Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Üç üqnum (ərəb dilində üqnum أقنوم, yunan dilində hipostasis ὑπόστᾰσις — mahiyyət, sifət deməkdir) və ya təslis — xristianlıqda Tarının üç sifətdən ibarət olması əqidəsi. Xristianlar bu əqidənin insan ağlından üstün olduğunu qəbul etdikləri halda, onu ağla zidd hesab etmirlər.
| Erkən Dövr Tarix və Ənənələr Məzhəblər və Hərəkatlar Əsas mövzular |
|
Üç üqnum əqidəsini bəsit bir “üç tanrı” inancı kimi nəzərdən keçirmək yanlışdır. Xristian əqidəsinə görə Tanrı birdir və sifətləri üçdür — Ata, Oğul və Müqəddəs Ruh. Üç üqnum mahiyyətcə vahiddir. Xristianların Müqəddəs Kitabı olan Bibliyada Tanrının bir olması dəfələrlə təsdiq olunmaqda və eyni zamanda Tanrının Ata, Oğul və Müqəddəs Ruh olduğu da deyilməkdədir.
Xristianlıq tarixi boyunca Oğlun (İsanın) və Ruhun (Müqəddəs Ruhun) Tanrı olduğunu inkar edən təriqətlər meydana gəlmişdir. Bunlar bir qayda olaraq bütün xristian kilsələri tərəfindən bidət sayılmışdır. Hal-hazırda dünyada Üç üqnum inancını inkar edən ən böyük və məşhur bir təriqət Yehovanın Şahidləridir. Ümumiyyətlə, pravoslav, katolik və protestant olmaqla bütün xristian kilsələri Üç üqnum əqidəsini qəbul edirlər. Pravoslavlıqda Müqəddəs Ruh varlığın yeganə bünövrəsi Ata-Tanrıdan, katolisizmdə isə o, mücəssəmələrini bitişdirən məhəbbət kimi həm Ata-Tanrıdan, həm də Oğul-Tanrıdan gəlir.
Bir müddət ərzində Üç üqnum təsviri sənətdə yox idi, çünki teologiya Tanrının təkcə İsa simasında təsvir olunmasında təkid etmişdir. Lakin sonra Üç üqnumun ikona və rəsmlərdə simvolik təsvirləri meydana gəlmişdir. Moskvanın ən məşhur ikona rəssamı Andrey Rublyovun "Üç üqnum" ikonası dünyada şöhrət qazanmışdır.
Xristian din xadimlərinin əsərlərində
Məlum olduğu kimi, I əsrdə xristianlıq meydana gəldiyi zaman erkən xristianlar “Üç üqnum" (yaxud "Müqəddəs Üçlük”) ifadəsindən istifadə etməmişlər. Bu istilahı ilk dəfə işlədən xristian ilahiyyatçısı II əsrdə yaşamış Antakyalı Teofilosdur.
Məşhur kilsə atası Tertullian (təqr. 155-220) öz əsərlərində "Üçlük" sözünü işlətmişdir.
IV əsrdə Üç üqnum əqidəsi xristian kilsəsində tam dəqiq və müfəssəl şəkildə izah olunmuşdur. Məşhur kilsə atası Avreli Avqustin (354-430) belə yazırdı:
Ata, Oğul və Müqəddəs Ruh bir mahiyyətə (substansiyaya) malik olaraq İlahi vəhdətdə ayrılmaz və bərabərdir; üç tanrı deyil, bir Tanrıdır: Ata Oğulu doğuzdurdu və buna görə Oğul Ata deyildir; Oğul Atadan doğuldu, buna görə də Ata Oğul deyildir. Ruh da Ata yaxud Oğul deyil, Atanın və Oğlun Ruhudur; O Özü Ataya və Oğula bərabərdir və Onlarla birgə vahid bir Üçlüyü təşkil edir.
IV əsrə aid olan “Afanasiy iman rəmzi”ndə Üç üqnum aşağıdakı kimi izah edilməkdədir:
Biz üç Sifətdə olan bir Tanrıyaa və bir Tanrıda olan üç Sifətə səcdə edərək, Sifətləri bir-biri ilə qarışdırmırıq və İlahi Varlığı bölmürük.
Allahın birinci Sifəti Ata, ikinci Sifəti Oğul və üçüncü Sifəti Müqəddəs Ruhdur.
Lakin Ata, Oğul və Müqəddəs Ruh izzətdə bərabər, əzəmətdə əbədi yeganə bir Allahdır.
Ata necədirsə, Oğul da belədir, Müqəddəs Ruh da belədir.
Ata yaradılmamış, Oğul yaradılmamış və Müqəddəs Ruh yaradılmamışdır.
Ata qeyri-məhdud, Oğul qeyri-məhdud və Müqəddəs Ruh qeyri-məhduddur.
Ata əbədi, Oğul əbədi və Müqəddəs Ruh əbədidir.
Lakin üç əbədi Varlıq deyil, bir əbədi Varlıqdır…
Ata Allah, Oğul Allah və Müqəddəs Ruh Allahdır, lakin üç Allah deyil, bir Allahdır.
Ata Rəbb, Oğul Rəbb və Müqəddəs Ruh Rəbdir, lakin üç Rəbb deyil, bir Rəbdir.
Çünki biz xristian həqiqətinin tələb etdiyi kimi, hər Sifəti Allah və Rəbb olaraq qəbul edirik.Habelə ümumdünya xristian imanı üç Tanrı yaxud üç Rəbb olduğunu deməyimizə yol verməməkdədir.
IV əsrdə yaşamış Qriqori Nazianzin (təqr. 330-390) Üç üqnum barəsində belə yazmışdır:
Mən hələ Vahid haqqında düşünməyə başlamamış, Üçlük öz nuru ilə məni işıqlandırır. Üçlük haqqında düşünəndə isə Vahid məni Özünə cəlb edir. Üçdən biri mənə açılanda, mənə elə gəlir ki, bu Vahiddir, qalan hər şey mənim nəzərimdən qaçır. Çünki mənim ağlım o qədər məhduddur ki, Vahidi dərk etməkdən başqa bir şeyə yer qalmır. Üçü isə eyni fikirdə cəmləyəndə mən işıq saçan vahidliyi görürəm. Lakin orada birlik təşkil edən nuru ayıra bilmirəm.
İstinadlar
- Məsələn, bax: Qanunun Təkrarı 6:4-5; Mark Müjdəsi 12:28-30; Yaqubun Məktubu 2:19; 1-ci Timotey 2:5
- Məsələn, bax: Matta Müjdəsi 28:19; 2-ci Korinflilərə 13:13
- Bax: http://ru.wikipedia.org/wiki/Троица_(икона_Рублёва) Arxivləşdirilib 2022-09-14 at the Wayback Machine
- Bax: Мень А. протоиерей «Библиологический словарь в 3-х т.». Москва: Фонд имени Александра Меня, 2002. «Феофил Антиохийский»
- Bax: http://apologia.narod.ru/earlyfat/fath/tertullian/contra_praksey1.htm 2022-09-26 at the Wayback Machine
- Avqustin. Üçlük haqqında. Bax: http://svd.catholic.by/library/Atrinitatep1.htm 2011-08-23 at the Wayback Machine
- Афанасьевский символ веры http://antology.rchgi.spb.ru/Athanasius/credo.htm 2021-07-27 at the Wayback Machine
- Bax: Григорий Назианзин Слово 40 На святое крещение. http://krotov.info/library/04_g/gri/gor_nazian_015.htm 2022-03-25 at the Wayback Machine; Bax həmçinin: http://alizadeh.narod.ru/kitablar/Xristianliq/2.1.html 2022-03-25 at the Wayback Machine
Mənbə
- Мень А. протоиерей «Библиологический словарь в 3-х т.». Москва: Фонд имени Александра Меня, 2002. «Тринитарное учение»
- Катерегга Б.Д., Шенк Д.У. Диалог между мусульманином и христианином: Пер. с англ. — СПб.: Христианское общество «Библия для всех», 2005, стр.115-121;
- Müqəddəs Kitab (Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid). Müqəddəs Kitab şirkəti. Bakı, 2009
Xarici keçidlər
- Энциклопедия «Кругосвет». «Троица» http://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/religiya/TROITSA.html
- Учение православной церкви о Пресвятой Троице. http://www.zavet.ru/novo/novo.php?itemid=173
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Uc uqnum ereb dilinde uqnum أقنوم yunan dilinde hipostasis ὑpostᾰsis mahiyyet sifet demekdir ve ya teslis xristianliqda Tarinin uc sifetden ibaret olmasi eqidesi Xristianlar bu eqidenin insan aglindan ustun oldugunu qebul etdikleri halda onu agla zidd hesab etmirler Roma Papasi I Klement Uc uqnum ucun dua ederken 1737 1738 Uc uqnum Andrey Rublyov 1375 80 1428Xristianliq Isa Bakire Meryemin dogmasi Isanin carmixa cekilmesi Isanin dirilmesi Pasxa Isa Xristianliqda Erken Dovr Hevari Kilse Inanc Incil Allahin Padsahligi Septuaginta Yeni Ehd Bibliya Ehdi Etiq Ehdi Cedid Apokrif Teologiya Bagislanma Veftiz Xristologiya Ata Ogul Muqeddes Ruh Insan Xilas Esxatologiya Uc uqnum Tarix ve Eneneler Meryem Pyotr Pavel Erken I Konstantin Kilse meclisi Xristianliqda bolunme Xac yurusleri Reformasiya Mezhebler ve Herekatlar Anabaptist Anglikan Baptist Kalvinizm Evangelizm Luteran Protestant Ellinci Katolik kilsesiPravoslav Konstantinopol Pravoslav KilsesiHerekatlarYehova sahidleri Esas movzular Veftiz SimvolizmXristianliqbaxmuzakireredakte Uc uqnum eqidesini besit bir uc tanri inanci kimi nezerden kecirmek yanlisdir Xristian eqidesine gore Tanri birdir ve sifetleri ucdur Ata Ogul ve Muqeddes Ruh Uc uqnum mahiyyetce vahiddir Xristianlarin Muqeddes Kitabi olan Bibliyada Tanrinin bir olmasi defelerle tesdiq olunmaqda ve eyni zamanda Tanrinin Ata Ogul ve Muqeddes Ruh oldugu da deyilmekdedir Xristianliq tarixi boyunca Oglun Isanin ve Ruhun Muqeddes Ruhun Tanri oldugunu inkar eden teriqetler meydana gelmisdir Bunlar bir qayda olaraq butun xristian kilseleri terefinden bidet sayilmisdir Hal hazirda dunyada Uc uqnum inancini inkar eden en boyuk ve meshur bir teriqet Yehovanin Sahidleridir Umumiyyetle pravoslav katolik ve protestant olmaqla butun xristian kilseleri Uc uqnum eqidesini qebul edirler Pravoslavliqda Muqeddes Ruh varligin yegane bunovresi Ata Tanridan katolisizmde ise o mucessemelerini bitisdiren mehebbet kimi hem Ata Tanridan hem de Ogul Tanridan gelir Bir muddet erzinde Uc uqnum tesviri senetde yox idi cunki teologiya Tanrinin tekce Isa simasinda tesvir olunmasinda tekid etmisdir Lakin sonra Uc uqnumun ikona ve resmlerde simvolik tesvirleri meydana gelmisdir Moskvanin en meshur ikona ressami Andrey Rublyovun Uc uqnum ikonasi dunyada sohret qazanmisdir Xristian din xadimlerinin eserlerindeMelum oldugu kimi I esrde xristianliq meydana geldiyi zaman erken xristianlar Uc uqnum yaxud Muqeddes Ucluk ifadesinden istifade etmemisler Bu istilahi ilk defe isleden xristian ilahiyyatcisi II esrde yasamis Antakyali Teofilosdur Meshur kilse atasi Tertullian teqr 155 220 oz eserlerinde Ucluk sozunu isletmisdir IV esrde Uc uqnum eqidesi xristian kilsesinde tam deqiq ve mufessel sekilde izah olunmusdur Meshur kilse atasi Avreli Avqustin 354 430 bele yazirdi Ata Ogul ve Muqeddes Ruh bir mahiyyete substansiyaya malik olaraq Ilahi vehdetde ayrilmaz ve beraberdir uc tanri deyil bir Tanridir Ata Ogulu doguzdurdu ve buna gore Ogul Ata deyildir Ogul Atadan doguldu buna gore de Ata Ogul deyildir Ruh da Ata yaxud Ogul deyil Atanin ve Oglun Ruhudur O Ozu Ataya ve Ogula beraberdir ve Onlarla birge vahid bir Ucluyu teskil edir IV esre aid olan Afanasiy iman remzi nde Uc uqnum asagidaki kimi izah edilmekdedir Biz uc Sifetde olan bir Tanriyaa ve bir Tanrida olan uc Sifete secde ederek Sifetleri bir biri ile qarisdirmiriq ve Ilahi Varligi bolmuruk Allahin birinci Sifeti Ata ikinci Sifeti Ogul ve ucuncu Sifeti Muqeddes Ruhdur Lakin Ata Ogul ve Muqeddes Ruh izzetde beraber ezemetde ebedi yegane bir Allahdir Ata necedirse Ogul da beledir Muqeddes Ruh da beledir Ata yaradilmamis Ogul yaradilmamis ve Muqeddes Ruh yaradilmamisdir Ata qeyri mehdud Ogul qeyri mehdud ve Muqeddes Ruh qeyri mehduddur Ata ebedi Ogul ebedi ve Muqeddes Ruh ebedidir Lakin uc ebedi Varliq deyil bir ebedi Varliqdir Ata Allah Ogul Allah ve Muqeddes Ruh Allahdir lakin uc Allah deyil bir Allahdir Ata Rebb Ogul Rebb ve Muqeddes Ruh Rebdir lakin uc Rebb deyil bir Rebdir Cunki biz xristian heqiqetinin teleb etdiyi kimi her Sifeti Allah ve Rebb olaraq qebul edirik Habele umumdunya xristian imani uc Tanri yaxud uc Rebb oldugunu demeyimize yol vermemekdedir IV esrde yasamis Qriqori Nazianzin teqr 330 390 Uc uqnum baresinde bele yazmisdir Men hele Vahid haqqinda dusunmeye baslamamis Ucluk oz nuru ile meni isiqlandirir Ucluk haqqinda dusunende ise Vahid meni Ozune celb edir Ucden biri mene acilanda mene ele gelir ki bu Vahiddir qalan her sey menim nezerimden qacir Cunki menim aglim o qeder mehduddur ki Vahidi derk etmekden basqa bir seye yer qalmir Ucu ise eyni fikirde cemleyende men isiq sacan vahidliyi gorurem Lakin orada birlik teskil eden nuru ayira bilmirem IstinadlarMeselen bax Qanunun Tekrari 6 4 5 Mark Mujdesi 12 28 30 Yaqubun Mektubu 2 19 1 ci Timotey 2 5 Meselen bax Matta Mujdesi 28 19 2 ci Korinflilere 13 13 Bax http ru wikipedia org wiki Troica ikona Rublyova Arxivlesdirilib 2022 09 14 at the Wayback Machine Bax Men A protoierej Bibliologicheskij slovar v 3 h t Moskva Fond imeni Aleksandra Menya 2002 Feofil Antiohijskij Bax http apologia narod ru earlyfat fath tertullian contra praksey1 htm 2022 09 26 at the Wayback Machine Avqustin Ucluk haqqinda Bax http svd catholic by library Atrinitatep1 htm 2011 08 23 at the Wayback Machine Afanasevskij simvol very http antology rchgi spb ru Athanasius credo htm 2021 07 27 at the Wayback Machine Bax Grigorij Nazianzin Slovo 40 Na svyatoe kreshenie http krotov info library 04 g gri gor nazian 015 htm 2022 03 25 at the Wayback Machine Bax hemcinin http alizadeh narod ru kitablar Xristianliq 2 1 html 2022 03 25 at the Wayback MachineMenbeMen A protoierej Bibliologicheskij slovar v 3 h t Moskva Fond imeni Aleksandra Menya 2002 Trinitarnoe uchenie Kateregga B D Shenk D U Dialog mezhdu musulmaninom i hristianinom Per s angl SPb Hristianskoe obshestvo Bibliya dlya vseh 2005 str 115 121 ISBN 5 7454 0932 0 Muqeddes Kitab Ehdi Etiq ve Ehdi Cedid Muqeddes Kitab sirketi Baki 2009Xarici kecidlerEnciklopediya Krugosvet Troica http www krugosvet ru enc kultura i obrazovanie religiya TROITSA html Uchenie pravoslavnoj cerkvi o Presvyatoj Troice http www zavet ru novo novo php itemid 173