Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fizika elmlərində zərrəcik həcm, sıxlıq və ya kütlə kimi və ya xüsusiyyətlər daşıya bilən kiçik lokallaşdırılmış obyektdir. Onlar elektron kimi subatomik zərrəciklərdən, atomlar və molekullar kimi zərrəciklərə, tozlar və digər dənəvər materiallar kimi zərrəciklərə qədər ölçü və ya kəmiyyət baxımından dəyişirlər. Zərrəciklər, həmçinin sıxlığından asılı olaraq daha böyük obyektlərin elmi modellərini yaratmaq üçün istifadə edilə bilər, misal olaraq, izdihamda hərəkət edən insanlar və ya hərəkətdə olan göy cisimləri kimi.
Konseptual xüsusiyyətləri
Zərrəciklər konsepsiyası təbiəti modelləşdirərkən xüsusilə faydalıdır, çünki bir çox fenomenin tam öyrənilməsi mürəkkəb ola bilər və eyni zamanda çətin hesablamaları da əhatə edə bilər. Əlaqəli proseslərlə bağlı sadələşdirici fərziyyələr etmək üçün istifadə edilə bilər. Fransis Siyers və Mark Zemanski "University Physics" dərsliyində havaya atılan beysbol topunun eniş yerini və sürətini hesablamaq nümunəsini verirlər. Əvvəlcə beysbol topunu sərt hamar kürə kimi ideallaşdırmaqla, sonra , batmazlıq və sürtünməni nəzərə almamaqla, nəticədə problemi klassik ballistikasına reduksiya edirlər. Çoxlu sayda zərrəciklərin tətqiqi nın sahəsidir.
Ölçüləri
"Zərrəcik" termini adətən üç ölçü sinfinə fərqli şəkildə tətbiq edilir. termini adətən atom və molekullardan daha böyük zərrəciklərə aiddir. Həcmləri, formaları, strukturları və s. olmasına baxmayaraq, bunlar ümumiyyətlə nöqtəvari zərrəciklər olaraq mücərrədləşdirilir. Makroskopik zərrəciklərə misal olaraq toz, qum, avtomobil qəzası zamanı dağıntı parçaları və ya hətta qalaktikanın ulduzları qədər böyük obyektlər daxildir.
Başqa bir növ, adətən karbon dioksid, və kolloid zərrəciklər kimi atomlardan molekullara qədər dəyişən ölçülərdəki zərrəciklərə aiddir. Bu zərrəciklər kimyada, eləcə də atom və molekulyar fizikada öyrənilir. Ən kiçik zərrəciklər atomdan kiçik zərrəciklərə aid olan subatomik zərrəciklərdir. Bunlara atomların tərkib hissələri - protonlar, neytronlar və elektronlar kimi zərrəciklər, eləcə də yalnız zərrəcik sürətləndiricilərində və ya kosmik şüalarda əmələ gələ bilən zərrəciklərin digər növləri daxildir. Bu zərrəciklər zərrəcik fizikasında öyrənilir.
Həddindən artıq kiçik ölçülərinə görə mikroskopik və subatomik zərrəciklərin tədqiqi kvant mexanikasının sahəsinə daxildir. Onlar də daxil olmaqla, qutu modelində zərrəciyin göstərdiyi fenomenləri sərgiləyir. Zərrəciklərin identik və ya fərqləndirilə bilən hesab edilə bilməsi bir çox hallarda mühüm məsələdir.
Tərkibi
Zərrəciklər tərkibinə görə də təsnif edilə bilər. Kompozit zərrəciklər tərkibi olan zərrəcikləri ifadə edir – yəni digər zərrəciklərdən ibarət olan zərrəcikləri. Məsələn, atomu altı proton, səkkiz neytron və altı elektrondan ibarətdir. Digər tərəfdən, elementar zərrəciklər (həmçinin fundamental zərrəciklər adlanır) digər zərrəciklərdən ibarət olmayan zərrəcikləri ifadə edir.İndiki dünya anlayışımıza görə, leptonlar, kvarklar və qlüonlar kimi bunlardan çox az sayda mövcuddur. Lakin ola bilsin ki, bunlardan bəziləri hər şeydən əvvəl kompozit zərrəciklərdir və sadəcə olaraq bu an üçün elementar zərrəcik olaraq görünür. Kompozit zərrəciklər adətən nöqtəvari kimi hesab olunsa da, elementar zərrəciklər tamamilə punktualdır.
Zərrəciklərin parçalanması
Həm elementar (məsələn, müonlar), həm də kompozit zərrəciklər (uran nüvələri kimi) na məruz qalır. Zərrəcik parçalanmasına məruz qalmayan zərrəciklərə stabil zərrrəciklər deyilir, məslən, elektron və ya helium-4. Stabil zərrəciklərin ömrü sonsuz və ya parçalanmalarını müşahidə etmək cəhdlərinə çətinlik yaradacaq dərəcədə böyük ola bilər. İkinci halda həmin zərrəciklər "müşahidə baxımından stabil" adlanır. Ümumiyyətlə, bir zərrəcik fotonların emissiyası kimi bəzi radiasiya formaları yayaraq yüksək enerjili halından aşağı enerjili hala keçir.
N-cisim simulyasiyası
nda (həmçinin N-hissəciklərin simulyasiyaları adlanır) müəyyən şərtlərin, məsələn, cazibə qüvvəsinin təsiri altında olan zərrəciklərin dinamik sistemlərinin simulyasiyalarıdır. Bu simulyasiyalar kosmologiyada və hesablamalı maye dinamikasında yayğındır.
N nəzərə alınan hissəciklərin sayına aiddir. Daha yüksək N ilə simulyasiyalar hesablama baxımından daha intensiv olduğundan, çoxlu sayda faktiki zərrəciklərə malik sistemlər tez-tez daha az zərrəciklərə aproksimasiya edilir və simulyasiya alqoritmləri müxtəlif üsullarla optimallaşdırılır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Particle". AMS Glossary. . 2018-05-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-12.
- Particle // Oxford English Dictionary (3rd). Oxford University Press. September 2005.
- F. W. Sears; M. W. Zemansky. Equilibrium of a Particle // University Physics (3rd). . 1964. 26–27. LCCN 63015265.
- F. W. Sears; M. W. Zemansky. Equilibrium of a Particle // University Physics (3rd). . 1964. səh. 27. LCCN 63015265.
A body whose rotation is ignored as irrelevant is called a particle. A particle may be so small that it is an approximation to a point, or it may be of any size, provided that the action lines of all the forces acting on it intersect in one point.
- F. Reif. Statistical Description of Systems of Particles // Fundamentals of Statistical and Thermal Physics. . 1965. 47ff. ISBN .
- J. Dubinski. . . 2003. 2021-11-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-24.
- G. Coppola; F. La Barbera; M. Capaccioli. "Sérsic galaxy with Sérsic halo models of early-type galaxies: A tool for N-body simulations". . 121 (879). 2009: 437. arXiv:0903.4758. Bibcode:2009PASP..121..437C. doi:10.1086/599288.
- . . 2011-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-02-08.
- R. Eisberg; R. Resnick. Photons—Particlelike Properties of Radiation // Quantum Physics of Atoms, Molecules, Solids, Nuclei, and Particles (2nd). . 1985. 26–54. ISBN .
- R. Eisberg; R. Resnick. de Broglie's Postulate—Wavelike Properties of Particles // Quantum Physics of Atoms, Molecules, Solids, Nuclei, and Particles (2nd). . 1985. 55–84. ISBN .
- R. Eisberg; R. Resnick. Solutions of Time-Independent Schroedinger Equations // Quantum Physics of Atoms, Molecules, Solids, Nuclei, Ions, Compounds and Particles (2nd). . 1985. 214–226. ISBN .
- F. Reif. Quantum Statistics of Ideal Gases – Quantum States of a Single Particle // Fundamentals of Statistical and Thermal Physics. . 1965. vii–x. ISBN .
- F. Reif. Quantum Statistics of Ideal Gases – Identical Particles and Symmetry Requirements // Fundamentals of Statistical and Thermal Dynamics. . 1965. 331ff. ISBN .
- F. Reif. Quantum Statistics of Ideal Gases – Physical Implications of the Quantum-Mechanical Enumeration of States // Fundamentals of Statistical and Thermal Dynamics. . 1965. 353–360. ISBN .
- . . 2010-11-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-02-08.
- . . 2010-10-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-02-08.
- I. A. D'Souza; C. S. Kalman. Preons: Models of Leptons, Quarks and Gauge Bosons as Composite Objects. . 1992. ISBN .
- . What is an elementary particle? // Elementary-Particle Physics. . 1990. səh. 19. ISBN . 2022-02-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-13.
- A. Graps. . 20 March 2000. 5 April 2001 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-18.
Əlavə oxu
- "What is a particle?". , Particle Engineering Research Center. 23 July 2010.
- D. J. Griffiths. Introduction to Particle Physics (2nd). . 2008. ISBN .
- M. Alonso; E. J. Finn. Dynamics of a particle // Fundamental University Physics, Volume 1. . 1967. LCCN 66010828.
- M. Alonso; E. J. Finn. Dynamics of a system of particles // Fundamental University Physics, Volume 1. . 1967. LCCN 66010828.
- S. Segal. "What is a Particle? - Definition & Theory". High School Chemistry: Help and Review. Study.com. n.d. Chapter 4, Lesson 6.
- "A basic guide to particle characterization" (PDF). . 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fizika elmlerinde zerrecik hecm sixliq ve ya kutle kimi ve ya xususiyyetler dasiya bilen kicik lokallasdirilmis obyektdir Onlar elektron kimi subatomik zerreciklerden atomlar ve molekullar kimi zerreciklere tozlar ve diger denever materiallar kimi zerreciklere qeder olcu ve ya kemiyyet baximindan deyisirler Zerrecikler hemcinin sixligindan asili olaraq daha boyuk obyektlerin elmi modellerini yaratmaq ucun istifade edile biler misal olaraq izdihamda hereket eden insanlar ve ya hereketde olan goy cisimleri kimi Qovs qaynaqcilari qaynaq sethinden sacilan isti metal zerrecikleri olan qaynaq qigilcimlarindan qorunmalidirlar Konseptual xususiyyetleriZerrecikler cox vaxt noqtelerle temsil olunur Bu tesvir qazdaki atomlarin izdihamdaki insanlarin ve ya gece semasinda ulduzlarin hereketini temsil ede biler Zerrecikler konsepsiyasi tebieti modellesdirerken xususile faydalidir cunki bir cox fenomenin tam oyrenilmesi murekkeb ola biler ve eyni zamanda cetin hesablamalari da ehate ede biler Elaqeli proseslerle bagli sadelesdirici ferziyyeler etmek ucun istifade edile biler Fransis Siyers ve Mark Zemanski University Physics dersliyinde havaya atilan beysbol topunun enis yerini ve suretini hesablamaq numunesini verirler Evvelce beysbol topunu sert hamar kure kimi ideallasdirmaqla sonra batmazliq ve surtunmeni nezere almamaqla neticede problemi klassik ballistikasina reduksiya edirler Coxlu sayda zerreciklerin tetqiqi nin sahesidir Olculeri Zerrecik termini adeten uc olcu sinfine ferqli sekilde tetbiq edilir termini adeten atom ve molekullardan daha boyuk zerreciklere aiddir Hecmleri formalari strukturlari ve s olmasina baxmayaraq bunlar umumiyyetle noqtevari zerrecikler olaraq mucerredlesdirilir Makroskopik zerreciklere misal olaraq toz qum avtomobil qezasi zamani daginti parcalari ve ya hetta qalaktikanin ulduzlari qeder boyuk obyektler daxildir Basqa bir nov adeten karbon dioksid ve kolloid zerrecikler kimi atomlardan molekullara qeder deyisen olculerdeki zerreciklere aiddir Bu zerrecikler kimyada elece de atom ve molekulyar fizikada oyrenilir En kicik zerrecikler atomdan kicik zerreciklere aid olan subatomik zerreciklerdir Bunlara atomlarin terkib hisseleri protonlar neytronlar ve elektronlar kimi zerrecikler elece de yalniz zerrecik suretlendiricilerinde ve ya kosmik sualarda emele gele bilen zerreciklerin diger novleri daxildir Bu zerrecikler zerrecik fizikasinda oyrenilir Heddinden artiq kicik olculerine gore mikroskopik ve subatomik zerreciklerin tedqiqi kvant mexanikasinin sahesine daxildir Onlar de daxil olmaqla qutu modelinde zerreciyin gosterdiyi fenomenleri sergileyir Zerreciklerin identik ve ya ferqlendirile bilen hesab edile bilmesi bir cox hallarda muhum meseledir Terkibi Proton uc kvarkdan ibaretdir Zerrecikler terkibine gore de tesnif edile biler Kompozit zerrecikler terkibi olan zerrecikleri ifade edir yeni diger zerreciklerden ibaret olan zerrecikleri Meselen atomu alti proton sekkiz neytron ve alti elektrondan ibaretdir Diger terefden elementar zerrecikler hemcinin fundamental zerrecikler adlanir diger zerreciklerden ibaret olmayan zerrecikleri ifade edir Indiki dunya anlayisimiza gore leptonlar kvarklar ve qluonlar kimi bunlardan cox az sayda movcuddur Lakin ola bilsin ki bunlardan bezileri her seyden evvel kompozit zerreciklerdir ve sadece olaraq bu an ucun elementar zerrecik olaraq gorunur Kompozit zerrecikler adeten noqtevari kimi hesab olunsa da elementar zerrecikler tamamile punktualdir Zerreciklerin parcalanmasi Hem elementar meselen muonlar hem de kompozit zerrecikler uran nuveleri kimi na meruz qalir Zerrecik parcalanmasina meruz qalmayan zerreciklere stabil zerrrecikler deyilir meslen elektron ve ya helium 4 Stabil zerreciklerin omru sonsuz ve ya parcalanmalarini musahide etmek cehdlerine cetinlik yaradacaq derecede boyuk ola biler Ikinci halda hemin zerrecikler musahide baximindan stabil adlanir Umumiyyetle bir zerrecik fotonlarin emissiyasi kimi bezi radiasiya formalari yayaraq yuksek enerjili halindan asagi enerjili hala kecir N cisim simulyasiyasinda hemcinin N hisseciklerin simulyasiyalari adlanir mueyyen sertlerin meselen cazibe quvvesinin tesiri altinda olan zerreciklerin dinamik sistemlerinin simulyasiyalaridir Bu simulyasiyalar kosmologiyada ve hesablamali maye dinamikasinda yaygindir N nezere alinan hisseciklerin sayina aiddir Daha yuksek N ile simulyasiyalar hesablama baximindan daha intensiv oldugundan coxlu sayda faktiki zerreciklere malik sistemler tez tez daha az zerreciklere aproksimasiya edilir ve simulyasiya alqoritmleri muxtelif usullarla optimallasdirilir Hemcinin baxAntizerrecik Broun hereketi Materiya Hissecikler fizikasiIstinadlar Particle AMS Glossary 2018 05 22 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 12 Particle Oxford English Dictionary 3rd Oxford University Press September 2005 F W Sears M W Zemansky Equilibrium of a Particle University Physics 3rd 1964 26 27 LCCN 63015265 F W Sears M W Zemansky Equilibrium of a Particle University Physics 3rd 1964 seh 27 LCCN 63015265 A body whose rotation is ignored as irrelevant is called a particle A particle may be so small that it is an approximation to a point or it may be of any size provided that the action lines of all the forces acting on it intersect in one point F Reif Statistical Description of Systems of Particles Fundamentals of Statistical and Thermal Physics 1965 47ff ISBN 978 0 07 051800 1 J Dubinski 2003 2021 11 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 02 24 G Coppola F La Barbera M Capaccioli Sersic galaxy with Sersic halo models of early type galaxies A tool for N body simulations 121 879 2009 437 arXiv 0903 4758 Bibcode 2009PASP 121 437C doi 10 1086 599288 2011 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 02 08 R Eisberg R Resnick Photons Particlelike Properties of Radiation Quantum Physics of Atoms Molecules Solids Nuclei and Particles 2nd 1985 26 54 ISBN 978 0 471 87373 0 R Eisberg R Resnick de Broglie s Postulate Wavelike Properties of Particles Quantum Physics of Atoms Molecules Solids Nuclei and Particles 2nd 1985 55 84 ISBN 978 0 471 87373 0 R Eisberg R Resnick Solutions of Time Independent Schroedinger Equations Quantum Physics of Atoms Molecules Solids Nuclei Ions Compounds and Particles 2nd 1985 214 226 ISBN 978 0 471 87373 0 F Reif Quantum Statistics of Ideal Gases Quantum States of a Single Particle Fundamentals of Statistical and Thermal Physics 1965 vii x ISBN 978 0 07 051800 1 F Reif Quantum Statistics of Ideal Gases Identical Particles and Symmetry Requirements Fundamentals of Statistical and Thermal Dynamics 1965 331ff ISBN 978 0 07 051800 1 F Reif Quantum Statistics of Ideal Gases Physical Implications of the Quantum Mechanical Enumeration of States Fundamentals of Statistical and Thermal Dynamics 1965 353 360 ISBN 978 0 07 051800 1 2010 11 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 02 08 2010 10 14 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 02 08 I A D Souza C S Kalman Preons Models of Leptons Quarks and Gauge Bosons as Composite Objects 1992 ISBN 978 981 02 1019 9 What is an elementary particle Elementary Particle Physics 1990 seh 19 ISBN 0 309 03576 7 2022 02 02 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 13 A Graps 20 March 2000 5 April 2001 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 04 18 Elave oxu What is a particle Particle Engineering Research Center 23 July 2010 D J Griffiths Introduction to Particle Physics 2nd 2008 ISBN 978 3 527 40601 2 M Alonso E J Finn Dynamics of a particle Fundamental University Physics Volume 1 1967 LCCN 66010828 M Alonso E J Finn Dynamics of a system of particles Fundamental University Physics Volume 1 1967 LCCN 66010828 S Segal What is a Particle Definition amp Theory High School Chemistry Help and Review Study com n d Chapter 4 Lesson 6 A basic guide to particle characterization PDF 2015