Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Balıqçılıq — su hövzələrində balıqların, digər su heyvanları və bitkilərinin artırılması, bərpası, yetişdirilməsi, istifadəsi, mühafizəsi və faydalı əlamətlərinin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmiş bioloji, biotexniki, texnoloji və təşkilati tədbirlər sistemi.
Balıqçılıq təsərrüfatı
Balıqçılıq təsərrüfatı ən qədim təsərrüfat sahələrindən biridir. İlkin olaraq balıqçılıq təsərrüfatı isti iqlimə malik ölkələrdə yaranmışdır. Məsələn, Meksika (6,5min il e.ə.), Çin (3,5 min il e.ə.), Misir (2,5 min il e.ə.), Hindistan (2000-ci il e.ə.). 3750 il bundan əvvəl Çində balıqların çoxaldılması üçün nohurlar yaradılmışdı. Eramızdan əvvəl 1020-ci ildə balıqların xüsusi əhəmiyyət kəsb edən bəzi növləri satış məqsədilə böyük miqyasda yetişdirilirdi. Çinli Fan Li e.ə. 599-cu ildə yazdığı balıqyetişdirilməsi haqqında məlumat bu sahə barəsində dövrümüzə gəlib çatmış ilk əlyazmadır.
Balıqyetişdirmə balıq körpələrinin süni göl və nohurlarda əmtəə məqsədilə satış çəkisinə qədər intensiv yetişdirilçməsi və bəslənməsi olub akvakulturanın əsas hissəsini təşkil edir. Akvakultura latıncadan tərcümədə “aqua” su və ”cultura” yetişdirmək, becərmək sözlərindən ibarət olub su orqanizmlərinin (balıqların, xərçənglərin, molyuskaların, yosunların) təbii və süni sututarlarda, həmçinin xüsusi yaradılmış dəniz plantasiyalarında yetişdirilməsi və çoxaldılmasıdır. Akvakulturanın qollarından biri marikulturadır. Marikultura (latıncadan “marinus”) dəniz hidrobiontlarının dəniz, liman, estuari və süni yolla çoxaldılmasıdır. Dünya balıq təsərrüfatı ildən-ilə artır. Hal-hazırda qida üçün nəzərdə tutulmuş balığın yarıya qədəri bu sahənin payına düşür. Akvakulturanın ən nəhəng istehsalçısı Çindir. Bu ölkənin payı 60%-dən çoxdur. Ümumiyyətlə Asiya qitəsi dünya akvakulturasının 90%-ni istehsal edir.
Balıqçılıq təsərrüfatının qarşısında duran məqsədlər aşağıdakılardır:
- Dəniz və çirin su balıqlarından satış məhsulunun əldə edilməsi;
- Təbii və süni sututarlarda balıq və qeyri-balıq ehtiyatlarının çoxaldılması və onlardan əldə edilən qida məhsullarının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması;
- Su mühitinin bioloji resurslarının qorunması, kompensasiyası və artırılması.
Balıqyetişdirmə balıqçılıq təsərrüfatının aşşağıdakı tiplərini özündə birləşdirir:
- İstifadə və satış üçün əkin materialının yetişdirilməsi;
- Su obyektlərinin, ana və təmir sürülərinin saxlanması;
- Akklitimizasiya;
- Seleksiya;
- Sanitar balıqyetişdirmə;
- Satış məhsulunun yetişdirilməsi;
- Balıq təsərrüfatı melorasiyası;
- Rekreasiya balıq təsərrüfatı.
Satış akvakulturasının tipləri:
- Otlaq akvakulturası – balıq körpələrinin təbii sututarlar buraxılması və orda azad halda yaşaması formasında aparılır;
- Sənaye akvakulturası – süni şəkildə yaradılmış sututarlarda (su təchizatının bağlı sisteminə malik hovuzlarda) aparılır;
- Hovuz akvakulturası – balıqçılıq təsərrüfatı obyektlərinin nohurlarda, xüsusi karxanalarda və melorativ sistemlərdə qurulmasıdır.
Balıqçılıq təsərrüfatında hidrotexniki qurğuların istifadəsi
Praktikada ən geniş istifadə olunanlardan biri göllər kənarında yaradılmış köməkçi sututarlarda yerləşdirilən hidrotexniki qurğulardır. Köməkçi sututar gölə suburaxan və su qəbul edən kanallar vasitəsilə birləşdirilir. Sututarlar istiqamətləndiricilərlə təchiz olunur. Qurğuda yaradılmış axın balığın diqqətini çəkir və onu süni sututara və ya bu yolda qurulmuş ov alətinə doğru yönləndirir. Bu üsul istehsalın effektliyini artırır. Ancaq bu qurğuların çatışmazlığı da mövcuddur. Bu mənfi cəhət böyük material xərcinə ehtiyac, elektrik xətlərinə və yaşayış məntəqələrinə yaxınlıq problemləridir. Göstərilən hidrotexniki qurğuların məqsədi bir tikili ilə bir çox balıqçılıq təssərrüfatı məsələlərinin həllidir (balıq körpələrinin yetişdirilməsi, balıqların saxlanması, satış üçün balıq ovu və s.).
Yazda balıqların bir hissəsi yetişdirildikdən sonra gölə buraxılır. Həmçinin onların baxılma müddəti uzadılaraq daha sonrakı dövrə saxlanıla bilər. Balıqların buraxılacağı su hövzəsində planktonların zənginliyi, yırtıcıların azlığı və ya olmaması təsərrüfata müsbət təsir göstərir. Yayda hövzədə temperaturun həddindən artıq çoxalması halında köməkçi sututarlar balıq itkisinin qarşısını alır. Payızda kanalların hər birinə balıq ovu üçün tələlər qurulur. Buzbağlama dövründən əvvəl tələlər götürülür. Oksigenin 0-a yaxınlaşdığı halda, bütün balıqların sututara gəlməsindən sonra kanallar su keçirməz tıxaclarla bağlanır.
Balıqçılıq təsərrüfatında qapalı su təchizatı sistemlərinin istifadəsi
Qapalı su təchizatı qurğularının balıqçılıq təsərrüfatında istifadə olunması ən proqressiv və perspektiv üsuldur. İlk növbədə sututarda proseslərə tam nəzarət, lazımi temperatur şəraiti və qaz mübadiləsi mühitinin yaradılması və tam və ya qismən avtomatlaşdırma hesabına baş verir.
Qurğu balıqların çoxaldılması üçün komfort şəraitin yaradılmasını təmin edən cihazlarla quraşdırılmış hovuzlardan ibarətdir. Bu zaman aşağıdakı göstəricilərə diqqət yetirilir:
- temperatur;
- suda oksigenin kifayət qədər olması;
- suyun üzvi və qeyri-üzvi çirklənmədən təmizlənməsi;
- lazımi su axını və s.
Bir qayda olaraq, bu qurğular qapalı şəkildə quraşdırılır, atmosfer hadisələrinin yağış və ya mövsümi temperatur fərqləri şəklində təsirini aradan qaldırır. Qapalı su təchizatı sistemlərinin ölçüləri kifayət qədər böyük diapazonda dəyişib, kiçikdən tutmuş sənaye tipinə qədər olur. Onlar on minlərlə ton balıq əldə etməyə imkan verir. Ən kiçik qurğulardan biri mini QSS-dən biri, cəmi bir yarım kubmetr su tutumu olan bir hovuzdur. Bu qurğu seçilmiş balıq növündən asılı olaraq ildə 50 ilə 500 kq arasında məhsul yetişdirməyə imkan verir.
Qapalı tipli qurğular avtomatik qidalandırıcılar, suyun mexaniki və bioloji təmizlənməsi vasitələri, dezinfeksiya aparatları (ultrabənövşəyi lampalar), aerasiya və denitrifikasiya ilə təchiz edilmişdir. QSS-lərin hovuzları şüşəplastika və ya polipropilendən hazırlanır. Bu da onun möhkəmliyini, yüngüllüyünü və davamlılığını təmin edir. Sistemin qapalı olması, balığın enmə sıxlığını maksimum dərəcədə artırmağa imkan verir, xarici mühitdən təcrid isə il boyu istifadəyə imkan verir. Belə bir şəraitdə qurğulardan əsasən nərə balığı kimi qiymətli çeşidli balıqların istehsalı üçün istifadə edildiyi aydındır. Eyni zamanda, qapalı tipli qurğular, demək olar ki, başqa su canlıların çoxaldılmasında, məsələn xərçəngkimilərə uğurla tətbiq olunur.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Герасимов Ю. Л. Основы рыбного хозяйства: Учебное пособие. — Самара: Изд-во "Самарский университет", 2003. 108 c.
- Мухачев И.С. Озерное рыбоводство. ВО "Агропромиздат". — М:. 1989. 161 с.
İstinadlar
- "Balıqçılıq haqqında" (PDF) (az.). azstand.gov.az. 2022-06-14 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-04-27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Baliqciliq su hovzelerinde baliqlarin diger su heyvanlari ve bitkilerinin artirilmasi berpasi yetisdirilmesi istifadesi muhafizesi ve faydali elametlerinin yaxsilasdirilmasina yoneldilmis bioloji biotexniki texnoloji ve teskilati tedbirler sistemi Hindistanli baliqcilarNohur golunde baliq tutan balaca qizBaliqciliq teserrufatiBaliqciliq teserrufati en qedim teserrufat sahelerinden biridir Ilkin olaraq baliqciliq teserrufati isti iqlime malik olkelerde yaranmisdir Meselen Meksika 6 5min il e e Cin 3 5 min il e e Misir 2 5 min il e e Hindistan 2000 ci il e e 3750 il bundan evvel Cinde baliqlarin coxaldilmasi ucun nohurlar yaradilmisdi Eramizdan evvel 1020 ci ilde baliqlarin xususi ehemiyyet kesb eden bezi novleri satis meqsedile boyuk miqyasda yetisdirilirdi Cinli Fan Li e e 599 cu ilde yazdigi baliqyetisdirilmesi haqqinda melumat bu sahe baresinde dovrumuze gelib catmis ilk elyazmadir Baliqyetisdirme baliq korpelerinin suni gol ve nohurlarda emtee meqsedile satis cekisine qeder intensiv yetisdirilcmesi ve beslenmesi olub akvakulturanin esas hissesini teskil edir Akvakultura latincadan tercumede aqua su ve cultura yetisdirmek becermek sozlerinden ibaret olub su orqanizmlerinin baliqlarin xercenglerin molyuskalarin yosunlarin tebii ve suni sututarlarda hemcinin xususi yaradilmis deniz plantasiyalarinda yetisdirilmesi ve coxaldilmasidir Akvakulturanin qollarindan biri marikulturadir Marikultura latincadan marinus deniz hidrobiontlarinin deniz liman estuari ve suni yolla coxaldilmasidir Dunya baliq teserrufati ilden ile artir Hal hazirda qida ucun nezerde tutulmus baligin yariya qederi bu sahenin payina dusur Akvakulturanin en neheng istehsalcisi Cindir Bu olkenin payi 60 den coxdur Umumiyyetle Asiya qitesi dunya akvakulturasinin 90 ni istehsal edir Baliqciliq teserrufatinin qarsisinda duran meqsedler asagidakilardir Deniz ve cirin su baliqlarindan satis mehsulunun elde edilmesi Tebii ve suni sututarlarda baliq ve qeyri baliq ehtiyatlarinin coxaldilmasi ve onlardan elde edilen qida mehsullarinin keyfiyyetinin yaxsilasdirilmasi Su muhitinin bioloji resurslarinin qorunmasi kompensasiyasi ve artirilmasi Baliqyetisdirme baliqciliq teserrufatinin assagidaki tiplerini ozunde birlesdirir Istifade ve satis ucun ekin materialinin yetisdirilmesi Su obyektlerinin ana ve temir surulerinin saxlanmasi Akklitimizasiya Seleksiya Sanitar baliqyetisdirme Satis mehsulunun yetisdirilmesi Baliq teserrufati melorasiyasi Rekreasiya baliq teserrufati Satis akvakulturasinin tipleri Otlaq akvakulturasi baliq korpelerinin tebii sututarlar buraxilmasi ve orda azad halda yasamasi formasinda aparilir Senaye akvakulturasi suni sekilde yaradilmis sututarlarda su techizatinin bagli sistemine malik hovuzlarda aparilir Hovuz akvakulturasi baliqciliq teserrufati obyektlerinin nohurlarda xususi karxanalarda ve melorativ sistemlerde qurulmasidir Baliqciliq teserrufatinda hidrotexniki qurgularin istifadesi Praktikada en genis istifade olunanlardan biri goller kenarinda yaradilmis komekci sututarlarda yerlesdirilen hidrotexniki qurgulardir Komekci sututar gole suburaxan ve su qebul eden kanallar vasitesile birlesdirilir Sututarlar istiqametlendiricilerle techiz olunur Qurguda yaradilmis axin baligin diqqetini cekir ve onu suni sututara ve ya bu yolda qurulmus ov aletine dogru yonlendirir Bu usul istehsalin effektliyini artirir Ancaq bu qurgularin catismazligi da movcuddur Bu menfi cehet boyuk material xercine ehtiyac elektrik xetlerine ve yasayis menteqelerine yaxinliq problemleridir Gosterilen hidrotexniki qurgularin meqsedi bir tikili ile bir cox baliqciliq tesserrufati meselelerinin hellidir baliq korpelerinin yetisdirilmesi baliqlarin saxlanmasi satis ucun baliq ovu ve s Yazda baliqlarin bir hissesi yetisdirildikden sonra gole buraxilir Hemcinin onlarin baxilma muddeti uzadilaraq daha sonraki dovre saxlanila biler Baliqlarin buraxilacagi su hovzesinde planktonlarin zenginliyi yirticilarin azligi ve ya olmamasi teserrufata musbet tesir gosterir Yayda hovzede temperaturun heddinden artiq coxalmasi halinda komekci sututarlar baliq itkisinin qarsisini alir Payizda kanallarin her birine baliq ovu ucun teleler qurulur Buzbaglama dovrunden evvel teleler goturulur Oksigenin 0 a yaxinlasdigi halda butun baliqlarin sututara gelmesinden sonra kanallar su kecirmez tixaclarla baglanir Baliqciliq teserrufatinda qapali su techizati sistemlerinin istifadesi Qapali su techizati qurgularinin baliqciliq teserrufatinda istifade olunmasi en proqressiv ve perspektiv usuldur Ilk novbede sututarda proseslere tam nezaret lazimi temperatur seraiti ve qaz mubadilesi muhitinin yaradilmasi ve tam ve ya qismen avtomatlasdirma hesabina bas verir Qurgu baliqlarin coxaldilmasi ucun komfort seraitin yaradilmasini temin eden cihazlarla qurasdirilmis hovuzlardan ibaretdir Bu zaman asagidaki gostericilere diqqet yetirilir temperatur suda oksigenin kifayet qeder olmasi suyun uzvi ve qeyri uzvi cirklenmeden temizlenmesi lazimi su axini ve s Bir qayda olaraq bu qurgular qapali sekilde qurasdirilir atmosfer hadiselerinin yagis ve ya movsumi temperatur ferqleri seklinde tesirini aradan qaldirir Qapali su techizati sistemlerinin olculeri kifayet qeder boyuk diapazonda deyisib kicikden tutmus senaye tipine qeder olur Onlar on minlerle ton baliq elde etmeye imkan verir En kicik qurgulardan biri mini QSS den biri cemi bir yarim kubmetr su tutumu olan bir hovuzdur Bu qurgu secilmis baliq novunden asili olaraq ilde 50 ile 500 kq arasinda mehsul yetisdirmeye imkan verir Qapali tipli qurgular avtomatik qidalandiricilar suyun mexaniki ve bioloji temizlenmesi vasiteleri dezinfeksiya aparatlari ultrabenovseyi lampalar aerasiya ve denitrifikasiya ile techiz edilmisdir QSS lerin hovuzlari suseplastika ve ya polipropilenden hazirlanir Bu da onun mohkemliyini yungulluyunu ve davamliligini temin edir Sistemin qapali olmasi baligin enme sixligini maksimum derecede artirmaga imkan verir xarici muhitden tecrid ise il boyu istifadeye imkan verir Bele bir seraitde qurgulardan esasen nere baligi kimi qiymetli cesidli baliqlarin istehsali ucun istifade edildiyi aydindir Eyni zamanda qapali tipli qurgular demek olar ki basqa su canlilarin coxaldilmasinda meselen xercengkimilere ugurla tetbiq olunur Hemcinin baxBranxiomikozEdebiyyatGerasimov Yu L Osnovy rybnogo hozyajstva Uchebnoe posobie Samara Izd vo Samarskij universitet 2003 108 c Muhachev I S Ozernoe rybovodstvo VO Agropromizdat M 1989 161 s Istinadlar Baliqciliq haqqinda PDF az azstand gov az 2022 06 14 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 04 27