çevrilməsi digərlərinə görə daha ehtimal daxilindədir. Əgər anormal dəri xalları hekayəniz varsa, dəyişiklik olub olmadığını görmək üçün xalınızı davamlı surətdə müşahidə edin.
Prekanseroz dəri ləkələri. Aktinik keratozlar olaraq məlum olan dəri ləkələrinə malik olmağınız dəri xərçənginin əmələ gəlmə riskini artdıra bilər. Bu prekanseroz dəri böyümələri ümumiyyətlə qəhvəyi rəngdən tünd çəhrayı rəngə qədər dəyişən bərk, pulcuqlu yamaqlar olaraq görünürlər. Bunlar əhatəli olaraq dəridə günəş zərəri meydana gəlmiş olan açıq dərili adamların üzlərində, başlarında və əllərində görülür.
Ailədə dəri xərçəngi hekayəsi. Əgər ananız və ya atanız və ya qardaşınız keçmişdə dəri xərçənginə tutulmuşdursa, sizdə də bu xəstəlik riski arta bilər.
Şəxsi dəri xərçəngi hekayəsi. Əgər bir dəfə dəri xərçənginə tutulmusunuzsa, yenidən olma riski daşıyırsınız.
Zəifləmiş immunitet sistemi. İmmunitet sistemi zəifləmiş insanlar dəri xərçəngi cəhətindən daha böyük riskin altındadır. Buna, HIV/SPİD-li şəxslər və orqan transplantasiyasından sonra immunitet sisteminə təzyiq edən dərmanlardan istifadə edən xəstələr daxildir.
Radiasiyaya məruz qalmaq. Eqzema və sızanaq kimi dəri xəstəlikləri üçün radiasiya müalicəsi qəbul edən insanlarda, bazal hüceyrəli karsinoma başda olmaqla dəri xərçəngi riski artmış olur.
Müəyyən maddələrə məruz qalmaq. Arsenik kimi bəzi maddələrə məruz qalmaq xərçəng riskini artdıra bilər.
Diaqnozu necə qoyulur?
Dəri xərçəngi diaqnozu qoymaq üçün, həkiminiz:
Dərinizi müayinə edə bilər. Həkiminiz, dəri dəyişikliklərinin xərçəng olub olmadığını müəyyənləşdirmək üçün dərinizi tədqiq edə bilər. Diaqnozu təsdiq etmək üçün daha ətraflı tədqiq lazım gələ bilər. Analiz etmək üzrə şübhəli dəridən nümunə götürülməsi (dəri biopsiyası). Həkiminiz laboratoriya analizləri üçün şübhəli görünən dəridən bir nümunə götürə bilər. Biopsiya, dəri xərçəngi olub olmadığınızı və xərçəng varsa, dəri xərçəngi xəstəliyinizin növünü müəyyən edə bilər.
Dəri xərçəngi mərhələləri (yayılma) necə müəyyən olunur?
Əgər həkiminiz dəri xərçəngi olduğunuzu təyin etmişdirsə, xərçəngin yayılma (mərhələsini) müəyyənləşdirmək üçün sizdə əlavə analizlər keçirmək lazım gələ bilər.
Bazal hüceyrəli karsinoma kimi səthi dəri xərçəngləri nadir hallarda yayıldıqları üçün, böyümənin hamısını müəyyən edən biopsiya çox dəfə xərçəng mərhələsini müəyyənləşdirmək üçün zəruri olan tək tədqiqdir. Ancaq, sizdə böyük bir skuamoz hüceyrəli karsinoma, Merkel hüceyrəli karsinoma və ya melanoma mövcuddursa, həkiminiz xərçəngin yayılmasını müəyyənləşdirmək üçün ətraflı tədqiqlər məsləhət görə bilər.
Əlavə təhlillər, yaxındakı limfa nodlarını xərçəng işarələri cəhətindən araşdırmaq üçün aparılan görüntüləmə analizlərini ya da yaxındakı limfa nodunu çıxardıb xərçəng işarələri cəhətindən araşdırılması əməliyyatını ehtiva edə bilər (sentinel limfa nodu biopsiyası).
Həkimlər xərçəng mərhələlərini göstərmək üçün I-dən IV-ə qədər Rum rəqəmlərindən istifadə edirlər. Mərhələ I xərçənglər kiçik ölçüdədir və başladıqları sahə ilə məhduddurlar. Mərhələ IV, bədənin digər nahiyələrinə yayılmış irəli mərhələ xərçəngi göstərir.
Dəri xərçəngi mərhələsi hansı müalicə variantının ən təsirli olacağının müəyyən edilməsində kömək olur.
Dəri xərçəngindən necə qorunaq?
Bir çox dəri xərçəngi qarşısı alına biləcək xüsusiyyətdədir. Özünüzü qorumaq üçün, aşağıdakı dəri xərçənginin qarşısını almaq barədəki məlumatları təqib edin:
Günorta vaxtı, günəşdən imtina edin. Şimali Amerikadakı bir çox insan üçün günəş şüaları səhər saat 10:00 ilə günorta 16:00 arası ən qüvvətlidir. Açıq hava tədbirlərini, qış vaxtı və ya hava buludlu olanda belə, günün fərqli bir vaxtında planlaşdırın.
UV radiasiyasını bütün il boyunca sorursunuz və buludlar zərərli şüaların qarşısında çox az qoruma təmin edir. Günəş şüalarının ən qüvvətli olduğu zamanda günəşdən imtina etmək dəri zədələnməsinə səbəb olan və dəri xərçəngini inkişaf etdirmək riskini artdıran günəş yanığı və bürünclükdən qorunmağa kömək olur. Tədricən yığılan günəşə məruz qalmaq da xərçəngə səbəb ola bilər.
Bütün il boyu günəş qoruyucu qulluq məhsullarından istifadə edin. Günəş qoruyucular, bütün zərərli UV şüalarını, xüsusilə də melanoma səbəb ola biləcək radiasiyanı filtrləməz. Amma, ümumiyyətlə, günəşdən qorunma proqramında böyük rol oynayırlar.
Ən az 15 SPF-yə (günəş qoruma faktoru) malik geniş spektrli günəş qoruyuculardan istifadə edin. Günəş qoruyucunu bol miqdarda tətbiq edin və hər iki saatda bir və ya üzürsünüzsə və ya tərləyirinizsə daha tez-tez fasilələrlə təkrar edin. Dodaqlarınız, qulaq uclarınız, əlinizin üst tərəfi ilə boynunuz daxil olmaqla məruz qalan dəridə bol miqdarda günəş qoruyucudan istifadə edin.
Qoruyucu paltarlar geyinin. Günəş qoruyucular UV şüalarından tamamilə qorumazlar. Bu səbəbdən ötəri, dərinizi qollarınız və ayaqlarınızı örtən tünd rəngli möhkəm toxunmuş paltarlarla qoruyun və beysbol kepkası və ya papağa nisbətən daha çox qoruma təmin edən enli qıraqlı şlyapa taxın.
Bəzi şirkətlər, işıqdan qorumalı geyimlər də satır. Bir dermatoloq uyğun bir brend məsləhət görə bilər.
Günəş eynəklərini də yaddan çıxartmayın. Hər iki UV radiasiya növünə – UVA və UVB şüaları – mane olanları seçməyə cəhd göstərin.
Solariumdan imtina edin. Solariumda istifadə edilən işıqlar UV şüaları yayırlar və sizin dəri xərçəngi olma ehtimalınızı artdırırlar. Günəşə qarşı həssaslıq meydana gətirən dərmanları öyrənin. Antibiotiklər daxil olmaqla, bəzi çox istifadə edilən reseptli və reseptsiz dərmanlar dərinizi günəşə qarşı daha da kövrəkləşdirər.
İstifadə etdiyiniz hər hansı bir dərmanın əks təsirlərini həkiminizdən və ya əczaçınızdan soruşun. Əgər günəş şüalarına həssaslığınızı artdırırlarsa, dərinizi qorumaq məqsədilə günəşdən uzaq dayanmaq üçün xüsusi tədbirlər görün.
Dərinizi müntəzəm olaraq yoxlayın və dəyişiklikləri həkiminizə bildirin. Dərinizi yeni dəri böyüməsi və ya mövcud olan dəri xallarında, çillərdə, suluqlarda və doğuşdan gələn ləkələrdə dəyişikliklər cəhətindən tez-tez yoxlayın.
Bir güzgünün köməyiylə, üzünüzü, boynunuzu, qulaqlarınızı və saçlı dərinizi yoxlayın.
Köksünüzü, bədəninizi və əllərinizin üst və yan hissələrini və əllərinizi yoxlayın. Ayağınızın həm qabaq, həm də arxa tərəfini, ayaq dabanı və ayaq barmaqlarınızın arasındakı boşluqlar daxil olmaqla ayaqlarınızı müayinə edin. Genital nahiyənizi və arxanızın arasındakı nahiyəni də yoxlayın.
Xarici keçidlər
- Dəri xərçəngi - neolife.az
İstinadlar
- Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence, Collaborators. "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 8 October.
- GBD 2015 Mortality and Causes of Death, Collaborators. "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053). 8 October 2016: 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Deri xercengi ing Skin cancer deri xesteliklerinden biri Deri xercengiBazaliomaXBT 10 C43 C44 XBT 10 KM C43 C44XBT 9 172 173XBT 9 KM 173 8 173 9XBT O 8010 8720MedlinePlus 001442MeSH D012878 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Deri huceyrelerinin anormal boyumesi olan deri xercengi en cox gunese meruz qalan deride meydana gelir Ancaq xercengin bu hedden artiq cox gorulen novu normal seraitde gunes suasina meruz qalmayan deri nahiyelerinde de meydana gele bilmekdedir Deri xercenginin bazal huceyreli karsinoma skuamoz huceyreli karsinoma ve melanoma olmaq uzre uc esas novu movcuddur Ultrabenovseyi sualara UV infra qirmizi meruz qalmagi mehdudlasdiraraq ve ya meruz qalmaqdan imtina ederek deri xercengi riskini azalda bilersiniz Derinizin subheli deyisiklikler cehetinden arasdirilmasi xercengin ilkin merhelelerde mueyyen edilmesine komek ede biler Xercengin ilkin merhelede askar edilmesi size en yuksek ugurlu mualice imkanini verir Inkisaf etdiyi nahiyelerDeri xercengi evvelce sacli deri uz dodaqlar qulaqlar boyun sine qollar ve eller ve qadinlarda ayaqlar daxil olmaqla derinin gunese meruz qalan sahelerinde ortaya cixir Ancaq ovuc el ve ayaq dirnaqlarinin alti ve genital nahiye kimi gunes suasini nadir hallarda goren nahiyelerde de meydana gele biler Deri xercengi deri rengi tund olan insanlar daxil olmaqla deri rengi ferq etmeden butun insanlara tesir ede bilmekdedir Melanoma deri rengi tund olan insanlarda ortaya cixarken elin ici ve ayaq dabani kimi normalda gunese meruz qalmayan sahelerde gorulmesi daha guman edilendir NovleriBazal huceyreli karsinomanin simptomlari ve elametleri Bazal huceyreli karsinoma umumiyyetle boyun ve ya uz kimi bedenin gunese meruz qalmayan nahiyelerinde meydana gelir Bazal huceyreli karsinoma asagida aciqlanan sekilde gorule biler Mirvariye oxsar sedef kimi ve ya sam kimi suluqlarDuz et renginde ve ya qehveyi yaraya oxsar zedeElametleriSkuamoz huceyreli karsinomanin simptomlari ve elametleri Skuamoz huceyreli karsinoma en cox uz qulaqlar ve eller kimi bedeninizin gunese meruz qalan nahiyelerinde ortaya cixar Deri rengi tund olan insanlarda skuamoz huceyreli karsinomanin gunese cox meruz qalmayan deri nahiyelerinde inkisaf etmesi daha guman edilendir Skuamoz huceyreli karsinoma asagida aciqlanan sekilde gorule biler Berk qirmizi nodulSethi qabiqli ve ya sepkili duz leke Melanomanin simptomlari ve elametleri Melanoma en tehlukeli xerceng novunden biri sayilir Xestelik tez inkisaf edir ve metastazlar verir Bezen bu xesteliyin sebebi insanin bedeninde uzun iller erzinde olan zerersiz xal olur Tebii ki butun xallar xercenge cevrilmir Lakin insanin bedeninde coxlu sayda xallar ve xusisile iri hecmli xallar olduqda insan cox diqqetli olmalidir Melanoma bedeninizin her hansi bir yerinde basqa bir elamet musahide edilmeyen deride ve ya xercenge cevrilen bir deri xalinda otaya cixa biler Melanoma en cox tesirlenen kisilerin uzunde ve ya bedeninde gorulur Qadinlarda bu xerceng novu en cox baldirlarda meydana geler Melanoma hem kisilerde hem de qadinlarda gunese meruz qalmamis cildde meydana gele bilmekdedir Melanoma deri rengi nezere alinmadan butun insanlarda gorule biler Deri rengi tund olan insanlarda melanoma elin ici ve ya ayaq dabani ve ya el ve ayaq dirnaqlarinin altinda meydana cixmaga mailidir Melanomanin elametleri asagidakilari ehate edir Tund lekelerin musahide edildiyi boyuk qehveyi lekeReng boyukluk ve ya hiss deyisikliyi gosteren ve ya qanaxmanin musahide eildiyi deri xaliNizamsiz mehdudlasmis ve qirmizi ag mavi ve ya mavi qara gorunen nahiyelerin yerlesdiyi kicik lekeElin ici ayaq dabani barmaq uclari ve ya ayaq barmaqlarinda ve ya agiz burun vagena ve ya anusu ehate eden mukoza perdelerinde tund rengli lekeler Daha az araliqlarla rastlanan deri xercenglerinin simptomlari ve elametleri Daha az araliqlarla rastlanan diger deri xercenglerinin novleri asagidakilari ehate edir xalin asimmetrik olmasi Bunun ucun xali sanki gozlerinizle ten ortadan bolun ve xalin hisselerine diqqetle baxin Eger hisseler bir birinden ferqlenirse asimmetrikdir bu tehlukeli simptomdur xalin kenarlari nahamar dalgavari ve ya disli sekil aldiqda xalin rengi normada deyisilmemelidir Eger xalin rengi evvel aciq qehveyi olubsa sonra ise deyisilibse boz ve ya qara bu tehlukeli simptom sayilir xalin olculeri boyuk olduqda 6 mm ve daha artiq bu onun melanomaya cevrilmesi riskini artirir Xal birden boyumeye basladiqda bu xercengin simptomu ola biler xalin uzerinde catlar qabiqlar emele geldiqde xal qanamaga qabiq vermeye basladiqda xalin teksturasi deyisildikde bu narahatliq ucun ciddi sebeb yaradir Kaposi sarkomasiBu nadir gorulen deri xercengi novu derinin qan damarlarinda ortaya cixir ve deride ve ya sumuk toxumasinin perdelerinde qirmizi ve ya benovseyi rengli yamaq lekelerine sebeb olur Kaposi sarkomasi esas olaraq SPID xesteleri ve orqan transplantasiyasi edilen xesteler kimi oz immunitet sistemine tezyiq gosteren dermanlari qebul eden sexsler numune olmaq uzre immunitet sistemi zeiflemis insanlarda ortaya cixmaqdadir Kaposi sarkomasi riski artmis diger sexslerin arasinda Afrikada yasayan cavan kisiler ve ya Italiyan ve ya Serqi Avropali Yehudi genlerine malik yasli kisiler yer alir Merkel huceyreli karsinoma Merkel huceyreli karsinoma deri uzerinde ve ya derinin duz altinda ve sac koklerinde emele gelen berk parlaq nodullara sebeb olur Merkel huceyreli karsinoma en cox bas boyun ve bedende olur Yag vezisi karsinomasi Bu nadir ve aqressiv xerceng derideki yag vezilerinden meydana gelir Ekseriyyetle berk agrisiz nodul seklinde gorunen yag vezisi karsinomasi her hansi bir yerde ortaya cixa biler ancaq ekseriyyetle goz qapaginda emele gelir ve tez tez diger goz qapagi problemleri ile qarisiq salinir Ne vaxt doktora gorunmek lazimdir Derinizde narahat olmaginiza sebeb olacaq her hansi bir deyisiklik ferq etseniz hekiminizle bir gorusme tarixi alin Butun deri deyisiklikleri xercenge sebeb olmazlar Hekiminiz altinda yerlesen sebebi mueyyenlesdirmek ucun deri deyisikliklerini arasdiracaqdir SebebleriDeri xercengi deri huceyrelerinin DNA sinda bir sehv mutasiya meydana gelende ortaya cixir Bu mutasiyalar huceyrelerin nezaret edile bilmez sekilde boyumelerine sebeb olurlar ve xerceng xestelikli huceyrelerden meydana gelen bir kutle emele getirirler Deri xercengi xesteliyinde gorulen huceyreler Deri xercengi derinizin en ustdeki qati olan epidermisde baslayir Epidermis orqanizmden davamli tokulen deri huceyrelerinden ibaret qoruyucu ortuyu temin eden ince bir tebeqedir Epidermis uc esas huceyre novunu oz terkibinde saxlayir Skuamoz huceyreler en ustdeki sethin duz altinda yer alirlar ve derinin daxili huceyre dosemesi vezifesini yerine yetirirler Bazal huceyreler yeni deri huceyrelerini istehsal edirler ve skuamoz huceyrelerin duz altinda yerlesirler Melanositler deriye normal rengini veren piqment olan melanini istehsal edirler ve epidermanin en alt hissesinde yerlesirler Melanositler derinin derin qatlarinin qorunmasina komek etmek ucun gunese meruz qaldiqda daha cox melanin istehsal edirler Xerceng xesteliyinizin basladigi yerin bilinmesi xerceng novunun ve mualice variantlarinin mueyyenlesdirilmesine imkan verir Ultrabenovseyi infraqirmizi isiq ve diger potensial sebebler Deri huceyrelerinde DNA zedelenmesinin boyuk hissesi gunes suasinda ve solariumdan istifade olunan isiqlarda movcud olan ultrabenovseyi UV ultrabenovseyi suadan meydana gelir Ancaq gunese meruz qalmaq normal hallarda gunes sualarina meruz qalmayan cildde ortaya cixan deri xerceng xesteliklerini aciqlaya bilmemekdedir Risk faktorlariDeri xercengi riskinizi artdiran faktorlar asagidakilari ehtiva edir Aciq deri rengi Deri rengi ne olursa olsun hami deri xercengi ola biler Bununla birge derinizde piqment melanin miqdarinin az olmasi zererli ultrabenovseyi radiasiyasinin qarsisinda daha az mudafie temin edir Eger sari ve ya qirmizi rengli saclara ve rengli gozlere maliksinizse ve asanliqla cil ve ya gunes yanigi meydana gelire daha tund deri rengine malik birine gore sizde deri xercenginin inkisaf etme ehtimali daha coxdur Gunes yanigi kecmisi Usaqliq ve ya cavanliq dovrlerinde bir ve ya birden cox defe deride suluqlarin da yer aldigi gunes yanigi kecirmis olmaginiz ireli yaslarda xercengi inkisaf etdirmek riskini artdirir Yeniyetme iken bas veren gunes yaniqlari da bir risk faktorudur Heddinden artiq gunes meruz qalmaq Xususile deri gunes kremi ya da losyon ve ya bir paltar ile qorunmursa gunes altinda bir xeyli vaxt keciren hamida deri xercengi yarana biler Solarium cihazlarina meruz qalmaq daxil olmaq uzre qaralmaq da sizi riske ata biler Burunc deri derinizin hedden artiq UV sualarina qarsi verdiyi yaralanmanin cavabidir Gunesli ve ya yuksek yer iqlimleri Gunesli isti iqlimli bolgelerde yasayan insanlar daha soyuq iqlimlerde yasayan insanlara gore daha cox gunes suasina meruz qalirlar Gunes suasinin en guclu oldugu yuksek yerde yasamaq da sizi daha cox radiasiyaya meruz qoyur Deri xallari Cox sayda deri xali ve ya displastik nevus deye adlandirilan anormal deri xalina malik olan insanlarda xerceng riski artir Nizamsiz gorunuse malik olan ve umumiyyetle normal deri xallarina gore daha boyuk olan bu anormal deri xallarinin xercenge cevrilmesi digerlerine gore daha ehtimal daxilindedir Eger anormal deri xallari hekayeniz varsa deyisiklik olub olmadigini gormek ucun xalinizi davamli suretde musahide edin Prekanseroz deri lekeleri Aktinik keratozlar olaraq melum olan deri lekelerine malik olmaginiz deri xercenginin emele gelme riskini artdira biler Bu prekanseroz deri boyumeleri umumiyyetle qehveyi rengden tund cehrayi renge qeder deyisen berk pulcuqlu yamaqlar olaraq gorunurler Bunlar ehateli olaraq deride gunes zereri meydana gelmis olan aciq derili adamlarin uzlerinde baslarinda ve ellerinde gorulur Ailede deri xercengi hekayesi Eger ananiz ve ya ataniz ve ya qardasiniz kecmisde deri xercengine tutulmusdursa sizde de bu xestelik riski arta biler Sexsi deri xercengi hekayesi Eger bir defe deri xercengine tutulmusunuzsa yeniden olma riski dasiyirsiniz Zeiflemis immunitet sistemi Immunitet sistemi zeiflemis insanlar deri xercengi cehetinden daha boyuk riskin altindadir Buna HIV SPID li sexsler ve orqan transplantasiyasindan sonra immunitet sistemine tezyiq eden dermanlardan istifade eden xesteler daxildir Radiasiyaya meruz qalmaq Eqzema ve sizanaq kimi deri xestelikleri ucun radiasiya mualicesi qebul eden insanlarda bazal huceyreli karsinoma basda olmaqla deri xercengi riski artmis olur Mueyyen maddelere meruz qalmaq Arsenik kimi bezi maddelere meruz qalmaq xerceng riskini artdira biler Diaqnozu nece qoyulur Deri xercengi diaqnozu qoymaq ucun hekiminiz Derinizi muayine ede biler Hekiminiz deri deyisikliklerinin xerceng olub olmadigini mueyyenlesdirmek ucun derinizi tedqiq ede biler Diaqnozu tesdiq etmek ucun daha etrafli tedqiq lazim gele biler Analiz etmek uzre subheli deriden numune goturulmesi deri biopsiyasi Hekiminiz laboratoriya analizleri ucun subheli gorunen deriden bir numune goture biler Biopsiya deri xercengi olub olmadiginizi ve xerceng varsa deri xercengi xesteliyinizin novunu mueyyen ede biler Deri xercengi merheleleri yayilma nece mueyyen olunur Eger hekiminiz deri xercengi oldugunuzu teyin etmisdirse xercengin yayilma merhelesini mueyyenlesdirmek ucun sizde elave analizler kecirmek lazim gele biler Bazal huceyreli karsinoma kimi sethi deri xercengleri nadir hallarda yayildiqlari ucun boyumenin hamisini mueyyen eden biopsiya cox defe xerceng merhelesini mueyyenlesdirmek ucun zeruri olan tek tedqiqdir Ancaq sizde boyuk bir skuamoz huceyreli karsinoma Merkel huceyreli karsinoma ve ya melanoma movcuddursa hekiminiz xercengin yayilmasini mueyyenlesdirmek ucun etrafli tedqiqler meslehet gore biler Elave tehliller yaxindaki limfa nodlarini xerceng isareleri cehetinden arasdirmaq ucun aparilan goruntuleme analizlerini ya da yaxindaki limfa nodunu cixardib xerceng isareleri cehetinden arasdirilmasi emeliyyatini ehtiva ede biler sentinel limfa nodu biopsiyasi Hekimler xerceng merhelelerini gostermek ucun I den IV e qeder Rum reqemlerinden istifade edirler Merhele I xercengler kicik olcudedir ve basladiqlari sahe ile mehduddurlar Merhele IV bedenin diger nahiyelerine yayilmis ireli merhele xercengi gosterir Deri xercengi merhelesi hansi mualice variantinin en tesirli olacaginin mueyyen edilmesinde komek olur Deri xercenginden nece qorunaq Bir cox deri xercengi qarsisi alina bilecek xususiyyetdedir Ozunuzu qorumaq ucun asagidaki deri xercenginin qarsisini almaq baredeki melumatlari teqib edin Gunorta vaxti gunesden imtina edin Simali Amerikadaki bir cox insan ucun gunes sualari seher saat 10 00 ile gunorta 16 00 arasi en quvvetlidir Aciq hava tedbirlerini qis vaxti ve ya hava buludlu olanda bele gunun ferqli bir vaxtinda planlasdirin UV radiasiyasini butun il boyunca sorursunuz ve buludlar zererli sualarin qarsisinda cox az qoruma temin edir Gunes sualarinin en quvvetli oldugu zamanda gunesden imtina etmek deri zedelenmesine sebeb olan ve deri xercengini inkisaf etdirmek riskini artdiran gunes yanigi ve burunclukden qorunmaga komek olur Tedricen yigilan gunese meruz qalmaq da xercenge sebeb ola biler Butun il boyu gunes qoruyucu qulluq mehsullarindan istifade edin Gunes qoruyucular butun zererli UV sualarini xususile de melanoma sebeb ola bilecek radiasiyani filtrlemez Amma umumiyyetle gunesden qorunma proqraminda boyuk rol oynayirlar En az 15 SPF ye gunes qoruma faktoru malik genis spektrli gunes qoruyuculardan istifade edin Gunes qoruyucunu bol miqdarda tetbiq edin ve her iki saatda bir ve ya uzursunuzse ve ya terleyirinizse daha tez tez fasilelerle tekrar edin Dodaqlariniz qulaq uclariniz elinizin ust terefi ile boynunuz daxil olmaqla meruz qalan deride bol miqdarda gunes qoruyucudan istifade edin Qoruyucu paltarlar geyinin Gunes qoruyucular UV sualarindan tamamile qorumazlar Bu sebebden oteri derinizi qollariniz ve ayaqlarinizi orten tund rengli mohkem toxunmus paltarlarla qoruyun ve beysbol kepkasi ve ya papaga nisbeten daha cox qoruma temin eden enli qiraqli slyapa taxin Bezi sirketler isiqdan qorumali geyimler de satir Bir dermatoloq uygun bir brend meslehet gore biler Gunes eyneklerini de yaddan cixartmayin Her iki UV radiasiya novune UVA ve UVB sualari mane olanlari secmeye cehd gosterin Solariumdan imtina edin Solariumda istifade edilen isiqlar UV sualari yayirlar ve sizin deri xercengi olma ehtimalinizi artdirirlar Gunese qarsi hessasliq meydana getiren dermanlari oyrenin Antibiotikler daxil olmaqla bezi cox istifade edilen reseptli ve reseptsiz dermanlar derinizi gunese qarsi daha da kovreklesdirer Istifade etdiyiniz her hansi bir dermanin eks tesirlerini hekiminizden ve ya eczacinizdan sorusun Eger gunes sualarina hessasliginizi artdirirlarsa derinizi qorumaq meqsedile gunesden uzaq dayanmaq ucun xususi tedbirler gorun Derinizi muntezem olaraq yoxlayin ve deyisiklikleri hekiminize bildirin Derinizi yeni deri boyumesi ve ya movcud olan deri xallarinda cillerde suluqlarda ve dogusdan gelen lekelerde deyisiklikler cehetinden tez tez yoxlayin Bir guzgunun komeyiyle uzunuzu boynunuzu qulaqlarinizi ve sacli derinizi yoxlayin Koksunuzu bedeninizi ve ellerinizin ust ve yan hisselerini ve ellerinizi yoxlayin Ayaginizin hem qabaq hem de arxa terefini ayaq dabani ve ayaq barmaqlarinizin arasindaki bosluqlar daxil olmaqla ayaqlarinizi muayine edin Genital nahiyenizi ve arxanizin arasindaki nahiyeni de yoxlayin Xarici kecidlerDeri xercengi neolife azIstinadlarMonarch Disease Ontology release 2018 06 29 2018 06 29 2018 GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators Global regional and national incidence prevalence and years lived with disability for 310 diseases and injuries 1990 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 8 October GBD 2015 Mortality and Causes of Death Collaborators Global regional and national life expectancy all cause mortality and cause specific mortality for 249 causes of death 1980 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 388 10053 8 October 2016 1459 1544 doi 10 1016 s0140 6736 16 31012 1 PMC 5388903 PMID 27733281