Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Slovakiya (slovak. Slovensko) və ya rəsmi adı ilə Slovak Respublikası (slovak. Slovenská republika) — Mərkəzi Avropada dövlət. Slovakiya dənizə çıxışı olmayan ölkələrdəndir. Şimalda Polşa, şərqdə Ukrayna, cənubda Macarıstan, cənub-qərbdə Avstriya, şimal-qərbdə Çexiya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Bratislava, ümumi sahəsi 49,035 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 5,460,000 nəfərdən çoxdur. Dövlət dili slovak dili olan ölkə ərazisinə görə dünyada 127-ci, əhalisinə görə isə 117-ci yeri tutur.
| Slovakiya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| slovak. Slovensko | |||||
| |||||
| Travel in Slovakia - Good idea | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Bratislava | ||||
| İdarəetmə forması | parlamentli respublika | ||||
| • Əhali |
| ||||
| Valyuta | avro | ||||
| İnternet domeni | .sk | ||||
| SK | |||||
| BOK kodu | SVK | ||||
| Telefon kodu | +421 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Unitar dövlət, parlament respublikası. 2020-ci ilin aprel ayından etibarən Zuzana Çaputova başçılıq edir, isə baş nazirdir. 8 diyara bölünür.
Dindarların əksəriyyəti (əhalinin təxminən 70% -i) katolikliyi qəbul edirlər.
Slovakiya NATO və AB-nin üzvüdür. Dinamik inkişaf edən iqtisadiyyatı olan bir sənaye ölkəsidir. 2011-ci ildə ÜDM-nin həcmi 127.111 milyard ABŞ dolları (adambaşına təxminən 23 384 dollar) təşkil etmişdir. Pul vahidi — avrodur.
Ölkənin müstəqilliyi 1 yanvar 1993-cü ildə elan edildi. Tarix boyu ölkə ərazisi VII əsrdə Samo dövlətindən XX əsrdə Çexoslovakiyaya qədər bir çox güc və dövlət birləşmələrinin bir hissəsi idi. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Üçüncü Reyxdən asılı bir Slovakiya dövləti var idi, 1945-ci ildə yenidən Çexoslovakiyanın tərkibinə daxil oldu.
Tarix
Slovaklar 4-cü əsrdən etibarən Kiçik Karpatlara və Pannoniya Düzənliyinə yerləşirlər. Doqquzuncu əsrdə slovaklar, Böyük Moraviya hakimiyyətinə girdilər. Bu sırada xristianlığı qəbul etdilər. Böyük Moraviya Krallığının yıxılmasının ardından slovak torpaqları Macar Krallığının hakimiyyətinə girdi. 1526-cı ildə Macar taxtını ələ keçərən Habsburqlar, Slovak torpaqlarına 1918 ilinə qədər hakim oldular. Bu vaxt Mohaç Zəfərinin ardından Slovak torpaqlarına Osmanlı türkləri müxtəlif zamanlarda axınlar təşkil etdi.
XVIII əsrin sonlarında inkişafa başlayan Slovak milliyyətçiliyi, 1848–49-cu illərdə Macar inqilabından sonra, Macar olmayan xalqların tərəfini tutan Habsburq Krallığından kömək gördüsə də 1867-ci ildə Avstriya-Macarıstan andlaşmasından sonra Macar hökuməti Slovakyanı yenidən hakimiyyəti altına aldı. Bu dövrdə Macar hökumətinin izlədiyi macarlaşdırma siyasəti üzündən bir çox Slovak başda ABŞ olmaq üzrə xarici ölkələrə köç etdi. Birinci Dünya Müharibəsindən sonra Macarıstandan ayrılan Slovaklar, Çexlərlə birlikdə 1918-ci ildə yeni Çexoslovakiya dövlətini qurdular. Lakin çexlərin tətbiq etdiyi qatı mərkəziyyətçi rejim üzündən slovaklar arasında muxtariyyət istəyi sürətlə yayıldı. Almaniyaya, Çexoslovakiyanın Sudet bölgəsinə hakim olma səlahiyyətini verən Münhen Andlaşmasının qüvvəyə girməsindən qısa bir müddət əvvəl slovaklar, Slovakiyanı Çekoslovakya içində muxtar ərazi kimi elan etdilər (1938).
İkinci Dünya Müharibəsinin əsnasında Alman ordularının Çexoslovakiyanın paytaxtı Praqanı işğal etmələri üzərinə Slovak Milli Məclisinin aldığı qərarla Slovakiya kağız üzərində də olsa müstəqil hala gəldi. Rus və Çexoslovak ordularının ölkə torpaqlarını Alman işğalından qurtarmaq üçün hərəkətə keçdiyi sırada slovaklar iki xalqın tam bərabər olacağı yenidən qurulacaq olan Çexoslovakiya dövlətinə qatılma mövzusunda Çexlərlə razılaşdılar. Kommunistlərin iqtidara gəldiyi Fevral 1948-ci ildən sonra ölkədə Çexlərin yoxlamasında, qatı bir mərkəziyyətçilik təkrar tətbiq olunmağa başlandı. 11 İyul 1960-cı ildə qüvvəyə girən konstitusiyayla Slovaklar Çexlərlə eyni haqlara sahib oldular. 1969-cu ilin başında Çexoslovakiya Sosialist Respublikasının qanunuma orqanı olan Federal Məclisdə Çex Sosialist Respublikasıyla bərabər şəkildə təmsil edilən Slovak Sosialist Respublikası quruldu.
1989-cu ildə bütün Şərq Bloku ölkələrində olduğu kimi, Çexoslovakiyada da yumşalma siyasəti başladı. Çoxpartiyalı sistemə keçildi və 1990-cı ildə ilk sərbəst seçki edildi. Seçkini qazanan milliyyətçilər iqtidar oldu. 1992 İyununda Çexoslovakiyanı meydana gətirən Çex və Slovakiya Respublikalarında ayrı-ayrı edilən seçkilərdən sonra iki respublikanın bir-birindən ayrılması ön plana çıxdı. Edilən görüşmələr nəticəsində 25 Noyabr 1992 günü edilən razılaşma ilə 31 dekabr 1992 tarixində iki respublika bir-birindən ayrıldı. Buna baxmayaraq hər iki ölkə yaxın dost və müttəfiq olaraq əməkdaşlıq etməyə davam etdilər. Slovakiya 2004-cü ildən Avropa Birliyi və NATOnun üzvüdür.
İqtisadiyyatı
Slovakiya iqtisadiyyatı sənaye, əkinçilik və heyvandarlığa söykənir. Əkinçilik düzənliklərdə və axar su vadilərində edilər. Dağlıq olan ölkə torpaqlarının ancaq üçdə bir qismi əkinçiliyə əlverişlidir. Başlıca əkinçilik məhsulları buğda, arpa, misir, çovdar, kartof, yulaf, tütün, tərəvəz və meyvədir. Əldə edilən əkinçilik məhsulları istehlakın 92% ini qarşılamaqdadır. Hayvandarlıq inkişaf etmiş olub mal, qoyun və donuz qidaçılığı geniş şəkildə yayılmışdır.
Sənayedə, kimya və maşın sənayesi inkişaf etmişdir. Dağlıq bölgələrdə olan mədənlər çıxardılaraq işlənir. Kömür və neft yataqları tapılmamasına baxmayaraq sənayenin təməl enerji ehtiyacı çaylar üzərindəki hidroelektrik stansiyalarından qarşılanar. Jaslovske Bohunicedə bir Atom elektrik stansiyası vardır. Ağır sənaye quruluşları Bratislava və Koşitse şəhərlərində toplanmışdır. Torpaqlarından keçən təbii qaz və neft boru xətlərinin gəliri ölkənin bu ehtiyaclarını qarşılayır. Maşın sənaye sahəsində dəstə dəzgahları, çay gəmiləri, yük maşını ehtiyat hissələri, televiziyalar, radiolar, paltaryuyan maşınlar, soyuducular istehsal edilir. Kimya sahəsində isə azotlu gübrə və petrokimya kombinaları əhəmiyyətli yer tutar.
Dağların meşələrlə əhatə olduğu ölkədə meşəbəyiliyin iqtisadiyyatda əhəmiyyətli bir yeri vardır. Meşələrdən taxta-şalban və kağız sənayeninin ehtiyacı ödənilir. Slovak Respublikasının iqtisadi sistem dəyişikliyi daha inkişaf etmiş vəziyyətdə olan Çex Respublikasından ayrılması nəticəsində qardaş ölkədən mal və pul axınının əhəmiyyətli ölçüdə azalması ölkə iqtisadiyyatını aşılması çətin bir darboğaza soxmuşdur. Turizm, ölkənin əhəmiyyətli gəlir qaynaqlarından biridir. Dadara Dağlarındakı qış idmanları və alpinistlik mərkəzləri ölkənin dörd bir tərəfinə dağılmış olan qablıca və mineral bulaqlar, qoruma altına alınmış tarixi şəhərlər ölkəyə çox sayda turist gəlir.
Nəqliyyat
Slovak Respublikası inkişaf etmiş quru və dəmiryolu şəbəkəsinə malikdir. Bratislava, Lucunec, Zənginə, Zloven, Poprad və Koşitse şəhərlərində aeroport vardır.
Slovakiya 2004-cü ildə Avropa Birliyinə qəbul olunmuşdur. Hal-hazırda Slovakiya iqtisadiyyatı Avropada ən sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatlardandır. 2009-cu il Yanvarın 1-dən etibarən Slovakiyada pul vahidi kimi rəsmi olaraq avro dövriyyəyə buraxılmışdır.
Əhali və sosial həyat
Əhalisi 5.310.000 olub, əhali sıxlığına görə dünyada 108-cidir. Rəsmi dili Slovak dilidir. Xristian olan xalqın böyük qisimi katolikdir. Ölkə əhalisinin 87%-ni slovaklar təşkil edir və əsasən cənub bölgədə yaşayırlar. Əhalinin digər qismi macar, çex, ukraynalı, rus və qaraçı azlıqlardan meydana gəlir. 6–15 yaş arasında təhsilin məcburi və pulsuz olduğu ölkədə oxuma-yazma nisbəti 99%-dir.
Ölkənin əsas şəhəri Bratislava, əhali sıxlığının ən yüksək olduğu yerdir. Köhnə Macarıstan Krallığının mərkəzi olan Bratislava hazırda da ölkənin mədəniyyət mərkəzi olmasının yanında üç ölkənin (Slovakiya, Macaristan və Avstriya) sərhədinə yaxın bir bölgədə axan Tuna Çayının sahilində nəqliyyat mərkəzi sayılır.
Təbii sərvətlər
Ölkə torpaqlarının böyük qisimini əhatə edən dağlar meşələrlə örtülüdür. Yüksək bölgələrdəki iynə yarpaqlı ağaclardan meydana gələn meşələr düzlüklərə enildikcə yerini qayın, palıd və gürgen ağaclarından meydana gələn meşələrə buraxar. Meşəlik bölgələrdə, çöl keçisi, çöl donuzu və çöl pişiyi yaşayır.
Ölkə torpaqlarını kələ-kötürlükləndirən dağlar zəngin mədən yataqlarına malikdir. Ehtiyat cəhətdən zəngin olan mədənlər dəmir filizi, mis, maqnezium, qurğuşun və sinkdir. Ayrıca civə, asbest, qalay, bacit, siderit, perlit, gümüş və qızıl yataqları da işlədilməkdədir. Düzlüklərdə az da olsa neft və təbii qaz çıxarılar. Sənayenin təməl ehtiyacı olan elektriki Vah, Orava, Harnad və Slana çayları üzərində tikilən edən hidroelektrik stansiyaları qarşılayır.
İstinadlar
- Počet obyvateľov podľa pohlavia v SR k 1. 1. 2021 (словацк.). Bratislava: ŠÚ SR.
- http://chartsbin.com/view/edr.
- "Stav obyvateľstva v SR k 31. decembru 2017". Štatistický úrad Slovenskej republiky (slovak). 2022-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-16.
 | Slovakiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Slovakiya slovak Slovensko ve ya resmi adi ile Slovak Respublikasi slovak Slovenska republika Merkezi Avropada dovlet Slovakiya denize cixisi olmayan olkelerdendir Simalda Polsa serqde Ukrayna cenubda Macaristan cenub qerbde Avstriya simal qerbde Cexiya ile hemserheddir Paytaxti ve en boyuk seheri Bratislava umumi sahesi 49 035 kvadrat kilometr ehalisinin sayi 5 460 000 neferden coxdur Dovlet dili slovak dili olan olke erazisine gore dunyada 127 ci ehalisine gore ise 117 ci yeri tutur Slovakiyaslovak SlovenskoBayraq Gerb d Travel in Slovakia Good ideaResmi dilleri Slovak diliPaytaxt BratislavaIdareetme formasi parlamentli respublika Ehali 5 449 270 nef 1 yanvar 2021 Valyuta avroInternet domeni skSKBOK kodu SVKTelefon kodu 421Saat qursaqlari UTC 01 00UTC 02 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllar Unitar dovlet parlament respublikasi 2020 ci ilin aprel ayindan etibaren Zuzana Caputova basciliq edir ise bas nazirdir 8 diyara bolunur Dindarlarin ekseriyyeti ehalinin texminen 70 i katolikliyi qebul edirler Slovakiya NATO ve AB nin uzvudur Dinamik inkisaf eden iqtisadiyyati olan bir senaye olkesidir 2011 ci ilde UDM nin hecmi 127 111 milyard ABS dollari adambasina texminen 23 384 dollar teskil etmisdir Pul vahidi avrodur Olkenin musteqilliyi 1 yanvar 1993 cu ilde elan edildi Tarix boyu olke erazisi VII esrde Samo dovletinden XX esrde Cexoslovakiyaya qeder bir cox guc ve dovlet birlesmelerinin bir hissesi idi Ikinci Dunya Muharibesi zamani Ucuncu Reyxden asili bir Slovakiya dovleti var idi 1945 ci ilde yeniden Cexoslovakiyanin terkibine daxil oldu TarixSlovaklar 4 cu esrden etibaren Kicik Karpatlara ve Pannoniya Duzenliyine yerlesirler Doqquzuncu esrde slovaklar Boyuk Moraviya hakimiyyetine girdiler Bu sirada xristianligi qebul etdiler Boyuk Moraviya Kralliginin yixilmasinin ardindan slovak torpaqlari Macar Kralliginin hakimiyyetine girdi 1526 ci ilde Macar taxtini ele keceren Habsburqlar Slovak torpaqlarina 1918 iline qeder hakim oldular Bu vaxt Mohac Zeferinin ardindan Slovak torpaqlarina Osmanli turkleri muxtelif zamanlarda axinlar teskil etdi XVIII esrin sonlarinda inkisafa baslayan Slovak milliyyetciliyi 1848 49 cu illerde Macar inqilabindan sonra Macar olmayan xalqlarin terefini tutan Habsburq Kralligindan komek gorduse de 1867 ci ilde Avstriya Macaristan andlasmasindan sonra Macar hokumeti Slovakyani yeniden hakimiyyeti altina aldi Bu dovrde Macar hokumetinin izlediyi macarlasdirma siyaseti uzunden bir cox Slovak basda ABS olmaq uzre xarici olkelere koc etdi Birinci Dunya Muharibesinden sonra Macaristandan ayrilan Slovaklar Cexlerle birlikde 1918 ci ilde yeni Cexoslovakiya dovletini qurdular Lakin cexlerin tetbiq etdiyi qati merkeziyyetci rejim uzunden slovaklar arasinda muxtariyyet isteyi suretle yayildi Almaniyaya Cexoslovakiyanin Sudet bolgesine hakim olma selahiyyetini veren Munhen Andlasmasinin quvveye girmesinden qisa bir muddet evvel slovaklar Slovakiyani Cekoslovakya icinde muxtar erazi kimi elan etdiler 1938 Bratislava Ikinci Dunya Muharibesinin esnasinda Alman ordularinin Cexoslovakiyanin paytaxti Praqani isgal etmeleri uzerine Slovak Milli Meclisinin aldigi qerarla Slovakiya kagiz uzerinde de olsa musteqil hala geldi Rus ve Cexoslovak ordularinin olke torpaqlarini Alman isgalindan qurtarmaq ucun herekete kecdiyi sirada slovaklar iki xalqin tam beraber olacagi yeniden qurulacaq olan Cexoslovakiya dovletine qatilma movzusunda Cexlerle razilasdilar Kommunistlerin iqtidara geldiyi Fevral 1948 ci ilden sonra olkede Cexlerin yoxlamasinda qati bir merkeziyyetcilik tekrar tetbiq olunmaga baslandi 11 Iyul 1960 ci ilde quvveye giren konstitusiyayla Slovaklar Cexlerle eyni haqlara sahib oldular 1969 cu ilin basinda Cexoslovakiya Sosialist Respublikasinin qanunuma orqani olan Federal Meclisde Cex Sosialist Respublikasiyla beraber sekilde temsil edilen Slovak Sosialist Respublikasi quruldu 1989 cu ilde butun Serq Bloku olkelerinde oldugu kimi Cexoslovakiyada da yumsalma siyaseti basladi Coxpartiyali sisteme kecildi ve 1990 ci ilde ilk serbest secki edildi Seckini qazanan milliyyetciler iqtidar oldu 1992 Iyununda Cexoslovakiyani meydana getiren Cex ve Slovakiya Respublikalarinda ayri ayri edilen seckilerden sonra iki respublikanin bir birinden ayrilmasi on plana cixdi Edilen gorusmeler neticesinde 25 Noyabr 1992 gunu edilen razilasma ile 31 dekabr 1992 tarixinde iki respublika bir birinden ayrildi Buna baxmayaraq her iki olke yaxin dost ve muttefiq olaraq emekdasliq etmeye davam etdiler Slovakiya 2004 cu ilden Avropa Birliyi ve NATOnun uzvudur IqtisadiyyatiEsas meqale Slovakiya iqtisadiyyati Slovakiya iqtisadiyyati senaye ekincilik ve heyvandarliga soykenir Ekincilik duzenliklerde ve axar su vadilerinde ediler Dagliq olan olke torpaqlarinin ancaq ucde bir qismi ekinciliye elverislidir Baslica ekincilik mehsullari bugda arpa misir covdar kartof yulaf tutun terevez ve meyvedir Elde edilen ekincilik mehsullari istehlakin 92 ini qarsilamaqdadir Hayvandarliq inkisaf etmis olub mal qoyun ve donuz qidaciligi genis sekilde yayilmisdir Senayede kimya ve masin senayesi inkisaf etmisdir Dagliq bolgelerde olan medenler cixardilaraq islenir Komur ve neft yataqlari tapilmamasina baxmayaraq senayenin temel enerji ehtiyaci caylar uzerindeki hidroelektrik stansiyalarindan qarsilanar Jaslovske Bohunicede bir Atom elektrik stansiyasi vardir Agir senaye quruluslari Bratislava ve Kositse seherlerinde toplanmisdir Torpaqlarindan kecen tebii qaz ve neft boru xetlerinin geliri olkenin bu ehtiyaclarini qarsilayir Masin senaye sahesinde deste dezgahlari cay gemileri yuk masini ehtiyat hisseleri televiziyalar radiolar paltaryuyan masinlar soyuducular istehsal edilir Kimya sahesinde ise azotlu gubre ve petrokimya kombinalari ehemiyyetli yer tutar Daglarin meselerle ehate oldugu olkede mesebeyiliyin iqtisadiyyatda ehemiyyetli bir yeri vardir Meselerden taxta salban ve kagiz senayeninin ehtiyaci odenilir Slovak Respublikasinin iqtisadi sistem deyisikliyi daha inkisaf etmis veziyyetde olan Cex Respublikasindan ayrilmasi neticesinde qardas olkeden mal ve pul axininin ehemiyyetli olcude azalmasi olke iqtisadiyyatini asilmasi cetin bir darbogaza soxmusdur Turizm olkenin ehemiyyetli gelir qaynaqlarindan biridir Dadara Daglarindaki qis idmanlari ve alpinistlik merkezleri olkenin dord bir terefine dagilmis olan qablica ve mineral bulaqlar qoruma altina alinmis tarixi seherler olkeye cox sayda turist gelir NeqliyyatEsas meqale Slovakiyada neqliyyat Slovak Respublikasi inkisaf etmis quru ve demiryolu sebekesine malikdir Bratislava Lucunec Zengine Zloven Poprad ve Kositse seherlerinde aeroport vardir Slovakiya 2004 cu ilde Avropa Birliyine qebul olunmusdur Hal hazirda Slovakiya iqtisadiyyati Avropada en suretle inkisaf eden iqtisadiyyatlardandir 2009 cu il Yanvarin 1 den etibaren Slovakiyada pul vahidi kimi resmi olaraq avro dovriyyeye buraxilmisdir Ehali ve sosial heyatEsas meqale Slovakiya ehalisi Ehalisi 5 310 000 olub ehali sixligina gore dunyada 108 cidir Resmi dili Slovak dilidir Xristian olan xalqin boyuk qisimi katolikdir Olke ehalisinin 87 ni slovaklar teskil edir ve esasen cenub bolgede yasayirlar Ehalinin diger qismi macar cex ukraynali rus ve qaraci azliqlardan meydana gelir 6 15 yas arasinda tehsilin mecburi ve pulsuz oldugu olkede oxuma yazma nisbeti 99 dir Olkenin esas seheri Bratislava ehali sixliginin en yuksek oldugu yerdir Kohne Macaristan Kralliginin merkezi olan Bratislava hazirda da olkenin medeniyyet merkezi olmasinin yaninda uc olkenin Slovakiya Macaristan ve Avstriya serhedine yaxin bir bolgede axan Tuna Cayinin sahilinde neqliyyat merkezi sayilir Tebii servetlerOlke torpaqlarinin boyuk qisimini ehate eden daglar meselerle ortuludur Yuksek bolgelerdeki iyne yarpaqli agaclardan meydana gelen meseler duzluklere enildikce yerini qayin palid ve gurgen agaclarindan meydana gelen meselere buraxar Meselik bolgelerde col kecisi col donuzu ve col pisiyi yasayir Olke torpaqlarini kele koturluklendiren daglar zengin meden yataqlarina malikdir Ehtiyat cehetden zengin olan medenler demir filizi mis maqnezium qurgusun ve sinkdir Ayrica cive asbest qalay bacit siderit perlit gumus ve qizil yataqlari da isledilmekdedir Duzluklerde az da olsa neft ve tebii qaz cixarilar Senayenin temel ehtiyaci olan elektriki Vah Orava Harnad ve Slana caylari uzerinde tikilen eden hidroelektrik stansiyalari qarsilayir IstinadlarPocet obyvateľov podľa pohlavia v SR k 1 1 2021 slovack Bratislava SU SR http chartsbin com view edr Stav obyvateľstva v SR k 31 decembru 2017 Statisticky urad Slovenskej republiky slovak 2022 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 16 Slovakiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin