Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lombok (ind. Lombok) — Malay arxipelaqına daxil olan, Kiçik Zond adalarına aid adadır. Ada İndoneziyaya məxsusdur. Cənubdan Hind okeanı, şimaldan isə Sakit okeana daxil olan Bali dənizi ilə əhatələnir. Lombok adasını qərbdən Bali adasından Lombok boğazı, şərqdən isə Sumbavadan Alas boğazı ayırır.
| Lombok adası | |
|---|---|
| ind. Lombok | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 5435 km² |
| Hündür nöqtəsi | 3726 m |
| Əhalisi | 3.000.000 nəfər |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  İndoneziya |
| Arxipelaq | |
| Akvatoriya | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Adanın sahəsi təxmini olaraq 5435 km² təşkil edir. Ada ümumilikdə oval formaya malikdir. Onun şimaldan cənuba eni 80 km, şərqdən qərbə uzunluğu isə 70 km-dən bir qədər azdır. Ən hündür nöqtəsi 3726 metr yüksəkliyə malik olan Şimal-qərb və şimal-şərq sahillərinə yaxın kiçik adalar vardır.
Təbiəti
Lombokun relyefində kəskin yüksəliş müşahidə edilir. Şimal-şərqdə adanın ən hündür nöqtəsi olan Rincani vulkanıdır. Bu dağ hündürlüyünə İndoneziyanın ən hündür üçüncü zirvəsidir. Cənub hissəsi isə yayla düzənliklərdən ibarətdir.
Ada faydalı qazıntıları ilə zəngindir. Əsaən burada zəngin əlvan metal yataqları vardır. Üstəlik burada qurğuşun, qalay, dəmir, manqan, sink, gümüş və qızıl çıxarılır.
Ada ekvatorial-mussondur. Bu demək olar ki, Malay arxipelaqı adalarına xas iqlimdir. Dağlara doğru daxldıqca isə iqlim şəraiti kəskin dəyişir. Yağışlar mövsümü oktyabrdan aprelə qədər davam edir. Yağıntının ən yüksək olduğu dövr isə dekabr-fevral ayları müşahidə edilir. Orta illik yağıntının miqdarı 1600 mm təşkil edir. Orta illik temperatur isə 26° S olur.
Adanın qərbində Lombok boğazında Volles xətti keçir. Bu xətt rəsmi olaraq Asiya və Avstraliya qitələrinin sərhəddidir. Bu keçidlik özünü flora və faunada göstərir.
Rincani vulkanın kraterində Seraqa Anak gölü yerləşir. 1997-ci ildə ərazidə park yaradılmışdır. Adanın yeganə endemik quş növü 2013-ci ildə aşkarlanan quşudur.
Tarixi
Ada ərazisində ilk mərkəzləşdirilmiş dövlətin yaradılması ilk məlumat IX əsr aiddir. Bir qayda olaraq daha güçlü iqtisadiyata və ikişafa malik olan kyazlıqlar digər zəyifələri öz təsir dairəsinə salırdılar. Artıq XI əsrdən ada taməmən təsir dairəsində idi.
Adanın balilərdən tam azad olması Selaparanq dövlətinin sayəsində baş verir (XII-XVIII). Bu dövlət öz təsirini nəyinki, bütün lombok adasına hətta Sumbava adasının yarısına qədər yaya bilmişdi. 1357-ci ildə Selaparanq güçlü yava dövləti olan hücumuna məruz qalır. Qısa müddətədə olsa ada vassal asıllığında olur.
1667-1668-cı illərdə lomboklularla holland işğalçıları arasında toqquşmalar baş verir. Hollandlar adanı tuta bilməsələrdə Sumbava adasını Selaparanq qoşunları əlində saxlaya bilmirlər. Zəyifləşmiş Selaparanqın vəziyyətindən istifadə edən bali knyazlığı Karanqasem 1672-ci ildə adaya çoxlu,sayda yürüşlər təşkil efirlər. Bunun nəticəsində Lombokun müstəqilliyinə 1740-ci ildə tamamən son qoyulur. XIX əsrfə sasaklar azad olma məqsədi ilə balilərə qarşı hollandlardan yardım istəyirlər. 1894-ci ildə ada tamamən hollandların əlinə keçir. Hollanlara qarşı baş qaldırılan üsyanlar bir nəticə vermir. Adaya böyük ziyan vurulur. Adada hollandlara qarşı qaldırılıan üsyanların birinə milliyəti rus olan Vasili Panteleymonoviç Malıqin olmuşdur.
1942-ci ildə bürün Niderland Ost-Hind şirkətinin əraziləri Yaponiyanın əlinə keçmişdir. 17 avqust 1945-ci ildə İndoneziyanın müstəqilliyi elan edilir. Ardından yaponlar danışıqsız təslim olduqdan sonra adanı tərk etməli olurlar. Hollandlar adada hakimiyyətlərini bərpa etsələrdə 1949-cı ildə İndoneziyanın ada üzərindəki hüquqlarını tanıyaraq adanı tərk etməli olurlar.
İnzibati bölgü
İnzibati cəhətdən ada (ind. Nusa Tenggara Barat) vilayətinə daxildir. Əsas inzibati mərkərzi Mataram şəhəridir. Adanın ərazisi dörd dairəyə bölünür.
Əhalisi
Lombok adasında 3 milyondan çox insan yaşayır. İnsanların vilayətlərə görə bu cür səpələniblər:
- Qərbi Lombok — 743 484 nəfər
- Mərkəzi Lombok — 745 433 nəfər
- Şərqi Lombok — 1 046 510 nəfər
- Şimali Lombok — 204 556 nəfər
- Mataran — 356 141 nəfər
Cənub və şərq hissələrdə insanlar əsasən platolarda cəmləşiblər. Dağlıq ərazilərdə isə əhali azdır.
Etnik tərkib, dil
Adanın 80 % əhalisi sasan xalqına mənsubdur. Yerdə qalan 10 % əhali . Bundan əlavə adada az miqdarda çinlilər, yavalılar və İndoneziyanın digər xalqları yaşayır.
Adanın nisbətən yaşlı əhalisi sərnət olaraq İndoneziya dilində danışa bilirlər. Bununla belə əhali əhali sərbərt şəkildə öz dillərində danışa bilirlər.
İnanc
Əhalinin 90 % qədəri İslam dinindədir. Əsasən sasaklar və yavalılar müsəlmandırlar. Balilər isə induaizmə etiqad edirlər. Ərazidə yaşıyan çinlilər Xristian dininin protestant və katolik qollarındadırlar.
İslam dininə etiqad edənlər arasında özlərini «islam vetu telu» adlandıran məhzəb nümayəndələri vardır ki, onlar dinin əsas sütunu sayılan namazlarını gün ərzində 5 vaxt deyil 3 dəfə qılırlar.
1990 və 2000 illərdə dini-etnik zəmində münaqişə baş vermişdir. Bu münaqişə nəticəsində balilər adanı tərk etmək məcburiyyətində qalırlar. Sonradan əldə olunan razılaşmadan sonra adada sakitlik yaranmış və adanı tərk etmik balilər geri qayıdırlar.
Adada 1000-ə qədər məçid vardır. Bir qismi isə inşa ərəfəsindədir.
İqtisadiyyat
Adanın 1990-cı illərdən əsas gəlir mənbəyi turizmdir. Xarici turistlər əsasən adanın təbiəti və tarixi abidələri müşahidə edirlər. Ada dayvinq həvaskarlarını özünə cəlb edir.
Adada turizmin inkişafını əsas səbəblərindən biri onun İndoneziyanın ən iri turizm mərkəzi olan Bali adasına yaxınlığıdır. Bali adasına gələn turistlər oradan Lombok adasına gəlirlər.
Adada əhalinin bir hissəsi kənd təsərrüffatı məhsullarının istehsalı ilə məşğul olur. Aqrar sənaye əsasən sahil zolağı və düzənlik ərazilərində müşahidə edilir. Burada düyü, qarğıdalı, tərəvəz və kofe (XIX əsrdən) yetişdirilir. Üstəlik adada davar, at və toyuq kimi canlılar saxlanılır.
Sahil zolağındanda Balıqçılıq inkişaf etmişdir. Muncuq hasilatı munnçuq yetişdirmə fabrikləri hesabına təmin edilir. Daxili hissələrdə yetişdirilən bal bütün İndoneziyada məşhurdur.
Adada tekstil sahəsi yüksək inşkişafa malikdir. Metallurgiya sənayesi hələ hollad işğalı dönəmindən məlumdur. 2006-cı ildən sənayenin bu sahəsi ekoloji problem səbəbindən fəaliyyətini dayandırmışdır. Son zamanlar adada zəngin qızıl yatağı aşkarlanmışdır. Buna baxmayaraq onun hasilatını həyata keçirmək məqsədi ilə qanunveriçiliyə dəyişiklik edilməsi zəruridir.
Nəqliyyat
Adada yeganə aeroport 2011-ci ildə köhnə aeroportun yerində inşa edilən Lombok Beynəlxalq hava limanıdır. Əsas limanları adanın qərbində yerləşən Lembar və şşərqində yerləşən Labuan-Lombok şəhərləridir.
Adada son zamanlar sürətli hərəkəti təmin etmək məqsədi ilə asfalt yollar çəkilir. Adanın infastrukturu yenilənir
İstinadlar
- "Lombok" (ingilis). ABTA. İstifadə tarixi: 4 февраля 2010.[ölü keçid]
- "Bidang Agama" (indoneziya). Pemerintah Kabupaten Lombok. 2012-02-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 февраля 2010.
- "Geografi Kota Mataram" (indoneziya). Pemerintah Kotamadya Mataram. 2012-02-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 февраля 2010.
- Гневушева, Е. И. В. П. Малыгин — возмутитель спокойствия в Нидерландской Индии // Вопросы истории, М., 1959, N 12
- (indoneziya). Pemerintah Propinsi NTB. 2007-07-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 февраля 2010.
- (indoneziya). Pemerintah Kabupaten Lombok Barat. 2008-04-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 января 2010.
- "Lombokun cənub çimərlikləri". 2021-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-05.
- Abraham Lagaligo. "Lombok Akan Dibuka Lagi Untuk Tambang" (PDF) (indoneziya). TAMBANG - The Indonesian Mining Magazine. 2012-02-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 февраля 2010.
- (indoneziya). SIA. 2007-10-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 февраля 2010.
Mənbə
- daxili işlər naziri
- Lombok vilayəti
- Lombok vilayəti
- şəhərinin rəsmi saytı
- Sasak icmasının rəsmi saytı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lombok ind Lombok Malay arxipelaqina daxil olan Kicik Zond adalarina aid adadir Ada Indoneziyaya mexsusdur Cenubdan Hind okeani simaldan ise Sakit okeana daxil olan Bali denizi ile ehatelenir Lombok adasini qerbden Bali adasindan Lombok bogazi serqden ise Sumbavadan Alas bogazi ayirir Lombok adasiind LombokUmumi melumatlarSahesi 5435 km Hundur noqtesi 3726 mEhalisi 3 000 000 neferYerlesmesi8 33 54 c e 116 21 05 s u Olke IndoneziyaArxipelaq Malay arxipelaqiAkvatoriya Bali deniziLombok adasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiRincani vulkani Adanin sahesi texmini olaraq 5435 km teskil edir Ada umumilikde oval formaya malikdir Onun simaldan cenuba eni 80 km serqden qerbe uzunlugu ise 70 km den bir qeder azdir En hundur noqtesi 3726 metr yuksekliye malik olan Simal qerb ve simal serq sahillerine yaxin kicik adalar vardir TebietiLombokun relyefinde keskin yukselis musahide edilir Simal serqde adanin en hundur noqtesi olan Rincani vulkanidir Bu dag hundurluyune Indoneziyanin en hundur ucuncu zirvesidir Cenub hissesi ise yayla duzenliklerden ibaretdir Ada faydali qazintilari ile zengindir Esaen burada zengin elvan metal yataqlari vardir Ustelik burada qurgusun qalay demir manqan sink gumus ve qizil cixarilir Ada ekvatorial mussondur Bu demek olar ki Malay arxipelaqi adalarina xas iqlimdir Daglara dogru daxldiqca ise iqlim seraiti keskin deyisir Yagislar movsumu oktyabrdan aprele qeder davam edir Yagintinin en yuksek oldugu dovr ise dekabr fevral aylari musahide edilir Orta illik yagintinin miqdari 1600 mm teskil edir Orta illik temperatur ise 26 S olur Adanin qerbinde Lombok bogazinda Volles xetti kecir Bu xett resmi olaraq Asiya ve Avstraliya qitelerinin serheddidir Bu kecidlik ozunu flora ve faunada gosterir Rincani vulkanin kraterinde Seraqa Anak golu yerlesir 1997 ci ilde erazide park yaradilmisdir Adanin yegane endemik qus novu 2013 ci ilde askarlanan qusudur TarixiAda erazisinde ilk merkezlesdirilmis dovletin yaradilmasi ilk melumat IX esr aiddir Bir qayda olaraq daha guclu iqtisadiyata ve ikisafa malik olan kyazliqlar diger zeyifeleri oz tesir dairesine salirdilar Artiq XI esrden ada tamemen tesir dairesinde idi Adanin balilerden tam azad olmasi Selaparanq dovletinin sayesinde bas verir XII XVIII Bu dovlet oz tesirini neyinki butun lombok adasina hetta Sumbava adasinin yarisina qeder yaya bilmisdi 1357 ci ilde Selaparanq guclu yava dovleti olan hucumuna meruz qalir Qisa muddetede olsa ada vassal asilliginda olur 1667 1668 ci illerde lomboklularla holland isgalcilari arasinda toqqusmalar bas verir Hollandlar adani tuta bilmeselerde Sumbava adasini Selaparanq qosunlari elinde saxlaya bilmirler Zeyiflesmis Selaparanqin veziyyetinden istifade eden bali knyazligi Karanqasem 1672 ci ilde adaya coxlu sayda yurusler teskil efirler Bunun neticesinde Lombokun musteqilliyine 1740 ci ilde tamamen son qoyulur XIX esrfe sasaklar azad olma meqsedi ile balilere qarsi hollandlardan yardim isteyirler 1894 ci ilde ada tamamen hollandlarin eline kecir Hollanlara qarsi bas qaldirilan usyanlar bir netice vermir Adaya boyuk ziyan vurulur Adada hollandlara qarsi qaldirilian usyanlarin birine milliyeti rus olan Vasili Panteleymonovic Maliqin olmusdur 1942 ci ilde burun Niderland Ost Hind sirketinin erazileri Yaponiyanin eline kecmisdir 17 avqust 1945 ci ilde Indoneziyanin musteqilliyi elan edilir Ardindan yaponlar danisiqsiz teslim olduqdan sonra adani terk etmeli olurlar Hollandlar adada hakimiyyetlerini berpa etselerde 1949 ci ilde Indoneziyanin ada uzerindeki huquqlarini taniyaraq adani terk etmeli olurlar Inzibati bolguInzibati cehetden ada ind Nusa Tenggara Barat vilayetine daxildir Esas inzibati merkerzi Mataram seheridir Adanin erazisi dord daireye bolunur EhalisiLombok adasinda 3 milyondan cox insan yasayir Insanlarin vilayetlere gore bu cur sepelenibler Qerbi Lombok 743 484 nefer Merkezi Lombok 745 433 nefer Serqi Lombok 1 046 510 nefer Simali Lombok 204 556 nefer Mataran 356 141 nefer Cenub ve serq hisselerde insanlar esasen platolarda cemlesibler Dagliq erazilerde ise ehali azdir Etnik terkib dil Usaqlar enenevi sasak kendi Adanin 80 ehalisi sasan xalqina mensubdur Yerde qalan 10 ehali Bundan elave adada az miqdarda cinliler yavalilar ve Indoneziyanin diger xalqlari yasayir Adanin nisbeten yasli ehalisi sernet olaraq Indoneziya dilinde danisa bilirler Bununla bele ehali ehali serbert sekilde oz dillerinde danisa bilirler Inanc Ehalinin 90 qederi Islam dinindedir Esasen sasaklar ve yavalilar muselmandirlar Baliler ise induaizme etiqad edirler Erazide yasiyan cinliler Xristian dininin protestant ve katolik qollarindadirlar Islam dinine etiqad edenler arasinda ozlerini islam vetu telu adlandiran mehzeb numayendeleri vardir ki onlar dinin esas sutunu sayilan namazlarini gun erzinde 5 vaxt deyil 3 defe qilirlar 1990 ve 2000 illerde dini etnik zeminde munaqise bas vermisdir Bu munaqise neticesinde baliler adani terk etmek mecburiyyetinde qalirlar Sonradan elde olunan razilasmadan sonra adada sakitlik yaranmis ve adani terk etmik baliler geri qayidirlar Adada 1000 e qeder mecid vardir Bir qismi ise insa erefesindedir IqtisadiyyatAdanin 1990 ci illerden esas gelir menbeyi turizmdir Xarici turistler esasen adanin tebieti ve tarixi abideleri musahide edirler Ada dayvinq hevaskarlarini ozune celb edir Adada turizmin inkisafini esas sebeblerinden biri onun Indoneziyanin en iri turizm merkezi olan Bali adasina yaxinligidir Bali adasina gelen turistler oradan Lombok adasina gelirler Adada ehalinin bir hissesi kend teserruffati mehsullarinin istehsali ile mesgul olur Aqrar senaye esasen sahil zolagi ve duzenlik erazilerinde musahide edilir Burada duyu qargidali terevez ve kofe XIX esrden yetisdirilir Ustelik adada davar at ve toyuq kimi canlilar saxlanilir Sahil zolagindanda Baliqciliq inkisaf etmisdir Muncuq hasilati munncuq yetisdirme fabrikleri hesabina temin edilir Daxili hisselerde yetisdirilen bal butun Indoneziyada meshurdur Adada tekstil sahesi yuksek inskisafa malikdir Metallurgiya senayesi hele hollad isgali doneminden melumdur 2006 ci ilden senayenin bu sahesi ekoloji problem sebebinden fealiyyetini dayandirmisdir Son zamanlar adada zengin qizil yatagi askarlanmisdir Buna baxmayaraq onun hasilatini heyata kecirmek meqsedi ile qanunvericiliye deyisiklik edilmesi zeruridir NeqliyyatAdada yegane aeroport 2011 ci ilde kohne aeroportun yerinde insa edilen Lombok Beynelxalq hava limanidir Esas limanlari adanin qerbinde yerlesen Lembar ve sserqinde yerlesen Labuan Lombok seherleridir Adada son zamanlar suretli hereketi temin etmek meqsedi ile asfalt yollar cekilir Adanin infastrukturu yenilenirIstinadlar Lombok ingilis ABTA Istifade tarixi 4 fevralya 2010 olu kecid Bidang Agama indoneziya Pemerintah Kabupaten Lombok 2012 02 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 fevralya 2010 Geografi Kota Mataram indoneziya Pemerintah Kotamadya Mataram 2012 02 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 fevralya 2010 Gnevusheva E I V P Malygin vozmutitel spokojstviya v Niderlandskoj Indii Voprosy istorii M 1959 N 12 indoneziya Pemerintah Propinsi NTB 2007 07 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 fevralya 2010 indoneziya Pemerintah Kabupaten Lombok Barat 2008 04 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 yanvarya 2010 Lombokun cenub cimerlikleri 2021 10 28 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 05 Abraham Lagaligo Lombok Akan Dibuka Lagi Untuk Tambang PDF indoneziya TAMBANG The Indonesian Mining Magazine 2012 02 21 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 fevralya 2010 indoneziya SIA 2007 10 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 fevralya 2010 Menbedaxili isler naziri Lombok vilayeti Lombok vilayeti seherinin resmi sayti Sasak icmasinin resmi sayti