Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qırğızıstan (qırğız. Кыргызстан; rus. Киргизия) və ya rəsmi adı ilə Qırğız Respublikası (qırğız. Кыргыз Республикасы; rus. Кыргызская Республика) – Mərkəzi Asiyada dövlət. Qırğızıstanın dənizə çıxışı yoxdur və ərazisinin əksər hissəsi Tyan-Şan, Talas, Qırğız, Türküstan dağları ilə əhatə olunmuşdur. Şimalda Qazaxıstan, qərb və cənub-qərbdə Özbəkistan, cənubda Tacikistan, şərqdə isə Çin Xalq Respublikası ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Bişkek şəhəri, ümumi sahəsi 199,951 kvadrat kilometrdir. Qırğızıstan 31 avqust 1991-ci ildə SSRİ-dən müstəqilliyini əldə etmişdir.
| Qırğızıstan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Кыргыз Республикасы Kyrgyz Respublikasy Кыргызская Республика Kyrgyzskaya Respublika | |||||
| |||||
| Oasis on the Great Silk Road | |||||
| Himn: | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqilliyin elan edilməsi | 31 avqust 1991 | ||||
| • Müstəqilliyin təsdiq olunması | 25 dekabr 1991 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Bişkek-870 min(2015-ci il) | ||||
| İdarəetmə forması | Parlament respublikası | ||||
| Prezident | Sadır Japarov | ||||
| Baş Nazir | |||||
| Sahəsi | Dünyada 87-ci | ||||
| • Ümumi | 199900 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 3,6% | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 5 720 min nəfər (111-ci) | ||||
| • Sıxlıq | 28 nəf./km² (176-cı) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 19,1 milyard dollar (143-cü) | ||||
| • Adambaşına | 3 400 dollar () | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2008) | $5,05 milyard dollar | ||||
| • Adambaşına | $950 dollar | ||||
| İİİ (2013) | 0.622 (azalış; 125-ci) | ||||
| Valyuta | Qırğızıstan somu | ||||
| İnternet domeni | .kg | ||||
| KG | |||||
| BOK kodu | KGZ | ||||
| Telefon kodu | +996 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Coğrafiya
Dənizə çıxışı olmayan Qırğızıstanın qonşuları şimalda Qazaxıstan, qərbdə Özbəkistan, cənub-qərbdə Tacikistan və cənub-şərqdə Çin Xalq Respublikasıdır. Tanrı dağları ölkənin 80%-ini əhatə etdiyi üçün ölkəni bəzən "Mərkəzi Asiyaın İsveçrəsi" adlandırırlar. Tanrı dağlarının şimal-qərbində yerləşən və ölkənin ən böyük gölü olan İsıkgöl gölü Titikakadan sonra dünyanın ən hündür dağ gölüdür.
Coğrafi mövqeyi və təbiəti
Qırğızıstan Respubliikası Mərkəzi Asiyada, okeanlardan uzaq, materik daxilində yüksək dağlıq regionda – Tyanşan, Talas, Qırğız, Türküstan dağlarında yerləşir. Ən uca zirvələri Qələbə piki (7439 metr) və Xan-Tenqridir (6995 metr). Dağlar arasında geniş İssıkkul, Narın, Talas vadiləri və Fərqanə çökəkliyinin Qırğızıstana aid olan cənub və şərq dağətəyi sahələri yerləşir. Ərazinin 95%-I 1000 metrdən yüksəkdə yerləşir. Qırğızıstan dağlarının geoloji quruluşunda, əsasən, Paleozoy erasının müxtəlif mənşəli süxurları iştirak edir. Dağəmələgəlmə prosesi davam edir. Kaynozoy çöküntüləri isə yalnız dağarası çökəkliklərdə və dağətəyində yayılmışdır. Qırğızıstanda əlvan metallar – mis, molibden, dəmir filizi, qızıl, civə, qurğuşun yataqları, dağarası çökəkliklərdə isə neft və kömür ehtiyatları mövcuddur.
İqlim
Qırğızıstan ərazisi subtropik və mülayim iqlim qurşağında yerləşir. Orta və yüksək dağlıqda sərt iqlim, dağarası çökəkliklərdə bir qədər mülayim iqlim hakimdir. Ən isti ayın orta temperaturu dağarası çökəkliklərdə (məsələn, İssıkkul çökəkliyində) 16–22 °C, qarlı və buzlu zirvələrdə 0 °C-dən aşağıdır. Yanvar ayında dağətəyi və düzənlik sahələrdə orta aylıq temperatur −1 °C olduğu halda, dağlıq ərazilərdə 15 °C −27 °C olur. Yağıntılar düzənlik və qapalı çökəkliklərdə 100 mm-dən 300 mm-ə qədər, dağlarda isə 900–100 mm-dək artır.
Daxili sular
Qırğızıstan çayları Aral, Tarım, İssıkkul və Balxaş hövzələrinə aiddir. Çayların əksəriyyəti yayda daşır. Orta dağlığın çayları yeraltı, yağış və qar sularından qidalanır, əsasən yazda, və qismən yayda daşır. Çaylar böyük enerji mənbəyidir. Çu, Narın, Çatkal, Aksay çayları daha böyükdür. Onların üzərində su anbarları və su elektrik stansiyaları tikilmişdir. Məsələn Narın çayı üzərində Toktoqul SES-i inşa olunmuşdur. Respublikada 2 mindən artıq dağ gölü var. Bunlardan ən böyükləri İssıkkul, Songöl və Çatırgöldür.
Torpaq və bitki örtüyü
Torpaq və bitki örtüyü yüksəkliyə görə və yamacların səmtindən asılı olaraq kəskin dəyişir. Dağətəyi qapalı çökəkliklərdə və dağların qərb yamaclarında, əsasən, boz və boz-qonur torpaqlar, səhra və yarımsəhra bitkiləri inkişaf etmişdir. Çox yağıntı alan yüksəkliklərdə küknar, qoz meşələri, Türküstan, Alatau, Talas dağlarında meşə-kollar yayılmışdır. Yüksək dağ vadilərində hündürlükdən asılı olaraq dağ-çöl, dağ-çəmən, dağ-tundra bitkiləri geniş yer tutur və heyvandarlığın inkişafında böyük rol oynayır. Uca dağ massivləri daimi qar və buzlarla örtülüdür. Buzlaqların ümumi sahəsi 6578 km²-dən artıqdır. Xan-Tenqri massivindəki buzlaq daha nəhəngdir.
Əhali
Qırğızların etnik tarixi hun, sak və usun qəbilələri ilə bağlıdır. Bu qədim türk qəbilələri e.ə VII əsrdə köçəri tayfa ittifaqları yaratmışdılar. Sonrakı əsrlərdə Qırğızıstan ərazisi müxtəlif yadelli dövlətlərin əsarəti altına düşmüşdür. Ölkə XIX əsrdə Rusiyanın tərkibinə daxil edilmişdir. Qırğızıstan 1991-ci ildən müstəqilliyini elan etmiş parlamentli respublikadır. Ölkənin başçısı prezidentdir.
Qırğızıstan çoxmillətli ölkədir. Burada ruslar, özbəklər, ukraynalılar, tatarlar, qazaxlar, taciklər, uyğurlar, almanlar və 1930–1940-cı ilərdə buraya sürgün olunan azərbaycanlılar yaşayır.
Ölkənin relyefii əhalinin məskunlaşmasına və ərazinin təsərrüfat baxımından mənimsənilməsinə güclü təsir etmişdir. Əhalinin 80%-dən çoxu dağətəyi düzənliklərdə və çay vadilərində cəmləşmişdir. Təbii artım yüksəkdir – hər 1000 nəfərdə 16 nəfər. Orta sıxlıq 1 km²- 27 nəfərdir. Əhalisi çox sıx olan ərazilər , Fərqanə və Talas vadiləridir.
Əmək ehtiyatlarının sürətlə artması əhalinin işlə təmin edilməsini çətinləşdirir. Bu, xüsusilə, qadın əməyindən istifadə olunmasında özünü qabarıq göstərir. Şəhər əhalisinin demək olar ki, 40%-i Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek şəhərində yaşayır. Qırğızlar cəm halda ölkə sərhədlərindən kənarda da yaşayırlar.
Bişkek şəhəri dəmir və avtomobil yolları ilə Mərkəzi Asiyanın digər respublikaları ilə əlaqələnir. Şəhər ölkənin böyük elm və mədəniyyət mərkəzidir. Burada Elmlər Akademiyası, ali məktəblər, teatrlar, muzeylər və s. var.
Müasir iqtisadi-sosial vəziyyət
Qırğızıstan iqtisadiyyatına görə aqrar-sənaye ölkəsidir. Ölkə müstəqillik qazandıqdan sonra dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi prosesi hələ də davam edir. Müstəqilliyin ilk illərində təsərrüfatın bütün sahələrində tənəzzül baş vermişdir. Elektroenergetika, yüngül, yeyinti sənayeləri, o cümlədən əlvan metallurgiya və maşınqayırma sənayesi ixtisaslaşmış sahələrdir.
Elektrik enerjisi ölkənin cənubunda Narın çayı üzərindəki SES-lər kaskadında cəmlənmişdir.
Əlvan metallurgiya sənayenin mühüm sahəsidir. Civə, sürmə, qalay, qurğuşun-sink filizləri çıxarılır. Tikinti materialları, yüngül (pambıqtəmizləmə, dəri-ayaqqabı, toxuculuq) və yeyinti (ət, süd, dənüyütmə) sənayesi var.
Aqrar-sənaye kompleksi
Aqrar-sənaye kompleksi Qırğızıstan üçün həmişə önəmli olmuşdur. Digər sahələrin inkişafında olan gerilik kənd təsərrüfatında, xüsusilə heyvandarlıqda hiss olunmaqdadır.
Əkin sahələri cəmi 1.4 milyon hektardır. Buna baxmayaraq, Qırğızıstanda ildə on minlərlə ton pambıq, taxıl, tütün, üzüm, kartof, tərəvəz yığılır. Qırğızıstan taxıla olan tələbatını ödəyir. Çu və Fərqanə vadilərində bağçılıq və üzümçülük inkişaf etmişdir.
Qırğızıstanda kənd təsərrüfatı heyvandarlığa əsaslanır. Buna səbəb təbii yem bazasının geniş olmasıdır. Heyvandarlığın aparıcı sahələri zərifyunlu qoyunçuluq və atçılıqdır. İldə 15 min tondan (dünyada üçüncü yer) çox yun istehsal edilir. Ölkədə istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının 88%-i özəl müəssisələrin payına düşür.
Nəqliyyat
Ölkə ərazisi dəmir yolu nəqliyyatı ilə tam təmin olunmasa da, xarici iqtisadi əlaqələr, əsasən, dəmir yolu vasitəsi ilə həyata keçirilir. Əsas avtomobil yolları Bişkek-Oş, Bişkek-Balıqçı, Bişkek-Narın respublikanın ən mühüm sənaye və kənd təsərrüfatı rayonlarını birləşdirir.
Təyyarə uçuşları 50-dən çox dövlətə reysləri olan "Kırqızstan aba jolloru" aviaşirkəti tərəfindən həyata keçirilir.
Turizm
Mərkəzi Asiyanın füsunkar təbiət abidəsi olan İssıkkul gölü beynəlxalq əhəmiyyətli turizm, müalicə və istirahət mərkəzidir. Gölü dünya turizm mərkəzlərindən birinə çevirmək üçün dövlət proqramı hazırlanmışdır.
İqtisadi əlaqələri
Qırğızıstan Mərkəzi Asiyada Ümumdünya Ticarət Təşkilatına daxil olan yeganə ölkədir. Ölkədə istehsal olunan əlvan metalların 40%-dən çoxu ixrac olunur. Qazaxıstan, Tacikistan, Özbəkistan, ABŞ, Türkiyə, AFR, Çin, Rusiya, İsveçrə ilə ticarət əlaqələri var.
Qırğızıstan bir sıra beynəlxalq və regional təşkilatların – BMT, MDB, Avrasiya İqtisadi Birliyi, Mərkəzi Asiya Əməkdaşlığı və s.-nin üzvüdür.
Maraqlı faktlar
- Qırğız xalqının kəşməkəşli tarixi görkəmli yazıçı Çingiz Aytmatovun "Gün var əsrə bərabər" əsərində öz əksini tapmışdır.
- Çin Xalq Respublikasında əhalisi qırğızlardan ibarət Qızılsu-Qırğız Muxtar Vilayəti mövcuddur.
- Qırğız xalqının tarixi "Manas" dastanında əks olunmuşdur
- Qırğızlar dünyada ət və süd məhsullarından ən çox istifadə edən xalqlardan biridir. Ənənəvi içki-yaşıl çay və kumısdır. Onlar bayram günlərində öz milli geyimlərini (canavar dərisindən hazırlanmış baş geyimi) geyir, "yurta"larda dincəlməyə üstünlük verirlər.
- İssıkkul, okean səviyyəsindən 1600 metr hündürlükdə yerləşməsinə baxmayaraq, donmur. Gölün müqəddəsliyi haqqında çoxlu əfsanələr vardır.
- 2023-cü ildə bayrağı dəyişdirildi
İstinadlar
- . 2010-06-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-02.
- Национальный статистический комитет Кыргызской Республики: Численность постоянного населения Кыргызской Республики, по предварительной оценке, на 1 января 2013 г. 2022-03-21 at the Wayback Machine
- Кыргызское телеграфное агентство — КирТАГ: Численность населения Кыргызстана за 2012 год увеличилась на 2% и составила 5 млн 663 тыс. человек 2013-12-24 at the Wayback Machine. Дата публикации: 2013, Февраль 15
- . 2015-11-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-01-02.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-10-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-07.
Həmçinin bax
| Qırğızıstanın vilayətləri | |
|---|---|
| Batkən • Çuy • İsıkgöl • Cəlalabad • Narin • Oş • Talas | |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirgizistan qirgiz Kyrgyzstan rus Kirgiziya ve ya resmi adi ile Qirgiz Respublikasi qirgiz Kyrgyz Respublikasy rus Kyrgyzskaya Respublika Merkezi Asiyada dovlet Qirgizistanin denize cixisi yoxdur ve erazisinin ekser hissesi Tyan San Talas Qirgiz Turkustan daglari ile ehate olunmusdur Simalda Qazaxistan qerb ve cenub qerbde Ozbekistan cenubda Tacikistan serqde ise Cin Xalq Respublikasi ile hemserheddir Paytaxti ve en boyuk seheri Biskek seheri umumi sahesi 199 951 kvadrat kilometrdir Qirgizistan 31 avqust 1991 ci ilde SSRI den musteqilliyini elde etmisdir QirgizistanKyrgyz Respublikasy Kyrgyz Respublikasy Kyrgyzskaya Respublika Kyrgyzskaya RespublikaBayraq GerbOasis on the Great Silk RoadHimn source source track track track track track Tarixi Musteqilliyin elan edilmesi 31 avqust 1991 Musteqilliyin tesdiq olunmasi 25 dekabr 1991Resmi dilleri rus dili Qirgiz diliPaytaxt Biskek 870 min 2015 ci il Idareetme formasi Parlament respublikasiPrezident Sadir JaparovBas NazirSahesi Dunyada 87 ci Umumi 199900 km Su sahesi 3 6 Ehalisi Ehali 5 720 min nefer 111 ci Sixliq 28 nef km 176 ci UDM AQP Umumi 19 1 milyard dollar 143 cu Adambasina 3 400 dollar UDM nominal Umumi 2008 5 05 milyard dollar Adambasina 950 dollarIII 2013 0 622 azalis 125 ci Valyuta Qirgizistan somuInternet domeni kgKGBOK kodu KGZTelefon kodu 996Saat qursaqlari UTC 06 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarQirgizistanCografiyaTyan San daglariQirgizistan xeritesi Denize cixisi olmayan Qirgizistanin qonsulari simalda Qazaxistan qerbde Ozbekistan cenub qerbde Tacikistan ve cenub serqde Cin Xalq Respublikasidir Tanri daglari olkenin 80 ini ehate etdiyi ucun olkeni bezen Merkezi Asiyain Isvecresi adlandirirlar Tanri daglarinin simal qerbinde yerlesen ve olkenin en boyuk golu olan Isikgol golu Titikakadan sonra dunyanin en hundur dag goludur Qirgizistan dovletinin eyaletleriBiskekCografi movqeyi ve tebietiQirgizistan Respubliikasi Merkezi Asiyada okeanlardan uzaq materik daxilinde yuksek dagliq regionda Tyansan Talas Qirgiz Turkustan daglarinda yerlesir En uca zirveleri Qelebe piki 7439 metr ve Xan Tenqridir 6995 metr Daglar arasinda genis Issikkul Narin Talas vadileri ve Ferqane cokekliyinin Qirgizistana aid olan cenub ve serq dageteyi saheleri yerlesir Erazinin 95 I 1000 metrden yuksekde yerlesir Qirgizistan daglarinin geoloji qurulusunda esasen Paleozoy erasinin muxtelif menseli suxurlari istirak edir Dagemelegelme prosesi davam edir Kaynozoy cokuntuleri ise yalniz dagarasi cokekliklerde ve dageteyinde yayilmisdir Qirgizistanda elvan metallar mis molibden demir filizi qizil cive qurgusun yataqlari dagarasi cokekliklerde ise neft ve komur ehtiyatlari movcuddur IqlimQirgizistan erazisi subtropik ve mulayim iqlim qursaginda yerlesir Orta ve yuksek dagliqda sert iqlim dagarasi cokekliklerde bir qeder mulayim iqlim hakimdir En isti ayin orta temperaturu dagarasi cokekliklerde meselen Issikkul cokekliyinde 16 22 C qarli ve buzlu zirvelerde 0 C den asagidir Yanvar ayinda dageteyi ve duzenlik sahelerde orta ayliq temperatur 1 C oldugu halda dagliq erazilerde 15 C 27 C olur Yagintilar duzenlik ve qapali cokekliklerde 100 mm den 300 mm e qeder daglarda ise 900 100 mm dek artir Daxili sularQirgizistan caylari Aral Tarim Issikkul ve Balxas hovzelerine aiddir Caylarin ekseriyyeti yayda dasir Orta dagligin caylari yeralti yagis ve qar sularindan qidalanir esasen yazda ve qismen yayda dasir Caylar boyuk enerji menbeyidir Cu Narin Catkal Aksay caylari daha boyukdur Onlarin uzerinde su anbarlari ve su elektrik stansiyalari tikilmisdir Meselen Narin cayi uzerinde Toktoqul SES i insa olunmusdur Respublikada 2 minden artiq dag golu var Bunlardan en boyukleri Issikkul Songol ve Catirgoldur Torpaq ve bitki ortuyuTorpaq ve bitki ortuyu yuksekliye gore ve yamaclarin semtinden asili olaraq keskin deyisir Dageteyi qapali cokekliklerde ve daglarin qerb yamaclarinda esasen boz ve boz qonur torpaqlar sehra ve yarimsehra bitkileri inkisaf etmisdir Cox yaginti alan yuksekliklerde kuknar qoz meseleri Turkustan Alatau Talas daglarinda mese kollar yayilmisdir Yuksek dag vadilerinde hundurlukden asili olaraq dag col dag cemen dag tundra bitkileri genis yer tutur ve heyvandarligin inkisafinda boyuk rol oynayir Uca dag massivleri daimi qar ve buzlarla ortuludur Buzlaqlarin umumi sahesi 6578 km den artiqdir Xan Tenqri massivindeki buzlaq daha nehengdir EhaliEsas meqale Qirgizistan ehalisi Qirgizlarin etnik tarixi hun sak ve usun qebileleri ile baglidir Bu qedim turk qebileleri e e VII esrde koceri tayfa ittifaqlari yaratmisdilar Sonraki esrlerde Qirgizistan erazisi muxtelif yadelli dovletlerin esareti altina dusmusdur Olke XIX esrde Rusiyanin terkibine daxil edilmisdir Qirgizistan 1991 ci ilden musteqilliyini elan etmis parlamentli respublikadir Olkenin bascisi prezidentdir Qirgizistan coxmilletli olkedir Burada ruslar ozbekler ukraynalilar tatarlar qazaxlar tacikler uygurlar almanlar ve 1930 1940 ci ilerde buraya surgun olunan azerbaycanlilar yasayir Olkenin relyefii ehalinin meskunlasmasina ve erazinin teserrufat baximindan menimsenilmesine guclu tesir etmisdir Ehalinin 80 den coxu dageteyi duzenliklerde ve cay vadilerinde cemlesmisdir Tebii artim yuksekdir her 1000 neferde 16 nefer Orta sixliq 1 km 27 neferdir Ehalisi cox six olan eraziler Ferqane ve Talas vadileridir Emek ehtiyatlarinin suretle artmasi ehalinin isle temin edilmesini cetinlesdirir Bu xususile qadin emeyinden istifade olunmasinda ozunu qabariq gosterir Seher ehalisinin demek olar ki 40 i Qirgizistanin paytaxti Biskek seherinde yasayir Qirgizlar cem halda olke serhedlerinden kenarda da yasayirlar Biskek seheri demir ve avtomobil yollari ile Merkezi Asiyanin diger respublikalari ile elaqelenir Seher olkenin boyuk elm ve medeniyyet merkezidir Burada Elmler Akademiyasi ali mektebler teatrlar muzeyler ve s var Muasir iqtisadi sosial veziyyetQirgizistan iqtisadiyyatina gore aqrar senaye olkesidir Olke musteqillik qazandiqdan sonra dovlet emlakinin ozellesdirilmesi prosesi hele de davam edir Musteqilliyin ilk illerinde teserrufatin butun sahelerinde tenezzul bas vermisdir Elektroenergetika yungul yeyinti senayeleri o cumleden elvan metallurgiya ve masinqayirma senayesi ixtisaslasmis sahelerdir Elektrik enerjisi olkenin cenubunda Narin cayi uzerindeki SES ler kaskadinda cemlenmisdir Elvan metallurgiya senayenin muhum sahesidir Cive surme qalay qurgusun sink filizleri cixarilir Tikinti materiallari yungul pambiqtemizleme deri ayaqqabi toxuculuq ve yeyinti et sud denuyutme senayesi var Aqrar senaye kompleksi Aqrar senaye kompleksi Qirgizistan ucun hemise onemli olmusdur Diger sahelerin inkisafinda olan gerilik kend teserrufatinda xususile heyvandarliqda hiss olunmaqdadir Ekin saheleri cemi 1 4 milyon hektardir Buna baxmayaraq Qirgizistanda ilde on minlerle ton pambiq taxil tutun uzum kartof terevez yigilir Qirgizistan taxila olan telebatini odeyir Cu ve Ferqane vadilerinde bagciliq ve uzumculuk inkisaf etmisdir Qirgizistanda kend teserrufati heyvandarliga esaslanir Buna sebeb tebii yem bazasinin genis olmasidir Heyvandarligin aparici saheleri zerifyunlu qoyunculuq ve atciliqdir Ilde 15 min tondan dunyada ucuncu yer cox yun istehsal edilir Olkede istehsal olunan kend teserrufati mehsullarinin 88 i ozel muessiselerin payina dusur NeqliyyatOlke erazisi demir yolu neqliyyati ile tam temin olunmasa da xarici iqtisadi elaqeler esasen demir yolu vasitesi ile heyata kecirilir Esas avtomobil yollari Biskek Os Biskek Baliqci Biskek Narin respublikanin en muhum senaye ve kend teserrufati rayonlarini birlesdirir Teyyare ucuslari 50 den cox dovlete reysleri olan Kirqizstan aba jolloru aviasirketi terefinden heyata kecirilir TurizmMerkezi Asiyanin fusunkar tebiet abidesi olan Issikkul golu beynelxalq ehemiyyetli turizm mualice ve istirahet merkezidir Golu dunya turizm merkezlerinden birine cevirmek ucun dovlet proqrami hazirlanmisdir Iqtisadi elaqeleriQirgizistan Merkezi Asiyada Umumdunya Ticaret Teskilatina daxil olan yegane olkedir Olkede istehsal olunan elvan metallarin 40 den coxu ixrac olunur Qazaxistan Tacikistan Ozbekistan ABS Turkiye AFR Cin Rusiya Isvecre ile ticaret elaqeleri var Qirgizistan bir sira beynelxalq ve regional teskilatlarin BMT MDB Avrasiya Iqtisadi Birliyi Merkezi Asiya Emekdasligi ve s nin uzvudur Maraqli faktlarQirgiz xalqinin kesmekesli tarixi gorkemli yazici Cingiz Aytmatovun Gun var esre beraber eserinde oz eksini tapmisdir Cin Xalq Respublikasinda ehalisi qirgizlardan ibaret Qizilsu Qirgiz Muxtar Vilayeti movcuddur Qirgiz xalqinin tarixi Manas dastaninda eks olunmusdur Qirgizlar dunyada et ve sud mehsullarindan en cox istifade eden xalqlardan biridir Enenevi icki yasil cay ve kumisdir Onlar bayram gunlerinde oz milli geyimlerini canavar derisinden hazirlanmis bas geyimi geyir yurta larda dincelmeye ustunluk verirler Issikkul okean seviyyesinden 1600 metr hundurlukde yerlesmesine baxmayaraq donmur Golun muqeddesliyi haqqinda coxlu efsaneler vardir 2023 cu ilde bayragi deyisdirildiIstinadlar 2010 06 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 07 02 Nacionalnyj statisticheskij komitet Kyrgyzskoj Respubliki Chislennost postoyannogo naseleniya Kyrgyzskoj Respubliki po predvaritelnoj ocenke na 1 yanvarya 2013 g 2022 03 21 at the Wayback Machine Kyrgyzskoe telegrafnoe agentstvo KirTAG Chislennost naseleniya Kyrgyzstana za 2012 god uvelichilas na 2 i sostavila 5 mln 663 tys chelovek 2013 12 24 at the Wayback Machine Data publikacii 2013 Fevral 15 2015 11 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 01 02 Arxivlenmis suret 2021 10 19 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 07 Hemcinin baxQirgizistanin vilayetleriBatken Cuy Isikgol Celalabad Narin Os Talas Qirgizistan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin