Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük Moraviya — 822–907-ci illərdə Orta Dunayda mövcud olmuş slavyanların erkən feodal dövlət təsisatı.
| Tarixi dövlət | |||
| Böyük Moraviya | |||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
| | |||
| Rəsmi dilləri | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
Qərb slavyanlarının tarixində mühüm rolu omuş erkən feodal dövlətlərindən biri IX əsrin əvvəllərində meydana gəlmiş Böyük Moraviya dövləti idi. Bu dövlət, Samo tayfa birliyinə nisbətən daha geniş ərazini əhatə edirdi və siyasi cəhətdən daha möhkəm idi.
Böyük Moraviya dövləti indiki Çexiya və Slovakiya ərazisindəki cənubi Moraviya vilayəti ərazisində, Moravo çayı hövzəsində meydana gəlmişdi. Böyük Moraviya dövləti slavyan tarixində mühüm rol oynamışdır. Bu dövlətin tarixinə dair tətqiqatlar, xüsusən Moraviya ərazisində aparılmış arxeoloji qazıntılar aydın sübut edir dövlətin yaradılmasında qərb slavynalarından olan moravlar mühüm rol oynamışlar. Böyük Moraviya dövlətinin paytaxtı Moravo çayı sahilində yerləşdiyi güman edilən Veleqrad şəhəri idi. Böyük Moraviyanın mənbələrində adı çəkilən ilk knyazı olmuşdu (830–846).
Böyük Moraviya knyazları slavyan torpaqlarını işğal etməyə çalışan Şərqi Frank krallığına qarşı uzun müddət müvəffəqiyyətlə mübarizə apardılar. Qərb slavyanlarının qüvvətli dövlətinin yaranmasından narahat olan Şərqi Frank kralı 846-cı ildə Böyük Moraviya knyazı Moymiri hakimiyyətindən sala bildi və onun qardaşı oğlu Roslislavı Böyük Moraviya taxtına əyləşdirdi, lakin (846–870) almaniyalı Lüdoviqə tabe olmayıb müstəqil siyasət yeritməyə başladı. Lüdoviq Rostislava qarşı 863-cü ildə Bolqarıstan knyazlığı ilə ittifaq bağladı. Bundan başqa alman ruhaniləri Böyük Moraviya ərazisində xristian dininin katolik məzhəbini yaymağa başlamışdılar. Bu, ölkədə alman təsiri artırır və Böyük Moraviya dövlətinin Şərqi Frank krallığından asılı hala salınmasını asanlaşdırırdı. Belə çətin vəziyyətdə Rostislav Bizans imperiyası ilə əlaqələr yaratdı. Böyük Moraviya knyazının xahişi ilə Bizans imperatoru Mixail 863-cü ildə qardaşlarının xristianlığı yaymaq məqsədilə Moraviyaya göndərdi. Xristianlıq yayıldı. Müstəqil Böyük Moraviya kilsəsi yaradıldı.
Böyük Moraviya dövlətini aradan qaldırmaq planlarından əl çəkməyən almaniyalı Lüdoviq 869-cu ildə yenidən Moraviyaya qoşun yeritdi, lakin uğur qzana bilməyib geri çıkildi, lakin bu zaman Lüdoviq tərəfindən müdafiə olunan Böyük Moraviya əyanları 870-ci ildə başçılığı ilə saray çevriliş etdilər. Rostislav taxtdan salındı. Svyatapolk Böyük Moraviya knyazı oldu. Bu hadisədən çox keçmədən Lüdoviq 871-də Svyatapolku hakimiyyətindən kənarlaşdıraraq Böyük Moraviya dövlətinin ərazisini Şərqi Frank krallığına qatdı. Buna cavab olaraq 871-ci ildə yadelli əsarətinə qarşı qüvvətli üsyan baş verdi. Üsyana Myodimin şagirdi Slavamir başçılıq edirdi. Üsyanlar Moraviya ərazisindəki Frank qarnizonlarını məhv etdilər. Lüdoviq Moraviyaya əlavə qoşun göndərdi və oranı tabe etmək üçün hiylə işlədərək, həmin qanunlara başçı Svyatopolku təyin etdi, lakin Svyatoplk slavyanlara xəyanət etmədi. O, üsyana başçılıq edərək alman qoşunlarını məğlubiyyətə uğratdı və özünü yenidən Böyük Moraviyanın knyazı elan etdi. 874-cü ildə Şərqi Frank krallığı Böyük Moraviyanın müstəqilliyini qəbul etməyə məcbur oldu.
Svayatopolkun hakimiyyəti illərində (870–894) Böyük Moraviya knyazlığı olduqca genişləndi. Bu dövlətin ərazisinə Moraviya və Slovakiyadan başqa Çexiya, Lujitsa, Sileziya, Krakov slavyanalarının torpaqları da daxil edildi. IX əsrin 80-ci illərində Böyük Moraviya dövlətinin beynəlxalq vəziyyəti yenidən ağırlaşdı. Xarici təhlükə əsasən macarlar tərəfindən yarandı. Xarici təhlükə və daxili ziddiyyətlər nəticəsində təqribən 906-cı ildə dağıldı. Macarlar Böyük Moraviya dövlətinin ərazisinin əksəriyyətini ələ keçirərək onun varlığına son qoydular.
Ədəbiyyat
- Róna-Tas, András (1999) Hungarians & Europe in the Early Middle Ages: An Introduction to Early Hungarian History translated by Nicholas Bodoczky, Central European University Press, Budapest, ISBN 963-9116-48-3 ;
- Kirschbaum, Stanislav J. (1996) A History of Slovakia: The Struggle for Survival St. Martin’s Press, New York, pp. 25–28, ISBN 0-312-16125-5 ;
- История культуры славянских народов. В 3-х тт. / Отв. ред. Г. П. Мельников. — М.: ГАСК, 2003. — Т. I: Древность и Средневековье. — 488 с. — ISBN 5-85291-021-X.
- Vepřek, Miroslav. Великая Моравия и старославянский язык Великой Моравии Velká Morava a velkomoravská staroslověnština — Оломоуц: Univerzita Palackého v Olomouci, 2014.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Moraviya 822 907 ci illerde Orta Dunayda movcud olmus slavyanlarin erken feodal dovlet tesisati Tarixi dovletBoyuk MoraviyaBayraq833 907Resmi dilleri Qedim slavyan dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarBoyuk Moraviya dovletiTarixiQerb slavyanlarinin tarixinde muhum rolu omus erken feodal dovletlerinden biri IX esrin evvellerinde meydana gelmis Boyuk Moraviya dovleti idi Bu dovlet Samo tayfa birliyine nisbeten daha genis erazini ehate edirdi ve siyasi cehetden daha mohkem idi Boyuk Moraviya dovleti indiki Cexiya ve Slovakiya erazisindeki cenubi Moraviya vilayeti erazisinde Moravo cayi hovzesinde meydana gelmisdi Boyuk Moraviya dovleti slavyan tarixinde muhum rol oynamisdir Bu dovletin tarixine dair tetqiqatlar xususen Moraviya erazisinde aparilmis arxeoloji qazintilar aydin subut edir dovletin yaradilmasinda qerb slavynalarindan olan moravlar muhum rol oynamislar Boyuk Moraviya dovletinin paytaxti Moravo cayi sahilinde yerlesdiyi guman edilen Veleqrad seheri idi Boyuk Moraviyanin menbelerinde adi cekilen ilk knyazi olmusdu 830 846 Boyuk Moraviya knyazlari slavyan torpaqlarini isgal etmeye calisan Serqi Frank kralligina qarsi uzun muddet muveffeqiyyetle mubarize apardilar Qerb slavyanlarinin quvvetli dovletinin yaranmasindan narahat olan Serqi Frank krali 846 ci ilde Boyuk Moraviya knyazi Moymiri hakimiyyetinden sala bildi ve onun qardasi oglu Roslislavi Boyuk Moraviya taxtina eylesdirdi lakin 846 870 almaniyali Ludoviqe tabe olmayib musteqil siyaset yeritmeye basladi Ludoviq Rostislava qarsi 863 cu ilde Bolqaristan knyazligi ile ittifaq bagladi Bundan basqa alman ruhanileri Boyuk Moraviya erazisinde xristian dininin katolik mezhebini yaymaga baslamisdilar Bu olkede alman tesiri artirir ve Boyuk Moraviya dovletinin Serqi Frank kralligindan asili hala salinmasini asanlasdirirdi Bele cetin veziyyetde Rostislav Bizans imperiyasi ile elaqeler yaratdi Boyuk Moraviya knyazinin xahisi ile Bizans imperatoru Mixail 863 cu ilde qardaslarinin xristianligi yaymaq meqsedile Moraviyaya gonderdi Xristianliq yayildi Musteqil Boyuk Moraviya kilsesi yaradildi Boyuk Moraviya dovletini aradan qaldirmaq planlarindan el cekmeyen almaniyali Ludoviq 869 cu ilde yeniden Moraviyaya qosun yeritdi lakin ugur qzana bilmeyib geri cikildi lakin bu zaman Ludoviq terefinden mudafie olunan Boyuk Moraviya eyanlari 870 ci ilde basciligi ile saray cevrilis etdiler Rostislav taxtdan salindi Svyatapolk Boyuk Moraviya knyazi oldu Bu hadiseden cox kecmeden Ludoviq 871 de Svyatapolku hakimiyyetinden kenarlasdiraraq Boyuk Moraviya dovletinin erazisini Serqi Frank kralligina qatdi Buna cavab olaraq 871 ci ilde yadelli esaretine qarsi quvvetli usyan bas verdi Usyana Myodimin sagirdi Slavamir basciliq edirdi Usyanlar Moraviya erazisindeki Frank qarnizonlarini mehv etdiler Ludoviq Moraviyaya elave qosun gonderdi ve orani tabe etmek ucun hiyle islederek hemin qanunlara basci Svyatopolku teyin etdi lakin Svyatoplk slavyanlara xeyanet etmedi O usyana basciliq ederek alman qosunlarini meglubiyyete ugratdi ve ozunu yeniden Boyuk Moraviyanin knyazi elan etdi 874 cu ilde Serqi Frank kralligi Boyuk Moraviyanin musteqilliyini qebul etmeye mecbur oldu Svayatopolkun hakimiyyeti illerinde 870 894 Boyuk Moraviya knyazligi olduqca genislendi Bu dovletin erazisine Moraviya ve Slovakiyadan basqa Cexiya Lujitsa Sileziya Krakov slavyanalarinin torpaqlari da daxil edildi IX esrin 80 ci illerinde Boyuk Moraviya dovletinin beynelxalq veziyyeti yeniden agirlasdi Xarici tehluke esasen macarlar terefinden yarandi Xarici tehluke ve daxili ziddiyyetler neticesinde teqriben 906 ci ilde dagildi Macarlar Boyuk Moraviya dovletinin erazisinin ekseriyyetini ele kecirerek onun varligina son qoydular EdebiyyatRona Tas Andras 1999 Hungarians amp Europe in the Early Middle Ages An Introduction to Early Hungarian History translated by Nicholas Bodoczky Central European University Press Budapest ISBN 963 9116 48 3 Kirschbaum Stanislav J 1996 A History of Slovakia The Struggle for Survival St Martin s Press New York pp 25 28 ISBN 0 312 16125 5 Istoriya kultury slavyanskih narodov V 3 h tt Otv red G P Melnikov M GASK 2003 T I Drevnost i Srednevekove 488 s ISBN 5 85291 021 X Veprek Miroslav Velikaya Moraviya i staroslavyanskij yazyk Velikoj Moravii Velka Morava a velkomoravska staroslovenstina Olomouc Univerzita Palackeho v Olomouci 2014