Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Erkən Dövr Tarix və Ənənələr Məzhəblər və Hərəkatlar Əsas mövzular |
|
Katoliklik və ya Katolisizm(ing. Catholicism) — Xristian dininin bir cərayanı. Dini cərəyanın teologiya və doktrinalarını, onun mərasim, əxlaqi, mənəvi və davranış xüsusiyyətlərini, bütövlükdə həmin dinin mahiyyətini əhatə edir
Tarixi
Katolisizm ümumdünya miqyasında mərkəzləşdirilmiş, ciddi təşkilat strukturuna malik xristianlıq formasıdır. Onun beynəlxalq mərkəzi Roma şəhərinin daxilində yerləşən Vatikan dövlətidir. Əsrlər boyu müstəqilliyə can atan və Qərbi Avropada siyasi əhəmiyyət kəsb edən katolik kilsəsi 1929-cu ildə İtaliya dövləti ilə razılaşmaya əsasən dini siyasi qurum kimi, katolik dini mərkəzi kimi formalaşdı. Vatikan dövlətinin mütləq hakimi katolik kilsəsinin başçısı Papadır.
Cəhətləri
Xristianlığa xas olan ümumi əlamətlər: ilahi üçlüyə (Allah –ata, Allah-oğul, Allah-müqəddəs ruh) yəni dünyanın yaradıcısına, dünyadakı günahları öz boynuna götürənə və dünyanı ruhlandırana habelə incilin və onun rəvayətlərinin həqiqiliyinə inamla yanaşı katolisizmin aşağıda göstərilən cəhətləri vardır:
- Katolisizm müqəddəs ruhun həm ata Allahdan həm də oğul Allahdan doğulduğunu qəbul edir, pravoslavlıq isə müqəddəs ruhun yalnız ata Allahdan doğulduğunu bildirir. Bu fərq ən barışmaz və əsas fərq sayılır.
- Katolisizm müqəddəslərin Allah qarşısında ən ali xidmətlərini uca tutmağı tövsiyə edir. Pravoslavlıq isə müqəddəslərə münasibət məsələsini kilsələrin ixtiyarına buraxır.
- Katolisizmdə günahların bağışlanması üçün pul verilmir.İndulgensiya bir neçə Alman rahibi tərəfindən ortaya atılmış,Roma kilsəsi tərəfindən rədd edilmişdir.
- Ölümdən sonra təmizləyici məqamın olması, yəni ruhun təmizlənməsi, əzablarını azaltmaq üçün günahkarın qohumlarının xərcə düşə bilməsi haqqında katolik kilsəsi bunu rədd edir,və bunu azğın elan edir.
- Katolik kilsəsi müqəddəs Məryəmin günahsız hamiləliyini doktrinləşdirib İsayı həm Allah,həm də insan təbiətində doğan,lütf tapmış səviyyəsinə qaldırır və 1854-cü ildə bunu dini ehkam elan etmişdir.
- Dini başçının – Papanın dini inam məsələlərində yanılmazlığını elan edən katolisizm ehkamı pravoslavlıq tərəfindən bəyənilmir. Pravoslavlıqda patriarx yanılandır.Papa günah işləyə bilər amma bu günahları dini inam məsələsinə girə bilməz.(vəya səhv düşüncələri)
Dini ayinləri
Dini ayınlərin sahəsində də katolisizmin özünəməxsus cəhətləri vardır:
- Xaç suyuna salmaq ayini- katoliklərdə üstünə su tökmək yolu ilə edilir, pravoslavlarda isə bütünlükdə suya salınırlar.
- Miro adlı müqəddəs məhlul katoliklərdə həddi buluğa çatmış dindarlara yaxılır, pravoslavlar bu əməliyyatı körpə uşaqlar üzərində aparırlar.
- Insanın əti və qanına ortaq olmaq mərasimini katoliklər şit çörək dadmaq yolu ilə, pravoslavlar isə çaxıra batırılmış adi çörəklə edirlər.
- Xaçı katoliklər 5 barmaqla, pravoslavlar isə 3 barmaqla çəkirlər.
- Ibadəti katoliklər latın dilində, pravoslavlar isə öz milli (xüsusilə rum) dilində edirlər.
- Katolisizmdə sadəcə diyakon evlənə bilib,qalanları iffət (evlənməmə) andı içir, pravoslavlıqda isə yalnız rahiblər (rahiblər evlənə bilər amma bu zaman rütbəsi qalxa bilməz) və ali rütbəli din xadimləri evlənə bilməzlər
- Katolisizm nikahın pozulmasını elan etmir, pravoslavlıqda belə qadağan yoxdur.
- Katolisizmdə ali ruhani zümrəsi- kardinallar vardır. Pravoslavlıqda bu yoxdur.
Protestantlar Məryəm Ananın ilahlaşdırılmış olduğunu deyir,bu zaman onlar Yehova Şahidləri'nin dediyini demiş olur.Məryəm Ananın ilahlaşdırılması Katolik kilsəsində rədd edilir.
Əgər Məryəmin İsanın Tanrı və insan təbiətinin anası olması çox pis,iyrənc olsaydı,İsa Məsih bu sözü deməzdi:
16 *Şimon Peter cavab verdi: "Sən var olan Allahın Oğlu Məsihsən". 17 İsa ona cavab verib dedi: "Nə bəxtiyarsan, ey Yunus oğlu Şimon! Çünki bunu sənə bildirən ət və qan† deyil, göylərdə olan Atamdır. 18 Mən sənə deyirəm ki, sən Petersən‡və Mən cəmiyyətimi bu Qayanın§ üzərində quracağam. Ölülər diyarının qapıları ona qalib gələ bilməyəcək.[Mətta 16:16–18]
Yəni əgər,Ölülər diyarının (azğınlığın,iyrəncliyin) qapıları kilsənin (Katolik kilsəsinin) özünə qalib gələ bilməyəcəksə,onda kilsənin bu sözü azğınlıqdan və iyrənclikdən ola bilməz.
İstinadlar
- McBrien, Richard P. Catholicism. HarperCollins. 1994. 3–19. ISBN .
- . 2017-11-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-14.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xristianliq Isa Bakire Meryemin dogmasi Isanin carmixa cekilmesi Isanin dirilmesi Pasxa Isa Xristianliqda Erken Dovr Hevari Kilse Inanc Incil Allahin Padsahligi Septuaginta Yeni Ehd Bibliya Ehdi Etiq Ehdi Cedid Apokrif Teologiya Bagislanma Veftiz Xristologiya Ata Ogul Muqeddes Ruh Insan Xilas Esxatologiya Uc uqnum Tarix ve Eneneler Meryem Pyotr Pavel Erken I Konstantin Kilse meclisi Xristianliqda bolunme Xac yurusleri Reformasiya Mezhebler ve Herekatlar Anabaptist Anglikan Baptist Kalvinizm Evangelizm Luteran Protestant Ellinci Katolik kilsesiPravoslav Konstantinopol Pravoslav KilsesiHerekatlarYehova sahidleri Esas movzular Veftiz SimvolizmXristianliqbaxmuzakireredakte Katoliklik ve ya Katolisizm ing Catholicism Xristian dininin bir cerayani Dini cereyanin teologiya ve doktrinalarini onun merasim exlaqi menevi ve davranis xususiyyetlerini butovlukde hemin dinin mahiyyetini ehate edirTarixiKatolisizm umumdunya miqyasinda merkezlesdirilmis ciddi teskilat strukturuna malik xristianliq formasidir Onun beynelxalq merkezi Roma seherinin daxilinde yerlesen Vatikan dovletidir Esrler boyu musteqilliye can atan ve Qerbi Avropada siyasi ehemiyyet kesb eden katolik kilsesi 1929 cu ilde Italiya dovleti ile razilasmaya esasen dini siyasi qurum kimi katolik dini merkezi kimi formalasdi Vatikan dovletinin mutleq hakimi katolik kilsesinin bascisi Papadir CehetleriXristianliga xas olan umumi elametler ilahi ucluye Allah ata Allah ogul Allah muqeddes ruh yeni dunyanin yaradicisina dunyadaki gunahlari oz boynuna goturene ve dunyani ruhlandirana habele incilin ve onun revayetlerinin heqiqiliyine inamla yanasi katolisizmin asagida gosterilen cehetleri vardir Katolisizm muqeddes ruhun hem ata Allahdan hem de ogul Allahdan doguldugunu qebul edir pravoslavliq ise muqeddes ruhun yalniz ata Allahdan doguldugunu bildirir Bu ferq en barismaz ve esas ferq sayilir Katolisizm muqeddeslerin Allah qarsisinda en ali xidmetlerini uca tutmagi tovsiye edir Pravoslavliq ise muqeddeslere munasibet meselesini kilselerin ixtiyarina buraxir Katolisizmde gunahlarin bagislanmasi ucun pul verilmir Indulgensiya bir nece Alman rahibi terefinden ortaya atilmis Roma kilsesi terefinden redd edilmisdir Olumden sonra temizleyici meqamin olmasi yeni ruhun temizlenmesi ezablarini azaltmaq ucun gunahkarin qohumlarinin xerce duse bilmesi haqqinda katolik kilsesi bunu redd edir ve bunu azgin elan edir Katolik kilsesi muqeddes Meryemin gunahsiz hamileliyini doktrinlesdirib Isayi hem Allah hem de insan tebietinde dogan lutf tapmis seviyyesine qaldirir ve 1854 cu ilde bunu dini ehkam elan etmisdir Dini bascinin Papanin dini inam meselelerinde yanilmazligini elan eden katolisizm ehkami pravoslavliq terefinden beyenilmir Pravoslavliqda patriarx yanilandir Papa gunah isleye biler amma bu gunahlari dini inam meselesine gire bilmez veya sehv dusunceleri Dini ayinleriDini ayinlerin sahesinde de katolisizmin ozunemexsus cehetleri vardir Xac suyuna salmaq ayini katoliklerde ustune su tokmek yolu ile edilir pravoslavlarda ise butunlukde suya salinirlar Miro adli muqeddes mehlul katoliklerde heddi buluga catmis dindarlara yaxilir pravoslavlar bu emeliyyati korpe usaqlar uzerinde aparirlar Insanin eti ve qanina ortaq olmaq merasimini katolikler sit corek dadmaq yolu ile pravoslavlar ise caxira batirilmis adi corekle edirler Xaci katolikler 5 barmaqla pravoslavlar ise 3 barmaqla cekirler Ibadeti katolikler latin dilinde pravoslavlar ise oz milli xususile rum dilinde edirler Katolisizmde sadece diyakon evlene bilib qalanlari iffet evlenmeme andi icir pravoslavliqda ise yalniz rahibler rahibler evlene biler amma bu zaman rutbesi qalxa bilmez ve ali rutbeli din xadimleri evlene bilmezler Katolisizm nikahin pozulmasini elan etmir pravoslavliqda bele qadagan yoxdur Katolisizmde ali ruhani zumresi kardinallar vardir Pravoslavliqda bu yoxdur Protestantlar Meryem Ananin ilahlasdirilmis oldugunu deyir bu zaman onlar Yehova Sahidleri nin dediyini demis olur Meryem Ananin ilahlasdirilmasi Katolik kilsesinde redd edilir Eger Meryemin Isanin Tanri ve insan tebietinin anasi olmasi cox pis iyrenc olsaydi Isa Mesih bu sozu demezdi 16 Simon Peter cavab verdi Sen var olan Allahin Oglu Mesihsen 17 Isa ona cavab verib dedi Ne bextiyarsan ey Yunus oglu Simon Cunki bunu sene bildiren et ve qan deyil goylerde olan Atamdir 18 Men sene deyirem ki sen Petersen ve Men cemiyyetimi bu Qayanin uzerinde quracagam Oluler diyarinin qapilari ona qalib gele bilmeyecek Metta 16 16 18 Yeni eger Oluler diyarinin azginligin iyrencliyin qapilari kilsenin Katolik kilsesinin ozune qalib gele bilmeyecekse onda kilsenin bu sozu azginliqdan ve iyrenclikden ola bilmez IstinadlarMcBrien Richard P Catholicism HarperCollins 1994 3 19 ISBN 978 0 06 065405 4 2017 11 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 11 14 Hemcinin baxRoma Katolik kilsesi