Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rəvvadilər sülaləsi — 981-1054-ci illərdə Cənubi Azərbaycan ərazisində əsası tərəfindən qoyulmuş xanədanlıq. Bu xanədanlıqdan olan hakimlər "Azərbaycanşah" titulu daşıyırdılar.
Tarixi
Bu sülalənin soykökü qədim ərəb nəsillərindən birinə bağlanırdı.Sülalə ərəb mənşəlidir. Xilafət işğalları zamanı Azərbaycanın Güney bölgələrinə də çoxlu ərəb köçürülmüşdü. Ərdəbil, Təbriz, Marağa, Qaradağ və Əhər bölgələrində müxtəlif ərəb nəsilləri yurd salmışdılar. Onlardan biri də əzdilər nəsli idi. Bu nəslin banisi əslən Yəmənli olan ər-Rəvvad əl-Əzdi idi. Azərbaycanda məskən salmış başqa ərəb nəsilləri kimi rəvvadilər də yerli əhali ilə qaynayıb-qarışmışdılar. Hələ VIII yüzilin sonlarında yarımmüstəqil dövlətə çevrilmiş Rəvvadi əmirliyi zaman-zaman tamamilə müstəqilləşir, az qala Azərbaycanın bütün Güney torpaqlarını öz nəzarəti altında saxlayırdı.
Salariləri məğlubiyyətə uğratdıqdan sonra Rəvvadilər Azərbaycanın Güney torqaqlarını qəti olaraq öz hakimiyyətləri altında birləşdirdilər. Bundan başqa Rəvvadilər Muğan hakimi Sipəhbudu məğlub edib özlərindən asılı vəziyyətə saldılar.
Tarixən məlumdur ki, 1028-ci ildə soltan Mahmud Qəznəviyə (998-1030) qarşı qaldırılmış uğursuz qiyamdan sonra təqribən iki min oğuz çadırı (ailəsi) qərbə qaçmışdı. Hökmdar Vəhsudan (1020-1059) oğuzların Rəvvadilər dövlətində sığınacaq tapmış hissəsini dostcasına qarşılamış, onlara torpaq payı vermişdi. Qaçqınları öz təbəəliyinə qəbul edən Vəhsudan onlardan Bizans imperiyasına, eləcə də digər iri feodallara qarşı mübarizədə istifadə etmək niyyətindəydi. Rəvvadi hökmdarları Azərbaycanda ilk dəfə XI əsrin 30-cu illərində görünən səlcuqlardan da bu məqsədlə istifadə etdilər.
1054/55-ci ildə soltan Toğrul bəyin başçılığı altında Azərbaycana yürüş edən səlcuq qoşunları Təbriz şəhərinə yaxınlaşdılar. Rəqibin qüdrəti qarşısında acizliyini dərk edən Rəvvadi hökmdarı Vəhsudan, Toğrul bəyin hakimiyyətini tanıyır, adına xütbə oxunmasını əmr edir, soltana qiymətli hədiyyələr verir. Beləliklə, Rəvvadi hökmdarları da Səlcuqi təbəəliyini qəbul etdilər.
Rəvvadilər ölkənin paytaxtını Ərdəbildən Təbrizə köçürdülər. Bu, mütərəqqi bir addım idi. Çünki Təbriz bütün Azərbaycan torpaqlarının iqtisadi, siyasi və mədəni baxımdan birləşdirilməsi üçün çox əlverişli mövqedə yerləşmişdi. Müxtəlif Şərq ölkələrini Aralıq dənizi və Qara dəniz sahilləri ilə, həmçinin Dərbənd keçidi vasitəsi ilə Volqaboyu və Şərqi Avropa ilə birləşdirən beynəlxalq karvan yollarının qovşağında yerləşən Təbriz Rəvvadilərin hakimiyyəti illərində böyüyüb abadlaşdı.
Təqribən bir əsr hakimiyyətdə qalmış Rəvvadilər sülaləsi Səlcuqilərin əli ilə siyasi fəaliyyətlərinə uzun müddət ara verirlər. Bütün Cənubi Qafqaz bölgəsi Orta Asiyadan Aralıq dənizinə, Qafqazdan Ġran körfəzinədək geniş ərazini tutan tərkibinə daxil olur.
Siyasi hakimiyyətlərini əldən vermiş Rəvvadilər uzun illər öz əski əzəmətlərini qaytara bilmədilər. Yalnız 1107/08-ci il hadisələri ilə əlaqədar mənbələrdə Azərbaycanın cənub-qərb torpaqlarına sahib olan Marağa hakimi Əhmədili ibn İbrahim ibn Vəhsudan ər-Rəvvadinin adı çəkilir. Onun hakimiyyət dövrü tarixə hakimiyyəti dövrü kimi daxil olmuşdur. 1111/12-ci ildə Əhmədili Mosul, Diyarbəkr, Xilat və başqa yerlərin hakimləri ilə birlikdə Suriya ərazisində xaçpərəstlərə qarşı aparılan döyüşdə iştirak etmişdir. 1116/17-ci ildə Əhmədili Bağdadda xəlifə sarayında batinilərdən biri tərəfindən öldürülür. Beləliklə, Rəvvadilər sülaləsi siyasi tarix səhnəsindən çıxır.
Hökmdarlar
İstinadlar
- Tarix. — Azərbaycan 7–ci əsrin ortaları – 13–cü əsrin əvvəllərində, səhifə 201–202. // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. 25 cilddə. Məsul katib akademik T. M. Nağıyev. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. Orijinal mətn (az.)
Beləliklə, 10-cu əsrin son rübündən başlayaraq tarixi Azərbaycan ərazisi, əsasən üç sülalə — Şirvan torpağında ərəblərdən əvvəlki Şirvanşah titulunu və dövlətini bərpa etmiş Məzyədilər (Yəzidilər), əvvəl Sacilərə, sonra isə Salarilərə məxsus Azərbaycan ərazisinin bir hissəsində – Arranda dövlət yaradaraq "Arranşah" titulunu daşıyan Şəddadilər və Arazdan cənubdakı Azərbaycan torpaqlarında "Azərbaycanşah" titulunu bərpa edən və onu daşıyan Rəvvadilər tərəfindən idarə olunurdu.
- Tarix. — Azərbaycan 7–ci əsrin ortaları – 13–cü əsrin əvvəllərində, səhifə 201. // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. 25 cilddə. Məsul katib akademik T. M. Nağıyev. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. Orijinal mətn (az.)
Salarilərin hakimiyyətinin zəiflədiyi dövrdə Azərbaycanın siyasi tarixində mühüm rol oynamış Rəvvadilər sülaləsi nümayəndələrinin fəaliyyəti genişləndi. Ərəb "əzd" qəbiləsindən olan yəmənli Rəvvadilər 8-ci əsrin sonlarından başlayaraq Sacilər hakimiyyətə gələnədək "Təbrizdən-Bəzzədək" (əl-Yəqubi) torpaqları irsən idarə edirdilər.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Revvadiler sulalesi 981 1054 ci illerde Cenubi Azerbaycan erazisinde esasi terefinden qoyulmus xanedanliq Bu xanedanliqdan olan hakimler Azerbaycansah titulu dasiyirdilar TarixiBu sulalenin soykoku qedim ereb nesillerinden birine baglanirdi Sulale ereb menselidir Xilafet isgallari zamani Azerbaycanin Guney bolgelerine de coxlu ereb kocurulmusdu Erdebil Tebriz Maraga Qaradag ve Eher bolgelerinde muxtelif ereb nesilleri yurd salmisdilar Onlardan biri de ezdiler nesli idi Bu neslin banisi eslen Yemenli olan er Revvad el Ezdi idi Azerbaycanda mesken salmis basqa ereb nesilleri kimi revvadiler de yerli ehali ile qaynayib qarismisdilar Hele VIII yuzilin sonlarinda yarimmusteqil dovlete cevrilmis Revvadi emirliyi zaman zaman tamamile musteqillesir az qala Azerbaycanin butun Guney torpaqlarini oz nezareti altinda saxlayirdi Salarileri meglubiyyete ugratdiqdan sonra Revvadiler Azerbaycanin Guney torqaqlarini qeti olaraq oz hakimiyyetleri altinda birlesdirdiler Bundan basqa Revvadiler Mugan hakimi Sipehbudu meglub edib ozlerinden asili veziyyete saldilar Tarixen melumdur ki 1028 ci ilde soltan Mahmud Qezneviye 998 1030 qarsi qaldirilmis ugursuz qiyamdan sonra teqriben iki min oguz cadiri ailesi qerbe qacmisdi Hokmdar Vehsudan 1020 1059 oguzlarin Revvadiler dovletinde siginacaq tapmis hissesini dostcasina qarsilamis onlara torpaq payi vermisdi Qacqinlari oz tebeeliyine qebul eden Vehsudan onlardan Bizans imperiyasina elece de diger iri feodallara qarsi mubarizede istifade etmek niyyetindeydi Revvadi hokmdarlari Azerbaycanda ilk defe XI esrin 30 cu illerinde gorunen selcuqlardan da bu meqsedle istifade etdiler 1054 55 ci ilde soltan Togrul beyin basciligi altinda Azerbaycana yurus eden selcuq qosunlari Tebriz seherine yaxinlasdilar Reqibin qudreti qarsisinda acizliyini derk eden Revvadi hokmdari Vehsudan Togrul beyin hakimiyyetini taniyir adina xutbe oxunmasini emr edir soltana qiymetli hediyyeler verir Belelikle Revvadi hokmdarlari da Selcuqi tebeeliyini qebul etdiler Revvadiler olkenin paytaxtini Erdebilden Tebrize kocurduler Bu mutereqqi bir addim idi Cunki Tebriz butun Azerbaycan torpaqlarinin iqtisadi siyasi ve medeni baximdan birlesdirilmesi ucun cox elverisli movqede yerlesmisdi Muxtelif Serq olkelerini Araliq denizi ve Qara deniz sahilleri ile hemcinin Derbend kecidi vasitesi ile Volqaboyu ve Serqi Avropa ile birlesdiren beynelxalq karvan yollarinin qovsaginda yerlesen Tebriz Revvadilerin hakimiyyeti illerinde boyuyub abadlasdi Teqriben bir esr hakimiyyetde qalmis Revvadiler sulalesi Selcuqilerin eli ile siyasi fealiyyetlerine uzun muddet ara verirler Butun Cenubi Qafqaz bolgesi Orta Asiyadan Araliq denizine Qafqazdan Ġran korfezinedek genis erazini tutan terkibine daxil olur Siyasi hakimiyyetlerini elden vermis Revvadiler uzun iller oz eski ezemetlerini qaytara bilmediler Yalniz 1107 08 ci il hadiseleri ile elaqedar menbelerde Azerbaycanin cenub qerb torpaqlarina sahib olan Maraga hakimi Ehmedili ibn Ibrahim ibn Vehsudan er Revvadinin adi cekilir Onun hakimiyyet dovru tarixe hakimiyyeti dovru kimi daxil olmusdur 1111 12 ci ilde Ehmedili Mosul Diyarbekr Xilat ve basqa yerlerin hakimleri ile birlikde Suriya erazisinde xacperestlere qarsi aparilan doyusde istirak etmisdir 1116 17 ci ilde Ehmedili Bagdadda xelife sarayinda batinilerden biri terefinden oldurulur Belelikle Revvadiler sulalesi siyasi tarix sehnesinden cixir HokmdarlarI Revvad ibn Musenna el Ezdi 1020 1059 Mehemmed 985 1030 II Revvad I Huseyn Mehemmed ibn Huseyn er Revvadi 956 II Huseyn 956 961 983 988 I Memlan 988 1019 Vedsudan Ebu 1020 1059 II Memlan 1059 1071 Ibrahim Ehmedil 1107 1117 IstinadlarTarix Azerbaycan 7 ci esrin ortalari 13 cu esrin evvellerinde sehife 201 202 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Mesul katib akademik T M Nagiyev Azerbaycan cildi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 884 sehife ISBN 9789952441017Orijinal metn az Belelikle 10 cu esrin son rubunden baslayaraq tarixi Azerbaycan erazisi esasen uc sulale Sirvan torpaginda ereblerden evvelki Sirvansah titulunu ve dovletini berpa etmis Mezyediler Yezidiler evvel Sacilere sonra ise Salarilere mexsus Azerbaycan erazisinin bir hissesinde Arranda dovlet yaradaraq Arransah titulunu dasiyan Seddadiler ve Arazdan cenubdaki Azerbaycan torpaqlarinda Azerbaycansah titulunu berpa eden ve onu dasiyan Revvadiler terefinden idare olunurdu Tarix Azerbaycan 7 ci esrin ortalari 13 cu esrin evvellerinde sehife 201 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Mesul katib akademik T M Nagiyev Azerbaycan cildi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 884 sehife ISBN 9789952441017Orijinal metn az Salarilerin hakimiyyetinin zeiflediyi dovrde Azerbaycanin siyasi tarixinde muhum rol oynamis Revvadiler sulalesi numayendelerinin fealiyyeti genislendi Ereb ezd qebilesinden olan yemenli Revvadiler 8 ci esrin sonlarindan baslayaraq Saciler hakimiyyete gelenedek Tebrizden Bezzedek el Yequbi torpaqlari irsen idare edirdiler Hemcinin baxRevvadiler dovleti