Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Azərbaycan sülalələri Şah sülalələri Knyaz sülalələri Xan sülalələri |
Dop sülaləsi, Dəfnə sülaləsi və ya Dopyanlar (erm. Դոփյաններ, Դաւփեանք) – XII – XVI əsrlərdə Xaçında hakimiyyətdə olmuş knyaz sülaləsi. Dop sülaləsinin nümayəndələri Yuxarı Xaçın və Zod ərazisinin hakimləri olmuşlar.
Tarixi
Dop sülaləsi adını Yuxarı Xaçın knyazı I Həsənin xanımı Dop xatunun (Դաւփ – Dop Dəfnə adının erməni dilinə uyğunlaşdırılmış formasıdır.) adından almışdır. Dop özü isə Sarkis Zaxari-Dolqaruki və Saakanduxt Artsruninin qızı olmuşdur. Əri I Həsənin ölümündən sonra Dop xatun Yuxarı Xaçının (Zar) hakimi olmuşdur. Bu tarixdən sonra Yuxarı Xaçının hakim sülaləsi Dop sülaləsi (Dopyanlar) adlanmışdır ki, bu dünya tarixində qadın adı ilə adlandırılmış çox az sülalələrdən biridir.
Dop sülaləsi çiçəklənmə dövrünü XIII əsrdə — Qafqazda monqol hökmranlığı dövründə yaşamışdır. I Həsən və Dop xatunun oğlu I Qriqor Dop və Saak Sevadanın oğlu birlikdə monqol sərkərdəsi Baycu noyonun Mesopotamiya yürüşündə (1242–1243) iştirak etmişdi.
Sülalənin ən məşhur knyazları II Həsən, II Qriqor və III Həsən hesab olunur. Mənbələrdə "Kiçik Sünikin – Xandaberd və Akanın, yüksək Qeqam dağlarının, Zoddan Şoxaqa qədər ərazilərin hakimi" adlandırılan II Qrioq Dopun ölümündən sonra Dop sülaləsinin siyasi təsir gücü zəifləyir.
Knyaz III Həsən 1386-cı ildə oğlanları ilə birgə Azərbaycana yürüş edən Əmir Teymura qarşı döyüşdə öldürülmüşdü. Lakin Teymurilər Dop sülaləsinin knyazlıq hüququnu saxlamışdı.
1430-cu illərdə Dop sülaləsinin nümayəndələri Azərbaycanda hakimiyyətə gəlmiş Qaraqoyunlu xanədanı tərəfindən əsir alınmışdı. III Həsənin nəvəsi knyaz Aytin Qaraqoyunlu hakimlərinə böyük məbləğdə bac ödəyərək öz ərazilərinin bir hissəsində hakimlik hüququnu qaytarmışdı.
XV əsrin ortalarında Qafqazın çəkişmələr meydanına çevrildiyi dövrdə Yuxarı Xaçın ərazisi də üç məlikliyə parçalandı. Dop sülaləsi Ulubəyoğulları, Aytinoğulları və Doğanoğulları məlik sülalələrinin simasında varlığını davam etdirmişdir. Ulubəyoğulları sülaləsi sonradan hakimləri olan, daha sonra isə hüququnu əldə edən Məlik-Şahnəzərov nəslinə başlanğıc vermişdir.
Dop sülaləsindən olan knyazlar
- I Həsən (Dop xatunla birgə)
- I Qriqor Dop
- II Həsən
- II Qriqor Dop
II Qriqorun ölümündən sonra Dop sülaləsinin hakimiyyəti zəifləyir və sülalə Xaçın knyazları olan təsiri altına düşür.
XV əsrin sonunda Dop sülaləsi Ulubəyoğulları, Aytinoğulları və Doğanoğulları nəsillərinə parçalandı. Ulubəyoğulları sülaləsindən Qeqarqunik və Vərəndə hakimləri olan nəsli başlanğıc almışdı.
Digər nümayəndələri
Sotk məlikləri
Sotk məliklərinin malikanəsi Böyük Məzrə kəndində yerləşirdi.
- Şahənşah (III Həsənin oğlu)
- Saytun (Seyti) – XV əsrin əvvəlləri
- Ulubəy
Ulubəyin adı ilə nəslin ondan sonrakı nümayəndələri Ulubəyoğulları (erməni dilinə uyğunlaşdırılmış Ulubəyants) soyadını daşıyırdılar.
- Mirzəcan – 1502-ci ildən
- Məlikbəy – 1580-ci ilə kimi
- Şahnəzər
- Övri – 1621-ci ildə vəfat edib.
- Kamal
- Astvaçapov – 1650-ci ilə kimi
- Məlikbəy – 1670-ci ilə kimi
- Şahnəzər – XVII əsrin sonları
Vərəndə məlikləri
Vərəndə məliklərinin malikanəsi Xocalı rayonunun Çanaqçı kəndində yerləşir.
- Mirzə bəy – XVI əsrin sonları, Sotk hakimi Şahnəzərin qardaşıdır.
- I Məlik Baqi
- I Şahnəzər
- II Məlik Baqi
- Məlik Hüseyin – 1736-cı ildə vəfat edib.
- Hovsep
- II Məlik Şahnəzər
İstinadlar
- Levon Chorbajian, Patrick Donabédian, Claude Mutafian. Caucasian knot: the history & geopolitics of Nagorno-Karabagh. 2023-07-07 at the Wayback Machine — Zed Books, 1994. — С. 66:
As the head of the principality of Tsar, we find at the end of the twelfth century another Prince Hasan, married to another daughter of Sarkis Zakarian, Dop. Probably due to the death of her husband, Dop took over leadership of the domain which grew by virtue of his unification whith Haterk. The fact that she was the sister of Generalissimo (Amir Sipahsalar) Zakare and of the regent (atabek) of Georiga, Ivan, may explain such a transfer. What is remarkable is that her descendants took her name, a woman's name, and called themselves Dopian. At the beginning of the thirteenth century the Dopians controlled all of the north and west of Khachen
- Documenti di Architettura Armena:Khatchkar (English) (Facolta di architettura del Politecnico di Milano. Accademia delle Scienze dell' Armenia S.S.R). 1969: Éditions ARES. Milano. 20.
- Свод армянских надписей, т. 4, с. 315, 355:
…Գրիգոր իշխան Հայոց՝ տէր եւ պարոն Փոքր Սիւնեաց՝ Հանդաբերդոյ եւ Ականւոյ եւ բարձր լերանց ծովակին Գեղամայ, Սոթից մինչեւ ի Շաղուագայ եւ գաւառք մեր յանուանէ այս է՝ Սոթ Գլուխ եւ Բերդաձոր եւ ճոխանց, Հասկաբակս, Ատրենիս, Կաղեր, Ուռիաձոր եւ Խորուագետ, Դւանոց եւ այլ իւրեանց միջոց մսզրովն ի մեր նախնեաց մնացեալ հայրենիքէ, իւրեանց չորս սահմանովն…
- Levon Chorbajian, Patrick Donabédian, Claude Mutafian. The Caucasian knot: the history & geopolitics of Nagorno-Karabagh. 2014-06-22 at the Wayback Machine — Zed Books, 1994. — С. 69.:
Tsar is also mentioned on the sad occasion of the first invasion by Tamerlane in 1386; its fortress were taken and the family of Hasan Dopian was put to the sword.
- Richard G. Hovannisian. The Armenian People From Ancient to Modern Times: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century 2014-01-12 at the Wayback Machine. — Palgrave Macmillan, 2004. — Т. I. — С. 270:
The Timurids preserved the Orbelians in Siunik, the Dopians in Tsar, the Proshians in Vayots Dzor and Shahapunik.
- Б. Улубабян. История Арцаха от начала до наших дней. — Ер., 1994. — С. 121
- Б. Улубабян. История Арцаха от начала до наших дней. — Ер., 1994. — С. 131–132
- Б. Улубабян. История Арцаха от начала до наших дней. — Ер., 1994. — С. 150–151
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan sulaleleri Sah sulaleleri Mannalar Madaylar Atropatidler Atropatena Arsakileri Saciler Seddadiler Revvadiler Sirvansahlar Selcuqlular Elxanlilar Celayirlar Qaraqoyunlular Agqoyunlular Sefeviler Efsarlar Qacarlar Knyaz sulaleleri Sunik Arransahik Alban Arsakileri Mehraniler Defne sulalesi Xan sulaleleri Cavansirler Ziyadoglular sulalesi Qaradaglilar Muqeddemler Sahsevenler Seqaqiler Dunbililer Kengerliler Xancobanlilar Bakixanovlar Qara Kesis nesli Xoyskilerbaxredakte Dop sulalesi Defne sulalesi ve ya Dopyanlar erm Դոփյաններ Դաւփեանք XII XVI esrlerde Xacinda hakimiyyetde olmus knyaz sulalesi Dop sulalesinin numayendeleri Yuxari Xacin ve Zod erazisinin hakimleri olmuslar TarixiXudaveng monastir kompleksinin esas kilse binasi Dop sulalesinin ibadet kilsesi olmusdur 1214 cu ilde Aterk hakimi Vaxtanq Taqavoraznin xanimi Arzuxatunun sifarisi ile daha bir kilse binasi elave olunmusdu Dop sulalesi adini Yuxari Xacin knyazi I Hesenin xanimi Dop xatunun Դաւփ Dop Defne adinin ermeni diline uygunlasdirilmis formasidir adindan almisdir Dop ozu ise Sarkis Zaxari Dolqaruki ve Saakanduxt Artsruninin qizi olmusdur Eri I Hesenin olumunden sonra Dop xatun Yuxari Xacinin Zar hakimi olmusdur Bu tarixden sonra Yuxari Xacinin hakim sulalesi Dop sulalesi Dopyanlar adlanmisdir ki bu dunya tarixinde qadin adi ile adlandirilmis cox az sulalelerden biridir Dop sulalesinden olan Zod meliklerinin malikanesinin yerlesdiyi Goyce mahalinin Boyuk Mezre kendinde 881 ci ilde alban knyazi Qriqor Nerenin mezari uzerinde ucaldilmis stella Dop sulalesi ciceklenme dovrunu XIII esrde Qafqazda monqol hokmranligi dovrunde yasamisdir I Hesen ve Dop xatunun oglu I Qriqor Dop ve Saak Sevadanin oglu birlikde monqol serkerdesi Baycu noyonun Mesopotamiya yurusunde 1242 1243 istirak etmisdi Sulalenin en meshur knyazlari II Hesen II Qriqor ve III Hesen hesab olunur Menbelerde Kicik Sunikin Xandaberd ve Akanin yuksek Qeqam daglarinin Zoddan Soxaqa qeder erazilerin hakimi adlandirilan II Qrioq Dopun olumunden sonra Dop sulalesinin siyasi tesir gucu zeifleyir Knyaz III Hesen 1386 ci ilde oglanlari ile birge Azerbaycana yurus eden Emir Teymura qarsi doyusde oldurulmusdu Lakin Teymuriler Dop sulalesinin knyazliq huququnu saxlamisdi 1430 cu illerde Dop sulalesinin numayendeleri Azerbaycanda hakimiyyete gelmis Qaraqoyunlu xanedani terefinden esir alinmisdi III Hesenin nevesi knyaz Aytin Qaraqoyunlu hakimlerine boyuk meblegde bac odeyerek oz erazilerinin bir hissesinde hakimlik huququnu qaytarmisdi XV esrin ortalarinda Qafqazin cekismeler meydanina cevrildiyi dovrde Yuxari Xacin erazisi de uc melikliye parcalandi Dop sulalesi Ulubeyogullari Aytinogullari ve Doganogullari melik sulalelerinin simasinda varligini davam etdirmisdir Ulubeyogullari sulalesi sonradan hakimleri olan daha sonra ise huququnu elde eden Melik Sahnezerov nesline baslangic vermisdir Dop sulalesinden olan knyazlarI Hesen Dop xatunla birge I Qriqor Dop II Hesen II Qriqor Dop II Qriqorun olumunden sonra Dop sulalesinin hakimiyyeti zeifleyir ve sulale Xacin knyazlari olan tesiri altina dusur III Hesen Veqram oglu Qriqor ve qardasi oglanlari Seyti ve Dursunla birge I Dogan XV esrin sonunda Dop sulalesi Ulubeyogullari Aytinogullari ve Doganogullari nesillerine parcalandi Ulubeyogullari sulalesinden Qeqarqunik ve Verende hakimleri olan nesli baslangic almisdi Diger numayendeleriSotk melikleri Arakel Tebrizli Tarix VIII Tiflisden cixan sah Geqam havarina geldi ve sah ordusu burada duserge saldi Sah Abbas ozu ise Mezre kendinde yerli sakin ermeni melik Sahnezerin evinde qaldi Hakim sulaleden olan ve xristian inami dasiyan melik Sahnezer sahi qonaqperverlik ve mehribanliqla qarsiladi o basqa cur idi saha daha yaxsin idi ve sahin hormetini qazanmisdi Buna gore de sevinen sah ona necib ve serefli geyim xelet verdi onu hemin havarin meliyi kimi tesdiq etdi Ve etibarli bir ferman yazdi mohurunu basdi ve ona verdi ki hemin eraziler deyisilmez olaraq ona ve nesilbenesil ondan sonra gelen varislerine mexsus olsun Sotk meliklerinin malikanesi Boyuk Mezre kendinde yerlesirdi Sahensah III Hesenin oglu Saytun Seyti XV esrin evvelleri Ulubey Ulubeyin adi ile neslin ondan sonraki numayendeleri Ulubeyogullari ermeni diline uygunlasdirilmis Ulubeyants soyadini dasiyirdilar Mirzecan 1502 ci ilden Melikbey 1580 ci ile kimi Sahnezer Ovri 1621 ci ilde vefat edib Kamal Astvacapov 1650 ci ile kimi Melikbey 1670 ci ile kimi Sahnezer XVII esrin sonlariVerende melikleri Verende meliklerinin malikanesi Xocali rayonunun Canaqci kendinde yerlesir Mirze bey XVI esrin sonlari Sotk hakimi Sahnezerin qardasidir I Melik Baqi I Sahnezer II Melik Baqi Melik Huseyin 1736 ci ilde vefat edib Hovsep II Melik SahnezerIstinadlarLevon Chorbajian Patrick Donabedian Claude Mutafian Caucasian knot the history amp geopolitics of Nagorno Karabagh 2023 07 07 at the Wayback Machine Zed Books 1994 S 66 As the head of the principality of Tsar we find at the end of the twelfth century another Prince Hasan married to another daughter of Sarkis Zakarian Dop Probably due to the death of her husband Dop took over leadership of the domain which grew by virtue of his unification whith Haterk The fact that she was the sister of Generalissimo Amir Sipahsalar Zakare and of the regent atabek of Georiga Ivan may explain such a transfer What is remarkable is that her descendants took her name a woman s name and called themselves Dopian At the beginning of the thirteenth century the Dopians controlled all of the north and west of Khachen Documenti di Architettura Armena Khatchkar English Facolta di architettura del Politecnico di Milano Accademia delle Scienze dell Armenia S S R 1969 Editions ARES Milano 20 Svod armyanskih nadpisej t 4 s 315 355 Գրիգոր իշխան Հայոց տէր եւ պարոն Փոքր Սիւնեաց Հանդաբերդոյ եւ Ականւոյ եւ բարձր լերանց ծովակին Գեղամայ Սոթից մինչեւ ի Շաղուագայ եւ գաւառք մեր յանուանէ այս է Սոթ Գլուխ եւ Բերդաձոր եւ ճոխանց Հասկաբակս Ատրենիս Կաղեր Ուռիաձոր եւ Խորուագետ Դւանոց եւ այլ իւրեանց միջոց մսզրովն ի մեր նախնեաց մնացեալ հայրենիքէ իւրեանց չորս սահմանովն Levon Chorbajian Patrick Donabedian Claude Mutafian The Caucasian knot the history amp geopolitics of Nagorno Karabagh 2014 06 22 at the Wayback Machine Zed Books 1994 S 69 Tsar is also mentioned on the sad occasion of the first invasion by Tamerlane in 1386 its fortress were taken and the family of Hasan Dopian was put to the sword Richard G Hovannisian The Armenian People From Ancient to Modern Times The Dynastic Periods From Antiquity to the Fourteenth Century 2014 01 12 at the Wayback Machine Palgrave Macmillan 2004 T I S 270 The Timurids preserved the Orbelians in Siunik the Dopians in Tsar the Proshians in Vayots Dzor and Shahapunik B Ulubabyan Istoriya Arcaha ot nachala do nashih dnej Er 1994 S 121 B Ulubabyan Istoriya Arcaha ot nachala do nashih dnej Er 1994 S 131 132 B Ulubabyan Istoriya Arcaha ot nachala do nashih dnej Er 1994 S 150 151Hemcinin bax Qafqaz Albaniyasi portaliXacin knyazligi Verende mahali Qafqaz Albaniyasi Kelbecer rayonuXarici kecidler